TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I Dersi AYDIN SAYILI-CEMAL YILDIRIM-TEO GRÜNBERG-NİHAT KEKLİK soru cevapları:
Toplam 69 Soru & Cevap#1
SORU: Sayılı’ya göre bilim insanın erdemli olmasını sağlamakta mıdır?
CEVAP: Bilim insanın erdemli olmasını sağlamamaktadır. Çünkü, bilimin görevi bu değildir. Bilimin görevi, nesnesinin yapısını araştırmaktır. Erdem, ahlakın bir konusu olarak doğrudan bilimin konusu olmamaktadır.
#2
SORU: Keklik’in “Hangi felsefe?” sorusunun cevabı nedir?
CEVAP: Berrak ve ne söylediği belli olan yapıcı bir felsefe mi, yoksa manasız laf yığınlarından ibaret karanlık ve ne dediği belli olmayan yıkıcı felsefe mi? Felsefi sorunlara ilişkin açıklamaların kolay anlaşılması için, bazı düşünürler metafor kullanmayı gerekli görülmüştür.
#3
SORU: Aydın Sayılı’nın doktora tez konusu nedir?
CEVAP: İslam Dünyasında Bilim Kurumları.
#4
SORU: Grünberg’in Modern Mantık çalışmasının içeriği hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Bu çalışmayı hocası Hüseyin Batuhan’la birlikte yapmıştır. Mantık, semiotik, semiotik ve dil, dilin görevleri, çok görevlilik, sözcüklerin bilgisel anlamı ve duygusal yükü, tasvir etme ve değerlendirme, dilin etkileme amacıyla kullanılması, Bildirişme ve bildirişmeyi aksatan etkenler, çok anlamlılık, belirsizlik ve bildirişimin durması, anlama ve tanımlama, sembolik mantık, önermeler mantığı, doğruluk değeri analizi, tam deyimin dönüştürülmüş biçimleri, önermeler mantığının uygulamaları, niceleme mantığı ve kavramları, kategorik mantık, niceleme mantığının kanunları, kümeler ve bağıntılar, kümeler teorisinin ihtimaller teorisine uygulanması, bağıntılar, aksiyom sistemleri, sentaks semantik gibi konular incelenmiştir.
#5
SORU: Keklik’in İslam medeniyetlerindeki felsefenin yerine katkısı nedir?
CEVAP: Farabi ve İbn’ül Arabi hakkında yaptığı yayınlarla da alana ilişkin boşlukların bir kısmını doldurmaya çalışmıştır.
#7
SORU: Yıldırım’ın bilimsel yöntemden kast ettiği nedir?
CEVAP: Bilimsel yöntem, gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenilen yoldur. Sıralanan bu unsurların yerine getirilmesiyle elde edilen bilginin denetlenmesi, bilimsel yöntemin en önemli özellikleri arasındadır.
#8
SORU: Yıldırım’a göre bilimsel bilginin özellikleri nelerdir?
CEVAP: Bilimsel bilginin özelliklerinin başında, denetlenebilirlik gelmektedir. Denetlenebilirlik, onun nesnelliğinin temel şartıdır. Özellikle doğa bilimlerinde, deney yoluyla ileri sürülen görüşleri denetlemek bilimsel bilginini güvenilirliğinin temel göstergesidir.
#9
SORU: Cemal Yıldırım’ın bilim tanımı nedir?
CEVAP: Bilim, doğanın genelini ya da belli bir alanını gözlem ve deneyi merkeze alarak araştırılmasından elde edilen bilgilerin teorileştirilmesi ve sistemleştirilmesine verilen addır.
#10
SORU: Yıldırım’a göre bilim tarihinin önemi nedir?
CEVAP: Bilim tarihi, bilimsel düşüncenin nasıl geliştiğini, bilim teorilerinin nasıl kabul edilip nasıl reddedildiklerini, bilimsel araştırmanın nasıl yapıldığını ortaya koyması açısından önemlidir.
#11
SORU: Kekik, İslam Mantık Tarihi ve Farabi Mantığı’nı nasıl değerlendirmektedir?
CEVAP: İslam dünyasında mantığın hem tarihi seyrini, hem de içeriksel yapısını sergilemektedir. Ayrıca, İslam aleminde felsefe ve mantığa karşı çıkanlara yönelik bir eleştirel tavrı da sergilemektedir.
#12
SORU: Avrupa’da bilimin ilerleyişinin Anadolu coğrafyasına etkisi ve Sayılı’nın süreç içerisinde üstlendiği misyonu açıklayınız?
CEVAP: Bilimi üreten İngiltere, Almanya, Fransa gibi toplumlarda olmak üzere, bütün dünyada bilime verilen önem 20. yüzyılın başlarında doruk noktalarından birine ulaşmıştı. Bütün sorunların çözümünün bilim üzerinden olacağı düşüncesi Mustafa Kemal’i de söz konusu vurguyu yapmaya itmiştir. Toplumun bir akademisyeni olarak Aydın Sayılı, hem çalıştığı alan olarak hem de bilimin önemini göz önüne alarak, konunun toplumun geniş kesimlerinde anlaşılmasını sağlamak için bu çalışmayı yapmıştır.
#13
SORU: Keklik’e göre felsefeyi kolaylaştıran nedenler nelerdir?
CEVAP: 1- Yazarlar Bakımından Felsefenin Kolaylaştırılması. 2- Okuyanlar için Felsefenin Kolaylaştırılması.
#14
SORU: Nihat Keklik’in doktora tez konusu nedir?
CEVAP: Aristo ve Farabi Mantığında Kategoriler.
#15
SORU: Grüngerg’in Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme adlı kitabının Anlamın Anlamları ve Semantik adlı bölümün içeriği nedir?
CEVAP: Kavram ve anlam, anlamın anlamı sorunu, anlam bağlantısı ve semantik, nesnelerin sınıflandırılması, gösterme bağlantısı ve tekil terimler, uygulama bağlantısı ve genel terimler, dilsel ifadelerin sınıflandırılması ve anlamlılık, içlem ve kaplam konuları incelenmiştir.
#16
SORU: Keklik’in Türklerde Ahlak ve Dünya Görüşü adlı çalışmasının en önemli değerlendirmesi nedir?
CEVAP: Türk isminden yola çıkmak suretiyle, çeşitli özellikleriyle Türk kavramını inceledikten sonra görülüyor ki, Türk ve İslam kavramları birbirine intibak etmek suretiyle Türk İslam kavramı ortaya çıkmaktadır. Bunun tezahürlerinden biri olan Türk-İslam Ahlakı’nın kaynağı ve felsefi amacı budur. Bu tespit kitabın yazılış amacının İsal ile Türklük arasında oluşan güçlü bağları göstermek ve Türklerin ahlak açısından üstünlüklerini sergilemektir.
#17
SORU: Grünberg’e göre felsefenin yöntemi nedir?
CEVAP: Güvenilir bilgi sağlama amacını güden felsefenin başvurabileceği biricik yöntem, bilgi sistemlerinin ilkel terimlerinin tanımlanması, yani bu terimlerinin anlamlarının tam olarak aydınlatılmasıdır.
#18
SORU: Grünberg’in Epistemik Mantık Üzerine Bir Araştırma adlı eserinin içeriği ve bölümleri hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Felsefe ve Mantık başlıklı bölüm, analitik felsefe, formel mantık epistemik mantık konularını içermektedir. Bilgi Nedir? başlıklı bölümde, bilme deyiminin çeşitli kullanılışları ile bilginin tanımlanması sorunları konu edinilmiştir. Bilgi ve Doğruluk başlıklı bölümde, doğrunun çeşitli kullanılışları, semantik doğruluk kavramı, doğruluk değeri taşıyanlar konuları ele alınmıştır. Bilgi ve İnanma adlı bölümde, inanma teriminin mantığı ile kabul teriminin mantığı işlenmiştir. Bilgi ve Belgeleme başlıklı bölümde, dolaysız ve dolaylı belgeleme, belgeleme ve inanma, belgeleme ve doğruluk konuları incelenmiştir.
#19
SORU: Keklik’in Felsefe Mukayeseli Temel Bilgiler ve Kaynaklar kitabını yazma amacı nedir?
CEVAP: 1- Felsefe nedir? sorusunu cevaplandırmak, sonra da Türk İslam Felsefesi’ni bir tarih tablosu içinde göz önüne sermek lazımdır. 2- Ana çizgiler halinde Türk-İslam Felsefesi’ni ve onun ünlü düşünürleri ile kaynaklarını, kısaca tanıtmak. Bir yandan felsefeyi tanımak diğer yandan Türk-İslam düşüncesinde felsefenin ne anlama geldiğini göstermek, çalışmanın hedefleri arasında olmuştur.
#20
SORU: Sayılı ilerlemeyi nasıl tanımlamıştır?
CEVAP: İlerleme, Aydınlanma döneminin öne çıkardığı önemli değerlerden biridir. İnsanlık tarihi aşkın güç tarafından belirlenmiş evrensel yasalar doğrultusunda, bir amaca doğru gittiği düşüncesine ilerleme denmiştir. Bu anlayış doğrultusunda ilerlemenin en iyi görüldüğü alan bilimler olduğu kabul edilmiştir. Ancak bu görüş de çok tartışmalıdır. Bilimde ilerleme değil, gelişme vardır.
#21
SORU: Grünberg’in Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme adlı çalışmanın ilk bölümünün içeriği hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Felsefe ve Anlam başlığını taşımaktadır. Söz konusu bölümde, felsefenin, tanımlanması, konusu, amacı, yöntemi, metafizik, bilim, felsefe, öndayanaksız yeniden kurmak, felsefe sorunları incelenmiştir.
#22
SORU: Sayılıya göre bilimde eleştirinin rolü nedir?
CEVAP: Bilimde eleştirinin rolü, hayatidir. Bilimin başarası uyguladığı yöntemin başarısında yatar. Yöntemin en önemli özelliklerinden biri de bilim tarafından ortaya konulan görüşlerin eleştirisidir. Eleştiri, eksikliklerin ortaya çıkarılması, yeni araştırma yollarının geliştirilmesi için vazgeçilmezdir.
#23
SORU: Sayılı’nın Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp (1966) adlı çalışmasının amaçları nelerdir?
CEVAP: İlki, bilimin nasıl bir yapıya sahip olduğunu ve ne türden özelliklere sahip olduğunu belirlemek. İkincisi, bilimin başlangıcının Mısır ve Mezopotamya’da olduğunu göstermek. Üçüncüsü, bilimin Eskiçağ Yunan medeniyetinin mucizevi biri ürünü olarak görenlerin düşüncelerini çürütmektir.
#24
SORU: Sayılı ilim’i nasıl tanımlamıştır?
CEVAP: İlim, İslam medeniyetinde, bilgi ve fıkıh ilmi, kelam ilmi, hadis ilmi gibi araştırma alanlarını nitelemek anlamında kullanılmıştır. İkinci anlamından dolayı, 19.yüzyılın başlarından itibaren bilim karşılığında da kullanılmıştır. Ancak, İslam medeniyetinde kullanılan ilim terimi, din temelli ilimler için kullanılmıştır. Bilim teriminin kullanıldığı alan ise doğa araştırmalarıyla ilgilidir. Bu nedenlerden dolayı, günümüzde bilim terimini kullanmak doğru olur.
#25
SORU: Yıldırım’ın Bilim Felsefesi adlı eserinin içeriği hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Aydın tanımı da işin içine katılarak yazarı tarafından şöyle açıklamaktadır: Çağın aydını, bilimin anlamı ve bilimsel düşünmenin niteliği üzerinde sağlam bir anlayış kazanmış kişidir. Kitabın amacı, bu anlayışın başlıca özelliklerini ortaya koymak, bilimi bir bilgi yığını olarak değil, bir düşünme yöntemi olarak açıklamaktır. Bu çerçevede öne çıkarılan bilim felsefesi, konu ve amacına uygun olarak, eleştirel ve analitik bir düşünme çabasına dayanır. Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı, bilimi anlatmaktır. Bilimin çeşitli açıklamaları olmakla birlikte, bilimi hem bir düzen hem de bir sonuç olarak görmek gerekir. Sonuç olarak bilim düzenli ya da organize bir bilgi bütünüdür. Bilgiler önerme denilen dilsel ifade biçimleriyle yer aldığından, bilimi anlama, bir bakıma, bu önermeleri inceleme, eleştirme ve çözümleme demektir. Önermeleri oluşturan terim ya da kavramları aydınlatma, bu kavramlar arasındaki ilişkileri belirleme, önerme ve kavramları mantıksal bir iliş ki düzeni içinde kapsayan teori veya benzer sistemler yapı ve işleyiş olarak açıklığa kavuşturma bu yaklaşımın başlıca özelliğini belirleyen süreçlerdir. Bu anlamda bilim felsefesi, bilimin dilsel yapısını çözümleme, eleştirme ve aydınlatma çabasından başka bir şey değildir.
#26
SORU: Grünberg’in Epistemik Mantık Üzerine Bir Araştırma adlı eserinin içeriği ve yazılış kaygısı hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Doktora tezinde anlam kavramıyla ilgili olarak ortaya koyduğu yöntemi bilgi kavramına uygulamak olarak göstermiştir. Böylece bilgi teriminin ve onunla yakından ilgili olan doğruluk, inanma, belgeleme gibi terimlerin mantığı olan epistemik mantığın kurulmasına katkı sağlamak amacındadır. Epistemik mantık, bir yandan sembolik (deduktif) mantığa, öbür yandan ise induktif mantık ve probablite teorisine dayanır. Henüz kuruluş aşamasında olan bu disiplinin, yakın gelecekte gerek genel bilgi teorisi, gerekse metodoloji ve bilim felsefesi için son derce faydalı olacaktır. Klasik bilgi öğretisindeki tartışmalar, bilgi, doğruluk, inanma ve belgeleme gibi terimlerin yeterince aydınlatılmadan kullanılmalarından kaynaklanmaktadır. Başlıca amacı bu gibi terimlerin anlamını aydınlatmak olan epistemik mantığın bilgi teorisi alanında karşılanan güçlükleri geniş ölçüde yeneceği umulabilir.
#27
SORU: Grünberg’in Mantıksal Anlam Kuramı Bir Giriş Denemesi: Kaplamsal Yorumlama adlı kitabın içeriği hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Söz konusu kitap, mantıkta anlam, biçimsel dil, dizimsel kurallar, yorumsal kurallar, temel mantık dili, yazılış biçimleri, kümeler kuramının temel kavramları gibi konuları içermektedir.
#28
SORU: Keklik’in Türklerde Ahlak ve Dünya Görüşü adlı kitabının içeriği hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Tarihte Türkler ve Özellikleri; Osmanlı Türkleri; Kuvvet, Güzellik ve Uzun Ömür; Ev Hayatı; Beslenme Rejimi ve Temizlik; Sükunet, Ciddiyet ve Disiplin; Konuk Severlik ve Ahiler; Hayır Severlik ve şefkat; Osmanlı Türklerinde Kadın; Örf ve Adetler; Adalet Mülkün Temelidir; Tolerans; Devlet; Askerlik Sevgisi ve Ordu; İslamiyet-Kur’an ve Hz. Muhammed; Türk-İslam Ahlakı başlıkları altında konu incelenmiştir.
#29
SORU: Keklik’e göre metaforun gayesi nedir?
CEVAP: En çok kullanılan alan olan edebiyatta sadece üslup ve ifade güzelliği iken, felsefe ve pozitif bilimlerde metaforun amacı, her şeyden önce ifadelerin anlaşılmasını kolaylaştırmaktır. Bu bağlamda metafor, meseleyi farklı bir şekilde ifade etmek sanatındır. Başka bir deyişle, metafor, bir meseleyi ve onun manasını, mecazi anlamda açıklamaktır. Felsefede metafor, hem şekil hem de amaç bakımından farklıdır. Felsefi konu, entelektüel çoğunluk tarafından açık ve kolay anlaşılmıyorsa, sorun bir örnekle açıklanır. Bu örneklere metafor denir.
#30
SORU: Descartes’e göre felsefesiz yaşamak nedir?
CEVAP: Gözleri kapalı yaşamak gibidir.
#31
SORU: Sayılı’nın bilimin yapısını ve toplumla ilişkisini çok yönlü incelediği yapıtı hangisidir?
CEVAP: Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir.
#32
SORU: Yıldırım’a göre bilim felsefesi, bilimi anlama çabasını hangi temel ayırım üzerinden yürütür?
CEVAP: 1- Olgu ve teori ilişkisi. 2- Buluş ve doğrulama bağlamı.
#33
SORU: Grünberg hangi felsefi alanda çalışmalar ortaya koymuştur?
CEVAP: Analitik felsefe.
#35
SORU: Grünberg’e göre öndayanak nedir?
CEVAP: Öndayanak, belli bir düşüncenin temellerini oluşturan temel (ya da ilkel) yargılar ile dile getirilmeyen yöntem kuralları, bilgi sisteminin öndayanakları olarak kabul edilir.
#36
SORU: Keklik’e göre felsefenin zorluğunun ana nedenleri nelerdir?
CEVAP: 1- Felsefeye Zorlaştıran Sebepler 2- Zor Üslup Kullanan Filozoflar.
#37
SORU: Cemal Yıldırım’ın eserleri nelerdir?
CEVAP: Değer Yargılarının Mantığı, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Eğitimde Araştırma Metotları, Bilimsel Keşiflerde Akıl Yürütme Anlayışları, Mantık: Tümdengelimli Akıl Yürütme, Bilim: Onun Anlamı ve Metodu, Bilim Felsefesi, Bilim Tarihi, Mantık Elkitabı, Eğitim Felsefesi, Matematiksel, Evrim Kuramı ve Bağnazlık, Bilimin Öncüleri, Çağdaş Felsefe Sözlüğü, Bilimsel Düşünme Yöntemi Bilgi.
#38
SORU: Yıldırım’ın Bilim: Onun Anlamı ve Metodu adlı çalışmasının içeriği hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Bilimi Anlamak adlı ilk bölümde, bilimin tanımı, bilim dışında kalan doğruluk arayışları, dil ile bilim arasındaki ilişkiler, tanımlama ile bilim ilişkisi sorunları incelenmiştir. Bilimsel Yöntem başlıklı ikinci bölümde, bilimsel yöntem kavrayışı, bilimsel yöntem paradigması, bilimsel yöntemde olgu, gözlem ve deneyin yeri, ölçme sorunları ele alınmıştır. Bilimsel Yöntemin Görünüşleri adlı üçüncü bölümde, olasılık, bilimsel yasa, açıklama ve öndeyi, bilimde nedensellik ve belirlemecilik, hipotezler, bilimsel teoriler, bilimin gelişmesi başlıkları tanıtılmıştır.
#39
SORU: Sayılı felsefe bilim ilişkisini nasıl açıklar?
CEVAP: Felsefi bakımdan bilimin dayandığı determinizmdir. Felsefe bilim ilişkisi, genellikle bilimlerin felsefeden çıktıkları yönünde ele alınır. Yaygın görüş budur. Ayrıca, bilim yönteminin felsefenin bin yıllardır geliştirdiği yöntem olduğu görüşünden hareketle, ortak yöntem kullandıkları sonucuna da varılır. Ancak, felsefede ortaya konulan bilgiler filozof ya da felsefecinin görüşü olarak kalırken, bilimlerin ortaya koyduğu bilgiler herkes tarafından benimsenir.
#40
SORU: Keklik’in felsefede metafor çalışmasının amaçları nelerdir?
CEVAP: - Önce felsefeyi bir takım yapmacık zorlamalardan kurtarıp, sadece entelektüel düzeyde kolaylaştırmak (-zira avami felsefe mümkün olmadığı gibi, caiz de değildir-). - Asırlar boyunca felsefenin ve filozofların dostu olan yüce milletimizin bu özelliğinin devamını sağlamaktır.
#41
SORU: Nihat Keklik’in eserleri nelerdir?
CEVAP: İslam Dünyasında Tasavvuf ve Felsefe Arasındaki Hesaplaşmalar: Sadreddin Konevi Nasıreddin Tusi Felsefeleri (1962), Muhyiddin İbnül Arabi: Hayatı ve Çevresi (1966), Manevi Kalkınma ve Ortanın Sağı (1967), Sadreddin Konevi’nin Felsefesinde Allah, Kainat ve İnsan (1967), İslam Mantık Tarihi ve Farabi Mantığı (1969), El Bülga fi’l-hikme (Felsefede Yeterlilik) (1969), İbnü’l Arabi’nin Eserleri ve Kaynakları İçin Misdak Olarak: el Fütuhatü’l Mekkiye (1974), Felsefe: Mukayeseli Temel Bilgiler ve Kaynaklar (1978), Felsefenin İlkeleri: Felsefeye Giriş(1982), Felsefeye Giriş: Filozofların Özellikleri (1982), Felsefenin Tekniği (1984), Türkler ve Felsefe: Türk İslam Felsefesi (1986), Türk İslam Felsefesi Açısından Felsefenin İlkeleri (1987), Felsefede Metafor (1990), Türklerde Ahlak ve Dünya Görüşü (2001).
#42
SORU: Keklik’e göre felsefenin zorluğu ve filozoflara karşı olumsuz kanaatlerin nedenleri nelerdir?
CEVAP: 1- Felsefeyi birkaç kitap üzerinden tanımaya çalışanların eksik bilgiden kaynaklanan kanaatleri. 2- Filozofların olumsuz değerlendirilmeleri ve halkın değerlerine saygı göstermeyen kişiler olarak görülmeleri. 3- Felsefenin zor anlaşılması.
#44
SORU: Grünberg’e göre Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme kitabındaki tanımlama ve anlamdan ne kast edilmektedir?
CEVAP: Anlam sözcüğünün temel bağlamları, sözcük tanımları ve nesne tanımları, tanım çeşitleri, belirtik ve örtük tanımlar, dile getirilmiş tanımlar temellendirilmiştir. Bu çalışma hem anlam, hem analitik felsefe hem de mantık açılarından ülkede üretilen temel kaynak eserlerden biridir.
#45
SORU: Sayılı’ya göre bilimsel çalışmalar nasıl sınıflandırılır?
CEVAP: Müspet ve denel bilimlerde bilim insanlarının hareket noktaları kuramlardır. Kuramlara dayanılarak olgu ve olaylar seçilir, deneyler yapılır ve daha önemli olarak, bu olgu ve olaylar kuramlar yardımı ile değerlendirilebilir ve yorumlanır. Sosyal bilimlerde bu kuramlar tezlerdir. Araştırmalar tezlerin tadiline ve terk edilmesine neden olurlar. Fakat varılan sonuç daima hareket noktası olan tezle ilgilidir.
#46
SORU: Grünberg’in felsefe anlayışına göre anlam nedir?
CEVAP: Anlam kavramının çeşitli kullanımı vardır. Kelimenin manası yerine kullanıldığı gibi, önermenin anlamı yerine de kullanılmaktadır. Felsefede önemli olan, kullanılan kavramın ve dile getirilen yargının anlamlarını net bir şekilde ortaya koymaktır.
#47
SORU: Grünberg’e göre felsefenin görevi nedir?
CEVAP: Grünberg’e göre felsefenin görevi, öndayanaksız bilgi sistemlerinin kavram çerçevelerini kurmaktır.
#48
SORU: Keklik’e göre nazariye nedir?
CEVAP: Nazariye (teori), başlangıçta, felsefede yüksek bir yerden bakarak etrafı seyretmek anlamında kullanılmıştır. Sonraları felsefede kullanılan anlamı, bir düşünürün belli bir konuda ortaya koyduğu düşüncelerin bütünü bağlamında kullanılmaktadır.
#49
SORU: Grünberg’in makalelerini sayınız?
CEVAP: Temel Önermeler (1962), Bertrand Russell’ın Tasvirlerin Teorisi (1963), Nominalizm (1970), Anlama Belirsizlik ve Çokanlamlılık Üzerine Bir Araştırma (1972), Bilgi ve Bilim Felsefesi (1973), Bilimsel Akılcılık Anlayışının Evrimi (1982), Değişkensiz Niceleme: Yüklem İşlevleri Mantığı (1982), Thomas S. Khun ve Bilimsel Akılcılık (1982), Say›sal Niceleyiciler (1982), İbni Sina’daki Modalitelerin Modern Mantık Açısından İncelenmesi (1984), Neopozitivizmin Bilim Anlayışının Eleştirisi (1984), Ardışık Soru Sorma Yönteminin Mantığı (1989), Mantık ve Gerçeklik (1989), Mantık Felsefesi (1991), Bilgi Teorisi ve Gettier Problemi (1999).
#50
SORU:
Aydın Sayılı doktora tezinde hangi konu hakkında çalışmıştır?
CEVAP:
Sayılı doktora tezini, bilimin ortaya çıkışında çok önemli bir yeri olan, rasathaneler hakkında yapmıştır. The Observatory in Islam and its Place in the General
History of the Observatory (İslam’da Rasathane ve Genel Rasathane Tarihindeki
Yeri) adlı çalışmada, astronomi ve astrolojinin ne türden anlamlarda kullanıldığı
üzerinde durulmuştur. İslam medeniyeti gelişme seyrinde astronomiyle ilgili çalışmalar tarihsel sıra ve ödenmelere göre incelenmiştir. Astronomiyle ilgilenin düşünürler ve bu konuda yaptıkları üzerinde durulmuş, rasathanenin kurum olarak gelişmesi değerlendirilmiş, astronomi aletleri tanıtılmıştır. Çalışmanın sonunda, gök
cisimlerinin gözlemlenmesinin İslam dünyasındaki yeri ile islam dünyasında gerçekleştirilen gözlemlerin, Eski Yunan, İran, Hindistan, Çin gibi eski medeniyetleri
de içeren dünya astronomi tarihindeki konumu değerlendirilmiştir. Astronomi tarihi, modern bilimin ortaya çıkışında etkili olan on altıncı yüzyıl ve sonrasında Avrupa’da ortaya çıkan gelişmelerin tanıtılmasıyla tamamlanmıştır.
#51
SORU:
Aydın Sayılı’ya göre, uzmanlıkların derinleştiği dönemde neler zaruri ihtiyaç haline gelmektedir?
CEVAP:
Aydın Sayılı’ya göre, uzmanlıkların derinleştiği dönemde, bilimin ve bilimsel zihniyetin kamulaştırılması en zaruri ihtiyaçlar arasındadır. Bilimin kamulaştırılması, uzmanlık geleneğinden geniş ölçüde ayrılmayı gerektirmektedir.
#52
SORU:
İlim, İslam medeniyetinde hangi araştırma alanlarını nitelemek anlamında kullanılmıştır?
CEVAP:
İlim, İslam medeniyetinde, bilgi ve fıkıh ilmi, kelam ilmi, hadis ilmi gibi araştırma alanlarını nitelemek anlamında kullanılmıştır. İkinci anlamından dolayı, 19.yüzyılın başlarından itibaren bilim karşılığında da kullanılmıştır.
#53
SORU:
Bilimsel çalışmalarını iki öbekte toplandığını belirten Sayılı bunları nasıl tanımlar?
CEVAP:
Bilimsel çalışmalarını iki öbekte toplandığını belirten Sayılı bunları şöyle tanımlamaktadır: Müspet ve denel bilimlerde bilim insanlarının hareket noktaları kuramlardır. Kuramlara dayanılarak olgu ve olaylar seçilir, deneyler yapılır ve daha önemli olarak, bu olgu ve olaylar kuramlar yardımı ile değerlendirilebilir ve yorumlanır
(Sayılı 1989, 16). Sosyal bilimlerde bu kuramlar tezlerdir. Araştırmalar tezlerin tadiline ve terk edilmesine neden olurlar. Fakat varılan sonuç daima hareket noktası olan tezle ilgilidir (Sayılı 1989, 16). Sayılı’ya göre bilimsel bilgi ile bilimsel çalışma yapmak arasında kesin ayrım gerekir. Bilimsel bilgi öğrenilen, bellenen bilgidir. Bilimsel bilginin genel anlamı ile bilgiden farklı bilimsel metotlara dayanılarak bulunmuş olması ve icabında aynı yollardan müdafaa ve ispat edilebilmesidir (Sayılı 1989, 20-21). Bilimsel düşüncedeki üstün vasıfların ölçüsü ve bilimin verimliliğinin kaynağı olan bilimsel zihniyet, ancak yeni buluşlar yapılırken kendini gösterir ve bilimsel bilginin değil, bilimsel araştırmanın bir özelliğidir (Sayılı 1989, 21).
#54
SORU:
Aydın Sayılı, Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı çalışmasında, ağırlıklı olarak hangi konuyu değerlendirmiştir?
CEVAP:
Aydın Sayılı, Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı çalışmasında, ağırlıklı olarak bilimin toplumla ilişkilerini değerlendirmiştir. Düşünür, bilimin yapısı ve taşıdığı özelliklerin neler olduğunu anlaşılır bir düzeyde anlatmıştır.
#55
SORU:
Cemal Yıldırım Bilim Felsefesi adlı kitabının amacını nasıl açıklar?
CEVAP:
Bilim Felsefesi (1973) adlı kitabın amacını, aydın tanımı da işin içine katılarak yazarı tarafından şöyle açıklamaktadır: Çağın aydını, bilimin anlamı ve bilimsel düşünmenin niteliği üzerinde sağlam bir anlayış kazanmış kişidir. Kitabın amacı, bu anlayışın başlıca özelliklerini ortaya koymak, bilimi bir bilgi yığını olarak değil, bir düşünme yöntemi olarak açıklamaktır (Yıldırım 1979, 5). Bu çerçevede öne çıkarılan bilim felsefesi, konu ve amacına uygun olarak, eleştirel ve analitik bir düşünme çabasına dayanır (Yıldırım 1979, 5).
#56
SORU:
Cemal Yıldırım Bilim Tarihi (1974) adlı çalışmasında hangi konulara değinmiştir?
CEVAP:
Bilim Tarihi (1974) adlı çalışmada, bilim tarihi, bilimin doğuş ve gelişme öyküsü olarak verilmiştir.
#57
SORU:
Cemal Yıldırım, Bilim Tarihi kitabını hangi başlıklar altında incelemiştir?
CEVAP:
Yıldırım, Bilim Tarihi kitabını şu başlıklar altında incelemiştir: Eski Uygarlıklarda Bilim, Ortaçağ Avrupa’sı ve İslam Dünyasında Bilim, Rönesans ve Modern Bilim, Aydınlama Çağı ve Bilim, Endüstri Devrimi ve Bilim, Çağdaş Bilim. Konu bu başlıkları altında ayrıntılı incelenirken çalışmanın sonunda bilim tarihiyle ilgili temel metinlerden çeviriler de yer alması, kitabın önemini artırmaktadır.
#58
SORU:
Cemal Yıldırım tarafından hazırlanan Matematiksel Düşünme kitabı neyi anlamaya yönelik hazırlanmıştır?
CEVAP:
Matematiksel Düşünme (1988) adlı kitap, matematiksel düşünmeyi tartışarak
anlamaya yönelik hazırlanmıştır (Yıldırım 1988, 5).
#59
SORU:
Bilimsel yöntem nedir?
CEVAP:
Bilimsel yöntem, gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenilen yoldur. Sıralanan bu unsurların yerine getirilmesiyle elde edilen bilginin denetlenmesi, bilimsel yöntemin en önemli özellikleri arasındadır.
#60
SORU:
Teo Grünberg' in doktora tezinin adı nedir?
CEVAP:
Teo Grünberg, 1963 yılında savunduğu Anlam Kuramı Üzerine Bir Deneme adlı teziyle doktorasını tamamlamıştır.
#61
SORU:
Grünberg' e göre felsefeci gibi davranmak ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Felsefeci gibi davranmak, ona göre, her konunun temeline inmek, yüzeyiyle yetinmemek derinlere gitmek, irdelemek ardında neler olduğuna bakmaktır (Grünberg 2004, 39).
#62
SORU:
Grünberg, felsefe anlayışının temelinde yer alan önerme ve terimin bilgisel anlamlarını nasıl tanımlar?
CEVAP:
Grünberg, felsefe anlayışının temelinde yer alan önerme ve terimin bilgisel anlamlarını tanımlamıştır. Ona göre bir önermenin bilgisel anlamı, bu önermenin doğruluk değerini belirlemek için gerekli olan anlam bileşenidir. Bir terimin bilgisel anlamı, bu terimin (içinde geçtiği), her bir önermenin doğruluk değerini belirleme görevinde kendisine düşen paydır (Grünberg 1970, 2).
#63
SORU:
Grünberg'e göre felsefenin başvuracağı biricik metot nedir?
CEVAP:
Grünberg, ele aldığı anlam sorunu nedeniyle, felsefe teriminin anlamca aydınlatılması gerektiğini belirtmiştir. Ona göre felsefenin başvuracağı biricik metot, bilgi sistemlerinin ilkel terimlerinin anlamlarının aydınlatılmasıdır (Grünberg 1970, 5).
#64
SORU:
Grünberg’e göre, herhangi bir bilgi sisteminin öndayanaksız olması için gerekli ve yeterli şart nedir?
CEVAP:
Grünberg’e göre, herhangi bir bilgi sisteminin öndayanaksız olması için gerekli ve yeterli şart, bu sistemin bütün ilkel önermelerinin (ve dile getirilmemiş çıkarım kurallarının) dolaysız olarak belgelenmiş olmasıdır (Grünberg 1970, 19).
#65
SORU:
Nihat Keklik Muhyiddin İbn’ül -Arabi Hayatı ve Çevresi (1966) adlı çalışmanın amacını nasıl açıklar?
CEVAP:
Muhyiddin İbn’ül -Arabi Hayatı ve Çevresi (1966) adlı çalışmanın içeriği adından
anlaşılmaktadır. Keklik kitabının amacını, İbn’ül Arabi’nin efsanelerle karışmış hayatını ve düşüncelerini gerçek yönleriyle ortaya koymaktır. Kitap, İbn’ül Arabi’de
Akıl ve inanç ile İbn’ül Arabi’nin Hayatı olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.
#66
SORU:
Nazariye nedir?
CEVAP:
Nazariye (teori), başlangıçta, felsefede yüksek bir yerden bakarak etrafı seyretmek anlamında kullanılmıştır. Sonraları felsefede kullanılan anlamı, bir düşünürün belli bir
konuda ortaya koyduğu düşüncelerin bütünü bağlamında kullanılmaktadır.
#67
SORU:
Nihat Keklik'in Felsefenin Tekniği adlı eserinde hangi konu ele alınmıştır?
CEVAP:
Felsefenin Tekniği (1984) adlı çalışma, felsefenin zorluklarını konu edinmektedir. Adı geçen kitapta, bazı felsefe meselelerinde görülen zorlukların nereden kaynaklandığı metinlere dayanılarak ele alınmakta ve zorlukları kolaylaştırmak için neler yapmak gerektiği üzerinde durulmaktadır (Keklik 1984, VII).
#68
SORU:
Nihat Keklik’e göre, felsefenin zorluğu ve filozoflar hakkındaki olumlu kanaatlerin üç sebebi nedir?
CEVAP:
Nihat Keklik’e göre, felsefenin zorluğu ve filozoflar hakkındaki olumlu kanaatlerin üç nedeni vardır: 1- Felsefeyi birkaç kitap üzerinden tanımaya çalışanların eksik bilgiden kaynaklanan kanaatleri. 2- Filozofların olumsuz değerlendirilmeleri ve halkın değerlerine saygı göstermeyen kişiler olarak görülmeleri. 3- Felsefenin zor
anlaşılması. (Keklik 1984, IX - XI).
#69
SORU:
Nihat Keklik hangi çerçevede çalışmalarını yürütmüştür?
CEVAP:
Nihat Keklik, İslam medeniyetinde felsefenin nasıl anlaşıldığı, felsefeye yüklenilen anlamlar çerçevesinde çalışmalarını yürütmüştür. Farabi ve İbn’ül Arabi hakkında yaptığı yayınlarla da alana ilişkin boşlukların bir kısmını doldurmaya çalışmıştır.