Küreselleşen dünyada, ulusal sınırları aşan konuların artması, bu alanlarda uluslararası iş birliği gereksinimini de zorunlu kılmaktadır.

Uluslararası kamu malları teorisine göre, barışın sağlanması ile ilgili sunulan birçok hizmetin ulusal düzeyde olduğu kadar uluslararası düzeyde yayılan önemli dışsallıkları bulunmaktadır.

Ülkeler içerisinde ya da ülkeler arasında meydana gelen şiddet olayları insanların bundan zarar görmesi sonucunu doğurduğunda, bu durum sorunların yaşandığı ülkelerdeki ekonomik ve sosyal hayatı çok olumsuz etkilediği gibi uluslararası barış ve güvenliği de önemli ölçüde tehdit edecektir.

Dünya barışının sağlanması ile ilgili en önemli sorumluluklar ülkelere ve özellikle ülke liderlerine düşmektedir. Uluslararası bazı kurumlar ülkeleri bir araya getirmeye çalışarak dünyada barış ve güvenlik ortamının sağlanması konusunda faaliyetlerini sürdürmektedir.

Savaşın önlenmesi, barışın sağlanması bütün insanların yaşama hakkını koruyarak bütün insanların eşit yararlandıkları bir uluslararası tam kamusal malıdır.

Güvenlik hizmetleri, tam kamusal malların en temel iki özelliği olan;

• Tüketimde rekabetin olmaması ve

• Dışlanamamazlık özelliklerinin ikisine de sahiptir.

Devlet güvenlik hizmetini vatandaşlarına sunar ve malın finansmanını vergilerle sağlar.

Tüketimde rekabetin olmadığı barış ve güvenlikte, ilave bir tüketicinin maliyeti sıfıra eşittir.

Küresel barış ve güvenliğin yetersiz sunumu ya da hiç sunulmaması da savaş, şiddet, terörizm, yoksulluk, istikrarsızlık, çevre tahribatı gibi küresel kamusal zararlar ortaya çıkarır.

Dünyada barış ve güvenlik ortamının sağlanması ancak, bu hizmetlerin kolektif olarak sunulmasıyla sağlanabilir.

Dünya barışının sağlanması ile ilgili en önemli sorumluluklar ülkelere ve özellikle ülke liderlerine düşmektedir.

Dünyanın her yerinde birçok özel kuruluş ve STK insanlığın iyiliği için bazı faaliyetlerde bulunmaktadır. Barışın sağlanmasıyla ilgili belirli konularda çalışan STK’ların hepsi bir şekilde dünya barışı için uğraşmaktadır.

Barış ve güvenlik hizmettinin ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde sunulmasında yer alan özel sektör kesimi;

• Bireyler,

• İşletmeler ve

• STK’lardır.

Barış ve güvenlik hizmettinin ulusal, düzeyde sunulmasında yer alan ulusal kamu sektörü hükümetler ve hükümet kurumlarıdır.

Barış ve güvenlik hizmettinin bölgesel düzeyde sunulmasında yer alan kamu sektörü, bölgesel organizasyonlardır (AB, NATO gibi).

Barış ve güvenlik hizmettinin uluslararası düzeyde sunulmasında yer alan kamu sektörü, uluslararası kamusal kuruluşlardır (BM, NATO gibi).

Barışı koruma, Ülkelere sürdürülebilir bir barış ortamının sağlanması için sorunlarından kurtulmaları konusunda yardımda bulunmaktır. Bu faaliyetler birçok şekilde sağlanabilir:

• İnsan güvenliğinin sağlanması,

• Güç paylaşımı anlaşmaları,

• Seçimlere destek verilmesi, 

• Ekonomik ve sosyal gelişmeye destek verilmesi gibi.

BM’nin gerçekleştirdiği faaliyetlerin küresel düzeyde olmasının anlamı, yaptığı faaliyetleri 193 üye ülke adına yapan bir organizasyon olmasından kaynaklanmaktadır.

BM, ilk Barışı Koruma Operasyonunu (BKO) 1948 yılında gerçekleştirmiştir.

BM’de 17 Haziran 1992’de Güvenlik Konseyi’ne sunulan bu rapor, uluslararası barışın sağlanmasını dört ana kavram çerçevesinde ele almaktadır. Bunlar sırasıyla;

• Çatışma önleyici diplomasi (preventive diplomacy),

• Barışı oluşturma (peace making),

• Barışı koruma (peacekeeping) ve

• Çatışma sonrası barışı inşa etme (postconşict peacebuilding) kavramlarıdır.

Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması ile ilgili görevler BM Güvenlik Konseyi’ne verilmiştir.

BM’in beş daimi üyesi, Çin, Fransa, Rusya Federasyonu, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleridir.

BM’nin üç farklı bütçesi bulunmaktadır:

• Düzenli bütçe,

• BKO bütçesi ve

• BM Uzmanlaşmış Kurumları bütçesi.

Bu harcamalar temel olarak yapısal faaliyetler, insani yardımlar, adaletin ve insan haklarının sağlanması gibi birtakım faaliyetler için yapılmaktadır.

BM Uzmanlaşmış Kurumları’nın bütçesinin finansmanında hem zorunlu hem de gönüllü katılımlar kullanılmaktadır.

Düzenli bütçe, toplam harcamaların %20’sinden azına sahiptir. Geriye kalan harcamalar, gönüllü katılımlarla karşılanan bütçe dışı harcamalardan oluşur.

BM’nin düzenli bütçe faaliyetleri personel ve temel altyapı harcamalarını kapsar.

BM’nin düzenli bütçe faaliyetleri üye ülkelerin zorunlu katılımları ile finanse edilir.

Zorunluluklar her üç yılda bir üzerinde anlaşılan katılım oranlarına göre hesaplanır. Ülkelerin katkı paylarının belirlenmesinde o ülkenin GSMH’si ve kişi başına millî geliri, toplam borç miktarı ve döviz kurundaki dalgalanmaları dikkate alınır.

Yeni finansal araçların gelişmesi, piyasalarda işlem hacimlerinin artması, piyasalar ve ülkeler arasında sermaye akımlarının çoğalması finansal sistemin küreselleşmesi sonucunu doğurmuştur.

Genel olarak bankacılık krizleri, döviz kuru (veya ödemeler bilançosu) krizleri ve finansal piyasa krizleri şeklinde sonuçlar doğuran finansal istikrarsızlıklar, küresel finansal sistemin işleyişi üzerinde de önemli olumsuzluklara yol açmaktadır.

Bir ekonominin etkin işlemesinin ve sürekli büyümenin ön koşulu, istikrarlı bir finansal sistemdir.

Finansal istikrar, finansal piyasaların ve bu piyasalarda etkinlikte bulunan önemli finansal kurumların istikrarını kapsamaktadır.

Finansal istikrarsızlık kavramı, finansal kriz riskinin yükselmesi olarak tanımlanabilir.

Finansal kırılganlık, finansal piyasalarda gelecekte ortaya çıkma olasılığı bulunan olumsuzluklardır.

Finansal istikrar güçlü ve sağlam finansal kurumlar, istikrarlı piyasalar anlamına gelir. İstikrarlı bir finansal sistem, bir ekonominin etkin işlemesinin ve sürekli büyümenin ön koşuludur.

Sermaye akımlarının artışı ve finansal piyasaların bütünleşmesi uluslararası finansal krizlerin oluşması olasılığını oldukça arttırmıştır.

Finansal piyasalarda yaşanan olumsuzluklar, yüksek faiz oranları, döviz kurunda dalgalanma, sermayenin kaçışı ve finansal piyasalara yapılacak yatırımları belirgin olmayan bir hâle getirmesi gibi sonuçlar yaratacaktır. 

Herhangi bir finansal kriz ya da dalgalanma ortamı sınırları aşan dışsallıklar yaratacağı için, finansal istikrar da uluslararası kamu mallarına verilebilecek güzel bir örnektir. Çünkü herhangi bir ülkede gerçekleşen finansal istikrarsızlığın (krizin) çoğunlukla çıktığı ülke ya da bölgeyle sınırlı kalmadığı birçok ülkeye yayıldığı geçmişteki örneklerin pek çoğunda görülmüştür.

Finansal krizlerin önlenmesi konusunda, mali ve ekonomik politikaların oluşturulması için güçlü kurumsal süreçlerin varlığı gerekmektedir.

Finansal istikrarın sağlanması adına faaliyette bulunan aktörler;

• Ulusal kuruluşlar ve

• Uluslararası kuruluşlardır.

Ulusal düzeyde öne çıkan kurumların başında merkez bankası gelmektedir.

Uluslararası kuruluşlar dünyada finansal istikrarın sağlanması konusunda ülke ekonomilerinin iyi yönetilmelerine katkı sağlamaktadırlar. Ülkelerin ekonomik olarak iyi yönetilmelerine destek sağlayacak danışmanlık yapmakta, verdikleri kredilerle ülkenin bu konudaki çabalarını desteklemektedirler.

Küresel nitelikteki dışsallıkların ortaya çıkardığı sorunların çözümü karşılıklı bağımlılığı ve ulus devletlerarasındaki işbirliğini gerekli kılmaktadır.

Finansal istikrarın sağlanması için gerçekleştirilen faaliyetlerin finansmanı; • Ulusal ya da

• Uluslararası kaynaklar olmak üzere temelde iki kaynaktan sağlanmaktadır.

Finansal istikrarın sağlanması konusunda gerçekleştirilecek faaliyetlerin ulusal düzeydeki finansmanı ulusal bütçelerden sağlanmaktadır.

Uluslararası finansman mekanizması genellikle şu kaynaklarla sağlanmaktadır:

• Finansal krizlerin önlenmesi konusunda uluslararası kuruluşların sahip oldukları özel fonlar

• Teknik destek sağlamak için oluşturulan kaynaklar

• Standart ve kodların geliştirilmesi için oluşturulan kaynaklar

• Bilgi paylaşımı için oluşturan kaynaklar

IMF Finansal zorluklar yaşayan ülkelere Finansal yardımlar ve Özel Çekme Hakları yoluyla destek kaynak sağlamaktadır.

Özel Çekme Hakları: SDR, IMF’nin üye ülkelerin mevcut resmi rezervlerine katkıda bulunmak amacıyla 1969 yılında oluşturduğu uluslararası bir rezerv varlığıdır. Özel Çekme Hakları üye ülkelere IMF kotalarıyla orantılı olarak tahsis edilir. SDR aynı zamanda IMF’nin ve diğer bazı uluslararası kuruluşların hesap birimi olarak kullanılmaktadır. SDR’nin değeri, başlıca uluslararası para birimlerinden oluşan bir sepet esas alınarak belirlenmektedir.

IMF ve Dünya Bankası’nın finansal sistemlerinin güçlendirilmesi ve daha etkin hâle getirilmesi konularında ülkelere çeşitli destekler sağlamaktadır. Programa katılım gönüllüdür. Programın temel amaçları şöyle sıralanabilir: • Riskleri azaltmada kullanılacak kaynakların belirlenmesi,

• Sektörel gelişmelerin ve ihtiyaç duyulan teknik yardımların belirlenmesi,

• Çözüm politikalarında önceliklerin belirlenmesinde yardımcı olunması.

Bilgi akışın da standartların sağlanması ve şeffaşık konusunda standart ve kodların geliştirilmesi ile ilgili olarak çalışan birçok uluslararası kuruluş var olsa da Finansal İstikrar Forumu bu amaca kendini adayan en önemli oluşumdur.

Finansal İstikrar Forumu, üyeleri, 67 ülkenin Hazine ve Merkez Bankası gibi kurumlarının temsilcileri, uluslararası finansal kuruluş temsilcileri, uluslararası düzenleyici ve de netleyici kurumlar temsilcileridir. Üye organizasyonlar ve ülkeler foruma kendi öz kaynaklarından katkı sağlarlar. 

IMF, Dünya Bankası ve diğer uluslararası kuruluşlar. bütçelerinin bir kısmını finansal bilgileri toplama, analiz etme ve duyurma faaliyetlerine tahsis ederler.

Uluslararası finansal sistemde finansal krizlere uğramayı azaltacak önlemlerin hayata geçirilmesi konusunda söz sahibi olan iki önemli uluslararası kuruluş bulun maktadır:

• IMF ve

• Dünya Bankası.

IMF, 188 ülkenin üyesi olduğu uluslararası bir kuruluştur.

IMF, uluslararası parasal işbirliği ve döviz kuru istikrarını desteklemek, ekonomik büyüme ile yüksek istihdamı teşvik etmek ve üye ülkelerin ödemeler dengesi finansmanında karşılaştıkları sorunların aşılmasını kolaylaştırmak amacıyla kurul muştur.

IMF ve Dünya Bankası, 1944 yılı Temmuz ayında ABD’nin New Hampshire eyaletinin, Bretton Woods şehrinde düzenlenen Birleşmiş Milletler Konferansı’na katılan 45 hükûmet temsilcisinin anlaşmasıyla kurulmasına karar verilmiştir.

IMF ve Dünya Bankası. 1930’lu yıllardaki Büyük Buhran ve sonrasında uygulanan korumacı dış ticaret ve döviz kuru politikalarından kaçınılması, uluslararası finansal sistemin istikrarlı işleyişi ve İkinci Dünya Savaşı’ndan zarar gören ülkelerin hızlı bir şekil de yeniden imarını sağlamak için bir ekonomik iş birliği çerçevesinde çözümünü sağlamayı amaçlamıştır.

IMF’nin amaçları şöyle sıralanabilir:

• Uluslararası parasal iş birliğini teşvik etmek,

• Uluslararası ticaretin genişlemesini ve dengeli bir şekilde büyümesini kolay laştırmak,

• Döviz kurlarında istikrarı teşvik etmek,

• Çok taraflı ödemeler sisteminin kurulmasına yardım etmek ve ödemeler dengesi finansmanında problemler yaşayan üye ülkelere finansal destek sağlamak,

• Dış ödeme güçlükleri ile karşılaşan ülkelere gerekli kaynak yardımında bulunmak.

Guvernörler Kurulu, IMF yönetimindeki en yetkili organdır. Kurulun olağan toplantıları, IMF ve Dünya Bankası’nın yıllık toplantıları esnasında yapılır. Guvernörler Kurulu IMF’inin günlük işlerini yürütme ve gözetme yetkisini İcra Direktörleri Kurulu’na devretmiştir.

IMF üye ülkelerde Finansal istikrarın sağlanması konusunda üç şekilde hizmet eder:

• Üye ülkelerde ve küresel düzeyde ekonomik ve finansal gelişmeleri ve politikaları izler ve üyelerine tavsiyelerde bulunur.

• Ödemeler dengesi problemi yaşayan üye ülkelere, geçici finansman desteği sağlar ve üye ülkelerin bu problemleri kalıcı olarak çözmeyi hedefeyen yapısal reform politikalarını destekler.

• Üye ülke hükümetlerine ve merkez bankalarına kendi uzmanlık alanlarında teknik yardım ve eğitim sağlar.

IMF, her üye ülkede ekonomik durum izlemesi ve konsültasyonları yapar. Bunlar;

• Ana sözleşmesinin 4. maddesi gereğince yılda bir kez yapılan konsültasyon,

• Dünya Ekonomik Görünümü Raporu için yılda iki kez yapılan çalışma,

• Fon kaynaklarını kullanmaksızın IMF yakın gözetiminde olmayı kabul eden üye ülkeler için yılda bir kaç kez yapılan uyarıcı düzenlemeler,

• Genişletilmiş gözetim ve program gözetimi olarak sıralanabilir.

Konsültasyonlar, IMF’den Stand by ya da başka bir düzenleme altında destek gören ülkelerde yapılır. Yılda iki kez ya da gereğine göre daha çok sayıda olmak üzere IMF uzmanları ilgili ülkeye giderek bütün verileri ve ekonominin gidişini de netler.

Konsültasyonlarda IMF uzmanları üye ülkenin destek alırken girdiği Standby ya da diğer düzenlemede ve onun ekini oluşturan niyet mektubunda yer alan performans kriterlerine uyup uymadığını, programın hedeflendiği biçimde gelişip gelişmediğini denetlerler. Eğer sonuçlar beklendiği gibi çıkmış ve performans kriterlerine uyulmuşsa bir sonraki taksitin serbest bırakılmasını IMF İcra Direktör leri Kurulu’na bir raporla önerirler.

IMF’nin üye ülkelere yönelik olarak izlediği inansal politikalar dört grupta toplanır:

• Rezerv dilimi politikaları, 

•Kredi dilimi politikaları,

• Acil durum destek polittikaları,

• Borç ve borç servisi düşürme politikaları. 

Rezerv dilimi politikaları: Ödemeler dengesi sorunlarıyla karşılaşan üye ülkeler, IMF’deki kotalarının konvertibl paralarla ödenmiş kısmını derhâl ve hiçbir koşula bağlı olmaksızın kullanabilirler. Buna rezerv dilimi politikaları çerçevesinde kullanım adı verilmektedir.

Kredi dilimi politikaları: IMF’nin üye ülkelerin karşılaştığı daha uzun süreli sıkıntıları gidermekte kullandığı kredi dilimi politikalarındaki imkânlarıdır.

Kredi dilimi politikaları şöyle sıralanabilir:

• Standby düzenlemesi,

• Genişletilmiş fon kolaylığı,

• Ek rezerv imkânı,

• Kredi hattı,

• Telafi edici finansman kolaylığı.

Standby düzenlemesi; Üye ülkedeki kısa süreli ödemeler dengesi sorunla rının çözümü için öngörülen bir destektir. Her bir taksit serbest bırakılmadan önce düzenlemede öngörülen performans kriterlerinin yerine getirilip getirilmediği incelenir. Geri ödemeler en çok 5 yıl içinde yapılır. Düzenlemenin maksimum limiti üye ülke kotasının tamamıdır.

Genişletilmiş fon kolaylığı; Makroekonomik ya da yapısal sorunlardan kaynaklanan ve daha uzun süreli ödemeler dengesi sorunlarının çözümü için hazırlanan orta vadeli programları desteklemek için biçimlendirilmiş üç yıllık bir imkândır. Genişletilmiş fon kolaylığının maksimum miktarı üye ülke kotasının yüzde 300’üdür.

Ek rezerv imkânı; Piyasalarda ortaya çıkan ani bir güven kaybının yarattığı geniş kapsamlı ve kısa dönemli dış finansman sorunlarının neden olabileceği ödemeler dengesi sorunlarını önlemekte kullanılan bir imkândır. Maksimum geri ödeme süresi 2,5 yıldır. Bu destek türü yüzde 35 arasında bir ek faiz yükü taşır.

Kredi hattı; Ek rezerv imkânı, krize maruz kalmış üye ülkeler için kullanıla bilecek bir imkândır. Kredi hattı ise krize henüz maruz kalmadığı hâlde piyasalardaki güven bunalımı nedeniyle her an krize maruz kalabilecek üye ülkeler için geliştirilmiştir Kredi hattının maksimum tutarı üye ülke kotasının yüzde 300’ü ile 500’ü arasındadır.

Telafi edici finansman kolaylığı; Dünya piyasalarında ortaya çıkan fiyat değişimleri nedeniyle ihracat gelirlerinde ani düşüşler yaşayan ya da ithal maliyetleri aniden yükselen ülkelere destek olmak için uygulanan bir kolaylıktır.

Acil durum destek politikaları; IMF’nin, üye ülkelerin karşılaştığı acil durumlarda acil durum destek politikaları çerçevesinde kullandırdığı imkân, Acil Yardımdır.

Doğal afetlere maruz kalmış ülkelere yapılan bir destektir. Üye ülke kotasının yüzde 25’iyle sınırlı olmakla birlikte istisnai olarak bu tutar kotanın yüzde 50’sine çıkarılabilir. Bu kolaylığa IMF basit faiz oranı uygulanır, ek faiz uygulanmaz. 5 yıl içinde geri ödenmesi gerekir.

Borç ve borç servisi düşürme polittikaları; IMF’nin fakir ve yüksek borçlu üye ülkelere borç ve borç servisi düşürme politikaları çerçevesinde kullandırdığı imkân Fakirliği Azaltma ve Büyüme Kolaylığıdır. Düşük gelirli üye ülke ler için uygulanan PRGF imtiyazlı bir destektir. 5,5-10 yılda geri ödenmesi gereken bu kolaylığa binde 5 faiz uygulanır.

Sağlığın uluslararası kamu malı olarak ele alınmasına yol açan en önemli gerekçe bulaşıcı hastalıkların varlığıdır. Bulaşıcı hastalıkların yayılma sürecinin günümüzde ulusal sınırları aşması ve başka insanları ve ülkeleri etkisi altına alması uluslararası düzeyde bir zarara açık bir örnektir.

Küreselleşme birçok alanda neden olduğu küresel değişimler sonucunda, var olan bulaşıcı hastalıkların hızla yayılmasını kolaylaştırmasının yanı sıra, bugüne kadar karşılaşılmayan yeni bulaşıcı hastalıkların, çevresel tehditlerin ve davranışsal patolojilerin ortaya çıkmasına yol açmakta bütün bunlar ise zengin ve fakir, dünyadaki tüm ülkeler için tehdit oluşturmaktadır.

İlgili yollar şöyle sıralanabilir:

• Turistik ve ticari seyahatler hızla artması bulaşıcı hastalıkların daha fazla yayılması neden olmaktadır.

• Küresel ekonomik istikrarsızlık ve yoksulluk nedeniyle az gelişmiş ükelerde ortaya çıkan hastalıklar ve ölümler artmaktadır.

• İklim değişiklikleri ve su kaynaklarının kirlenmesine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar hızla artmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) uluslararası düzeydeki bulaşıcı hastalıkların gözetim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde en yetkili uluslararası kuruluştur.

Uluslararası kamu malı olarak sağlık hizmetinin finansmanı günümüzde ülkeler, uluslararası kuruluşlar, firmalar, sivil toplum kuruluşları ve benzerleri tarafından sağlanan kaynaklar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

DSÖ’nün üç organı bulunmaktadır:

• Dünya Sağlık Örgütü Asamblesi (Genel Kurul),

• Yönetim Kurulu,

• Sekreterya (Genel Merkez, Bölge Ofisleri ve Ülke Temsilcilikleri).

• Uluslararası sağlık çalışmalarında yönetici ve koordine edici rol oynamak, • BM, sağlık alanında uzman kuruluşlar, meslek örgütleri, hükûmetlere bağlı sağlık kuruluşları ve benzeri kuruluşlarla iş birliği sağlamak,

• Talep edildiği takdirde hükûmetlerin sağlık hizmetlerini geliştirmesine yar dımcı olmak,

• Talep hâlinde hükûmetlere teknik veya acil yardım sağlamak,

• İşgal altında, sığınmacı gibi özel gruplara, BM’nin isteği ile sağlık hizmetleri sunmak,

• Epidemiyolojik ve istatistiki veri, bilgi toplamak, bu amaçla düzenleme yapmak,

• Epidemik ve endemik hastalıkların ortadan kaldırılması ya da kontrolü için gereken çalışmaları yönlendirmek, teşvik etmek,

• Kazalardan, afetlerden doğan hasarları azaltmak için ilgili uzman kuruluşlar la iş birliği yapmak,

• Beslenme, barınma, boş zamanları değerlendirme, sağlığın korunarak geliş tirilmesi, iş ortamının sağlık koşulları, çevre sağlığı gibi konularda uzman kuruluşlarla iş birliği yapmak,

• Sağlık alanında faaliyet gösteren bilimsel ve mesleki kuruluşlar arasında işbirliğini geliştirmek,

• Uluslararası sağlık konularında anlaşmalar, sözleşmeler, düzenlemeler yap mak, önerilerde bulunmak,

• Anaçocuk sağlığı düzeyini geliştirmek, bunların sürekli değişen çevre ko şulları ile uyumlu yaşama olanağını araştırmak,
• Ruh sağlığı alanında insan ilişkilerini düzenleyici çalışmalar yürütmek,

• Sağlık alanında araştırmalar yapılmasına destek olmak, yol göstermek,

• Tıp ve sağlıkla ilgili diğer mesleklere ilişkin eğitimöğretim standartlarını geliştirmek,

• Kamu sağlığı, hastane hizmetleri ve sosyal güvenliği de kapsayacak şekilde koruyucu ve tedavi edici hizmetlere ilişkin yönetsel, sosyal ve teknik konu ları incelemek,

• Sağlık konularına ilişkin bilgi, danışmanlık ve benzeri yardımları sağlamak,

• Tüm ülkelerde kamuoyunu sağlık konusunda bilinçlendirmek,Hastalıkların, ölüm nedenlerinin ve sağlıkla ilgili yöntemlerin uluslararası sı nışamasını yapmak, değişen duruma göre yeniden düzenlemek,

• Tanı yöntemlerini olabildiğince standart hâle getirmek,

• Besinler, biyolojik maddeler, farmasötik ürünlere ilişkin uluslararası normlar geliştirmek, bunların kabul görmesini sağlamak,

• Örgütün amaçlarına ulaşması için gereken önlemleri almak

DSÖ bütçesi çeşitli kaynaklardan oluşmaktadır:

• DSÖ bütçe kaynaklarının yaklaşık %50’si üye ülkelerin ödedikleri aidatlardır.

• Fonlardan oluşan büyük bir bütçe daha vardır.

• Özel kuruluşlar, vakıflar, yardım kuruluşları, gönüllü kuruluşların yanı sıra Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Birleşmiş Milletler Nüfus Faaliyetleri Fonu (UNFPA) ve UNICEF gibi kurum ve kuruluşlar kendi ilgi alanlarına giren konularda DSÖ’ye katkıda bulunmaktadırlar.

Çevre koruması bütün dünyayı, bütün insanlığı ilgilendirdiği için bu alanda yapılan çalışmalardan elde edilen faydalardan ortaklaşa yararlanılmaktadır. Hava, kara, deniz doğal kaynaklarının bitki ve canlı varlıkların korunması, bütün dünya insanlarına fayda sağlar. Bu alan da yapılan çalışmalar ve giderler farklı ülkelerce yapılsa ve karşılansa dahi çevrenin korunmasından ortak yararlar elde edilmektedir.

Kamu mallarının etkin sunumunu önemli ölçüde etkileyen faktörlerden birincisi bedavacılık sorunudur. Çevre kirliliğinin azaltılması konusunda herhangi bir ülkenin ulusal düzeyde gerçekleştireceği faaliyetler, bütün ülkelere fayda sağlayacaktır. Ancak, maliyet sadece faaliyeti gerçekleştiren ülkeye yüklenmiş olacaktır. 

Ülkelerin küresel işbirliği konusunda içinde bulundukları politik isteksizlik çok çeşitli nedenlere da yandırılabilir. Bunlardan en önemlisi, ülkelerin çevreyle ilgili yapılacak düzenlemelerin yakın dönemli fayda ve maliyetlerine odaklanmaları ve uzun dönemde oluşacak faydaları göz ardı etmeleridir. Ayrıca, ülkelerin ekonomik durumları ve çevreyle ilgili yapacakları faaliyetlerin ekonomik durumlarını etkileme ihtimali de gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin konuya farklı yaklaşmalarına neden olmaktadır.

İlgili Birleşmiş Milletler kuruluşları şunlardır:

• Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)

• Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Birliği (UNIDO)

• Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)

• Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kütür Örgütü (UNESCO)

• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)

İlgili diğer uluslararası kuruluşlar şunlardır:

• Dünya Bankası (WB)

• Dünya Ticaret Örgütü (WTO)

İlgili bölgesel oluşumlar şunlardır:

• Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)

• G8

• Avrupa Birliği (EU)

İlgili ulusal kurumlar şunlardır:

• Çevre, Enerji, Sanayi ve Ticaret bakanlıkları

• Yerel Yönetimler

İlgili diğer ulusal kuruluşlar şunlardır:

• Akademik Kurumlar,

• Kâr Amacı Olmayan kuruluşlar,

• Özel İşletmeler.

İlgili koşullar şöyle sıralanabilir:

• Yönetim maliyetlerinin düşük olması, yönetiminin kolay olması,

• Ekonomik etkinliğinin olması,

• Uygulayacak birimlerin katılımının sağlanması,

• Değişen koşullara uyum sağlayabilmesi,

• Çevresel uygulamaların etkinliğine güvenilmesi,

• Politik olarak kabul edilebilir olması.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın kurulmasındaki amaçlar şöyle sıralanabilir:

• BM sistemi içindeki diğer örgütlerle çevre konusunda iş birliğinin sağlanması,

• BM üyesi ülkelerde çevre koruma çalışmalarına ilişkin deneyimlerin paylaşılması,

• Gelişmekte olan ülkelere çevre konusunda danışmanlık yapılması,

• Çevreye ilişkin tüm bilgilerin toplandığı bir bilgi bankası oluşturulması olarak sıralanabilir.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı birimleri şunlardır:

• Erken Uyarı ve Değerlendirme Birimi,

• Çevre Hukuku ve Sözleşmeleri Birimi,

• Teknoloji, Sanayi ve Ekonomi Birimi,

• Bölgesel İş birliği Birimi,

• Çevre Politikasının Uygulanması Birimi,

• İletişim ve Enformasyon Birimi,

• Küresel Çevre Fonu Eşgüdüm Birimi.

Barışın sağlanması ile ilgili sunulan birçok hizmetin ulusal düzeyde olduğu kadar uluslararası düzeyde yayılan önemli dışsallıkları bulunmaktadır. Ülkeler içerisinde ya da ülkeler arasında meydana gelen şiddet olayları, insanların bundan zarar görmesi sonucunu doğurduğunda, bu durum sorunların yaşandığı ülkelerdeki ekonomik ve sosyal hayatı çok olumsuz etkilediği gibi uluslararası barış ve güvenliği de önemli ölçüde tehdit edecektir. Karışıklıkların çözülmesi konusunda ulus devletlerin başarısız olması ya da barışçıl çözümlerin bulunamaması, diğer ülke ya da bölgelere yayılan sorunların da ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.

Güvenlik hizmetleri, tam kamusal malların en temel iki özelliği olan tüketimde rekabetin olmaması ve dışlanamamazlık özelliklerinin ikisine de sahiptir. Çünkü ulusal güvenlik hizmetinden herhangi bir bireyin faydalanması, diğer bireylerin bu maldan faydalanma düzeyini etkilemez ve hiç kimse güvenlik hizmetinin fayda alanının dışında bırakılamaz. 

BM, NATO gibi uluslararası kamusal kuruluşlar güvenliği ve barışı sağlayan faaliyetlerde bulunurlar.

BM, ilk Barışı Koruma Operasyonunu (BKO) 1948 yılında gerçekleştirmiştir. Bu anlamda sorunları çözme konusunda 60 yıldan fazla bir deneyime sahiptir.

Finansal istikrar güçlü ve sağlam finansal kurumlar, istikrarlı piyasalar anlamına gelir. Finansal piyasalar, kurumlar ve araçların oluşturduğu finansal sistemlerin etkinliği ve istikrarı ekonomik kalkınma ve büyüme potansiyelinin gerçekleşmesi açısından son derece önemlidir. İstikrarlı bir finansal sistem, bir ekonominin etkin işlemesinin ve sürekli büyümenin ön koşuludur. Bu çerçevede parasal ve finansal otoriteler kalkınma ve büyüme sorununa yönelik geliştirdikleri politikalarda finansal istikrarın korunmasını önemli bir ara hedef olarak belirlemektedirler.

Finansal kırılganlık, finansal piyasalarda gelecekte ortaya çıkma olasılığı bulunan olumsuzluklardır.

Finansal istikrarın sağlanması konusunda da ulusal kurumlara önemli görevler düşmektedir. ulusal düzeyde öne çıkan kurumların başında merkez bankaları gelmektedir. Çünkü merkez bankalarının temel hedeflerinden biri ülkede finansal istikrarın sağlanmasıdır.
Merkez bankalarının birçoğu finansal istikrarı gündemlerinden düşürmezler. Birçok merkez bankası finansal istikrarın doğrudan ve etkin bir biçimde izlenmesi amacıyla yeniden yapılanmakta ve yeni analiz teknikleri geliştirme yönünde çalışmalarını sürdürmektedirler. Bu sürecin bir unsuru da yayımlanan finansal istikrar raporları ile merkez bankalarının finansal istikrar konusundaki değerlendirmelerinin kamuoyu ile paylaşılmasıdır. Finansal istikrar raporunun yayımlanmasındaki amaç, tarafların bu konuda gerekli bilgilere ulaşmasının sağlanması ve bu yolla finansal istikrara katkıda bulunulmasıdır.

Özel Çekme Hakları (SDR), IMF’nin üye ülkelerin mevcut resmi rezervlerine katkıda bulunmak amacıyla 1969 yılında oluşturduğu uluslararası bir rezerv varlığıdır. Özel Çekme Hakları üye ülkelere IMF kotalarıyla orantılı olarak tahsis edilir. SDR aynı zamanda IMF’nin ve diğer bazı uluslararası kuruluşların hesap birimi olarak kullanılmaktadır. SDR’nin değeri, başlıca uluslararası para birimlerinden oluşan bir sepet esas alınarak belirlenmektedir.

Programın temel amaçları şöyle özetlenebilir:
– Ülkenin finansal sisteminin güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılması,
– Riskleri azaltmada kullanılacak kaynakların belirlenmesi,
– Sektörel gelişmelerin ve ihtiyaç duyulan teknik yardımların belirlenmesi,
– Çözüm politikalarında önceliklerin belirlenmesinde yardımcı olunması.

IMF ve Finansal İstikrarın Sağlanması Uluslararası finansal sistemde finansal krizlere uğramayı azaltacak önlemlerin hayata geçirilmesi konusunda söz sahibi olan iki önemli uluslararası kuruluş bulunmaktadır: IMF ve Dünya Bankası.

IMF’nin amaçları;
• Uluslararası parasal iş birliğini teşvik etmek,
• Uluslararası ticaretin genişlemesini ve dengeli bir şekilde büyümesini kolaylaştırmak,
• Döviz kurlarında istikrarı teşvik etmek,
• Çok taraflı ödemeler sisteminin kurulmasına yardım etmek ve ödemeler dengesi finansmanında problemler yaşayan üye ülkelere finansal destek sağlamak,
• Dış ödeme güçlükleri ile karşılaşan ülkelere gerekli kaynak yardımında bulunmak olarak özetlenebilir.

IMF yılda iki kez Dünya Ekonomik Görünümü Raporu yayınlar. Bunların ilki ara toplantı dönemi olan Nisan ayında; ikincisi de IMF Yıllık Genel Kurul Toplantısının hemen öncesinde yayınlanır. Bu raporda üye ülkelere ve dünya ekonomisine ilişkin ayrıntılı istatistikler ve değerlendirmeler yer alır. IMF, bu istatistiklerin büyük bölümünü üye ülkelerin kendisine düzenli olarak gönderdiği istatistiklerden derler. Bunun yanı sıra üye ülkelere doğrudan giderek verilerin derlenmesi ve sağlığının denetimini yaptığı da olur. Bazı ülkelerin bu verileri zamanında ve sağlıklı olarak derlemesi söz konusu olamadığı için bu işi bazen doğrudan IMF uzmanları yapar. Ülkelerin yolladığı verilerle yetinilmesi durumunda bile IMF uzmanları bir kaç yılda bir o ülkelere giderek verilerin güvenilirliğini denetlerler.

IMF’nin üye ülkelere yönelik olarak izlediği finansal politikalar dört grupta
toplanır:
• Rezerv dilimi politikaları: Ödemeler dengesi sorunlarıyla karşılaşan üye ülkeler, IMF’deki kotalarının konvertibl paralarla ödenmiş kısmını derhâl ve hiçbir koşula bağlı olmaksızın kullanabilirler. Buna rezerv dilimi politikaları
çerçevesinde kullanım adı verilmektedir.
• Kredi dilimi politikaları: IMF’nin üye ülkelerin karşılaştığı daha uzun süreli sıkıntıları gidermekte kullandığı politikalardır

• Acil durum destek politikaları: IMF’nin, üye ülkelerin karşılaştığı acil durumlarda acil durum destek politikaları çerçevesinde kullandırdığı imkân Acil Yardımdır. Doğal afetlere maruz kalmış ülkelere yapılan bir destektir. Üye ülke kotasının yüzde 25’iyle sınırlı olmakla birlikte istisnai olarak bu tutar kotanın yüzde 50’sine çıkarılabilir. Bu kolaylığa IMF basit faiz oranı uygulanır, ek faiz uygulanmaz. 5 yıl içinde geri ödenmesi gerekir.
• Borç ve borç servisi düşürme politikaları: IMF’nin fakir ve yüksek borçlu üye ülkelere borç ve borç servisi düşürme politikaları çerçevesinde kullandırdığı imkân Fakirliği Azaltma ve Büyüme Kolaylığıdır. Düşük gelirli üye ülkeler için uygulanan PRGF imtiyazlı bir destektir. 5,5 - 10 yılda geri ödenmesi gereken bu kolaylığa binde 5 faiz uygulanır.

Sağlığın uluslararası kamu malı olarak ele alınmasına yol açan en önemli gerekçe bulaşıcı hastalıkların varlığıdır.

DSÖ’nün üç organı bulunmaktadır:
• Dünya Sağlık Örgütü Asamblesi (Genel Kurul)
• Yönetim Kurulu
• Sekreterya (Genel Merkez, Bölge Ofisleri ve Ülke Temsilcilikleri)

DSÖ’nün kuruluş yasasında yer alan başlıca görevleri şunlardır:
• Uluslararası sağlık çalışmalarında yönetici ve koordine edici rol oynamak,
• BM, sağlık alanında uzman kuruluşlar, meslek örgütleri, hükûmetlere bağlı sağlık kuruluşları ve benzeri kuruluşlarla iş birliği sağlamak,
• Talep edildiği takdirde hükûmetlerin sağlık hizmetlerini geliştirmesine yardımcı olmak,
• Talep hâlinde hükûmetlere teknik veya acil yardım sağlamak,
• İşgal altında, sığınmacı gibi özel gruplara, BM’nin isteği ile sağlık hizmetleri sunmak,
• Epidemiyolojik ve istatistiki veri, bilgi toplamak, bu amaçla düzenleme yapmak,
• Epidemik ve endemik hastalıkların ortadan kaldırılması ya da kontrolü için gereken çalışmaları yönlendirmek, teşvik etmek,
• Kazalardan, afetlerden doğan hasarları azaltmak için ilgili uzman kuruluşlarla iş birliği yapmak,
• Beslenme, barınma, boş zamanları değerlendirme, sağlığın korunarak geliştirilmesi, iş ortamının sağlık koşulları, çevre sağlığı gibi konularda uzman kuruluşlarla iş birliği yapmak,
• Sağlık alanında faaliyet gösteren bilimsel ve mesleki kuruluşlar arasında işbirliğini geliştirmek,
• Uluslararası sağlık konularında anlaşmalar, sözleşmeler, düzenlemeler yapmak, önerilerde bulunmak,
• Ana-çocuk sağlığı düzeyini geliştirmek, bunların sürekli değişen çevre koşulları ile uyumlu yaşama olanağını araştırmak,
• Ruh sağlığı alanında insan ilişkilerini düzenleyici çalışmalar yürütmek,
• Sağlık alanında araştırmalar yapılmasına destek olmak, yol göstermek,
• Tıp ve sağlıkla ilgili diğer mesleklere ilişkin eğitim-öğretim standartlarını geliştirmek,
• Kamu sağlığı, hastane hizmetleri ve sosyal güvenliği de kapsayacak şekilde koruyucu ve tedavi edici hizmetlere ilişkin yönetsel, sosyal ve teknik konuları incelemek,
• Sağlık konularına ilişkin bilgi, danışmanlık ve benzeri yardımları sağlamak,
• Tüm ülkelerde kamuoyunu sağlık konusunda bilinçlendirmek,
• Hastalıkların, ölüm nedenlerinin ve sağlıkla ilgili yöntemlerin uluslararası sınıflamasını yapmak, değişen duruma göre yeniden düzenlemek,
• Tanı yöntemlerini olabildiğince standart hâle getirmek,
• Besinler, biyolojik maddeler, farmasötik ürünlere ilişkin uluslararası normlar geliştirmek, bunların kabul görmesini sağlamak,
• Örgütün amaçlarına ulaşması için gereken önlemleri almak.

Günümüzde, dünyada kapsamlı çevre koruma çalışmalarını başlatan ve uygulayan başlıca uluslararası kuruluş BM’dir.

Küresel düzeyde ele alınacak çevre politikasının uygulamada başarılı olabilmesi için bazı önemli koşulların sağlanması gerekmektedir. Söz konusu koşullar söyle sıralanabilir;
• Yönetim maliyetlerinin düşük olması, yönetiminin kolay olması,
• Ekonomik etkinliğinin olması,
• Uygulayacak birimlerin katılımının sağlanması,
• Değişen koşullara uyum sağlayabilmesi,
• Çevresel uygulamaların etkinliğine güvenilmesi,
• Politik olarak kabul edilebilir olması.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın kurulmasındaki amaçlar;
• BM sistemi içindeki diğer örgütlerle çevre konusunda iş birliğinin sağlanması,
• BM üyesi ülkelerde çevre koruma çalışmalarına ilişkin deneyimlerin paylaşılması,
• Gelişmekte olan ülkelere çevre konusunda danışmanlık yapılması,
• Çevreye ilişkin tüm bilgilerin toplandığı bir bilgi bankası oluşturulması
olarak sıralanabilir.

UNEP bugün 7 birimi aracılığıyla faaliyetlerini yürütmektedir:
• Erken Uyarı ve Değerlendirme Birimi
• Çevre Hukuku ve Sözleşmeleri Birimi
• Teknoloji, Sanayi ve Ekonomi Birimi
• Bölgesel İş birliği Birimi
• Çevre Politikasının Uygulanması Birimi
• İletişim ve Enformasyon Birimi
• Küresel Çevre Fonu Eşgüdüm Birimi