ULUSLARARASI LOJİSTİK Dersi Envanter Yönetimi soru cevapları:
Toplam 53 Soru & Cevap#1
SORU: Neden envanter sınıflandırma sistemine ihtiyaç vardır?
CEVAP: Envanter yönetiminin önemli bir yönü de elde tutulan envanteri ekonomik açıdan değerlendirmesidir. Envanterde tutulan her mal; yatırılan para, kâr potansiyeli, satış ya da kullanım hacmi veya stok dışı kalma maliyeti açısından aynı öneme sahip olmayabilir. Uluslararası envanter alımı söz konusu olduğunda taşımacılık türü de envanter maliyetlerini etkilemektedir. Örneğin, hava yolu taşımacılığı deniz yolu taşımacılığına göre daha güvenilir ve kısa sürelidir. Dolayısıyla, önemli bir ürün veya malzememin alımında güvenilir ve kısa sürede erişim istendiğinde, nakliye türüne dikkat edilmelidir. Aksi durumda, ilgili envanter açısından stok dışı kalınarak üretimin aksamasına yol açılabilir. Tüm bu durumlar göz önüne alındığında envanterde bulunan her bir mala aynı önemi vermek yerine, çeşitli malların göreceli önemlerine göre bir kontrol oluşturmak daha uygun olacaktır. Örneğin bir kombi işletmesinin envanterinde, üretim için gerekli olan sac gövde, kullanım suyu filtresi, fan, pompa, ateşleme ünitesi, doldurma vanası, gaz mekanizması, boşaltma musluğu, çeşitli vida ve cıvatalar gibi çeşitli mallar bulunur. Bunlardan cıvata ve vidalar diğer bileşenlere göre daha düşük maliyetli olduklarından, envanter miktarları fazla olabilir. Dolayısıyla, sürekli gözden geçirilmelerine gerek yoktur. Ancak, sac gövde gibi malların maliyetleri oldukça yüksek olduğundan sürekli gözden geçirilmeleri gerekmektedir.
#2
SORU: Ekonomik üretim miktarı modelinin (EPQ) varsayımları nelerdir?
CEVAP: • Model sadece bir ürün için geçerlidir. • Yıllık talep bilinmektedir. • Kullanım (tüketim) sabittir. • Kullanım sürekli meydana gelmektedir. • Üretim hızı sabittir. • Tedarik süresi değişken değildir. • Miktara bağlı indirim yoktur.
#3
SORU: Uluslararası taşımalarda envanter taşıma maliyetleri nasıl etkilenmektedir?
CEVAP: Taşıma mesafeleri arttıkça envanterin yıpranması ve envanterin kaybolması gibi riskler daha da artmaktadır. Özellikle gıda ürünlerinde artan mesafe ve tedarik süresi dikkate alınmalı ve buna bağlı olarak envanterde bulundurma süreleri, son kullanma tarihleri de dikkate alınarak belirlenmelidir. Aksi durumda işletmeler, gıda ürünlerinde bozulmadan dolayı büyük maliyetlere katlanmak zorunda kalırlar. Benzer şekilde, ilaç ürünlerinin stokta bulundurulması ayrı bir özen gerektirmektedir. Birçok ilaç bozulma riskinden dolayı belirli sıcaklık aralığında stoklanmalıdır. Bu nedenle farklı stoklama bölümlerinin oluşturulması vb. işlemler işletmelere ilave envanter taşıma maliyeleri yüklemektedir.
#4
SORU: Uluslararası ticarette envanter nasıl sınıflandırılır?
CEVAP: İthalat vergileri ihracatçı ülkeden ülkeye değişebileceğinden envanteri ihraç eden ülke bir sınıflandırma kriteridir. Ürünlerin satıldığı ve satılamadığı ülkeler de bir başka sınıflandırma kriteri olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, emisyon kontrolleri ve çarpışma güvenlik gereksinimleri nedeniyle bazı yabancı araçlar Amerika Birleşik Devletleri’nde satılamamaktadır. Ürün paketinde ve/veya kataloğunda özel dillerin kullanılması da bir diğer ayırıcı özelliktir. Tüm bu sınıflar için tahsisli envanter tabiri kullanılabilir. Tahsisli envanter, belirli bir pazara, kullanıma ya da müşteriye taahhüt edilmiş ve başka amaçlar için serbestçe kullanılmayan envanter olarak tanımlanmıştır.
#5
SORU: ABC sınıflandırma sisteminin anlamı ve kullanılış amacı nedir?
CEVAP: ABC sınıflandırma sistemi (Always Better Control- Her zaman En İyi Kontrol), her bir gruba ait ürün için farklı miktarlarda emniyet stokları bulundurarak toplam envanter miktarını en aza indirmek amacıyla envanter kalemlerini gruplandırır. Envanter kontrolünde bu sınıflandırma sistemi, envanterin bir önem derecesine göre sınıflandırılması prensibine dayanır. Yapılan analiz sonucunda, dikkat edilmesi gereken envanter kalemlerinin önceliklerine karar verilir. Dolayısıyla, yakın kontrol gerektiren envanter kalemleri ile kontrol gerektirmeyen kalemler birbirinden ayrılır.
#6
SORU: Bir barkod üzerinde yazan rakamlar ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Barkodun solundaki sıfır ilgili ürünün bir market ürünü olduğunu, ilk beş rakam (14800) üretici firmayı ve son beş rakam (23208) spesifik ürünün ne olduğunu belirtmektedir. Tanımlama amacıyla kullanılan numara, bütün dünyada geçerlidir ve bir ticari ürünün, yerin ya da demirbaşın tüm dünyada tek bir numara ile tanınmasını sağlar.
#7
SORU: Bir firma envanteri bir tedarikçiden elde etmek yerine kendi üretiyorsa nasıl bir maliyete katlanır? Açıklayınız.
CEVAP: Tedarikçiye sipariş verme maliyeti yerine üretime hazırlık maliyetlerine katlanmaktadır. Bu maliyetler, makine ve/veya tezgah ayarlarının yapılması, kalıpların değiştirilmesi gibi üretime başlamak için katlanılması gereken maliyetlerdir. Bu durumda üretime hazırlık maliyeti üretim büyüklüğünden bağımsız olarak, her bir üretim çevrimi için sabit bir miktardır.
#8
SORU: Taşıma maliyetlerini uluslararası sipariş durumunda nasıl olur?
CEVAP: Taşıma maliyetleri uluslararası sipariş durumunda ayrı bir önem kazanmaktadır. Bir ülkeden başka bir ülkeye envanter taşınırken, taşımacılık türüne ve uzun sürelere bağlı olarak envanterin yıpranması ve envanterin kaybolması gibi riskler söz konusudur. Bu nedenle, taşıma konusunda belirlenen standart kurallara mutlaka uyulmalıdır. Yanı sıra, küresel taşımacılıkta mesafeler arttıkça taşıma maliyetleri de artmaktadır. Örneğin, ilaç ve gıda gibi ürünlerin taşınması esnasında kargo araçlarında, uzun mesafelerden dolayı, soğutucu bölme vb. gereksinimlerinin bulunması gerekliliği de taşıma maliyetlerini arttıran unsurlardandır.
#9
SORU: Sürekli sayma sisteminin avantajları nelerdir?
CEVAP: Envanterden yapılan çıkışların sürekli izlenmesiyle yapılan kontrol, sürekli envanter sayma sisteminin en belirgin avantajıdır. Ayrıca, sabit sipariş miktarı kullanıldığında, yönetim en uygun sipariş miktarını belirleyebilir ve bu da işletme için ekonomik fayda sağlar.
#10
SORU: Envanterler neden kimliklendirilir?
CEVAP: Tedarik zinciri boyunca tüm aşamalarda envanterin tanımlanabilmesi ve takibinin yapılabilmesi için kimliklendirilmesi gerekir. Örneğin, işletmedeki envanter miktarına ait bilginin doğru ve güvenilir olması envanter sayımına bağlıdır. Dolayısıyla, envanterin sayım ve takibi için doğru kimliklendirilmesi gerekmektedir.
#11
SORU: Yeniden sipariş verme (ROP) noktası modelinin amacı nedir?
CEVAP: Bu modelin amacı siparişin yenilenmesi gereken stok düzeyinin belirlenmesidir. Sistem, stok miktarı belirli bir düzeye indiğinde, toplam stok maliyetini en küçük yapacak şekilde önceden saptanmış belirli miktarda sipariş verilmesi esasına dayanır. Yeniden sipariş verme miktarı, tedarik süresi boyunca gelecek talebi ve stok dışı kalmamak için emniyet stoku miktarını içerir. Bu miktara karşı gelen değer, yeniden sipariş verme noktasıdır.
#12
SORU: Yeniden sipariş verme (ROP) noktası miktarını belirleyen unsurlar nelerdir?
CEVAP: • Talep hızı. • Tedarik süresi. • Talep ve/veya tedarik süresi değişkenliğinin derecesi. • Yönetim tarafından kabul edilebilir stok dışı kalma derecesi.
#13
SORU: İşletmelerin envanter bulundurma sebepleri nelerdir?
CEVAP: • Kapasite planları ve üretim çizelgelerinin yapılabilmesi için hammadde, yarı mamul, süreç stokları gibi envanter türlerinin sürekli kontrol altında olması gerekmektedir. • Müşteri taleplerini zamanında karşılamak bir işletme için çok önemlidir. Ancak ne zaman ne kadar talep olacağı her zaman tam olarak tahmin edilemeyebilir. Bu nedenle, müşteri memnuniyetini sağlamak için her zaman belirlenen miktarda hem bitiş ürün stoku hem de üretim için gerekli envanter türleri tutulur. • Üretim için gerekli hammadde ve/veya malzemeler bazı durumlarda tedarikçilerden sağlanır. Ancak, tedarik sürecinde yaşanabilecek gecikmeler ve/veya tedarik aşamasında ilgili malzemelerin bozulması gibi durumlar üretimi aksatacaktır. Tedarik süresinde ortaya çıkan dalgalanmalara önlem olarak hammadde ve tüketim malzemeleri de envanterde tutulur. • İşletmeler, ileriki dönemlerde fiyat artışlarından etkilenmemek ve mevsimsel etkilerden dolayı uygun fiyattan hammadde ve malzeme satın alarak envanter bulundurur. Burada elde edilen kazanç envanter yönetimi maliyetlerini azaltacaktır. • Üretim sürecinde makine arızaları gibi üretimi aksatacak durumlara karşı yarı mamul stoku tutulur. • Büyük partili satın alımlarında indirim avantajlarından yararlanılabilir.
#14
SORU: Envanter maliyetleri nelerdir? Kısaca açıklayınız.
CEVAP: • Satın alma maliyeti: Üretilecek bir ürüne ait hammadde ve malzemeler farklı tedarikçilerden temin edilebilir. Satın alma maliyeti, bu malzemeler alınırken ödenen birim ya da parti maliyetleridir. Bazı durumlarda ilgili malzemelerin satın alınması yerine üretilmesi kararı alınabilir. Bu durumda, satın alma maliyeti, üretim maliyeti olarak karşımıza çıkar. • Sipariş verme maliyeti: Sipariş verme maliyetleri, sipariş verme ve elde etme maliyetleridir. Piyasa araştırmasının yapılması, tekliflerin toplanması, siparişlerin işlenmesi gibi evrak işlerinin yapılması için harcanan masraflar, gerekli envanter miktarının belirlenmesi, faturaların hazırlanması, taşıma maliyetleri, malların kalite ve nicelik bakımından kontrolü ve malları tampon stok alanına taşıma gibi maliyetleri içermektedir. Sipariş verme maliyetleri sipariş büyüklüğünden bağımsız olarak, sipariş başına sabit bir miktar olarak belirlenir. • Envanter taşıma maliyetleri: Envanter taşıma maliyetleri, envanter kalemlerini fiziksel olarak stokta bulundurma maliyetidir. Dolayısıyla, elde bulundurma maliyeti olarak da adlandırılmaktadır. Envanter taşıma maliyetleri faiz, sigorta, vergi, amortisman giderleri, modasının geçmesi veya teknolojisinin eskimesinden dolayı envanter kalemlerinin değerinin düşmesi, bozulma, çalınma, kırılma ile ısıtma, soğutma, aydınlatma, kira ve güvenlik gibi depolama maliyetlerinden oluşmaktadır. Aynı zamanda envantere bağlanan paranın fırsat maliyetini de içerir. • Stok dışı kalma maliyeti: Stok dışı kalma maliyetleri, talebin mevcut envanterden fazla olması durumunda meydana gelen maliyetlerdir. Müşteri memnuniyeti açısından stok dışı kalınmak istenmez. Mevcut envanter miktarının talebi karşılayamaması durumunda ya siparişler ileri bir tarihte karşılanacaktır ya da satış kayıpları meydana gelecektir. Müşterilerin ürünleri beklemesi ve satış kayıpları da doğrudan müşteri kayıplarına neden olabilir. Bu maliyetlerin yanı sıra, stok dışı kalma durumu üretim hattında yaşanırsa, eksik malzemelerden dolayı üretimin beklemesi nedeniyle çalışmama süresinin maliyeti ve kayıp üretim maliyetleri de stok dışı kalma maliyetleri olarak dikkate alınır. Dolayısıyla, birkaç dakika içinde bile stok dışı kalma maliyetleri binlerce lirayı bulabilir. Stok dışı kalma maliyetleri sipariş verme maliyetlerinin aksine, birim başına stok dışı kalma maliyeti olarak hesaplanır.
#15
SORU: Envanter yönetiminin amacı nedir?
CEVAP: Envanter yönetiminin amacı üretim için gerekli malzemelerin ve/veya bitmiş ürünlerin istenilen zaman, mekân, kalite ve miktarda hazır bulunmasını sağlayacak optimum stok ve sipariş miktarlarının belirlenmesidir.
#16
SORU: ABC envanter sınıflandırmasındaki gruplandırma nasıldır?
CEVAP: Envanter, ABC analizine bağlı olarak A (çok önemli) grubu, B (kısmen önemli) grubu ve C (en az önemli) grubu olmak üzere üç gruba ayrılır. Her bir envanter kalemi, toplam içinde birikimli yüzdelerine göre sınıflandırılır. Buna göre, toplam envanter miktarının *’sinin A, %30’unun B ve %50’sinin C grubu envanter kalemlerinden oluştuğu varsayılır. • A grubu: Toplam değerin %70-%80’ine, toplam envanter çeşidinin de %15-20’sine karşı gelen envanter kalemleridir. Envanter kontrolü ve planlaması açısından en fazla önem A grubu kalemlere verilmektedir. Bu kalemler genellikle pahalı değerde olduklarından, stratejik önem taşırlar. • B grubu: Toplam değerin %15-*’sine, toplam envanter çeşidinin de %40-%50’sine karşı gelen envanter kalemleridir. • C grubu: Toplam değerin %5-%10’una, toplam envanter çeşidinin de %40-%50’sine karşı gelen envanter kalemleridir. Fazla miktarda olup, birim maliyetleri ucuz olan envanter kalemleridir.
#17
SORU: Envanterlerin otomatik kimliklendirme sistemleri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: • Barkod sistemleri: Barkod, hemen her mamulün bilgisayara bağlı optik okuyucu cihazlar ile farklı kalınlıklardan oluşmuş çizgiler topluluğunun deşifre edilerek, tanınmalarını ve kimliklendirilmelerini sağlayan bir otomatik tanıma tekniğidir. Barkod sistemleri temel olarak üç bileşenden oluşmaktadır: kod, kod okuyucu ve yazıcı. Envanter üzerine yapıştırılacak barkod tasarlandıktan sonra uygun bir barkod yazıcısından etiketlerin çıktısı alınır. Barkodların okutulması için de farklı türde okuyucular bulunmaktadır. Bu elektro optik araçlar barkod üzerine ışık tutar ve yansıtılan ışığı deşifre ederler. Bir barkod okutulduğunda, üzerinde yer alan karakterler bilgisayar gibi farklı bir ortama gönderilir. Bilgisayar ortamında da ilgili karaktere karşı gelen bilgiler yer almaktadır. Yetki sahibi herhangi bir kullanıcı da bu bilgilere istediği zaman bilgisayar üzerinden ulaşabilir. Envanter yönetimi açısından bakıldığında, barkod yapıştırılmış herhangi bir envantere ait bilgi (hangi envanter kaleminden stokta ne miktarda var?, vb.) barkod okuyucular ile kolay bir şekilde okunur ve kaydedilir. Barkod bilgisine sahip envantere ait hareketler de kolaylıkla izlenebilir. Dolayısıyla, envanterin sisteme girişi, depoya taşınması, depodan taşınması süreçlerinde envanter sayımları kolay, hızlı ve rahat bir şekilde yapılabilir. Ayrıca işlemler elle yapılmadığından, hata yapma olasılıkları da oldukça düşmektedir. • Radyo frekansı ile tanımlama: Nesneye ait verileri içeren mikroişlemci ve bu mikroişlemciye entegre edilmiş anten ile donatılmış etiket taşıyan bir nesnenin, bu etikette taşıdığı bilgiler ile hareketlerinin izlenebilmesine, analiz edilebilmesine ve yönetilebilmesine imkan veren; veri alış-verişini radyo frekansları ile sağlayan otomatik nesne tanımlama ve takip teknolojisidir. Veri ve enerji transferi, RFID etiket ve RFID okuyucu arasında herhangi bir temas olmadan sağlanmaktadır. Okuyucunun yaydığı elektromanyetik dalgalar etiket anteniyle buluşmakta ve mikroçipteki devreleri harekete geçirmektedir. Mikroçip dalgaları modüle ederek okuyucuya geri göndermekte ve okuyucu da yeni dalgayı dijital veri haline dönüştürmektedir. Envanterin hem kurum içinde hem de tedarik zinciri boyunca izlenebilmesi üretim, servis ve bakım işlemleri için büyük önem taşımaktadır. RFID etiketleri, envanter kalemlerinin işletme içinde ve müşteriye sevkiyat sırasında izlenmesini daha da kolay hale getiren ve envanter hakkında gerçek zamanlı bilgi sağlayan teknolojik bir atılımdır. • Optik karakter okuma (OCR) kimliklendirme sistemleri: Rakam, harf ve karakterler önceden belirlenmiş standart bir sitil ya da font olarak yazılır. Barkod sisteminde olduğu gibi simge aydınlatılır ve yansıması algılanarak kod çözülür. 25,4 mm. (1 inç) başına on karakter bilgi içerir. Barkodlara göre okuma hızı yavaştır ve aynı zamanda baskı kalitesine karşı oldukça duyarlıdır. OCR’ların avantajı ise kodlamada harflerin de kullanılması ile kişilerin de OCR kodlarının ne ifade ettiğini kolaylıkla anlayabilmeleridir. • Bilgisayarla görü kimliklendirme sistemleri: Kameralar envanter kalemlerinin fotoğrafını çeker, kodlar ve ardından görüntünün yorumlanması için bir bilgisayara gönderir. Pahalı bir sistem olan bilgisayarla görü, doğru ışık koşulları altında oldukça kesin görüntüler alabilmektedir. Okuma hızı ise vasattır. • Manyetik şerit kimliklendirme sistemleri: Envanter kalemlerine ait bilgi kredi kartlarında olduğu gibi manyetik bir şeride kodlanır. Üzerinde kir ve yağ olmasına rağmen içerdiği bilgiler okunabilir. 25,4 mm. (1 inç) başına yirmi beş ile yetmiş karakter bilgi içerdiği için diğer otomatik envanter kimliklendirme sistemlerine göre göreceli olarak daha yoğun bilgi içerir. Üzerindeki bilgiler değiştirilebilir. Üzerindeki bilgiler ancak dokunmatik bir okuyucu ile okutulabilir. • Yüzey akustik dalgası kimliklendirme sistemi: Envanter kalemine ait bilgi bir etiket ile kaplanmış çipe kodlanır. Özel bir anten ile okuyucudan gelen radar darbesi etiket tarafından alınır ve etiket bu darbeyi bir yüzey akustik dalgasına dönüştürür. Her etiket özel olarak programlandığından akustik yüzey dalgası çipteki koda uyan bir genişliğe sahip olur. Ardından, dalga elektromanyetik bir sinyale dönüştürülerek okuyucuya geri gönderilir. Yüksek sıcaklık ve asit banyoları gibi aşırı tehlike içeren envanter kalemlerinde kullanılan bir kimliklendirme yöntemidir. Envanter bilgileri 1,8 metreye kadar okunabilir.
#18
SORU: Envanter sayam sistemleri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: • Periyodik envanter sayma sistemi: Periyodik envanter sayma sisteminde birden fazla kalem için siparişlerin aynı anda gelmesi, sipariş işleme ve yükleme süreçlerinde tasarrufa yol açar. Aynı zamanda siparişlerin tek bir satıcıdan alınması durumunda da çeşitli indirimlerden faydalanılabilir. Bunun yanında, gözden geçirme dönemleri arasında kontrol eksikliğinin olması periyodik gözden geçirmenin işletmeler için yarattığı dezavantajlardan biridir. Belirlenen dönem süresince envanter izlenmediği için yüksek miktarda emniyet stoku ile çalışılır. Dolayısıyla envanter taşıma maliyeti de artar. Ayrıca, stok dışı kalmamak için fazla stok bulundurmak gerekeceğinden işletmeler sermaye ve personel maliyetleri ile depolama, stok hizmetleri ve sigorta giderlerine katlanmak zorunda kalırlar. Bu durumda, özellikle yüksek talep gören malların hareketi ve işlemleri daha sık olduğundan, hatasız bakiyelere sahip olmak için sayım sıklıklarının da daha fazla olması gerekmektedir. • Sürekli envanter sayma sistemi: Sürekli envanter sayma sistemlerinde envantere giriş çıkışlar sürekli takip edilir ve böylece mevcut envanter seviyesi her an bilinir. Bu sistemde, eldeki envanter miktarı önceden belirlenmiş olan en az seviyeye ulaştığında sabit bir miktarda sipariş verilerek stok yenilenir. • İki kutu sistemi: ki kutu sisteminde envanter için kavramsal olarak tanımlanan iki kutu kullanır. Bu sistemdeki kutu ifadesi depo, kasa, konteyner ve benzeri saklama araçları olarak da düşünülebilir. Envanter kalemleri, içindekilerin tümü tükeninceye kadar birinci kutudan çekilir. Birinci kutunun tamamının boşaldığı an, yeniden sipariş verme anıdır. İki kutuyu dolduracak kadar sipariş verilir. • İsteğe bağlı yenilemeli envanter sayma sistemi: Sürekli envanter sayma ile periyodik envanter sayma sistemlerinin bir karması olan bu sistemde envanter belirli aralıklarla gözden geçirilir. Bu sistemde en büyük envanter seviyesi ile envanteri yenileme seviyeleri önceden belirlenir. Önceden belirlenmiş olan envanter seviyesine gelmeden yeni sipariş verilmez. Bu sistem ile gereksiz işletim harcamalarının önlenmesi amaçlanır.
#19
SORU: Barkod türleri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: EAN / UPC, Code 39 ve Codabar barkodları ulusal ve uluslararası lojistikte yaygın olarak kullanılan farklı tasarıma sahip üç faklı barkod türüdür. Ancak tüm barkod okuyucu ve yazıcılar, bu barkod türlerinin tümünü destekleyecek özelliklere sahip olmayabilir. • EAN barkodları, Avrupa’daki Uluslararası Madde Numaralandırma Birliği tarafından tasarlanmış ve ABD dışındaki tüm ülkelerde perakende ürünlerin kodlanmasında kullanılan bir koddur. EAN barkodun iki ana tipi vardır. o Perakende ve uluslararası satışlarda kullanılan EAN 13, sadece sayısal karakterlerden ve toplam on üç haneden oluşur. Bu on üç hane ülke, firma, ürün ve kontrol kodunu belirtmek üzere toplam on üç rakamla kodlanır. o Standartlara uygun olarak basılabilecek en küçük EAN-13 barkodunun, ambalajın % 25 inden daha fazlasını kaplaması durumunda, firma kodunun yer almadığı EAN-8 barkodu kullanılır. Çok küçük ürünlere de barkod etiketlerinin basılmasına olanak veren EAN-8 barkodları ise sekiz rakamla kodlanır. • UPC kodları ise EAN kodlarının Amerika ve Kanada’daki kullanım karşılığıdır. o UPC-A barkodları EAN-13 kodlarından farklı olarak, sabit uzunlukta ve on iki sayısal karakterden oluşmaktadır. o UPC-E barkodu da sekiz sayısal karakterden oluşur. • Code 39 barkodları, özellikle otomotiv endüstrisinde 1980’lerden bu yana kullanılmaktadır. Başlangıç ve bitiş karakterleri daima “*” işareti olan Code 39 ise değişken uzunlukta sayısal sembollerden oluşmaktadır. Alfabedeki tüm büyük harfler, tüm rakamlar ile “-, ., $, /,+,% ve boşluk karakterleri kodu oluşturulurken kullanılan alfa sayısal sembollerdir. • Codabar türü daha çok kütüphane ve tıbbi endüstride kullanılır ve on altı karakterden oluşur. Tüm rakamlar ile $, -, :, /, . ile + karakterleri kullanılmaktadır. Ayrıca başlangıç ve bitiş karakterleri A, B, C, D, E, *, N veya T olmalıdır.
#20
SORU: Envanter yönetiminde barkod sisteminin yararları nelerdir?
CEVAP: • Sürekli bilgi sağladığından, periyodik envanter sayımına olan ihtiyacı azaltır. • Envanter sayımı elle yapılmadığından, en doğru sayım ve bilgi edinimi hızlı, hatasız ve kolay bir şekilde yapılır. • Elde edilen envanter bilgileri bilgisayar ortamına aktarıldığından, yine hızlı bir şekilde ilgili kişilere ulaştırılır. • Mal kabulü, sipariş kayıtları, depolama ve sevkiyat işlerinin hızlı ve hatasız yapılmasını sağlar. • Son kullanma tarihi gelen envanter kalemleri için otomatik uyarı yapabilir. • Dünyanın her yerinde geçerli olan tek bir numarayı kullanmayı mümkün kılar. • Envanter bilgisinin kısa sürede, hızlı bir şekilde sisteme girilmesiyle işçilik maliyetleri azalır.
#21
SORU: RFID sistemlerinin barkod sistemine göre üstünlükleri nelerdir?
CEVAP: • Ürün üzerine yerleştirilen RFID etiketleri okuyucu tarafından okunarak, tedarik zinciri yönetimi ile ilgili bilgiler otomatik olarak kaydedilir ve/veya değiştirilebilir. Ancak, barkod sisteminde etiketteki bilgiyi değiştirmek için mutlaka etiketi değiştirmek gerekmektedir. • RFID sistemlerinde etiket içinde saklanan veri miktarı daha fazladır. • Barkod etiketleri doğrudan bir tarayıcı tarafından okutulmalıdır. RFID sisteminde ise RFID etiketleri ile okuyucu arasında bir engel olsa dahi envanter bilgisi dokuz metreye kadar okunabilir. • Barkod sisteminde etiketler tek tek okutulurken, RFID sisteminde etiketlerin topluca okutulması mümkündür. • RFID sisteminde etiketler otomatik bir şekilde okunduğundan, etiket okuma işlemi için personel gerekliliği ortadan kalkmaktadır. • RFID etiketlerinin üzerinde kir ve yağ olma durumunda da içerdiği bilgiler okunabilir.
#22
SORU: Temel ekonomik sipariş miktarı (EOQ) modelinin varsayımları nelerdir?
CEVAP: • Model sadece bir ürün için geçerlidir, • Yıllık talep gereksinimleri bilinmektedir, • Talep yıl boyunca belirli ve sabittir, • Tedarik süresi kesin olarak bilinmektedir ve yıl boyunca değişmeyeceği kabul edilir, • Her sipariş tek bir gönderimde gelmektedir, • Birim fiyatlar sabittir, miktara bağlı indirim yoktur.
#23
SORU: Envanterin elde tutulmasında hangi noktalar işletmeler için önem taşımaktadır?
CEVAP: • Bir malzemenin arandığı zaman elde bulunması, • Bir malzemenin arandığı zaman elde bulunmaması, • Bu malzemeyi elde bulundurmanın maliyeti, • Bir seferde stoka alınacak miktar, • Belirli devrede talep edilen miktar, • Bir tedarik işleminin maliyeti, • Talebin meydana geliş şekli vb. Bu noktalar dışında, özellikle uluslararası ticaret yapan işletmeler için envantere ilişkin olarak endüstrinin yapısı, tedarik süresinin uzunluğu ve güvenirliliği, uluslararası pazara ve malzeme kaynaklarına yakınlık gibi konular da işletmeler için büyük önem taşımaktadır.
#24
SORU: Envanterler işlevsel açıdan nasıl sınıflandırılır?
CEVAP: • Süreç stokları: Çeşitli tezgah ve makinelerin kapasite ve hız farkları nedeniyle üretim sürecinde oluşan yarı mamül stoklarıdır. • Emniyet stokları: Talepte yaşanabilecek dalgalanmalardan etkilenmemek için (gerçekleşen talebin tahmini talepten fazla olması durumunda müşteri talebini zamanında karşılamak için) işletmelerin belirlemiş oldukları miktarda her zaman bulundurdukları stok türüdür. • Mevsimsel stok: Her mevsimde o mevsime özgü bazı ürünler ön plana çıkmaktadır. Örneğin, yaz mevsiminde su, dondurma ve klima gibi ürünlerin satışı artar. Bu durumda mevsimsel stok, ilgili mevsim başlamadan önce mevsim boyunca oluşacak talebi karşılamak için firmaların fazladan bulundurdukları stok türüdür. • Tampon stok: Üretim sürecinin devamlılığını sağlamak amacıyla iş merkezleri arasında tutulan stok türüdür.
#25
SORU: İki kutu sistemi ne tür mallar için kullanılır?
CEVAP: İki kutu metodu, cıvata gibi düşük değerli ancak tüketimi fazla olan envanter için kullanışlı bir sistemdir. Pahalı olmayan bu sistemde yönetim, tedarik süresi için envanterde ne kadar malzeme olması gerektiğine karar verir.
#26
SORU: Yeniden sipariş verme (ROP) noktası modeli nedir?
CEVAP: İşletmelere gelen ürün taleplerinin karşılanması için uygulanan sipariş politikasını belirleyen karar değişkenlerinden biri de siparişlerin hangi zamanlarda verileceğidir. Ne zaman sipariş verelim? sorusunun cevabı, işletmenin çalıştığı envanter sistemine bağlıdır. Envanter sistemi periyodik gözden geçirme modelini gerektiriyorsa, yeni siparişlerin ellerine geçmesiyle periyotların başlangıcı aynı zamana rastlar. Envanter sistemi sürekli gözden geçirme modelini esas alıyorsa, yeni siparişler yeniden sipariş verme noktası adı verilen, önceden belirlenmiş bir düzeyin altına düştüğünde verilir.
#27
SORU: Envanter taşıma maliyetleri nasıl belirlenir?
CEVAP: Lojistik maliyetleri içinde en pahalı olan taşıma maliyetleri, birim fiyatın yüzde oranı ya da birim başına miktarı olmak üzere iki farklı şekilde belirlenebilir. Bir envanter kaleminin yıllık taşıma maliyeti, değerinin * ile %40’ı arasında değişir. Bir başka değişle, 100’lik bir malı bir yıl boyunca envanterde tutmanın maliyeti 20 ile 40 arasında değişecektir.
#28
SORU: Aynı kuruluş içindeki farklı bölümlerin envanter politikası neden farklıdır?
CEVAP: Çünkü farklı bölümlerin farklı fonksiyonları yerine getirmeleridir. Satış bölümü tüm talepleri anında karşılayabilmek, üretim bölümü de üretim sürecinin aksamaması için envanter düzeyinin yüksek olması görüşünü savunurlarken, finans bölümü işletme sermayesinin en iyi biçimde kullanımını sağlamak için envantere yapılan yatırımın en az, dolayısıyla stoklanan mal miktarının en düşük düzeyde olmasını ister. Envanter yönetiminin amacı, istenilen malı istenilen zamanda hazır bulundurmak ve bunu en ekonomik biçimde gerçekleştirmektir. İşletmelerin üretim performansını doğrudan etkileyen envanter aynı zamanda işletmeleri mali açıdan da etkilemektedir. Yetersiz envanter bulundurulması durumu üretimin aksamasına ve dolayısıyla müşteri kayıplarına yol açabilir. Olması gerekenden fazla miktarda envanter bulundurulması durumunda da işletme elindeki sermayeyi farklı alanlarda kullanabilecekken gereksiz yere envantere bağlamış olur. Bunun yanında, envantere bağlı olarak envanteri taşıyacak, kalite kontrolü vb. işleri yapacak personel maliyetleri de ortaya çıkmaktadır.
#29
SORU: Envanter türleri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: • Hammadde stokları: Üretim sürecinin girdisi olan bu maddeler, nihai ürünü elde etmek için kullanılır. Örneğin yer karosu üreten bir firma için kil, kombi üreten bir firma için de sac levhalar birer hammaddedir. • Yarı mamül stokları: Üretim aşamasında işlenmekte olan ya da işlenmeyi bekleyen, henüz nihai ürün haline gelmemiş maddelerdir. Bu tür stoklar süreç içi stok olarak da tanımlanmaktadır. • Bitmiş ürün stokları: Üretim sürecini tamamlamış ürün stoklarıdır. Bu ürünler müşteriye gönderilmek üzere sevkiyat için bekleyen ürünlerdir. Aynı zamanda talep belirsizliklerine karşı da envanterde tutulurlar. Örneğin, yaz mevsiminde güneş kremi taleplerinde büyük artış yaşanması beklenir. Dolayısıyla üretici firmalar ilgili dönem gelmeden stoktaki ürün miktarını arttırabilirler. Bazı durumlarda ise bitmiş bir ürün, başka bir firma için bir hammadde ya da yarı mamul olabilir. • Tüketim malzemeleri: Üretim sürecinde doğrudan kullanılmayan temizlik ve hijyen malzemeleri, kağıt ve zarf gibi kırtasiye malzemeleri, kesme sıvısı, makine yağı vb. malzemelerdir. • Servis, bakım, yenileme parçaları ve yedek parçalar.
#30
SORU: Ekonomik üretim miktarı modeli (EPQ) nedir?
CEVAP: Ekonomik Üretim Miktarı Modeli (EPQ – Economic Production Quantity Model ) üretime hazırlık maliyetleri, üretim maliyetleri ve envanter taşıma maliyetleri toplamını en küçükleyen sabit bir üretim miktarı belirlemek için kullanılan modeldir. Bu modele göre üretim partiler halinde yapıldığından dolayı, belirlenmek istenen ekonomik üretim miktarı her bir partinin üretim hacmidir.
#31
SORU: Sürekli envanter sayma sisteminin dezavantajları nelerdir?
CEVAP: En önemli dezavantajı sürekli izleme gerektirmesidir. Kayıtların güncel ve doğru olması gerekir. Dolayısıyla, işletim masrafları periyodik envanter sayma sistemlerine göre daha fazladır. Sistemin diğer zayıf noktaları ise kayıtlarda yaşanacak gecikmeler yanlış kararların alınmasına neden olacağından kontrolün anlamsızlaşması ve yönetimin özellikle önemli envanteri izleyip, geri kalan envanter ile yeterince ilgilenmemesi olarak sıralanabilir.
#32
SORU: Neden otomatik kimliklendirme yöntemleri geliştirilmiştir?
CEVAP: Envanterin kimliklendirilmesinde insan faktöründen kaynaklanabilecek hataların önüne geçebilmek için çeşitli otomatik kimliklendirme yöntemleri geliştirilmiştir.
#33
SORU: Miktara bağlı indirim modeli nedir?
CEVAP: Miktara bağlı indirim durumlarında ise fiyatlar partideki ürün miktarına bağlı olarak değişebilir ve indirimin tüm partiye uygulanması ya da indirimin kademeli uygulanması söz konusu olur. Bu noktada karar problemi, toplam maliyeti en küçükleyecek parti miktarının belirlenmesidir. Fiyat indirimlerinden yararlanmak için büyük miktarlarda yapılan alımlar sonucunda ortalama envanter miktarı artacağından envanter taşıma maliyetleri artacaktır. Ancak bunun yanında, azalan sipariş sayısından dolayı sipariş verme maliyetleri ve düşük birim fiyatları ile de satın alma maliyetleri düşer. Bu durumda, müşteriler toplam maliyeti en küçükleyecek parti büyüklüğünü belirlemelidir.
#34
SORU:
Envanter ne demektir?
CEVAP:
Envanter, genel olarak, gelecekteki talebi karşılamak amacıyla belirli bir zamanda elde tutulan malzeme miktarıdır.
#35
SORU:
Envanterin elde tutulmasında işletmeler için önem taşıyan noktalar nelerdir?
CEVAP:
Envanterin elde tutulmasında, bir başka ifadeyle stoklanmasında, aşağıdaki noktalar işletmeler için önem taşımaktadır.
• Bir malzemenin arandığı zaman elde bulunması,
• Bir malzemenin arandığı zaman elde bulunmaması,
• Bu malzemeyi elde bulundurmanın maliyeti,
• Bir seferde stoka alınacak miktar,
• Belirli devrede talep edilen miktar,
• Bir tedarik işleminin maliyeti,
• Talebin meydana geliş şekli vb.
#36
SORU:
Üretim sürecinin girdisi olan, nihai ürünü elde etmek için kullanılan maddelere ne ad verilmektedir?u
CEVAP:
Hammadde stokları: Üretim sürecinin girdisi olan bu maddeler, nihai ürünü elde etmek için kullanılır. Örneğin yer karosu üreten bir firma için kil, kombi üreten bir firma için de sac levhalar birer hammaddedir.
#37
SORU:
Üretim aşamasında işlenmekte olan ya da işlenmeyi bekleyen, henüz nihai ürün haline gelmemiş maddelere ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Yarı mamül stokları: Üretim aşamasında işlenmekte olan ya da işlenmeyi bekleyen, henüz nihai ürün haline gelmemiş maddelerdir. Bu tür stoklar süreç içi stok olarak da tanımlanmaktadır.
#38
SORU:
Müşteriye gönderilmek üzere sevkiyat için bekleyen ürünlere ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Bitmiş ürün stokları: Üretim sürecini tamamlamış ürün stoklarıdır. Bu ürünler müşteriye gönderilmek üzere sevkiyat için bekleyen ürünlerdir. Aynı zamanda talep belirsizliklerine karşı da envanterde tutulurlar. Örneğin, yaz mevsiminde güneş kremi taleplerinde büyük artış yaşanması beklenir. Dolayısıyla üretici firmalar ilgili dönem gelmeden stoktaki ürün miktarını arttırabilirler. Bazı durumlarda ise bitmiş bir ürün, başka bir firma için bir hammadde ya da yarı mamul olabilir.
#39
SORU:
Üretim sürecinde doğrudan kullanılmayan temizlik ve hijyen malzemeleri, kağıt ve zarf gibi kırtasiye malzemeleri, kesme sıvısı, makine yağı vb. malzemelere ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Tüketim malzemeleri: Üretim sürecinde doğrudan kullanılmayan temizlik ve hijyen malzemeleri, kağıt ve zarf gibi kırtasiye malzemeleri, kesme sıvısı, makine yağı vb. malzemelerdir
#40
SORU:
Çeşitli tezgah ve makinelerin kapasite ve hız farkları nedeniyle üretim sürecinde oluşan yarı mamül stoklarına ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Süreç stokları: Çeşitli tezgah ve makinelerin kapasite ve hız farkları nedeniyle üretim sürecinde oluşan yarı mamül stoklarıdır.
#41
SORU:
Talepte yaşanabilecek dalgalanmalardan etkilenmemek için işletmelerin belirlemiş oldukları miktarda her zaman bulundurdukları stok türüne ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Emniyet stokları: Talepte yaşanabilecek dalgalanmalardan etkilenmemek için (gerçekleşen talebin tahmini talepten fazla olması durumunda müşteri talebini zamanında karşılamak için) işletmelerin belirlemiş oldukları miktarda her zaman bulundurdukları stok türüdür.
#42
SORU:
İlgili mevsim başlamadan önce mevsim boyunca oluşacak talebi karşılamak için firmaların fazladan bulundurdukları stok türüne ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Mevsimsel stok: Her mevsimde o mevsime özgü bazı ürünler ön plana çıkmaktadır. Örneğin, yaz mevsiminde su, dondurma ve klima gibi ürünlerin satışı artar. Bu durumda mevsimsel stok, ilgili mevsim başlamadan önce mevsim boyunca oluşacak talebi karşılamak için firmaların fazladan bulundurdukları stok türüdür.
#43
SORU:
Üretim sürecinin devamlılığını sağlamak amacıyla iş merkezleri arasında tutulan stok türüne ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Tampon stok: Üretim sürecinin devamlılığını sağlamak amacıyla iş merkezleri arasında tutulan stok türüdür.
#44
SORU:
Başlıca envanter bulundurma sebepleri nelerdir?
CEVAP:
Başlıca envanter bulundurma sebepleri izleyen şekilde sıralanabilir:
• Kapasite planları ve üretim çizelgelerinin yapılabilmesi için hammadde, yarı mamul, süreç stokları gibi envanter türlerinin sürekli kontrol altında olması gerekmektedir.
• Müşteri taleplerini zamanında karşılamak bir işletme için çok önemlidir. Ancak ne zaman ne kadar talep olacağı her zaman tam olarak tahmin edilemeyebilir. Bu nedenle, müşteri memnuniyetini sağlamak için her zaman belirlenen miktarda hem bitiş ürün stoku hem de üretim için gerekli envanter türleri tutulur.
• Üretim için gerekli hammadde ve/veya malzemeler bazı durumlarda tedarikçilerden sağlanır. Ancak, tedarik sürecinde yaşanabilecek gecikmeler ve/veya tedarik aşamasında ilgili malzemelerin bozulması gibi durumlar üretimi aksatacaktır. Tedarik süresinde ortaya çıkan dalgalanmalara önlem olarak hammadde ve tüketim malzemeleri de envanterde tutulur.
• İşletmeler, ileriki dönemlerde fiyat artışlarından etkilenmemek ve mevsimsel etkilerden dolayı uygun fiyattan hammadde ve malzeme satın alarak envanter bulundurur. Burada elde edilen kazanç envanter yönetimi maliyetlerini azaltacaktır.
• Üretim sürecinde makine arızaları gibi üretimi aksatacak durumlara karşı yarı mamul stoku tutulur.
• Büyük partili satın alımlarında indirim avantajlarından yararlanılabilir.
#45
SORU:
Üretilecek bir ürüne ait hammadde ve malzemeler farklı tedarikçilerden temin edilebilir. Bu malzemeler alınırken ödenen birim ya da parti maliyetlerine ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Üretilecek bir ürüne ait hammadde ve malzemeler farklı tedarikçilerden temin edilebilir. Satın alma maliyeti, bu malzemeler alınırken ödenen birim ya da parti maliyetleridir. Bazı durumlarda ilgili malzemelerin satın alınması yerine üretilmesi kararı alınabilir. Bu durumda, satın alma maliyeti, üretim maliyeti olarak karşımıza çıkar.
#46
SORU:
Piyasa araştırmasının yapılması, tekliflerin toplanması, siparişlerin işlenmesi gibi evrak işlerinin yapılması için harcanan masraflar, gerekli envanter miktarının belirlenmesi, faturaların hazırlanması, taşıma maliyetleri, malların kalite ve nicelik bakımından kontrolü ve malları tampon stok alanına taşıma gibi maliyetleri içeren maliyete ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Sipariş verme maliyetleri, sipariş verme ve elde etme maliyetleridir. Piyasa araştırmasının yapılması, tekliflerin toplanması, siparişlerin işlenmesi gibi evrak işlerinin yapılması için harcanan masraflar, gerekli envanter miktarının belirlenmesi, faturaların hazırlanması, taşıma maliyetleri, malların kalite ve nicelik bakımından kontrolü ve malları tampon stok alanına taşıma gibi maliyetleri içermektedir. Sipariş verme maliyetleri sipariş büyüklüğünden bağımsız olarak, sipariş başına sabit bir miktar olarak belirlenir.
#47
SORU:
Envanter kalemlerini fiziksel olarak stokta bulundurma maliyetine ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Envanter taşıma maliyetleri, envanter kalemlerini fiziksel olarak stokta bulundurma maliyetidir. Dolayısıyla, elde bulundurma maliyeti olarak da adlandırılmaktadır.
#48
SORU:
Talebin mevcut envanterden fazla olması durumunda meydana gelen maliyetlere ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Stok dışı kalma maliyetleri, talebin mevcut envanterden fazla olması durumunda meydana gelen maliyetlerdir. Müşteri memnuniyeti açısından stok dışı kalınmak istenmez. Mevcut envanter miktarının talebi karşılayamaması durumunda ya siparişler ileri bir tarihte karşılanacaktır ya da satış kayıpları meydana gelecektir. Müşterilerin ürünleri beklemesi ve satış kayıpları da doğrudan müşteri kayıplarına neden olabilir.
#49
SORU:
Envanter kalemleri haftalık, aylık, vb. olmak üzere belirli aralıklarla sayıldığı sisteme ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Birçok küçük perakendecinin kullandığı periyodik envanter sayma sistemine göre, envanter kalemleri haftalık, aylık, vb. olmak üzere belirli aralıklarla sayılırlar. Envanterin gözden geçirilme zamanları önceden belirlenir. Yapılan sayımların ardından, bir sonraki teslim periyodundan önce envanterin ne kadar miktarda talep göreceği tahmin edilir ve sipariş miktarları bu bilgiye göre dönemsel olarak belirlenir.
#50
SORU:
Eldeki envanter miktarı önceden belirlenmiş olan en az seviyeye ulaştığında sabit bir miktarda sipariş verilerek stoğun yenilendiği envanter sayma sistemine ne ad verilmektedir?
CEVAP:
Sürekli envanter sayma sistemlerinde envantere giriş çıkışlar sürekli takip edilir ve böylece mevcut envanter seviyesi her an bilinir. Bu sistemde, eldeki envanter miktarı önceden belirlenmiş olan en az seviyeye ulaştığında sabit bir miktarda sipariş verilerek stok yenilenir.
#51
SORU:
Cıvata gibi düşük değerli ancak tüketimi fazla olan envanter için kullanışlı olabilecek sisteme ne ad verilmektedir?
CEVAP:
İki kutu metodu, cıvata gibi düşük değerli ancak tüketimi fazla olan envanter için kullanışlı bir sistemdir. Pahalı olmayan bu sistemde yönetim, tedarik süresi için envanterde ne kadar malzeme olması gerektiğine karar verir.
#52
SORU:
Sürekli envanter sayma ile periyodik envanter sayma sistemlerinin bir karması olan sisteme ne ad verilmektedir?
CEVAP:
İsteğe Bağlı Yenilemeli Envanter Sayma Sistemi
Sürekli envanter sayma ile periyodik envanter sayma sistemlerinin bir karması olan bu sistemde envanter belirli aralıklarla gözden geçirilir. Bu sistemde en büyük envanter seviyesi ile envanteri yenileme seviyeleri önceden belirlenir. Önceden belirlenmiş olan envanter seviyesine gelmeden yeni sipariş verilmez. Bu sistem ile gereksiz işletim harcamalarının önlenmesi amaçlanır.
#53
SORU:
Envanter yönetiminde barkod sistemini kullanmanın işletmelere sağlayacağı yararlar nelerdir?
CEVAP:
Envanter yönetiminde barkod sistemini kullanmanın işletmelere sağlayacağı yararlar izleyen şekilde sıralanabilir.
1. Sürekli bilgi sağladığından, periyodik envanter sayımına olan ihtiyacı azaltır.
2. Envanter sayımı elle yapılmadığından, en doğru sayım ve bilgi edinimi hızlı, hatasız ve kolay bir şekilde yapılır.
3. Elde edilen envanter bilgileri bilgisayar ortamına aktarıldığından, yine hızlı bir şekilde ilgili kişilere ulaştırılır.
4. Mal kabulü, sipariş kayıtları, depolama ve sevkiyat işlerinin hızlı ve hatasız yapılmasını sağlar.
5. Son kullanma tarihi gelen envanter kalemleri için otomatik uyarı yapabilir.
6. Dünyanın her yerinde geçerli olan tek bir numarayı kullanmayı mümkün kılar.
7. Envanter bilgisinin kısa sürede, hızlı bir şekilde sisteme girilmesiyle işçilik maliyetleri azalır.