TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II Dersi YAPILARINA GÖRE CÜMLELER- I soru cevapları:

Toplam 20 Soru & Cevap
PAYLAŞ:

#1

SORU:

Basit cümle nedir?


CEVAP:

Basit cümle; kuruluşunda tek yüklem, tek yargı bildiren; bir düşünceyi, bir isteği, bir duyguyu anlatan cümledir.


#2

SORU:

Basit cümlede cümlenin yapısını belirleyen nedir?


CEVAP:

Basit cümlede cümlenin yapısını belirleyen, cümledeki keli­melerin veya kelime gruplarının sayısı değil bunların tek bir yükleme bağlanmış olmalarıdır. Bu bakımdan bir cümle içinde ne kadar kelime grubu bulunursa bu­lunsun eğer cümle tek bir yükleme sahipse, yani yargı tek bir yüklemle sağlanı­yorsa, o cümle basit cümledir.


#3

SORU:

Birleşik cümle nedir?


CEVAP:

İçinde esas yargının bulunduğu bir temel cümle ile onu anlam ve görev bakımın­dan tamamlayan bir veya birden fazla yan cümleden oluşan cümleye ''birleşik cümle'' denir.


#4

SORU:

Temel cümle nedir?


CEVAP:

Bir birleşik cümlede esas yargının bildirildiği cümleye ''temel cümle'' denir.


#5

SORU:

Birleşik cümlede yan cümlelerin görevi nedir?


CEVAP:

Birleşik cümlede yan cümlelerin de yüklemlerinin çekimli bir fiil olması, yani tam bir yargı ifade etmesi gerekir. Yan cümle; temel cümledeki yargıyı güçlendirir, onu açıklar, tamamlar ve değişik ilgilerle temel cümleye bağlar. Birleşik cümlede birden çok yan cümle olabilir; ancak bu cümleler temel cümlede bulunan yük­leme göre biçimlenir; yani birleşik cümlelerde yan cümleler, temel cümlenin bir ögesi gibi işlev görür. Yan cümlenin esas görevi; temel cümleyi anlam yönünden tamamlamak, açıklamak ve güçlendirmektir.


#6

SORU:

Yan cümle nedir?


CEVAP:

Yan cümle, temel cümlenin dışında kalan; ancak temel cümlenin ifade ettiği fikri bir sebebe, bir şarta, bir dileğe bağlayan cümledir.


#7

SORU:

Şartlı birleşik cümle nedir?


CEVAP:

Şart ifadesine dayalı bir yan cümle ile bir ana cümleden meydana gelen birleşik cümledir. Bir başka deyişle şartlı birleşik cümleler, oluş ve kılışın bir şarta bağ­landığı cümlelerdir.


#8

SORU:

Türkçe­nin en eski cümle türleri hangisidir?


CEVAP:

Şartlı birleşik cümleler, Türkçe­nin en eski cümle türlerindendir.


#9

SORU:

Yan cümlesi çekimli fiille kurulan birleşik cümleler nelerdir?


CEVAP:

Yan cümlesi çekimli fiille kurulan birleşik cümleler şunlardır: Şartlı birleşik cümleler, iç içe birleşik cümleler, ki’li birleşik cümleler.


#10

SORU:

''Yaşasan da iki üç yüz sene hatta bin yıl

Bil ki virane saray bir gün elinden gidecek.'' dizesinde hangi tür cümle örneği vardır?


CEVAP:

''Yaşasan da iki üç yüz sene hatta bin yıl

Bil ki virane saray bir gün elinden gidecek.'' dizesinde 'yaşasan da iki üç yüz sene hatta bin yıl' cümlesi şartlı birleşik cümle örneğidir.


#11

SORU:

İç içe birleşik cümle nedir?


CEVAP:

Bir cümlenin bir görevle başka bir cümlenin içinde yer almasıyla oluşan birleşik cümleye ''iç içe birleşik cümle'' adı verilir.


#12

SORU:

''Kaç bahar, bülbüle hasret, güle hasret yaşadık;

Görmedik kaç yaz ufuklarda yarım bir mehtâb.

Bu elem def­teri dünyada kapansın dilerim...

Dilerim bir daha mahşerde açılsın bu kitâb!'' şiirinde kaç tane iç içe birleşik cümle vardır?


CEVAP:

''Kaç bahar, bülbüle hasret, güle hasret yaşadık;

Görmedik kaç yaz ufuklarda yarım bir mehtâb.

Bu elem def­teri dünyada kapansın dilerim...

Dilerim bir daha mahşerde açılsın bu kitâb!'' şiirinde brinci ve ikinci dizeleri oluşturan cümleler basit, üçüncü ve dördüncü dizeler ise iç içe birleşik cümledir. Şiirde iki tane iç içe birleşik cümle vardır. 


#13

SORU:

Ki’li birleşik cümle nedir?


CEVAP:

Ki’li birleşik cümle, “ki” bağlacı ile kurulan birleşik cümlelerdir.


#14

SORU:

''Sizin gibi bir genç kızın arzularına itaat etmek bir vazifedir.'' cümlesinin yapısına göre türünü bulunuz. 


CEVAP:

''Sizin gibi bir genç kızın arzularına itaat etmek bir vazifedir.'' cümlesinin yapısına göre türü basit cümledir. 


#15

SORU:

Oluş ve kılışın bir şarta bağ­landığı cümleler olan şartlı birleşik cümlelerde oluş ve kılışlar hangi ekle yapılır?


CEVAP:

Oluş ve kılışın bir şarta bağ­landığı cümleler olan şartlı birleşik cümlelerde oluş ve kılışlar şart (­sA) ekiyle yapılır.


#16

SORU:

''Ağılda oğlak doğsa yazıda otu biter.'' cümlesinin yapısına göre türü nedir?


CEVAP:

''Ağılda oğlak doğsa yazıda otu biter.'' cümlesinin yapısına göre türü -sa şart eki olduğu için şartlı birleşik cümledir. 


#17

SORU:

''Havaya bakarsam hava alırım

Toprağa bakarsam dua alırım

Topraktan ayrılsam nerde kalırım

Benim sadık yarim kara topraktır.'' şiirinde kaç tane birleşik cümle vardır?


CEVAP:

Bu şiire baktığımız zaman üç tane şartlı birleşik cümle ile karşılaşırız. Bunlar şiirin ilk üç dizesidir.


#18

SORU:

''Bir kere görse gözüm köyün aydınlığını Kül bağlar içerimde bu kızıl kor yığını.'' dizesindeki şart kipi aynı zamanda hangi işlevde de kullanılmıştır?


CEVAP:

''Bir kere görse gözüm köyün aydınlığını Kül bağlar içerimde bu kızıl kor yığını.'' dizesindeki şart kipi, istek işlevine de sahiptir. Bu kip, bir istek ve temenni ifade ettiği za­man tam bir yargı bildirir.


#19

SORU:

Daha çok alıntılarda ve aktarmalar­da kullanılan, temel cümlenin yüklemi çoklukla “de­, say­, zannet­, farz et­, bil­, gör­, addet­, duy­, işit­, um­” gibi duygu ifadesi taşıyan fiillerden oluşan cümle türü hangisidir?


CEVAP:

İç içe birleşik cümlede iç cümle, temel cümlenin bir ögesi ya da bir isim ögesi olur. Temel cümlenin yüklemi çoklukla “de­, say­, zannet­, farz et­, bil­, gör­, addet­, duy­, işit­, um­” gibi duygu ifadesi taşıyan fiillerden oluşur. İç içe birleşik cümle, daha çok alıntılarda ve aktarmalar­da kullanılmaktadır.


#20

SORU:

''Bir günde doğup can veren altın kelebekler,

Bizden daha genç öldü bu şâir diyecekler!'' dizesinde hangi cümle türünün örneği vardır?


CEVAP:

''Bir günde doğup can veren altın kelebekler,

Bizden daha genç öldü bu şâir diyecekler!'' dizesinde ''Bizden daha genç öldü bu şâir'' kalıbı nedeniyle iç içe birleşik cümle vardır.