Tarihsel süreç içerisinde dünya genelinde dış ticaretteki artışın en önemli nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Bunlar;
• Ülkeler arasında malların maliyet farklılıkları sonucunda fiyatlarındaki farklılaşmalar,
• Ülkeler içindeki üretimlerin yetersiz olması,
• Kalite, ürün yeniliği ve AR-GE, tüketici tercihleri, pazarlama stratejileri vd. nedenler sonucunda mallardaki farklılaşmalardır.

Dış ticaret politikası, doğrudan doğruya bir ticaretin sınırlandırılması, engellenmesi ya da yapılış, uygulanış biçimlerinin belirlenmesine yönelik bir bütün olarak ülkenin almış olduğu karar ve uyguladığı yöntemleri ifade etmektedir. Ülkeler, kendi ekonomik ve sosyal politikalarına uygun olarak dış ticaret politikası oluşturmaktadırlar. Genel olarak bir ülkenin dış ticaret politikasının özü, mümkün olduğu kadar ihracatını artırıp ithalatını kısma
anlayışına dayanmaktadır. Ancak bu anlayış, ihracatı fazla olan sanayileşmiş ülkeleri kazançlı çıkartırken, nispeten daha az gelişmiş olan ithalatçı ülkeleri zararlı çıkartmaktadır.

Ülkelerin dış ticarete müdahale etmelerinin nedenleri ekonomik ve ekonomik olmayan nedenler şeklinde iki gruba ayrılmaktadır. Dış ticarete ekonomik nedenlerle müdahalelerin başlıcaları;
• Dış ödemeler bilançosundaki istikrarsızlıkların azaltılması,
• Yerli endüstriyi dış rekabete karşı koruma,
• Sanayileşme stratejisine göre müdahale,
• İstihdamın artırılması,
• Otarşi; kendi kendine yeterlilik,
• Kalkınmanın finansmanı için gerekli kamu gelirlerinin sağlanması,
• İç piyasadaki tekelleşme eğiliminin kırılmasıdır

Ülkelerin dış ticarete ekonomik olmayan nedenlerle müdahalelerinin başlıcaları ise, Ülkenin güvenliği vePolitik (dış politika aracı olarak kullanılması) nedenlerdir.

Ülkelerin dış ticarette müdahalesinde ilk akla gelen araç gümrük tarifeleridir. Günümüz ekonomik sistemlerindeki gelişmeler ve yenilikler sonucunda da alternatif çok sayıda yeni düzenleme ve araç ortaya çıkmıştır. Bu araçlar;
• Gümrük tarifeleri,
• Gümrük tarifeleri dışındaki araçlar;
• Miktar kısıtlamaları,
• Tarife benzeri faktörler,
• Görünmez engeller,
• Gönüllü ihracat kısıtlamaları,
• İhracatın özendirilmesi,
• Bağlı ticaret

Dış ticaret rejimleri, uluslararası ticarete konu olan malların bir ülkeye girişinde ya da bir ülkeden çıkışında veya bir ülkede geçici ya da kalıcı olarak bulunuşunda veya bir ülkeden direkt geçişinde uygulanması zorunlu olan ve kanuni dayanağı bulunan kurallardır. Gümrük bölgesine giriş ya da çıkış yapan eşyalar, eşyanın sahibinin beyanına ve talebine yönelik olarak kanunla belirlenmiş bir dış ticaret rejimine tabi olmaktadır.

Gümrük Kanunu’nun üçüncü maddesinin 15. fıkrası hükmüne göre dış ticaret rejimleri sıralanmıştır. Bu dış ticaret rejimleri;
• Serbest dolaşıma giriş rejimi
• Transit rejimi
• İhracat rejimi
• Gümrük antrepo rejimi
• Geçici ithalat rejimi
• Dahilde işleme rejimi
• Gümrük kontrolü altında işleme rejimi
• Hariçte işleme rejimidir.

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi: Türkiye gümrük bölgesine getirilen eşyanın
tabi olduğu birtakım hukuki ve fiili işlemlere tabi tutulmasına yönelik bir dış
ticaret rejimidir.

İhracat Rejimleri: Serbest dolaşımda bulunan eşyanın Türkiye gümrük bölgesi
dışına çıkması esnasında ihraç amacı gözetilerek uygulanan dış ticaret rejimidir

Türkiye’nin ithalatında en fazla paya sahip olan ilk beş Avrupa Birliği üye ülkesiyle olan dış ticarette konu olan ürünlerin en başında binek otomobiller yer almaktadır. Binek otomobillerden sonra ise diğer motorlu taşıtlar, karayolları taşıtlarına ait aksam, parça, aksesuarlar, tedavi ya da korunmada kullanılan ilaçlar, motorlar, petrol yağları gibi mallardan işlenmemiş çinkoya kadar oldukça geniş bir ürün yelpazesi yer almaktadır.

Ortak ticaret politikasının en önemli araçları; gümrük tarifeleri, korunma önlemleri ve haksız rekabeti önlemeye yönelik önlemlerdir.

Gümrük Vergilerinin Kaldırılması İlkesi; Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde gümrük vergilerinin kaldırılması esasına dayanmaktadır. Bu düzenleme, üye ülkelerin
kendi aralarında yaptıkları ithalat ve ihracatta söz konusu eşyalar üzerinden gümrük vergisi alınmamasını ön görmektedir.

Eş Etkili Vergilerin Kaldırılması İlkesi; Avrupa Birliği’nde gümrük birliğinin kurulması amacına yönelik olarak sadece gümrük vergilerinin değil aynı zamanda gümrük vergileri ile eş etkili vergilerin kaldırılması esasına dayanmaktadır.

Avrupa Birliği’nin, Türkiye’nin en büyük dış ticaret ortağı olması Avrupa Birliği’nde vergilendirme politikalarının Türkiye açısından önemini daha da artırmaktadır. 1995 yılında uygulamaya konulan Gümrük Birliği ile Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki çok önemli bir ticari adım olarak tarihe geçmiştir. Şöyle ki; Avrupa Birliği ilk kez Türkiye ile üye olmayan bir ülke ile gerçekleştirdiği ilk işleyen Gümrük Birliğidir.

Dünya Ticaret Örgütünün tanımına göre; “Serbest Ticaret Anlaşması, iki ya da daha fazla ülke arasında ticareti etkileyen tarife ve tarife dışı engellerin kaldırılarak, taraflar arasında bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını sağlayan ancak taraf ülkelerin üçüncü ülkeler ile ticaretlerinde mevcut ulusal düzenlemeleri sürdürmesine izin veren anlaşmalar olarak tanımlanmaktadır.”

Türkiye’nin taraf olduğu Serbest Ticaret Anlaşmalarından ekonomik ve politik olarak oldukça önemli beklentileri bulunmaktadır. Bu beklentilerin başlıcaları;
• Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülkeler ile karşılıklı ticareti ve ticari bağımlılığı arttırmak,
• Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülke pazarlarına erişim sağlamak, vergisiz ticaret olanaklarından yararlanmak ve bu ülke pazarlarına giren diğer ülkeler karşısında rekabet avantajı sağlamak,
• Türkiye’de üretim yapan üretici ve ihracatçıların ihtiyaç duyduğu ham madde ve yarı mamulleri daha uygun koşullarda temin etmek,
• Serbest Ticaret Anlaşması yapılan yeni ve potansiyel ülke pazarlarına erişim olanağı sağlayarak bu pazarlara öncelikli olarak girerek önemli pazar payı elde etmek,
• Serbest Ticaret Anlaşması imzalanan ülkelerle siyasi ilişkileri güçlendirmek.

Türk Gümrük Mevzuatında yer alan gümrük rejimleri, Avrupa Birliği müktesebatından alınmış ve Türk Gümrük Sistemine uygulanmıştır.

Antrepo Rejimi: Gümrük gözetiminde bulunan eşyanın konulması amacıyla
kurulan ve kuruluşunda aranılacak şartlar ve niteliklerin neler olması gerektiği
yönetmelikle belirlenen yerlerde malların gümrük işlemleri tamamlanan kadar
tutulduğu yerlerde uygulanan dış ticaret rejimidir.

Avrupa Birliği üye ülkeleri arasında en fazla ithalat TÜİK dış ticaret verilerine
göre 2014 yılı itibariyle 22.3 milyar ABD Doları olarak Almanya ile yapılmıştır.

Ayrımcı Vergileme ve Aşırı Vergi İadesi Yasağı İlkesi; Avrupa Topluluğunu Kuran Antlaşmanın (ATKA) 90. maddesi hükmüne göre; “hiçbir üye ülke diğer üye ülke mallarını, benzer yerli mallardan daha yüksek oranlarda vergilendiremez veya dolaylı vergi koyamaz” denilmektedir. Bu hüküm doğrultusunda hiçbir üye ülke yerli mallarını diğer ülkelere karşı kendi iç vergilendirme yöntemleri ile dolaylı ya da dolaysız koruyamaz.