Dil ve dünya arasındaki ilişkinin kurulabilmesi, insan zihnine yansıyan resmin dildeki kelimeler yoluyla ifade edilmesi anlamına gelmektedir. Bununla birlikte bir dildeki kelimeler genellikle anlam ayrıntılarının verilebilmesi için yeterli sayıda ve nitelikte olmayabilir. Bu nedenle, eksik ifade edilmiş anlam unsurları, zihinde hedeflenen resmi bulanık yansıtır ve iletişim belirsizleşerek eksik kalır

Kelime grubu: İki veya daha fazla kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu, tek kelimeye denk olan ve yargı bildirmeyen gramer birimidir.

Birleşik isim grubu: Birleşik isim grubu, iki veya daha fazla ismin yan yana gelerek bir varlığa/nesneye özel bir ad olmasıdır.

Birleşik isim grubunu oluşturan unsurların tamamı özel isimdir: Birleşik isim grubu, isim soylu kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Nadiren sıfat, unvan ve akrabalık bildiren unsurlar birleşik isim grubunu ilk unsuru olabilir. Karaağaç bu kelime grubunu “Özel ad öbeği” başlığı altında unvan grubu ile birlikte sınıflandırmıştır. (Karaağaç, 2012, s. 481) Özel isim + Özel isim + Özel isim +…. Zeynep Korkmaz Leyla Karahan

Birleşik isim grupları ile unvan gruplarını birbirinden ayırt etmeye dikkat ediniz. Birleşik isim
grubu haline gelmiş kelime gruplarında unvan
unsurunu çıkardığınızda özel isim unsurunda
anlam bakımından eksilme meydana gelir, unvan gruplarında ise unvan unsurunu çıkardığınızda birleşik isim unsurunun anlamında eksilme olmaz. Evliya Çelebi birleşik isim grubundan
“Çelebi” ismini çıkarırsanız Evliya kelimesi artık
Evliya Çelebi’yi işaret etmez. Bununla birlikte
Ahmet Hikmet Yüzbaşı unvan grubundan “yüzbaşı” unvanını çıkardığımızda Ahmet Hikmet
birleşik isim grubunda kişi ismini işaret etme
anlamında bir eksilmesi olmaz.

Birleşik isim grubu tamlama özelliği taşımaz: Birleşik isim grubu tamlama özelliği taşımaz, sadece ad özelliği taşıyan yalın isimlerin yan yana gelmesi ile oluşur. Jean Deny bu tür kelime gruplarını “yanaşmalık öbekler” (Deny, 2012, s. 657), Nurettin Demir-Emine Yılmaz ise “tamlayan-tamlanan ilişkisi bulunmayan kelime grupları” şeklinde nitelendirmiştir. (Demir-Yılmaz, 2006, s. 205). Mehmet Ali Can Parlak Işın Göksu Yerlikaya

Birleşik isim grupları ile birleşik kelimeleri birbirinden ayırt etmeye dikkat ediniz. Birleşik isim grubu özel isimdir, birleşik kelimeler ise cins isimdir ve kelimeler birbirine bitişik yazılır. Birleşik kelime, birleşmiş bir birleşik isim olabileceği gibi birleşmiş bir isim tamlaması, sıfat tamlaması, unvan grubu vs. gibi kelime grupları da olabilir: hanımeli, ballıbaba, pazartesi, Haydarpaşa, Karadeniz, yüzbaşı gibi (Ergin, 1986: 385). Umay Sivrikaya (Birleşik isim grubu) Hanım Yılmaz ( Birleşik isim grubu) sivrisinek (Birleşik kelime) hanımeli (Birleşik kelime)

Birleşik isim grubunda isimlerin yeri değişmez: Birleşik isim grubunu oluşturan unsurların yeri değişmez, unsurlarından biri ya da bir kaçı eksiltilemez. Ahmet Hamdi Tanpınar birleşik isim grubu, Hamdi Ahmet Tanpınar, Tanpınar Ahmet Hamdi, Tanpınar Hamdi Ahmet, Hamdi Tanpınar, ya da Ahmet Tanpınar şeklini alamaz.

• Birleşik isim grubu, yaklaşma grubunun isim unsuru olarak kullanılabilir: Kendisi, Mehmet Akif Ersoy’a yakışır bir asaletle İstiklâl Marşı ödülünü Türk ordusuna bağışlamıştır. • Birleşik isim grubu, bağlama grubunun bir unsuru olarak kullanılabilir: Faruk Nafiz Çamlıbel ve Enis Behiç Koryürek, Beş Hececiler adı verilen edebiyat akımının beş şairinden ikisidir. Cemal Hüsnü Taray ve Naci Okay bu hitaptan duygulanmışlar tutsaklık acısını kendi kalplerinde buruk buruk duymuşlardı. (Alper Aksoy, Kutlu Töre, s. 321) • Birleşik isim grubu, edat grubunun özel isim unsuru olarak kullanılabilir: Yahya Kemal Beyatlı gibi Mehmet Akif Ersoy kadar • Birleşik isim grubu, unvan grubunun özel isim unsuru olarak kullanılabilir: Sibel Kumsal Hanım Gaspıralı İsmail Bey Mehmet Agah Efendi Mehmet Nadir Amca • Birleşik isim grubu, sıfat tamlaması içinde (–sIz/-sUz, ve –lI/-lU isimden isim yapım eklerini alarak da ) tamlayan unsur olarak kullanılabilir: Mustafa Kemal’siz bir Çanakkale zaferi düşünülemez. Zeki Müren’li günler adlı bir kitap kaleme almayı düşünüyor. Kurşunlu Mahzen Kâtibi Hamamcı Musa Efendi’nin Tezâkirü’l-Mücrimin adlı eserinden ilham alan İhsan Oktay Anar, Amat romanını yazmıştır. • Birleşik isim grubu, isim tamlaması içinde tamlayan unsur olarak kullanılabilir: Sevinçle Abdullah Usta’nın çadırına daldı. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 362) Ubeydullah’ın eseri, Rugani Ali Üsküdarî’nin, bu ünlü çiçek ressamının eseriyle tamamlanıyordu. (İlber Ortaylı, Son İmparatorluk Osmanlı, s.72)

• Birleşik isim grubu, bir varlığın adı olarak, cümlede isim görevindedir. • Birleşik isim grubu cümlede özne görevinde kullanılabilir. Göbelez Baba, “Madem istimna ettin, o hâlde nefsine hâkim olamamışsındır”, dedi. (İhsan Oktay Anar, Amat, s. 165) Ebülfazıl Enverî, böyle bir evde ve bu anlayışta bir babanın eğitim altında yetişmişti. (H. Rahmi Gürpınar, Efsuncu Baba, s.30) • Birleşik isim grubu cümlede nesne görevinde kullanılabilir. Birden, şanonun ortasında Neşet Sabit’i yalnız değil, bir tarafında başrolü oynayan aktör, öbür yanında… öbür yanında, o güzel kızla tasavvur etti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara, s.153) • Birleşik isim grubu cümlede yer tamlayıcısı görevinde kullanılabilir. İki üç defa Mehmet Ali’den sorduk. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaban, s. 87) Millî Mücadele’yi benimsemiş olan Albay Asım Gündüz’de anlaştılar. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 283) Selma Hanım, Neşet Sâbit’e bundan bahsedince, genç adam “Niçin olmasın?” dedi. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara, s.144)• Birleşik isim grubu cümlede yüklem ismi görevinde kullanılabilir. Bunlardan biri de Damat Feritçi ve İngilizci yazar Refik Halit Karay’dı. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s.348) En ümitsiz kişi oynak mizaçlı şair Süleyman Nazif’ti. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 204) Ben Orhan Veli. (Orhan Veli Bütün Şiirleri, s. 194) Ben Hüseyin Fellah’ım diyor ama inanamıyorum. (Ahmet Mithat, Hüseyin Fellah, s. 289)

Unvan Grubu: Bir kişi ismiyle birlikte kullanılan akrabalık ve unvan belirten kelimelerin birlikte oluşturduğu kelime grubudur.

• Unvan grubu bir kişi ismi ile akrabalık veya unvan belirten bir isimden oluşur: Unvan grubu bir kişi ismi ile yakınlık, akrabalık, meslek, rütbe durumunu belirten unvan kelimesi yan yana gelmesiyle oluşan kelime grubudur. Özel isim + unvan ismi ( akrabalık ismi, meslek ismi, rütbe ismi) Süleyman Efendi İsmail baba Habibe anne Nihat Bey Ali abi Nejdet dayı Ata Binbaşı Oğuz Han Süleyman Şah

• Unvan grubunda kişi ismi önce akrabalık veya unvan belirten kelime sonra gelir. Ali dayı İsmail dede Canan hemşire

• Unvan grubu, belirtisiz isim tamlamasının tamlayan unsuru olarak kullanılabilir. İşte onun için II. Abdülhamid devrine bakıyoruz. (İlber Ortaylı, Son İmparatorluk Osmanlı, s. 58) Sözü edilen durumun en başlangıcı Dayızade Ahmet Bey takımının hallerinin sonudur. (Ahmet Mithat, Hüseyin Fellâh, s. 462) • Unvan grubu, belirtili isim tamlamasının tamlayan unsuru olarak kullanılabilir. Bulgaristan Türklüğü çok uzun esaret yıllarını Mithat Paşa’nın bıraktığı anılar, hatıralar sayesinde başı dik olarak yaşamıştır. (İlber Ortaylı, Son İmparatorluk Osmanlı, s. 59) Galip Paşa’nın yüzü mutlulukla parladı. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s.255) • Unvan grubu, sıfat tamlamasında isim unsuru olarak kullanılabilir. Sorunların boyutu ve niteliği soğukkanlı Fethi Bey’i bile ürpertti. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 257) Efendim bu Hasna Hanım, sipahi askerlerinin pek büyük ileri gelenlerinden birisinin karısıymış. (Ahmet Mithat, Hüseyin Fellâh, s. 292) • Unvan grubu bağlama grubunda isim unsuru olarak kullanılabilir. Gazi de Fethi Bey ile birlikte Rauf Bey ve Yakup Şevki Paşa’yı yemeğe çağırdı. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 515) Zamanla Cevdet Paşa ve Midhat Paşa birbirlerine can düşmanı kesilmiştir. (İlber Ortaylı, Son İmparatorluk Osmanlı, s. 129) • Unvan grubu edat grubunda isim unsuru olarak kullanılabilir. Üçüncü olarak, Ali Abbasi Bey gibi âlemi ikram ve ihsanıyla boğmuş olan zevatın aleyhine olan hususatı kendisine haber vermemek … (Ahmet Mithat, Hasan Mellâh, s. 523) Ziba Hanım için vukuundan korkulan şey bana da olacak… (Hüseyin Rahmi Gürpınar, Son Arzu, s. 118)

Unvan grubu, varlık adını belirten bir yapı olarak cümlede isim görevindedir. • Unvan grubu cümlede özne görevinde kullanılabilir. Dua ve şehitlere ithaf edilen Fatihalardan sonra Kastamonu Kadınları Müdafaa-yı Hukuk Derneği Umumi Kâtibi Saime Ayoğlu Hanım ayağa kalktı. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 256) Ali Abbas Bey kurtuluş sevinci ve gönül rahatlığı ile Şam’da Sulaşbaşı’nda ömür sürebilir. (Ahmet Mithat, Hasan Mellâh, s. 507) • Unvan grubu cümlede nesne görevinde kullanılabilir. Bugünün Suriye’sinde, Irak’ında onun eserleriyle Osmanlılık yaşar, ama Mithat Paşa’yı methedeceğim diye Cevdet Paşa’yı karalamanın da bir gereği yoktur. (İlber Ortaylı, Son İmparatorluk Osmanlı, s. 59) Konu komşu ona artık “Veysel Bey” diyorlardı. (İhsan Oktay Anar, Suskunlar, s. 23) • Unvan grubu cümlede yer tamlayıcısı görevinde kullanılabilir. Enver Paşa, Halil Paşa’ya sarıldı. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 505) O gün Cevher Hanım’dan hüzünlü olarak ayrıldım. (Hüseyin Rahmi Gürpınar, Gönül Bir Yeldeğirmenidir, s. 213) • Unvan grubu cümlede yüklem görevinde kullanılabilir. Öteki daha boş olan mezarın sahibi Ayşe Hüseyin Avni. (Sait Faik Abasıyanık, Lüzumsuz Adam, s. 94) Omuzlarıma hafif bir elin dokunduğunu hissettim; gözlerimi açtım, Doktor Hayrullah Bey’di. (Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu, s. 427) Dolayısıyla bu dünyanın en son hükümdarı, tarihî, hukukî ve müessese olarak son üniversal imparator (son Roma İmparatoru) II. Abdülhamid Han’dır. (İlber Ortaylı, Son İmparatorluk Osmanlı, s. 54)

Wittgenstein’in (bkz. Cevizci, 2012: 1096-1097) “Anlamın Resim Kuramı” olarak anılan yaklaşımına göre düşünmeyi olanaklı hale getiren ve birer düşünce nesnesi olan resimler, olgusal ilişkileri yansıtan kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşur ve dil ile temsil ettiği şey arasındaki aynılıktan dolayı dilin olgu hakkındaki aktarımına izin verir. (Özsoy, 2005, s. 148-149)

Anlam dünyasındaki netliği sağlamak için kelimelerin bir araya gelerek oluşturdukları gramer birliklerinden yararlanırız.

Bütün kişi isimleri birleşik isim grubundan oluşmuştur: Ad ve soyadından oluşan bütün kişi isimleri birleşik isim grubudur. Başka bir deyişle bütün birleşik isim grupları da kişi ismidir. Mehmet Akif Ersoy Halide Edip Adıvar

• Birleşik isim grubu tamlama özelliği taşımaz: Birleşik isim grubu tamlama özelliği taşımaz, sadece ad özelliği taşıyan yalın isimlerin yan yana gelmesi ile oluşur. Jean Deny bu tür kelime gruplarını “yanaşmalık öbekler” (Deny, 2012, s. 657), Nurettin Demir-Emine Yılmaz ise “tamlayan-tamlanan ilişkisi bulunmayan kelime grupları” şeklinde nitelendirmiştir. (Demir-Yılmaz, 2006, s. 205). Mehmet Ali Can Parlak Işın Göksu Yerlikaya

Sosyal hayatımızda konuşmanın yönünü ya da muhatabını, kendisine adıyla seslenerek işaret etmek hitabın bir özelliğidir. Bununla birlikte sosyal durum ya da sosyal tabakalaşma sonucu öne çıkan ve kültürden kültüre farklılık gösteren akrabalık ve unvan belirten seslenmeler vardır. Bu seslenmeler konuşan ve dinleyen arasındaki mesafeyi gösterirken aynı zamanda seslenilen kişinin de toplum içindeki yerini yani sosyal konumunu belirler. Akrabalık ve unvan belirten kelimelerin kişi ismiyle birlikte kullanılması sonucu unvan grubu oluşur. Karaağaç bu kelime grubunu birleşik isim grubu ile birlikte “özel ad öbeği” başlığı altında sınıflandırmıştır (2012: 481) Özellikle konuşma dilinde kullanım sıklığı yüksek bir kelime grubudur.