Amerika kıtası; fiziksel, ekonomik ve toplumsal bakımdan gösterdiği coğrafi farklılıklar nedeniyle farklı turizm bölgelerinden oluşmaktadır. Amerika kıtasında yaşanan farklılıkların başında; kıtanın kuzeyi ve güneyi arasındaki kalkınmışlık farkı gelmektedir. Kuzey Amerika’da bulunan iki ülke; Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kanada, ekonomik açıdan gelişmiş, dünyanın önde gelen ülkeleridir. Meksika dâhil, daha güneyde kalan ülkeler ve komşu Karayipler’de yer alanlar ise, dünyanın gelişme sürecinin değişik aşamalarında bulunan gelişmekte olan ülkelerdir. Bu grup içinde Haiti gibi gelişmişliğin en alt sıralarında yer alanlar da bulunmaktadır. Amerika Kıtası’nın çeşitli bölgelerinde turist sayısındaki değişimler Tablo 3’den incelendiğinde; turistlerin çoğunlukla Kuzey Amerika’yı tercih ettikleri görülmektedir. Bunu Güney Amerika izlemektedir. Turistler için Karayipler, Orta Amerika’ya göre daha çekici ve daha fazla ziyaret edilen bölgedir.

Güney Amerika sıcak ve nemli Ekvatoral ve Tropikal iklim özellikleri gösteren bir kıta görünümünde iken Kuzey Amerika daha çok orta kuşak içinde yer alan ve çeşitli iklim özellikleri gösteren bir kıta görünümündedir.

Kıtanın kuzey ve güneyinde diğer kıtalardan olan göçler ile nüfus yoğunluğu birbirinden çok farklı gelişmiştir. Güney Amerika’da nüfus, tropikal yağmur ormanları bölgesi ve iç kesimlerdeki ova ve bataklık sahalarında azalmakta, ılıman iklim kuşakları içerisinde kalan iç platolarda toplanmaktadır. Kuzey Amerika’da ise nüfus çoğunlukla doğu ve kuzeydoğuda özellikle de şehirsel yerleşmelerde yaşamaktadır. Tarih boyunca nüfus hareketleri iki kıtada farklı olmuş ve birbirinden çok farklı medeniyetler yaşamışlardır. Güneyde Astek, İnka, Maya gibi medeniyetleri meydana getiren topluluklar, kuzeyde kızıldereli kabileler ve laponlar varlık göstermişlerdir.

Dünya Turizm Örgütü’nün bölge ayrımında Kuzey Amerika’yı oluşturan üç ülke; ABD, Kanada ve Meksika’dır (Harita 6.1). ABD ve Kanada, dünyanın “ekonomik çekirdek” denilen ülkelerinin başında gelmektedirler.

ABD’de turizmden en çok para kazanan eyalet Kaliforniya’dır. Turizm Kaliforniya ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Yaklaşık 2,6 milyon kişi bu eyalette turizm sektöründe çalışmaktadır. 38 milyon nüfusun %91’i şehirlerde yaşamaktadır ve buradaki turizm hareketleri de şehirlerde yaşayan nüfusun taleplerine yönelik biçimlenmiştir (Özgüç, 2015: 376). Kaliforniya, Pasifik kıyısında, 1600 km uzunluğunda, 400 km genişliğinde, 12.800 km’lik kıyı şeridi olan bir eyalettir. Kıyı kesiminde görülen Akdeniz iklimi, iç kesimlerde yer alan dağları ve kısmen çölleri ile gerek iç gerekse dış turizmde, turistler için olduk- ça çekici özelliklere sahiptir. “Kar kuşağı” olarak adlandırılan, soğuk ve karlı bölgelerden çok miktarda nüfus, tatil için Kaliforniya ile birlikte Florida’ya yönelmektedir. Asya ve Uzakdoğu’dan gelen turistler de en fazla Kaliforniya’yı tercih etmektedirler.

ABD’de tatil yolculuklarında en çok tercih edilen eyaletler; Kaliforniya, Florida ve Teksas gibi güneş kuşağı eyaletleriyle bir dünya şehri olan New York’tur. Başkent Washington, ABD’nin en temiz ve en yeşil şehri olmasına ve aslında New York’tan daha çok turist (toplam turist sayısı yüksek) almasına karşın New York kadar eğlence ve kültür unsurlarına sahip olmadığı için daha az turizm gelirlerine sahiptir. Ülke dışına giden Amerikalıların en fazla tercih ettikleri ülkeler ise Kanada ve Meksika’dır. Amerikalıların deniz aşırı seyahatleri çoğunlukla Batı Avrupa’da İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya’ya yapılmaktadır. Batı Avrupa’dan sonra ise en çok ziyaret ettikleri yer ise Karayipler’dir.

ABD’nin tropiklere açılan penceresi Florida’dır. Yılda ortalama 40 milyon turist ağırlayan Florida’da, turistlerin hemen hemen %80’i, ülke içinden gelmektedir. Dümdüz uzanan bir yarımada ve önünde keys olarak anılan adalar yıl boyunca elverişli subtropikal iklim özelliklerine sahiptir. Sıcak ve nemli geçen, fırtına tehlikeleri bulunan yaz mevsimi, turizm sezonunun kış ve ilkbahar mevsimine kaymasına neden olmuş ve bölge kış tatil alanı olarak seçilmiştir. Kıyıları denize doğru hafif eğimle inen kumsallar ve lagünlerden oluş- maktadır. Fort Lauerdale çevresinde tekne trafiğine uygun çok sayıda kanal ve su yolu nedeniyle saha, yatçıların cenneti durumundadır. Florida yarımadasının en güney ucunda timsahlar dâhil çeşitli canlıların yaşam alanı olan dünyanın sayılı doğal alanlarından birisi Everglades Ulusal Parkı bulunmaktadır. Dümdüz uzanan iç kesimlerde, hayvan çiftlikleri, göller, portakal bahçeleri yer almaktadır. İklimi dışında, plajları, doğal özellikleri, Walt Disney World gibi eğlenme ve dinlenme amaçlı insan yapısı çekicilikleri ile çok sayıda ziyaretçiyi çekmektedir

Kanadalı- ların en çok tercih ettikleri turizm türü güneş-deniz-kum tatilleri olup, ABD dışında Meksika, Küba, İngiltere ve kuzeybatı Avrupa ülkelerine gelmektedirler (Özgüç, 2015: 380).

Kanada’nın dünyada en çok turist çeken 10 ülke içinde yer almasında önemli olan ve gerek iç gerekse dış turizmde en çok tercih edilen yerler Ontario ve Quebec’tir. Büyük göller bölgesinde yer alan Ontario’da temiz, etnik bakımdan büyük bir çeşitliğe sahip ve pahalı Toronto şehri, aynı zamanda tiyatrolar şehridir ve tur programlarına özellikle dâhil edilmektedir. Başkent Ottawa, Kanada turizm gelirlerinin %65’den fazlasını toplayan Niagara Şelalesi, yakınlarındaki iki ulusal park Georgian Bay Islands ve Point Pelee turistlerin en çok ziyaret ettikleri yerler arasında yer almaktadır (bk. Resim 6.2).

Kanadalıların Ontario ve Quebec’ten sonra en çok tercih ettikleri yer, bu iki bölgenin batısında yer alan İngiliz Kolumbiyası’dır (British Columbia). Güzel manzaraları, iklimi ve kıyılarındaki fiyortları, adaları, kumsalları ve plajları ile turistler için oldukça çekici özelliklere sahiptir. Vancouver Adası turizmin odak noktalarından bir diğeridir. Özellikle Alaska’ya yönelen gemi yolculuklarının durak yerlerinden birini oluşturmaktadır. Calgary adını özellikle başarılı kış olimpiyatları (1988) ile duyurmuştur. Alberta’da Kanada’daki Kayalık Dağları’nın en yüksek fakat daha kurak olan doğu kesimlerinde Banff Ulusal Parkı; iklimi, manzaraları, sıcak su kaynakları, kayak alanları ile turistler için oldukça çekici özelliklere sahiptir. Edmonton’daki West Edmonton Mall dünyanın en bü- yük alışveriş merkezlerinden biri olup, özellikle ABD ve Japonya’ dan gelen turistlerin ilgisini çekmektedir. Son yıllarda Kanada’ da turizmi geliştirmeye yönelik çalışmalar dikkat çekmektedir. Özellikle Kuzey kutup dairesi içinde kalan boş bölgelere de ilgiyi arttırmaya ve turizmi geliştirmeye yönelik çeşitli araştırmalar yapılmaktadır. Tundra ve buzul alanları ile yaban yaşamının çeşitli örneklerinin ortaya çıkarıldığı arktik araştırmalar gerçekleştirilmektedir.

Tropikal bölgede yer alan Meksika’da, sıcak ve nemli bir iklim görülmektedir. Özellikle alçak kesimlerde ve Yucatan Yarımadası’nda etkili olan bu iklim iç kesimlerde yüksekliğe bağlı olarak değişmektedir. Yazın özellikle kuzey ve kuzeybatıda sıcak ve kurak bir iklim yaşanmaktadır. Meksika’nın en sıcak bölgesini ise Kaliforniya Körfezi’nin başlangıcına yakın olan araziler oluşturmaktadır. Meksika’nın tropikal iklimi ve plajları turizm açısından büyük önem taşımaktadır.

yük önem taşımaktadır. Meksika, Mayalar, Aztekler ve Olmekler gibi eski uygarlıklara ev sahipliği yapmış, gelenek ve kültür açısından çok zengin bir ülkedir.

Meksika’da turistler için çekici özellikler içinde; çeşitli şehir ve kasabaların zaman içinde birbirleriyle birleşmeleri sonucu oluşmuş başkent Mexico City, “Tanrılar Şehri” diye adlandırılan Teotihuacan, tek katlı evleri, parke taşlı sokakları, kiliseleri ile San Cristobal, Yucatan Eyaletinin başkenti olan Merida, Campeche Eyaleti’nin başkenti olan kıyı şehri Campeche sayılabilir. Ayrıca El Sumidero Kanyonu, Agua Azul Şelaleri, ülkenin kuzeybatısındaki dağlarda yaşayan Tarahumaralar, Meksika’nın güneydoğu kesiminde Quintana Roo eyaletinde tatil kenti Cancun, güneydeki Yucatan yarımadasında yer alan Mayan Riviera gibi tatil beldeleri, aktif volkanlardan Colima turistlerin ziyaret edebilece- ği yerlerden sadece birkaçıdır. Chichen-İtza Piramidi ve Tzompantli (Tsom pantli) Kafatası Duvarları, Yucatan Yarımadası’nda Mayan Riviera’sında bulunan arkeolojik kalıntılar, güzel ve değişik mimarisi ve coğrafi konumu sayesinde en çok ziyaret edilen alanlardandır (bk. Resim 6.4).

Karayipler’de görülmeye değer turistik kaynaklar şöyle sıralanabilir (Özgüç, 2015: 390-398):

• Porto Riko; Küba, Hispanyola ve Jamaika’dan sonra Karayipler’in dördüncü büyük adası, bölgenin en önde gelen turizm destinasyonu ve en çok turizm geliri elde eden ülkesidir. Güzel plajları, kıyı sayfiyeleri (Luquilla Beach gibi), sömürge binaları, kilise, kale, gece yaşamı ve kumarhaneleri ile San Juan,

• Bahamalar; mercan resifleri, beyaz plajları, tüple dalış, balık tutma, yat turizmi,

• Dominik Cumhuriyeti; Hispaniola Adası’nın doğu kısmını kaplayan Dominik Cumhuriyeti, küçük volkanik bir Karayip adası olan Dominika ile karıştırılmamalıdır. Ülkedeki alt yapı yetersizliği, parasal açıdan uluslararası değil iç kaynaklardan beslenmesi, en düşük harcama yapacak turizme hitap etmesi, Karayipler’deki en ucuz destinasyonlardan biri olmasına neden olmuştur. Bozulmamış plajları, Puerto Plata ve Samana Yarımadası, eski yerleşmeleri, disko ve eğlence yerleri ile başkent Santo Domingo,

• Hollanda Antilleri ve Saint Maarten (St Martin); Karayipler’de Venezüella kıyısına yakın dağılan; Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, St Eustatius ve St Maarten adı verilen 6 adadan oluşmaktadır. En fazla turist çeken St Maarten’in çekicilikleri; iklimi, plajları, suya dayalı spor faaliyetleri, vergisiz satış yapan (free-shop) dükkânları ile Phillipsburg,

• Amerikan Virjin Adaları; 50 küçük adadan oluşan bu grupta en büyük adalar St Croix, St Thomas ve St John’dur. Mercanlar, deniz yaşamı, gece dalışları, su sporları, sualtı ulusal parkı olan Buck Adası Resifi, Christiansted ve Charlotte mimari çekicilikleri,

• Küba; Karayip adalarının en büyüğüdür. Başkent Havana, adadaki 289 adet plaj,set resifleri, su sporları, iç kesimlerde dağlar, ormanlar, manzaralar, ulusal parklar ve yaban yaşamı, sağlık turizmi özellikleri,

• Barbados; yağmur ormanları, manzaraları, şeker kamışına dayalı rhum üretimi ve rhum satan dükkânlar,

• Fransız Batı Hint Adaları; Guadalupe ve Martinique adaları,

• Bermuda; modern alt yapı ve konaklama imkânları ile özellikle New York’tan gelen turistlerin kış tatil bölgesidir.

Orta Amerika ülkelerinde görülmeye değer turistik kaynaklar şöyle sıralanabilir (Mancini, 1999: 147-201; Özgüç, 2015: 399-404):

• Belize; Maya kalıntıları, gür tropikal ormanlar ve doğal güzellikler, ulusal parklar ve yaban yaşamı (jaguarlar, maymunlar, orkide ve kelebekler), su sporları, dalış alanları, dünyanın ikinci büyük mercan kayalığı, Ambergis körfezinde güzel korunmuş plajlar, deniz ürünleri,

• Guatemala; Maya Uygarlığı, Tikal Kasabası’ndaki ilk insan kalıntıları, başkent Guatemala’daki Maya Uygarlığı’na ait eserlerin sergilendiği müzeler, • Honduras; Copan Kasabası’ndaki Maya kalıntıları, Körfez adaları (Bay Islands), Roatan Adası’nda doğal hazineleri korumak için ada halkı tarafından kurulan Sandy Bay Marine Preserve, temiz denizinde çeşitli dalış alanları,

• El Salvador; Maya Kalıntıları, doğal güzellikleri, dağları, plajları, görmeye değer başkenti San Salvador,

• Nikaragua; Orta Amerika’nın en büyük gölü olan Nikaragua Gölü, bu ülke sınırları içinde yer almaktadır. Dünyada köpekbalığı, kılıçbalığı ve tarpon gibi okyanus canlılarını barındıran belki de tek tatlı su gölüdür. Nikaragua Gölü’nde 400’den fazla ada bulunmaktadır. En büyük adası, gölün ortasında bulunan Ometepe Adası’dır. Ada, dar bir kara şeridiyle birbirine bağlanan iki yanardağdan; Concepción yanardağı ve üzeri sık bitkilerle kaplı Madera yanardağından oluşmaktadır. Göl, do- ğal, tropikal güzelliği ve eski uygarlıklardan kalma zengin arkeolojik kalıntıları ile turistler için çekici özelliklere sahiptir. Bunun dışında ülkedeki diğer çekicilikler; Maya kalıntıları, Karayip Denizi kıyılarındaki Mosquito Plajları, korsan kasabaları, altın madenleri, golf alanları, yat limanı, lüks otelleri,

• Kosta Rika; turistik altyapısı en yeterli ülkedir. Başkent San Jose’daki müzeler, kiliseler ve ulusal tiyatro, Kosta Rika balta girmemiş ormanları (Monteverde nemli ormanları), ulusal parklar, ekoturizme uygun alanlar, Limon ve Porto Kaldera’daki gemi turları, Panama Kanalı tekne turları, balık avcılığı ve kıyı sporları.

• Panama; en etkileyici yerleşimi İspanyol, yerli ve korsanların tarihî kasabalarına yapılan gemi turları nedeniyle başkenti Panama’dır. Kentin birçok yerinde İspanyol kolonilerine ait yapılar, tarihî kiliseler, rengârenk binalar vardır. Sömürge şehir mimarisi, plajları, festivalleri ve spor faaliyetleri de ülkenin çekiciliklerindendir. Panama City gece yaşamı ve kumarhaneleri ile ünlüdür. Taboga ve San Blas adalarında yerli kültürüne ait eserler bulunmaktadır. Panama’da Kosta Rika’nın tersine, yaban kaynaklarını korumak ve ekoturizm amaçlı kullanmaktan çok, büyük avlanmaya açmak tercih edilmektedir. Burada, jaguar, puma, geyik, ocelot (Orta ve Güney Amerika’ya özgü kaplana benzer bir kedi), peccary (Amerika’ya özgü bir domuz) ve yaban domuzu en çok avlanan hayvanlar arasındadır.

Amerika kıtasında turistlerin en az ziyaret ettikleri bölge Orta Amerika'dır. Turistler Amerika kıtasında çoğunlukla Kuzey Amerika’yı tercih etmektedirler. Bunu Karayipler ve Güney Amerika izlemektedir. Orta Amerika’ya gelen turistlerin büyük bir kısmı Kuzey Amerika’dan, ABD ve Meksika’dan gelmektedir. Bunu Avrupa ve Güney Amerika’dan gelenler izlemektedir.

Güney Amerika’da, halkın büyük çoğunluğu kıyı şeridinde, Buenos Aires (Arjantin) ve Santiago (Şili) gibi büyük kentlerde yaşamaktadırlar. Sao Paulo (Brezilya) dünyanın en kalabalık kentlerinden birini oluşturmaktadır. Kırsal kesimlerden büyük kentlere olan göçler, son yıllarda ciddi ekonomik ve toplumsal sorunlara neden olmaktadır. Toplumsal ve ekonomik eşitsizliklerin yaşandığı Güney Amerika Kıtası için turizm önemli bir fırsat olarak görülmektedir.

Güney Amerika’da turistlerin en çok ziyaret ettikleri ülke Brezilya’dır.

Brezilya, çekici özellikleri ile turizmde büyük bir potansiyele sahip olmasına karşın 1980’lerden itibaren ekonomik politikaların neden olduğu sorunlardan kurtulmaya çalış- maktadır. 2002 yılında yeniden ekonomik kriz yaşayan ülkede zengin ve yoksul arasındaki fark çok büyüktür. Büyüklüğüne oranla az sayıda uluslararası turist almaktadır. Komşu Arjantin, Uruguay ve Paraguay’dan, günübirlik, alışveriş için geçiş yapanlar oldukça fazladır. Brezilya 1997 yılında turizmde atağa kalkmış, dünya kitle iletişim araçlarında yaptığı reklamlarla; denizini, kıyılarını, manzaralarını, yağmur ormanlarını, turistik şehirlerini vurgulayarak turistleri ülkesine çekmek için çalışmalar yapmaya başlamıştır (Özgüç, 2015: 415). Ancak Brezilya’ya gelen turist sayıları ve ülkenin turizm gelirleri istenenin çok altındadır. 2014 yılında turistlerin gittikleri ülkelerde yaptıkları harcamalara bakıldığında Brezilya yaklaşık 25,6 milyar $ geliri ile Çin (164,9 milyar $), ABD (110,8 milyar $), Almanya (92,2 milyar $), Birleşik Krallık (57,6 milyar $), Rusya (50,4 milyar $), Fransa (47,8 milyar $), Kanada (33,8 milyar $), İtalya (28,8 milyar $) ve Avustralya’nın (26,3 milyar $) gerisinde kalmıştır (Dünya Turizm Örgütü UNWTO). Brezilyalıların dünyada en çok tercih ettikleri destinasyonlar içinde ise ABD, Arjantin ve Fransa yer almaktadır. ABD, 2011 yılında 1 milyondan fazla Brezilyalı turistin tercih ettiği ülke olmuştur. Bu üç ülkeyi Uruguay, İspanya, Portekiz ve İtalya izlemiştir. Brezilyalı turistlerin uzak mesafelere yaptıkları seyahatlerinin %54’ünü tatil, %24’ünü incentive ve kongre turizmi amaçlı geziler oluşturmuştur (Esmer, 2012).

İncentive: Özendirme gezileri olarak tanımlanmaktadır. Fabrika ve firmaların çalışanlarını motive etmek üzere yapılan kısa süreli turlar ve toplantılardır. Son dönemlerde satışları arttırmada özendirme ödülleri son derece önem kazanmıştır. http://www. lutarstravel.com/tr/incentive.html