Yüklemi çekimli bir fiil veya birleşik fiil olan cümleye fiil cümlesi denir.

Geçişli fiillerle kurulan cümlelerde cümlenin bütün ögeleri (özne, nesne, zarf
tümleci, yer tamlayıcısı) bulunabilir.

1. Şart kipiyle kurulan cümleler

2. İstek kipiyle kurulan cümleler

3. Emir kipiyle kurulan cümleler

4. Gereklilik kipiyle kurulan cümleler

Hikâye birleşik çekimiyle kurulan cümleler

Rivayet birleşik çekimiyle kurulan cümleler

Şart birleşik çekimiyle kurulan cümleler

Emir kipi dışındaki bütün kiplerin hikâye birleşik çekimi vardır.

Birleşik fiil, isim veya fiil cinsinden bir kelimenin bir yardımcı fiil ile bir araya gelmesiyle oluşan kelime grubudur.

İsim ögesi ile yardımcı fiil eksiz bir araya gelirken fiil ögesi ile yardımcı fiillerin birleşmelerinde araya zarf-fiil ekleri getirilir.

Yardımcı fiil, ya kendisinden önce gelen isme fiil işlevini kazandırır ya da yine kendisinden önce gelen ana fiilin anlamına yeterlilik, devamlılık, çabukluk, kolaylık, deneme ve yaklaşma işlevi yükler.

İsim + yardımcı fiil kalıbındaki birleşik fiillerde bir isim ögesi ile “et-, eyle-, yap-, kıl-, ol-, bulun-” yardımcı fiilleri bir araya gelir. Bu yardımcı fiillerden “et-, eyle-, yap-, kıl-” geçişli fiiller yaparken “ol-” ve “bulun-” geçişsiz fiiller meydana getirir.

Zarf-fiil biçimindeki bir esas fiille “bil-, ver-, yaz-, dur-, gel-, git-, kal-, koy-, gör-” yardımcı/tasvir fiillerinden birinin birleşmesi sonucu ortaya çıkan yapılar da birleşik fiil grubunu oluşturur.

Fiilin yapısında anlam değişikliği yapmayan, özne ve nesne ilgisine bağlı olarak
ortaya çıkan şekil değişikliğine çatı denir.

Etken fiiller nesne alıp almamalarına göre ikiye ayrılır:
a) Geçişli fiillerle kurulan cümleler
b) Geçişsiz fiillerle kurulan cümleler

- Bu cümleler, yüklemi geçişli bir fiil olan cümlelerdir.

- Geçişli fiillerle kurulan cümleler nesne ister.

- Bu yapıdaki bir cümlede cümle ögelerinden yüklem, özne ve nesne mutlaka bulunur.

- Öteki ögeler bazen bulunmayabilir.

Geçişsiz etken fiiller, edilgen çatıya dönüştürülünce “meçhul fiiller” olur.
Meçhul çatılı fiillerle kurulmuş cümlelerde özne bulunmaz.

Dönüşlü fiiller geçişli fiil kök ve gövdelerine “-n-”, bazen de “-l-” ve “-ş-” fiilden fiil yapma ekleri getirilerek yapılır.

Geçişli veya geçişsiz fiiller; “-r-, -t-, -tır-/-tur-” eklerinden birini veya ikisini üst
üste alarak ettirgen çatılı olurlar.

1. İsim cümleleri, öznenin ne olduğunu veya bir durumu bildirir.

2. İsim cümleleri çoğunlukla özne ve yüklemden oluşur.

3. İsim cümlelerinde ek fiil bazen kullanılmayabilir.

4. İsim cümlelerinde uzaklaşma hâlindeki yer tamlayıcısı bulunmaz.

5. İsim cümleleri nesne almaz.

6. “Var” ve “yok” kelimelerinin yüklem ismi olarak kullanıldığı isim cümleleri,
en çok kullanılan isim cümleleridir.

7. İsim cümlelerinin yüklemi, ek fiil ile çekime girmiş tek bir isim olabilir.

Söz diziminde cümle ögelerinin dizilişinde yüklemin bulunduğu yere göre cümleler ikiye ayrılır; bunlar “kurallı” veya “devrik” yapılı olur.

Özne bakımından devrik cümleler

Nesne bakımından devrik cümleler

Yer tamlayıcısı bakımından devrik cümleler

Zarf tümleci bakımından devrik cümleler

'Şimdi ağır ağır kaldır göz kapaklarını' cümlesi nesne bakımından devrik bir cümledir.