Milli Korunma Kanunu, Varlık Vergisi ve Toprak Mahsulleri Vergisi gibi kanunları devreye sokmuştur.

Sovyetler Birliği’ni askerî yöntemlerle ikna edebilecek güce sahip olmadığını düşünen Türkiye, çözümü diplomaside yani bir kez daha denge politikasında görerek, acil bir şekilde Batı ittifakı içerisinde yer alma çabası içerisine girdi.

Türkiye’nin tercihini Batı ittifakından yana yapması aynı zamanda Batı’daki yeni değişimi ve gelişimi peşinen kabul etmesi, iç siyasetteki dönüşümü bir an önce gerçekleştirmesi anlamına geliyordu. Batı dünyasının kapısını çok partili demokrasi açacaktı.Bu şartlarda Türkiye, tek parti yönetiminden çok partili hayata geçiş hazırlıklarına hızlı başladı. Francisco Konferansı’nda Batılı ülkelere Türkiye’de kısa sürede çok partili hayata geçileceğine ilişkin açık mesajlar iletildi.

CHP, tek parti idaresini bilinen tek parti yönetimlerinden farklı kılacak samimi çabalar gösterdi. İktidar partisi içerisinde oluşturulan bağımsız grup ya da müstakil grubun iktidara karşı Mecliste muhalefet yapması ve hükümeti takip ederek denetlemesi planlandı. Müstakil Grup; parti başkanlığına bağlı çalışacak, fakat hükümetin faaliyetlerini açıkça eleştirebilecekti.

Tek parti döneminde Müstakil Grup, hiçbir zaman planlandığı gibi hareket edemedi ve Meclis içerisinde iktidara karşı denetim yapma gücünü gösteremedi. Oysa parlamentonun sağlıklı çalışması ve Cumhuriyet idaresinde demokratik bir yönetimin tesis edilebilmesi güçlü bir muhalefete bağlıydı. Bu durum yeni bir muhalefet partisini zorunlu hale getirdi.

Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Bütçe Kanunu görüşmeleri CHP’de tek parti yönetiminden farklı gerekçelerle rahatsız olan bir grubun daha da belirginleşmesini sağladı. Bu grubun birlikte ve ortak bir şekilde hükümete yönelik ilk talebi hak ve hürriyetlerin genişletilmesi isteği yani “Dörtlü Takrir” ile oldu. Haziran 1945’te Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve
Fuat Köprülü’nün imzaladığı bu önerge, CHP Meclis Grup Başkanlığı’naverildi. Kısaca “Dörtlü Takrir”olarak bilinen önergeyle; 1924 Anayasası’nın demokratik ruhuna vurgu yapılarak, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 19 Mayıs konuşması referans gösterilerek, bireysel siyasi hak ve hürriyetlerin genişletilmesi talep ediliyordu.

Cumhurbaşkanı İnönü’nün, Milli Kalkınma Partisi’ni görmezden gelerek ısrarla yeni bir partinin kurulmasını beklediğini ifade etmesi; yeni bir muhalefet partisi kurulmasını istediği şeklinde yorumlandı. CHP’den uzaklaşan dört milletvekili, sürekli toplantılar yaparak, yeni bir siyasi hareket için çalışmalara başladılar. Bu gelişmelerin ardından Demokrat Parti (DP), Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan tarafından 7 Ocak 1946’da İçişleri Bakanlığı’na yapılan müracaatla kuruldu.

DP Programı, CHP’nin programına çok benziyordu. Laiklik başta olmak üzere CHP’nin altı oku DP’nin programında da aynen yer almaktaydı. Fakat DP’nin programında; sıklıkla demokrasiye vurgu yapılması, temel hak ve hürriyetlere geniş yer ayrılması dikkati çekiyordu. Ayrıca Atatürk ilkeleri yeniden yorumlanarak laikliğin, din ile devletin birbirinden tamamen ayrılması olduğu, dinsizlik olmadığı, din hürriyetinin de diğer hürriyetler kadar insanlığın önemli haklarından birisi olduğu belirtilmişti. Devletçiliğin yeniden tanımlandığı programda, özel teşebbüs ve sermayenin teşvik edilerek korunacağı açıklanmıştı. DP’nin programında belirgin bir liberalizm etkisi görülüyordu.

DP’nin hızla örgütlenmesi, kısa sürede partiye halkın büyük ilgi göstererek katılımda bulunması ve hızla iktidarın alternatifi haline gelmesi CHP Merkez Teşkilatını endişelendirmeye başladı. DP’nin kısa sürede halkın ilgi odağı haline gelmesi, CHP iktidarını halkın beğenisini sağlayacak ve halk desteğini artıracak bir takım adımlar atmaya zorladı.Hükümet, 1946 Şubat ayından başlayarak sosyal ve siyasal hayatta halkı rahatlatacak olumlu adımlar attı.

Bu çerçevede öğrencilere örgütlenme hakkı tanındı, üniversite özerkliği genişletildi, basit suçlar affedildi, köylüyü rahatlatacak vergi düzenlemesi yapıldı, işçilere sigorta güvencesi getirildi, basın hürriyeti genişletildi. Ardında CHP’yi kurultaya götüren CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, değişmez genel başkanlık unvanını kaldırdı. Böylece tek parti rejiminden sonra tek şefli parti yönetimi de sona ermiş oldu. Kurultayda İsmet İnönü’nün, Seçim Kanunu’nun değiştirilmesinden bahsederek erken seçimden söz etmesi, siyasette büyük bir sürpriz olarak karşılandı.

Normal koşullarda seçime bir yıl varken, CHP’nin erken seçim kararı alması kamuoyunda, yeni doğmuş muhalefetin hazırlıksız yakalanmak istenildiği şeklinde yorumlandı. DP, 26 Mayıs 1946’da yapılan erken yerel seçimlere girmedi. Yerel seçimler sonrası CHP, erken genel seçim kararı aldı. Seçimleri bir kez daha protesto ederek katılmamayı düşünen DP’liler, çok partili hayatın önemi, gereği ve geleceğini düşünerek seçimlere katılma kararı aldılar. CHP, çok partili hayatın ilk genel seçimlerinin 21 Temmuz 1946’da yapılmasına karar verdi.21 Temmuz 1946 seçimlerinde CHP, ezici bir çoğunlukla zafer kazandı. TBMM’de- ki 465 milletvekili sayısının 395’ini CHP, 64’ünü DP, 6’sını ise bağımsız adaylar kazandı.

DP, zamansızlıktan teşkilatlanamadığı 16 vilayetten milletvekili adayı gösteremezken, milletvekili adaylarını ağırlıklı olarak; avukat, çiftçi ve iş adamları oluşturdu. CHP, tam kadro katıldığı seçimlerde milletvekili adaylarını; emekli asker, tanınmış siyasetçi ve yüksek idari görevlilerden seçti. Türkiye’de ilk kez, iktidarlar ile muhalefet arasında ciddi bir seçim yarışı yaşandı. Muhalefetteki DP, kurumsal kimliğini güvence altına alacak kanuni düzenlemelerden yoksun bir halde olmasına rağmen iktidara karşı oldukça sert bir seçim kampanyası yürüttü.

DP’liler; seçimlerde açık oy-gizli tasnif yönteminin uygulanmış olmasından, taşra bürokrasinin CHP lehindeki zorlamalarına kadar birçok şekilde seçim usulsüzlüklerinin yapıldığını iddia ederek 37 vilayette seçimlere itiraz ettiler. DP’nin şiddetli itirazları neticesinde TBMM, komisyon kurarak seçimleri inceledi. Meclis’te yapılan sert tartışmalar sonucunda 350 milletvekilinin seçim tutanağına yapılan itirazlar, CHP’nin oylarıyla reddedildi.

21 Temmuz 1946 seçimlerinden başlayarak, 12 Temmuz 1947 yılına kadar iktidar-muhalefet ilişkileri oldukça sıkıntılı geçti. Bu süre içinde CHP ile DP arasında seçimlerle başlayan gergin ilişkiler karşılıklı suçlamalar, ithamlar ve güvensizliklerden kaynaklanan çatışmalar öyle bir aşamaya geldi ki rejimin bir çıkmaza sürüklenme ihtimali belirdi. Başbakan Recep Peker de DP muhalefetine karşı hoşgörülü davranmıyordu. DP’nin ise,
özellikle Hürriyet Misakı’ndan sonra geri adım atma ihtimali kalmamıştı. Böylece her iki parti kıyasıya bir çatışmanın içine sürükleniyordu.

Cumhurbaşkanı İnönü, Peker ve Bayar ile hem ayrı ayrı hem de birlikte görüşmeler yaptı. Yaklaşık bir ay sürdürdüğü görüşmelerle her iki parti lideri arasındaki anlaşmazlık konularını belirlemeye çalıştı. Zira Cumhurbaşkanına göre her şeyden evvel iki siyasi partinin nasıl ortak çalışabileceğini belirlemek önemliydi. Siyasetin durumu ve siyasi partilerin tavrını belirleyen Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, bir beyanname hazırlayarak Başbakan Peker ve Muhalefet lideri Bayar’a da gösterdikten sonra 12 Temmuz 1947’de yayınladı.

Beyannamede; meşru bir muhalefetin önemine dikkat çekilerek, iktidarın muhalefete hiç bir şekilde baskı yapamayacağı vurgulanıyordu. Ayrıca, Bayar’ın iddiaları makul görülerek, muhalefete sahip çıkılırken, Başbakan Peker’in iddiaları karşılıksız kalıyordu. Cumhurbaşkanı demokrasiye geçişte kararlı tutumla tavrını ortaya koyarken, iktidar ve muhalefet ilişkilerine de yeni boyut kazandırdı. Böylece Cumhurbaşkanı İnönü tavrını ortaya koymuş, siyasetin yeniden yapılandırılmasına yol açacak yeni bir süreci başlatmış oldu.

Hükümet, yeni bir seçim yasası hazırlamak için çalışmalarına hız verdi. Kapsamlı bir çalışma yürüterek, geçmiş dönem seçim yasalarını ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerindeki örnekleri inceledi. Bilim Kurulu’nun çalıştığı taslağı Hükümet 17 Aralık 1949’da Meclis’e sevk etti.Seçim Yasa taslağı 16 Şubat 1950’de Meclis Genel Kurulu’nda görüşüldü, Millet Partisi’nin olumsuz oy kullanmasına karşın CHP ve DP’nin oylarıyla kabul edildi. Böylece çok partili hayatın gereğine ve olgun bir demokrasi anlayışına uygun bir şekilde CHP ve DP’nin desteğiyle kabul edilen seçim yasası yürürlüğe girdi.

Çok partili hayatın sürekliliğini sağlayacak düzenlemelerin tamamlanarak, Anayasa’nın yeni döneme uygun bir şekilde yapılandırılacağı ve büyük bir ekonomik seferberlikle yurdun her tarafında imar ve inşa faaliyetinin başlayacağı sözü veriliyordu. Kısacası halka yönelik daha fazla siyasal haklar ve ekonomik refah vaat ediliyordu.

CHP, %39,98 oranla 3,165,096 oy almıştır ve 69 milletvekili çıkartmıştır.

DP, %53,59 oranla 4,242,831 oy almıştır ve 408 vekil çıkartmıştır.

14 Mayıs seçimleriyle 27 yıldır iktidarda olan CHP’nin yerini DP’ye bırakması son derece önemli bir olaydı. DP kurucusu Refik Koraltan’a göre Tam bir beyaz ihtilaldi. Halide Edip Adıvar da 14 Mayıs seçim sonuçlarından oldukça etkilendi, 14 Mayıs’ın “Demokrasi Bayramı” olarak kutlanmasını istedi. Kimi aydınlar da 14 Mayıs’i; “Beyaz İhtilal”, “Kansız İhtilal”, “Demokrasi Bayramı” olarak tanımladılar. Menderes de 14 Mayıs’ın “Bir devre son veren ve yeni bir devir açan müstesna ehemmiyette tarihi bir gün olarak daima anılacağı” kanısındaydı.

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün sağduyulu ve DP Genel Başkanı Celal Bayar’ın ağırbaşlı yaklaşımları iktidar değişiminin başarılı bir şekilde gerçekleşmesini sağladı. 22 Mayıs 1950’de açılan IX. Dönem TBMM, önce yeni Meclis Başkanı’nı seçti; Refik Koraltan olarak belirledi. Ardından Cumhurbaşkanlığı görevine DP’nin adayı Celal Bayar seçildi. Son olarak Cumhurbaşkanı Celal Bayar yeni hükümeti kurma görevini Adnan Menderes’e verdi ve yeni kabine kuruldu. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, DP’nin Genel Başkanlığından ayrılarak Menderes’i sadece Başbakanlık görevine değil aynı zamanda DP Genel Başkanlığı’na da getirdi. Böylece tek parti döneminde uygulanan bir gelenek daha yıkılarak Cumhurbaşkanının hiçbir partiye hukuken bağlı olmadan, tarafsız olması ilkesi hayata geçti.

Adnan Menderes kısa sürede teknokrat ağırlıklı bir hükümet kurarak, programını Meclis’e sundu. Programda; CHP iktidarının son dönemlerine yöneltilen eleştiriler, sosyal ve toplumsal rahatlama sağlayacak ekonomik hedefler ve özel sektörün teşvikine ilişkin konular yer alıyordu. DP programında, “devr-i sabık” olunmayacağı, yani geçmiş dönemlerden intikam hissiyle hesap sormak gibi bir niyet güdülmediği özellikle vurgulandı.

Genel Başkan İnönü liderliğinde DP’ye karşı ciddi bir muhalefet hazırlığına girişti. 14 Mayıs’ı bir “hata” olarak gören CHP yönetimi, bu hatanın halk tarafından düzeltileceği beklentisindeydiler. Ancak sonuç bekledikleri gibi olmadı. 3 Eylül 1950 yapılan yerel seçimlerde ve 16 Eylül 1951’de yapılan ara seçimlerde DP üst üste iki zafer daha kazandı. CHP’deki moral bozukluğu, partinin güç kaybetmesine ve partiden
istifalara yol açtı. Seçimler DP’yi siyaseten iyice güçlü kılarken, CHP’deki kan kaybı artıyordu.

DP iktidarı, en büyük başarısını ekonomik alanda gösterdi. DP, tek parti döneminde kullanılmayan CHP’nin biriktirdiği altınlar ve dış yardımların da katkısıyla, ülkeyi baştanbaşa adeta bir şantiyeye dönüştürdü, alt yapı faaliyetlerine önem verdi. Tarım sektörü teşvik edilerek kredikolaylıkları sağlandı ve makinalaşmaya önceliktanındı. Büyük sanayi yatırımlarına girişilerek fabrikalar, barajlar ve madencilik alanında pek çok girişimde bulunuldu. On yıllık iktidarın özellikle ilk yarısında, sağlanan ekonomik büyüme halkın yaşam standardını yükselttiği gibi ülkede büyük bir rahatlama sağladı. Uzun süredir ihmal edilen geniş halk kitleleri, siyasiler tarafından önemsenerek değer gördüler.

CHP, %35,11 oranla 3,193,471 oy almıştır ve 31 milletvekili çıkartmıştır.

DP, %58,42 oranla 5,313,659 oy almıştır ve 503 milletvekili çıkartmıştır.

DP’nin pervasız ve umursamaz politikaları nedeniyle, her geçen gün DP’ye karşı muhalefet edenlerin sayısı arttı.Adnan Menderes Hükümeti için 1955 yılı oldukça zor bir yıl oldu.15 Ekim 1955’de on milletvekili DP’den istifa etti. Bu milletvekilleriyle birlikte hareket eden dokuz milletvekili de DP Haysiyet Divanı tarafından partiden uzaklaştırıldı. Böylece DP bir kez daha parçalandı ve Hürriyet Partisi kuruldu.29 Kasım 1955 DP Meclis Grubu toplantısında açıkça Menderes Hükümeti’ne karşı isyan eden DP Meclis Grubu, III. Menderes Hükümeti’nden Başbakan Menderes dışında bütün kabinenin istifa etmesini sağladı. Başbakan Menderes, yeni hükümeti güçlükle kurarken gerek DP içerisinde gerekse siyasette büyük güç kaybına uğradı.Ülkede sosyal, siyasal ve ekonomik sıkıntılar giderek artarken DP, sorunlara çözüm üretmekte zorlandı.Ülke, siyasi tansiyonu her geçen gün artan böylesine bir ortamda 1957 seçimlerine gitti.DP Hükümeti; ekonomik sorunlar, parti içi sıkıntılar, Hürriyet Partisi’nin kurulması ve güç birliği yapan muhalefete karşı halka gitmek için erken genel seçim kararı aldı.27 Ekim 1957’de alınan erken genel seçim kararı üzerine Cumhuriyet Halk Par-tisi, Hürriyet Partisi ve Cumhuriyetçi Millet Partisi seçimlerde ortak hareket etme konusunda ilke kararı aldı.DP de ise yaşadığı oy kaybı nedeniyle büyük şaşkınlık hâkimdi; zira ilk kez %50’nin altına düşmüştü. DP seçimleri kazanmıştı ama muhalefet de büyük güç kazanmıştı.

CHP, %40,82 oranla 3,768,043 oy almıştır ve 178 vekil çıkartmıştır.

DP, %47,70 oranla 4,303,190 oy almıştır ve 424 milletvekili çıkartmıştır.

CMP, %7,19 oranla 663,295 oy almıştır ve 4 milletvekili çıkartmıştır.

CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, DP’yle mevcut sorunlara çözüm üretebilme ümidini yitirerek, hükümeti erken genel seçime zorlamak istedi. Bu amaçla 29 Nisan 1959’da 46 milletvekiliyle “Bahar Taarruzu” adını verdiği bir geziye çıktı. İnönü’nün ziyaret ettiği Uşak, İzmir, Çanakkale, Kayseri ve Konya’da olaylar çıktı.

CHP lideri 30 milletvekiliyle 2 Nisan 1960’ta Kayseri’ye trenle hareket etti. İsmet İnönü’nün treni Kayseri girişinde durduruldu. Kayseri’de tüm siyasi faaliyetlerin yasaklandığı bildirilerek şehre girişine izin verilemeyeceği İnönü’ye tebliğ edildi. İnönü, yasak kararını tanımadığını açıkladı, yaklaşık üç saat bekledikten sonra as-keri barikatı zorlayarak şehre girdi. Kayseri’den Yeşilhisar’a gitmek için direttiyse de başarılı olamadı. Ankara’ya dönmek zorunda kaldı. DP, bu durumu ve İnönü’nün ziyaret ettiği şehirlerde çıkan olayları “ihtilal teşebbüsü” olarak gösterdi.

CHP’nin seçim dışı yollardan iktidara gelmek için ülkede huzursuzluk çıkardığını ileri sürdü. Araştırılması için TBMM’de 15 kişilik bir “Tahkikat Komisyonu” kurulmasını istedi.

Tahkikat komisyonunun yetkilerini daha da genişleten DP önergesi Meclis’te görüşüldü. Önergeyle; tahkikatın sağlıklı yürütülebilmesi için mahkeme kararı olmaksızın her türlü yayına yasak konulabilecek, siyasi toplantı, gösteri ve yürüyüşler hakkında tedbir kararı alınabilecek ve bu kararlara karşı gelenler hapisle cezalandırılacaktı.

Pek çok muhalefet partisi faaliyet gösterdi. Bunlar; Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Millet Partisi (MP), Köylü Partisi (KP), Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ve Hürriyet Partisi’ydi.

Ordunun DP’ye karşı ilk hayal kırıklığı; Demokrat Parti’nin güvenoyu aldıktan sonra bir ihbarla ordunun zirvesinden başlayarak alt kadrolara kadar büyük bir tasfiyeye girişmesiyle yaşanmıştı. DP ile ordu arasındaki bağların kopmasına neden olan bir başka konu; laiklik ve Atatürkçülüktü.DP her ne kadar iktidara gelişiyle birlikte paralara ve pullara Atatürk’ün resmini yeniden basmış, Anıtkabir’i tamamlayarak Atatürk’ün aziz naaşım nakletmiş, Atatürk’e hakaret ve saldırıyı yasaklayan bir kanun yayınlamışsa da askerler arasında laiklikten ve Atatürkçülükten sapma olduğuna ilişkin düşünceyi değiştirmeyi başaramamıştı.

27 Mayıs’ı gerçekleştiren darbe komitesinin ilk olarak nerede ve ne zaman kurulduğu hakkında farklı görüşler vardır. Döneme damgasını vuran kişilerin hatıralarında da farklı farklı tarihler geçmektedir. Bu durum ordu içerisinde birbirinden habersiz birçok yapılanmanın farklı tarihlerde ve yerlerde örgütlenmesinden kaynaklanmaktadır. Fakat bütün darbe yapılanmalarının birbirini fark ederek birleşmeleri ve darbe komitesinin oluşumu 1957’de olmuştur.

Kamuoyu tarafından ordunun askeri müdahale yapabileceği ihtimali ilk kez 1958 yılının ilk günlerinde yaşanan 9 Subay Hadisesi’yle belirdi. Yarbay Samet Kuşçu, 9 subayın ismini vererek hükümeti değiştirmeye yönelik askeri bir darbe yapılacağı ihbarında bulundu. Kuşçu’nun ihbar ettiği bu subaylar hükümete karşı darbeye teşebbüsten tutuklanarak Askeri Mahkeme’de yargılandılar. DP Hükümeti’nin ihbarı yeterince ciddiye almayıp, tahkikatı derinleştirmemesi, 9 subayın delil yetersizliğinden beraat ettirilmesine ve Yarbay Kuşçu’nun iftira atmaktan cezalandırılmasına sebep oldu. Oysa 27 Mayıs’ta ihbarın doğru olduğu anlaşılacaktı.

“555K” yani 5. ayın 5’inde saat 5’te Kızılay’da toplanan kalabalıklar anlamına gelmektedir. Bu kişiler DP Hükümeti’nin istifa etmesini istediler. Halk, ilk kez bu kadar kalabalık bir şekilde hükümete yönelik protesto yapıyordu. Kızılay Mitingi, Hükümetin kaygılarını iyice artırdı.

Mayıs gece yarısı askerler son hazırlıklarını tamamladı. Askeri müdahale için bütün riskleri alan ordu, Tümgeneral Cemal Madanoğlu komutasında sabaha karşı 03.30’da harekete geçti. Bir direnişle karşılaşmayan asker, kısa sürede ülkedeki kontrolü ele geçirdi, önce Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ı, sonra bakanları ve en son Başbakan Menderes’i tutuklayarak sivil yönetimi devirdi. Org. Cemal Gürsel askeri müdahalenin başına geçti. Kısa sürede Org. Cemal Gürsel başkanlığında 38 kişilik bir Milli Birlik Komitesi oluşturularak ülke yönetimini eline aldı.

Askeri müdahaleyle DP’liler tutuklandılar ve yargılanmak üzere Yassıada’ya gönderildiler. On bir aylık bir mahkeme neticesinde DP’nin önde gelen 15 ismi hakkında idam kararı çıkarken 402 sanık da çeşitli cezalara çarptırıldı. Milli Birlik Komitesi 15 kişilik idam kararından Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’nun idam kararlarını onayladı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın da içinde yer aldığı 12 kişinin idam kararı da ömür boyu hapse dönüştürüldü. Milli Birlik Komitesinin kararları hızla yerine getirilerek Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’nun cezaları 16 Eylül’de ve Başbakan Adnan Menderes’in cezası ise 17 Eylül 1961’de infaz edildi. Darbe sonrası Demokrat Parti kapatıldı.Mayıs darbesiyle birlikte; bürokrasi, basın ve siyasette büyük bir tasfiye hareketi başlatıldı. Demokrat Partili olduğu iddia edilen birçok kişi mağdur edildi. Başta Milli Birlik Komitesi olmak üzere Silahlı Kuvvetlerde de ayrışmalar yaşandı.

Türkiye'de II. DÜnya Savaşı'nın ardından çok partili sisteme geçiş sinyalleri Birleşmiş Milletler'in kurulması için toplanan Paris Konferansı'nda verilmiştir. 

Adnan Menderes ve Fuat Köprülü 1945 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden ihraç edildiler.

Demokrat Parti hangi 1946 tarihinde kurulmuştur.

Demokrat Parti'nin ilk genel başkanı Celal Bayar'dır. 

Türkiye'de çok partili hayatın ilk genel seçimleri 21 Temmuz 1946'da gerçekleştirilmiştir.

21 Temmuz 1946 tarihinde gerçekleştirilen genel seçimlerin ardından Demokrat Parti'nin Büyük Millet Meclisi'nde 64 milletvekili bulunmaktadır. 

Türkiye'de ilk kez 1946 Genel Seçimlerinde tek dereceli seçim yöntemi uygulanmıştır

Demokrat Parti'nin ilk büyük kongresi 7 Ocak 1947'de gerçekleştirildi. 

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 12 Temmuz Beyannamesi ile meşru bir muhalefetim önemine dikkat çekmiştir. 

12 Temmuz Beyannamesi'nin ardından partiden atılan  ve istifa eden milletvekilleriyle birlikte Demokrat Parti'nin meclisteki milletvekili sayısı 31'e düşmüştür. 

Demokrat Parti'den ayrılan milletvekillerinin kurduğu Millet Parti'si 20 Temmuz 1948'de kurulmuştur.

16 Şubat 1950 tarihinde Seçimleri gerekçe gösterilerek Yeni Seçim Kanunu kabul edilmiştir. 

Demokrat Parti 14 Mayıs 1950'de iktidara gelmiştir.

Demokrat Parti 14 Mayıs 1950'de gerçekeleştirilen seçimlerle birlikte meclise 408 milletvekili sokmuştur. 

Cumuhurbaşkanın hiçbir partiye bağlı olmadan tarafsız olması Celal Bayar'ın cumhurbaşkanlığı döneminde gerçekleşmiştir. 

Türkiye'de demokratik bir şekilde iktirdar değişikliği ilk kez 14 Mayıs 1950 seçimlerinde yaşanmıştır. 

2 Mayıs 1954'te gerçekleştirilen genel seçimlerin ardından Demokrat Parti'nin meclisteki milletvekili sayısı 503'tür. 

Kırşehir 14 Mayıs 1954 seçimlerinin ardından muhalafete göz dağı vermek amacıyla Demokrat Parti tarafından ilçe haline getirilmiştir.

27 Ekim 1957'de gerçekleştirilen genel seçimlerin ardından Demokrat Parti'nin meclisetki milletvekili sayısı 408'e düşmüştür. 

Demokrat Parti 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleştirilen darbe sonucunda iktidardan indirilmiştir