Sayısal illüstrasyon, klasik illüstrasyondan farklı olarak sürecin içerisine genel anlamda bilgisayarların ve daha özel anlamda ise yazılımların girmiş olduğu bir çalışma kapsamına karşılık gelmektedir. Ayrıca söz konusu yazılımların daha pratik ve hızlı kullanılabilmesi için zamanla geliştirilmiş olan çeşitli donanımsal bileşenler ve tablet gibi bilgisayar tabanlı sistemler de dijital illüstrasyonun inceleme kapsamı içerisine girmektedir. Bilgisayar ortamındaki illüstrasyon (yani bir bakıma sayısal illüstrasyon) söz konusu olduğunda, günümüzde sıklıkla kullanılan bazı yazılımlara odaklanmamız mümkündür.

Türkçe olarak ‘resimleme’ şeklinde ifade edebileceğimiz ve Fransızca Illustration kelimesinden dönüştürülerek dilimizde kullanım imkânı bulmuş olan İllüstrasyon kavramı, anlatılmak ya da gösterilmek istenilen bir konunun / olayın, görsel bir şekilde aktarılması şeklinde tanımlanabilmektedir.

İllüstrasyon kavramı özellikle resim ve grafik sanatlarının bir alt kolu olarak görülmektedir.

İllüstrasyon kavramıyla bağlantılı olmak üzere, vektörel grafik, matematiksel ifadelerle oluşturulmuş olan ve dolayısıyla çözünürlükten bağımsız olarak, kalitelerinden kaybetmeksizin ölçeklendirilebilen (büyütülüp küçültülebilen) bir grafik türü olarak karşımıza çıkmaktadır.

Vektörel grafiklerin diğer grafik türlerine göre avantajları şu şekilde sıralanabilir:
• Vektörel bir grafiğin boyutlarını kalitesinde kayıp olmaksızın değiştirebilirsiniz.
• Vektörel bir grafik üzerinde işlem yapıldığı zamanlarda bilgisayar sistemine çok yük getirmez.
• Vektörel bir grafik üzerinde istendiğinde değişiklik yapmak (örneğin, renklendirmek / renkleri değiştirmek, şekillendirmek) daha kolaydır.
• Vektörel bir grafik boyut bağlamında daha az yer kaplamaktadır.

Vektörel grafiklerle tasarım yapmak, Microsoft Paint gibi gelişigüzel bir programla olmayacağı gibi, Adobe Photoshop gibi bir programla da olmamaktadır. Bu amaç için grafik tasarımcılar çeşitli özel programları kullanmaktadır.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan vektörel grafik tabanlı çizim programları Adobe Illustrator, Corel Draw ve Inkspace’dir. Bunun dışında Sketch, Affinity Designer gibi alternatifler de vardır.

Adobe Illustrator programı (ünitede bundan sonra sadece Illustrator olarak anılacaktır), Adobe yazılım firması tarafından piyasaya sürülen, popüler bir vektörel illüstrasyon programıdır.

Bütün sürümleri ele alındığında toplam on yedi nesil geride bırakmış olan Illustrator, bu ünite kaleme alındığı sırada CC adlı sürümüyle kullanıma sunulmuş durumdadır. İlk sürümü 1987 yılında çıkmış olan Illustrator, on sürüm sonrasında CS ön takısı altında toplam altı sürüm geçirmiş (2003– 2012), son olarak da 2013 yılından bu yana CC adı altında (CC, CC 2014, CC 2015) kullanıma sunulmaya devam edilmiştir.

Illustrator programı, önceleri Macromedia yazılım firması tarafından piyasaya sürülen Freehand programı ile birbirine rakip olmuş, ancak Adobe firması Macromedia’yı satın aldıktan sonra iptal edilen Freehand projesi nedeniyle Illustrator programı günümüze kadar varlığını korumuştur.

Vektörel grafik tasarım programlarının en popülerlerinden olan Illustrator, başta kendi dosya uzantısı olan .AI uzantısını desteklemekle beraber, ayrıca .SVG (Scalable Vector Graphics), ve .EPS (Encapsulated PostScript) dosya uzantılarını da desteklemektedir. Yine popüler dosya uzantılarından olan .PDF (Portable Document Format) da Illustrator tarafından desteklenen diğer dosya uzantısı (ya da başka bir deyişle dosya formatı) olarak karşımıza çıkmaktadır.

Illustrator programının hem MacOS, hem de Windows işletim sistemi sürümleri olsa da, en etkin ve kolay, MacOS işletim sistemi ortamında kullanıldığı kullanıcılar tarafından ifade edilmektedir. Bunda Mac tabanlı bilgisayarların ve ilgili işletim sisteminin grafik tasarımı odaklı olmasını büyük bir payı olduğu düşünülebilir.

Start Workspace ekranı, Illustrator programı başlatıldıktan kısa bir sure sonra açılan ve kullanıcının çalışma sürecine devam edebilmesini sağlayan farklı seçeneklerin sunulduğu bir çalışma alanı ekranıdır.

Bu alandaki başlıca seçenekler ve işlevleri şu şekildedir:
• Recent Files (Son Dosyalar): Illustrator ortamında yakın zamanda çalışmış olduğunuz dosyalara hızlı erişim yapmanızı sağlar.
• Libraries (Kütüphaneler): Adobe yazılım firmasının sunduğu Creative Cloud adlı kullanıcıya has Web ortamında, tarafınıza ait programlar ile ilgili kütüphane dosyalarına erişmenizi sağlar.
• Presets (Ön-şablonlar): Illustrator ortamında çalışmalarınızı kolaylaştırmak adına, sunulmuş olan hazır şablonlar (templates) üzerinden yeni bir çalışma açmanızı sağlar.
• Mobile Creations (Mobil Çalışmalar): Bu seçenek ise yine Creative Cloud ortamınızla ilişkili olarak, diğer bazı Adobe programları ile geliştirmiş olduğunuz mobil uygulama
çalışmalarınıza erişmenizi sağlar.

Bu arayüzde, vektörel grafik tasarımı çalışmalarını gerçekleştirmek adına gereken her türlü özellik ve işlev kullanıcılara sunulmaktadır. Kullanıcıların tek yapması gereken, hangi özellik ve işlevlerin hangi çubuklar, pencereler veya paneller altından açılabileceğini ve yapılmak istenilen tasarım odaklı işlerin hangi özellik ve işlev  kombinasyonlarıyla yerine getirilebileceğini bilmektir.

Application bar (uygulama çubuğu), program penceresinin en üst alanında, Illustrator ile ilişkili menü ve alt seçeneklerin sunulduğu bir çubuk bulunmaktadır. Illustrator programı ortamında üzerinde çalışılan çalışma ile ilgili temel işlemler ve yine vektörel grafik tasarımına yönelik sunulmuş olan işlevler bu menüler ve sundukları alt seçenekler yardımıyla da yapılabilmektedir. Ayrıca bu çubuğun sağ tarafında yer alan ve Workspace Switcher (Çalışma Alanı Değiştiricisi) olarak adlandırılan düğme ile
de Illustrator çalışma ortamının yerleşimi konusunda ön tanımlı seçenekler arasında seçim yapılabilmektedir.

Tools panel (araçlar paneli), varsayılan olarak Illustrator çalışma alanının sol tarafında yer alan bu dikey panelde, vektörel tasarım yaparken kullanılabilecek bütün çizim ve düzenleme araçları mevcuttur. Tools Panel, tipik olarak bir Illustrator kullanıcısının ‘olmazsa olmazı’ olarak nitelendirebileceğimiz unsurlardan birisidir.

Control Panel (Kontrol Paneli): Varsayılan olarak yatay bir şekilde, Application Bar’ın hemen altında yer alan bu panel, seçilmiş olan araç ya da çalışma alanındaki nesne ile ilgili özellikleri ve yapılabilecek ayarlamaları görüntülemektedir.

Document window (doküman penceresi), aktif olarak açık olan çalışmanızın görüntülendiği, orta alandaki kısımdır. Burada, açılmış olan diğer çalışmalar da sekmeler halinde yan yana görüntülenebilmekte ve kullanıcılar üzerinde işlem yapmak istediği çalışmaya bu şekilde kolayca geçiş yapabilmektedir.

Panels (Paneller), Varsayılan olarak Illustrator çalışma alanının sağ tarafına yerleştirilmiş olan ve her biri ayrı özellik / işlevleri sunan paneller, Illustrator kullanıcısının vektörel tasarım yaparken gerçekleştirebileceği ek işlemleri içeren çeşitli araçlar sunmaktadır.

Illustrator ortamında basit çizimler yerine getirirken Tools Panel (Araçlar Paneli) altında sunulan çizim ve düzenleme araçları kullanılmaktadır. Elbette bu çizimler yerine getirilirken yapılan çalışmanın niteliğine göre Illustrator ortamındaki diğer panel ve pencerelerle de etkileşime girilmektedir. Ancak bütün çizim ve düzenlemeleri başlatabilecek yegane araçlar Tools Panel (Araçlar Paneli) altındadır.

Tools Panel (araçlar paneli) altında her bir araç küçük simgeler (icon) ile temsil edilmektedir. Hangi aracın ne işe yaradığı bu simgelerden kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Kullanılmak istenen aracı aktif hale getirmek için, söz konusu aracın simgesine bir kere (sol) tıklamak yeterli olmaktadır. Her bir farklı aracı aktif hale getirdiğimizde fare imlecimiz de aktif hale getirilen araca göre değişebilmektedir.

Bu ok işaretleri, söz konusu araca benzer olarak kullanılabilen başka araçların da yer aldığını göstermektedir. Örneğin basit çizimler esnasında silme işlemi yapabilmek için kullanabildiğimiz silgi aracının altında aynı zamanda çizimleri kesmeye ve bölmeye yarayan araçlar da bulunmaktadır. Bunlara benzer farklı işlevlerdeki ek araçları aktif hale getirmek için ok işaretleri olan simgelere fare sol tuşu ile basılı tutmak yeterli olmaktadır. Bu şekilde açılan yan panelden diğer ek araçlara ulaşılabilmektedir.

Tools Panel (Araçlar Paneli) altında sunulan her bir araca kısayol tuşlarıyla ulaşmak da mümkündür. Genellikle klavyedeki harflerle ilişkilendirilmiş olan araçların kısayol tuşlarını öğrenmek için fare imlecini simgeler üzerinde tutabilirsiniz.

Bu panelde bulunan ve sıklıkla çizim ve düzenleme işlemlerinde kullanılan araçları şu şekilde sıralanabilir:
• Selection Tool (Seçim Aracı)
• Magic Wand Tool (Sihirli Değnek Aracı)
• Lasso Tool (Kement Aracı)
• Pen Tool (Tükenmez Kalem Aracı)
• Type Tool (Yazı Yazma Aracı)
• Rectangle Tool (Dikdörtgen Aracı)
• Paintbrush Tool (Boya Fırçası Aracı)
• Pencil Tool (Kurşun Kalem Aracı)
• Eraser Tool (Silgi Aracı)
• Rotate Tool (Döndürme Aracı)
• Scale Tool (Ölçeklendirme Aracı)
• Width Tool (Genişlik Aracı)
• Perspective Grid Tool (Perspektif Izgarası
• Aracı)
• Mesh Tool (Ağ Aracı)
• Gradient Tool (Değişken Renk Aracı)
• Eyedroper Tool (Damlalık Aracı)
• Slice Tool (Dilim Aracı)
• Hand Tool (El Aracı)
• Zoom Tool (Büyütme Aracı)

Bu araç, çizim alanında serbest çizimler yapabilmenizi sağlamaktadır. Bu noktada araç, fare ile yapılabilecek sürükle – bırak mantığına dayalı çizimler yerine, daha önce yapmış olduğunuz çizimlere geometrik oranlamalar yaparak daha ölçülü ve hassas çizimler yapabilmenize olanak sağlayacak işlevler sunmaktadır.

Bu araç ve bu araç altında sunulan çok sayıda diğer araçlar ile çizim alanındaki nesneler üzerinde efekt bazlı oynamalar yapabilirsiniz. Örneğin Width (Genişlik) aracı ile bir nesnenin genişliğini sürükle – bırak yaparak oynayabilir, Twirl (Burma) aracı ile bir nesneyi sanki buruyormuş gibi deforme edebilir ya da Crystallize (Kristalize) aracı ile bir nesne üzerinde sanki kristal uçları çıkmış gibi etkiler oluşturabilirsiniz.

Görsel tasarım / düzenleme programlarının sıklıkla kullanılan bir diğer aracı olan Eyedroper Tool (Damlalık Aracı) ile herhangi bir nesnenin / çizimin herhangi bir noktasındaki rengi kullanmak üzere alabilirsiniz. Yine bu araç altında ulaşılabilecek Measure Tool (Ölçü Aracı) ile de çizim alanında çeşitli mesafe / nesne boyutları gibi konularda anlık bilgi alabilirsiniz. 

Tools Panel (Araçlar Paneli) alt kısmında yer alan iki kutucuk, bizim Illustrator ortamına ekleyebileceğimiz özellikle şekil ve serbest çizim araçlarının o an için kullanılabilecek renklerini göstermektedir.

Çizim yapmadan önce veya seçili bir nesnenin renklerini düzenlerken, öncelikli olarak hangi renk türünü değiştireceksek, öncelikli olarak o kutucuğu seçmemiz gerekmektedir. Sağ alanda yer alan Color (Renk) ya da Color Guide (Renk Rehberi) panellerini kullanarak renk atayabilirsiniz. Tools Panel (Araçlar Paneli) altında
sunulan Eyedroper Tool (Damlalık Aracı) ile kullanmak istediğiniz ve bir başka nesne / çizim üzerinde yer alan rengi alabilirsiniz.

Illustrator ortamında kullanılabilecek başlıca efektler şunlardır:
• 3D (3B)
• Convert to Shape (Şekle Dönüştür)
• Distort & Transform (Deforme ET & Dönüştür)
• Stylize (Stilize Et)
• Artistic (Sanatsal – Artistik)
• Blur (Bulanıklaştırma)
• Pixelate (Pikselleştir)
• Brush Strokes (Fırça Vuruşu Boyamaları)
• Texture (Doku)

Brush strokes efekti hedef nesne üzerinde boyama fırçası stilleri üzerinden yola çıkarak sanatsal – artistik efektler oluşturulmasını sağlamaktadır.

Texture (doku) çalışma alanındaki nesne içerisine hazır doku yapılarını uygulayarak daha doğal bir görünüm katmaktadır.

Eğer renk geçişleri şeklinde bir efekt uygulanmak istenirse, sağ alanda yer alan Gradient (Değişken Renk) paneli kullanılabilir. [Benzer şekilde Tools Panel (Araçlar Paneli) altındaki Gradient Tool (Değişken Renk) aracı da bu doğrultuda kullanılabilmektedir]. 

İlgili nesne üzerinde pikselleştirme mantığında çeşitli deformasyonlar yapılmasını mümkün kılmaktadır.

Katman, gerekli görüldüğü aşamalarda çalışmadaki bazı nesnelerin diğerlerinden izole bir şekilde düzenlenebilmesine imkân veren bir araç / yaklaşımdır. 

Illustrator programında katmanlarla çalışmanın avantajları şu şekilde sıralanabilir:
• O anda müdahale edilmeyen katmanların gizlenmesi suretiyle çalışma ortamının rahatlatılması sağlanmakta ve böylece daha hızlı, rahat bir çalışma süreci elde edilebilmektedir. Ayrıca bu şekilde, bilgisayar sisteminin işlem süreci de rahatlatılmaktadır.
• Bir çalışmada kritik düzenlemeler gerekebilen kısımlar ayrı katmanlarda tutularak, gerekli görüldüğü takdirde daha pratik ve hızlı müdahaleler yapılabilmektedir.
• Aynı anda farklı nesnelerde kullanılması bozulmalara ve çakışmalara sebep olabilen program işlevleri (örneğin efektler), ayrı katman yapıları sayesinde istenilen her nesnede bağımsız olarak kullanılabilmektedir.

Illustrator ortamında katmanlarla çalışabilmek için çalışma alanının sağ tarafında yer alan seçenekler arasından Layers (Katmanlar) seçeneğine tıklayarak Katmanlar Paneli (Layers Panel) açılmalıdır.

Dışa aktarma, programların kendi formatlarında gerçekleştirilmiş olan çalışmalarını, farklı dosya formatlarında kaydedilebilmesine imkân sağlayan bir işlevdir.

Dışa aktarma (export) işlemi sayısal ortamda elde edilen ürünlerin farklı sistemlerde görüntülenebilmesi, farklı donanımlar tarafından kullanılıp işlenebilmesi ve hatta farklı program ortamlarında üzerlerinde düzenlemelere devam edilebilmesi adına son derece önemlidir.

Illustrator programı ortamında aktif çalışmayı dışa aktarmak için, Application Bar (Uygulama Çubuğu) üzerindeki File (Dosya) menüsü altındaki Export (Dışa Aktar) seçeneği kullanılmaktadır. İlgili seçeneğe tıkladıktan sonra ekrana gelen dialog penceresinde hedef dosya türü seçilerek kaydetme / dışa aktarma işlemi tamamlanabilmektedir.

Illustrator programında dışa aktarma yapabileceğimiz dosya türleri aşağıda verilmiştir:
• DWG – DXF
• BMP
• JPEG
• PNG
• TIFF
• EMF
• SWF
• PSD
• TXT
• WMF
• TGA

Bu dosya uzantısı AutoCAD adlı çizim programında düzenlemelere imkan sağlayan dosya türüdür.

Türkçe olarak ‘resimleme’ şeklinde ifade edilen ve Fransızca Illustration kelimesinden dönüştürülen İllüstrasyon kavramı, anlatılmak ya da gösterilmek istenilen bir konunun / olayın, görsel bir şekilde aktarılması anlamına gelir. İllüstrasyon kavramı özellikle resim ve grafik sanatlarının bir alt kolu olarak görülmektedir.

İllüstrasyonun en önemli özelliği; konu ya da olayın abartılı, deneysel ve doğada eşi görülmeyecek, sanatsal olarak nitelendirebileceğimiz yaklaşımlarla görsel gösterimi içermesidir.

Vektörel grafik; matematiksel ifadelerle oluşturulmuş olan ve dolayısıyla çözünürlükten bağımsız olarak, kalitelerinden kaybetmeksizin ölçeklendirilebilen (büyütülüp küçültülebilen) bir grafik türüdür. 

Vektörel grafiği diğer grafik türlerinden ayıran avantajları şunlardır:

• Vektörel bir grafiğin boyutlarını kalitesinde kayıp olmaksızın değiştirebilirsiniz.

• Vektörel bir grafik üzerinde işlem yapıldığı zamanlarda bilgisayar sistemine çok yük getirmez.

• Vektörel bir grafik üzerinde istendiğinde değişiklik yapmak (örneğin, renklendirmek / renkleri değiştirmek, şekillendirmek) daha kolaydır.

• Vektörel bir grafik boyut bağlamında daha az yer kaplamaktadır.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan vektörel grafik tabanlı çizim programları: Adobe Illustrator, Corel Draw ve Inkspace’dir. Bunun dışında Sketch, A inity Designer da bu programlardandır. 

Illustrator, başta kendi dosya uzantısı olan .AI uzantısını desteklemekle beraber, ayrıca .SVG (Scalable Vector Graphics), ve .EPS (Encapsulated PostScript) dosya uzantılarını da desteklemektedir. Ayrıca, .PDF (Portable Document Format) da desteklenir.

Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı) arayüzü; Illustrator programı başlatıldıktan kısa bir süre sonra, kullanıcının çalışma sürecine devam edebilmesini sağlayan farklı seçeneklerin sunulduğu bir alan / arayüzdür.

Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı) olarak adlandırılan alandaki başlıca seçenekler şunlardır:

Recent files, libraries, presets, mobile creations

Workspace, vektörel grafik tasarımı çalışmalarını gerçekleştirmek adına gereken her türlü özellik ve işlev kullanıcılara sunan bir arayüzdür. 

Workspace ortamı şu bileşenlerden oluşur: uygulama çubuğu, araçlar paneli, kontrol paneli, döküman penceresi ve paneller.

Magic Wand Tool (Sihirli Değnek Aracı); Birçok görsel tasarım / düzenleme aracında görmeye alışkın olduğumuz bir araçtır. Bu araç, bir nesnede aynı özellikteki alanları sınırları dahilinde kolay bir şekilde seçmek için kullanılmaktadır.

Selection Tool (Seçim Aracı); çizim alanındaki nesneleri seçmek için kullanılan temel araçtır. Bu aracı seçtikten sonra çizim alanında birbirinden bağımsız nitelikteki nesneleri üzerlerine sol tıklayarak seçilebilir.

Eyedroper Tool (Damlalık Aracı); görsel tasarım ya da düzenleme programlarının sıklıkla kullanılan bir aracıdır. Bu araçla, herhangi bir nesnenin ya da çizimin herhangi bir noktasındaki rengi kullanmak üzere alınabilir. Ayrıca, bu araç altındaki Measure Tool (Ölçü Aracı) ile de çizim alanında çeşitli mesafe / nesne boyutları gibi konularda anlık bilgi alınabilir.

Illustrator ortamında kullanabileceğiniz başlıca efektler şunlardır:

Stylize (Stilize Et)'in işlevi hedef nesneye gölge eklemek, parlaklık eklemek gibi çeşitli stil özelliklerinin uygulanmasını sağlamaktır.

Katman (layer), genellikle görsel ürünlere odaklanan programlarda kullanılan ve gerekli görüldüğü aşamalarda çalışmadaki bazı nesnelerin diğerlerinden izole bir şekilde düzenlenebilmesine imkân veren bir araç / yaklaşımdır.

TGA: Truevision adlı görüntü kartını des- tekleyen sistemlerde kullanılabilen grafik dosyası türüdür.

JPEG; BMP dosya türüne göre nispeten sıkıştırılmış boyuttaki resim dosyası türüdür.

Illustrator programı ortamında aktif çalışmayı dışa aktarmak için, Application Bar (Uygulama Çubuğu) üzerindeki File (Dosya) menüsü altındaki Export (Dışa Aktar) seçeneği kullanılır. İlgili seçeneğe tıkladıktan sonra ekrana gelen dialog penceresinde hedef dosya türü seçilerek kaydetme / dışa aktarma işlemi tamamlanır.

Illustrator ortamında dışa aktarma yapabilecek dosya türleri şunlardır: