İhtiyaçlarını gidermek amacı ile talepte bulunan, satın alan, kullanan ve satın alınan ürünleri hiçbir ticarî değişime konu olmayan kişi, kurum ve ailedir.

Hukuk, iktisat ve sosyoloji gibi birçok bilim dalının ilgilendiği karmaşık bir yapıya sahiptir.

İlk defa 19.yüzyılda tüketicinin korunması konusu, ABD’de konuşulmaya başlanmış, daha sonra 1950-1960’lı yıllarda toplumsal bir sorun olarak ortaya çıkmıştır.

4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun

Tüketicinin bir ürünü alırken seçimini ihtiyaçlarına en uygun ve akılcı şekilde yapabilmesi için
kendisine gerekli bilgileri sağlamak,
• Tüketicinin doğru ve sağlıklı bir tüketici ve yurttaşlık bilincine sahip olabilmesi için gerekli altyapıyı oluşturmak,
• Tüketiciyi güvenilir ve sağlıklı olmayan ürünleri satın almaktan korumak,
• Kalite kontrolü sağlamak, tüketicilere ürünlerin kalitesini nasıl belirleyecekleri konusunda uyarmak,
• Üretim işletmelerine ve aracı kurumlara, tüketicinin korunması konusunda en büyük sorumluluğun düştüğünü kabul ettirmek,
• Tüketicilerin, medya ve reklâmların etkisinde kalarak ihtiyaçları olmayan mal ve hizmetleri tüketmelerine engel olmak,
• Tüketicilere sadece kendi değil, tüm tüketicilerin haklarına nasıl sahip çıkması gerektiğini öğreterek tüketiciler arası dayanışmayı kuvvetlendirmektir.

Tüketiciler

Devlet

Medya ve Bilim İnsanları

Üreticiler, Aracılar ve İş Sahipleri

Tüketici Örgütleri

Tüketicilerin örgütlü mücadelesi ve girişimleri sonucunda elde ettikleri kazanımlarla birlikte yapılmış yasal düzenlemeleri içerir.

Mal ve hizmet satın alırken temel ihtiyacını ön planda tutan; satın alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı olması konusunda araştırmada bulunan; firmalar arasında güvenirliliği ön planda tutan; hakkını bilen, haklarına sahip çıkan ve savunan; çevreye karşı duyarlı olan, yurdumuzun ve dünyanın her köşesini kendi evi gibi düşünen; her çeşit savurganlık karşısında olan; tüketici haklarının yerleştirilmesi ve korunmasının, tüketicilerin birliği, organize olmaları ve örgütlenmeleriyle sağlanabileceğine inanan kişi.

Türkiye'de rekabetçi piyasa dönemine geçildiği 1980’den sonra tüketicilik hareketi ivme kazanmıştır.

Demokrasinin Gelişmesi ve Yaygınlaşması

Artan Fiyatlar ve Enflasyon

İletişimdeki Gelişmeler ile Yanıltıcı Reklâm ve Bilgilendirmeler

İnsan Sağlığına ve Güvenliğine Verilen Önem

Sosyal ve Çevre Sorunlarındaki Artış

Adil Gelir Dağılımı ve Refahın Adil Paylaşımı

• Tüketicinin kendi değer sistemini anlamasını,
• Karar verme yeteneklerini geliştirmesini,
• Pazarda bilgi ve seçenekleri değerlendirmesini,
• Satın alma işleminden tatmin olmasını,
• Hak ve sorumluluklarının bilincine varmasını sağlamaktır.

Tüketicileri, hakları konusunda bilgilendirmek ve haklarını nasıl kullanacaklarını öğretmek, tüketici eğitiminin başlıca amacıdır.

1. Temel ihtiyaçların giderilmesi hakkı
2. Güvenlik ve güven duyma hakkı
3. Ekonomik çıkarların korunması hakkı
4. Zararların karşılanması (tazmin edilme) hakkı
5. Örgütlenme ve temsil edilme hakkı
6. Bilgilendirme ve eğitim hakkı
7. Bilgi edinme hakkı
8. Sağlıklı bir çevreye sahip olma hakkı
9. Şikâyet hakkı

İnsanın, insan olmaktan doğan ve yaşamını sürdürebilmesi için gereken ihtiyaçlarını karşılayabileceğini belirten bu hak, tüketicinin en temel hakkıdır.

Tüketicilerin doğrudan sağlıkları ile ilgili olan bu hak, tüketiciye sunulan ve tüketicinin aldığı mal ve hizmetlerin, tüketicinin yaşamını ve sağlığını tehlikeye düşürmeyecek ve güvenliğine zarar vermeyecek derecede güvenilir ve kaliteli olması gerekliliğini içermektedir.

Ekonomik çıkarların korunması hakkı, tüketicinin mal ve hizmet alımı için yaptığı ödemenin karşılığını tam olarak alabilmesidir.

Satın alınan mal veya hizmetlerin öngörülen nitelikte olmaması, ayıplı veya hatalı çıkması durumunda; ayıplı malın geri alınması, değiştirilmesi, ayıplı hizmetin yeniden görülmesi vb. gibi ayıpların ve neden oldukları her türlü maddi, hukuki ve ekonomik zararların karşılanmasıdır.

Tüketicilerin hak ve çıkarlarıyla doğrudan veya dolaylı olarak kendilerini ilgilendiren kanunî, idarî, teknik, ticarî, ekonomik, sosyal ve siyasi her konuda düşünce ve görüşlerini belirtebilmeleri, kamuoyu oluşturabilmeleri ve çeşitli kuruluşlarca alınan kararlara örgütleri
aracılığı ile demokratik şekilde katılabilmelerini ifade eder.

Bilgi edinme hakkı, tüketicilerin satın alacağı tüm mal ve hizmetler ile bu mal ve hizmetleri üreten, satan kuruluşlara ait bilgilerin doğru, tutarlı ve eksiksiz olarak zamanında tüketicilere verilmesini ifade eder.

Tüketicinin mal ve hizmetleri satın alma ve kullanma becerisini geliştirmek, üretim ve bölüşüm şartlarının sorgulanmasını sağlamak, bir bütün olarak çevre bilincini oluşturmak, üretimin olduğu gibi tüketimin de niteliğini belirleyen ekonomik ve toplumsal seçimlerde taraf olmayı öğretmektir.