Nehirlerin getirdiği alüvyon nedeniyle deniz dolmuş, nehirler yatak değiştirip birleşerek şattülarap Nehri’ni oluşturmuşlardır.

Tholos tipi evler, çapı 3 ile 7 m arasında değişen yuvarlak planlı, kubbeli bir oda ile bu odaya eklenmiş dikdörtgen planlı bir başka odadan oluşuyordu. Balçık, kerpiç ya da taştan yapılyorlardı.

Uheyd Dönemi’nin en önemli mimari özelliği Güney Mezopotamya’da Ur, Uruk, Uheyd ve Eridu gibi kentlerin merkezinde bir tapınak inşa edilmesi ve kentlerin bu merkez etrafında gelişmesiydi. Bu yerleşim modeli daha sonraki Sümer şehirlerinde görülenlerin öncüsü niteliğindedir.

Bu dönemde güneydeki kentler büyük oranda gelişmiştir. Nüfusları artmış, sulu tarım ile daha fazla ürün elde edilmeye başlanmış; maden, taş ve kereste gibi ihtiyaçları uzak bölgelerden ticaretle getirtilmiştir. Belli bir iş kolunda uzmanlaşmış zanaatkârlar ortaya çıkmıştır. Çömlekçi atölyelerinin seri üretime geçtikleri ve üretilen malların uzak ülkelere pazarlanmıştır. Neolitik Çağ’dan beri kullanılan baskı mühür geleneği yerini silindir mühür tipine bırakmıştır. Ekonomik kayıtların tutulması gereksinimi sonucunda İ.Ö. 3200’lerde yazı geliştirilmiştir

İ.Ö. 3. binyılın ortalarında Kiş Kralı Mesilim, Umma kenti ile Lagaş kenti arasında çıkan sınır anlaşmazlığında arabuluculuk yapmıştır. Ancak Lagaş yöneticisi Ur-Nanşe, Ur ve Umma kentleriyle savaşıp onları yendi. Ur-Nanşe’nin torunu Eannatum, Umma ile çatışmayı sürdürerek Umma’ya karşı zafer kazandı. Bunu kutlamak için Akbabalar Steli olarak adlandırılan ünlü kabartmayı yaptırdı

Akkad Hanedanı’nın kurucusu Kral I. Sargon’dur. Doğuda Elam’a, kuzeyde Suriye, Lübnan ve Toroslar’a kadar yaptığı seferler onu ilk dünya hakimi yapmıştır.

Anadolu’nun yazı ile tanışması ve tarihî çağlara girmesi Assurlu tüccarlar sayesinde olmuştur.

Yeni Assur Krallığı’nın en geniş olduğu dönemde Medler ve Babilliler, eskitler ile birleşerek Assur’a savaş açmış ve sonunda Yeni Assur Devleti’nin yıkılmasına neden olmuştur.

Akkadlar, devletlerini merkezî sistemle yöneterek bütün dünyayı yönetme düşüncesini geliştirmişlerdir. Akkad krallarından Naram-Sin Agade’nin Kralı, Dört Bir Yanın Hükümdarı ve Evrenin Kralı gibi unvanları kullanmışlardır.

Adaletin koruyucusu olarak Güneş Tanrısı’nı (UTU) kutlamaktaydılar. Çünkü Güneş, nasıl karanlıkları aydınlatırsa, tanrının faili meçhul gizli işleri de öyle aydınlatacağına inanıyorlardı.

I. Sümerce Yazılı Kanunlar:

a) Urukagina Kanunu

b) Ur-Nammu Kanunu

c) Ana İttişu Kanunu

d) Lipit-İstar Kanunu

Akkadca Yazılı Kanunlar:

a) Eşnunna Kanunu

b) Hammurabi Kanunu

c) Orta Assur Kanunla

Urukagina Kanunu, Sümer Kanunları’nın en eskisi olarak kabul edilir. Oval bir tablet üzerine yazılı olan Urukagina Kanunları’nın maddeleri, mülkiyet ve aile hukuku ile ilgili hükümleri içerir. Urukagina kanunları, sosyal düzeni yeniden kurmak ve sarsılan adalet otoritesini kurtarmak amacı ile getirilmiştir.

Çünkü son Sümer devleti olan III. Ur Sülalesi yeni çökmüş olduğu için halkın büyük çoğunluğu hâlâ Sümerli olmalıydı.

Ceza hukuku, medeni hukuk, borçlar ve veraset hukuku, nakil vasıtaları ile işçi ve hayvan kiraları tespiti, gıda ve sanayi maddelerinin fiyatları, tarla ve köle mülkiyeti, borçlar hukuku, kira kanunu, yaralama cezaları gibi konular içerir.

Kendisinin tanrı Anu ve Enlil tarafından insanları mutluluğa kavuşturmak, adaleti hakim kılmak, huzursuzluğu ve kötülükleri kaldırmak, âcizleri zorbalardan korumak için seçildiğini anlatır

Zigguratlar, tanrıların evi olması yanında yazıcı okulu, kütüphane ve arşiv işlevlerini de görmekteydi.

I. Liturjik Eserler: Mitoslar (Adapa, Etana), kaside ve ağıtlar.

II. Epik Eserler:

l) Yaradılış,

2) Gılgamış

3) Lugalbanda

4) Ninurta

III. Didaktik Eserler: Nesir halinde yazılmış ilmi eserler. Almanak, sözlük vs.

Eski Mezopotamyalılara göre hastalıklara kötü ruhlar ve kötü cinler neden olmaktaydı. Kötü ruhları vücuttan kovacak olan ise sihir ve iyileştirici büyüydü. Bazı hekimler ise iksirler, lapalar, merhemler ve cerrahi müdahaleler ile hastalıkları iyileştirmeye çalışmışlardır. Bitki kökleri, saplar›, filizleri, yapraklar›, çiçekleri, insan ve hayvan kemikleri, çeşitli hayvan parçaları, dışkıları, organları ile arsenik, demir oksit, güherçile, bakır tozu, cıva, kükürt, kireç, doğal su ile hazırlanan ilaçlar ve masaj da hastalıkların tedavisinde kullanılmaktaydı.

Ulaşım, madenlerin işlenmesi, mimarlık, çömlekçilik, dokumacılık, camcılık, dericilik, çiftçilik, sulama, kanal yapımı, suyun depolanması, kanalizasyon sistemi gibi bugünkü uygar yaşamın temelini oluşturan teknikler Mezopotamya’da geliştirilmiştir.

Mezopotamya’da toplum, soylular, sıradan vatandaşlar, yanaşmalar ve kölelerden oluşmaktaydı. Yazıcılar, gemiciler, balıkçılar, mimarlar, duvarcılar, marangozlar, çömlekçiler de zanaatkârları oluşturuyordu