Web, İnternette var olan çeşitli araçları kullanarak, kullanıcıya çok çeşitli bilgiyi ulaştırmada basit, tutarlı bir arabirimdir.

Günümüzde işletmeler İnternette iki temel ögeden yararlanmaktadır: Web ve e-posta.

Web, işletmelerin İnternette varlık gösterme faaliyetlerinden, tanıtım, reklam ve destek hizmetlerine ve hatta sipariş-satış işlemlerine kadar olan her aşamada yer almaktadır.

E-posta ise özellikle, doğrudan pazarlama sistemi bünyesinde potansiyel müşteriye ulaşma, bağımlılık ve tutundurma stratejilerini gerçekleştirebilme gücüne sahip bir teknolojidir.

Web sayfaları özellikle teknik, içerik ve tasarımsal açıdan değerlendirilmelidir. Başka bir ifade ile bir web tasarımı işinde üç temel bilgiye ihtiyaç vardır: İşletmecilik, grafikerlik ve programcılık. Bu durum, bir web tasarımcısının pazarlama, yönetim, ergonomi, tasarım ve programlama bilgilerine sahip olması gerektiğinin göstergesidir. Yine bu alanla ilgili teknoloji sürekli geliştiğinden tasarımcı güncel bilgileri takip etmek durumundadır.

Web teknolojilerindeki kronolojik değişim süreci Web 1.0, Web 2.0 ve Web 3.0 şeklinde ifade edilmektedir. Bu Web x.0’ların her biri İnternetin birer dönemini belirtmektedir. Bu 3 dönemin her biri adım adım İnternetin gelişim sürecinin bir basamağı olarak nitelendirilebilir. Web 1.0, İnterneti kavramayı ve web sitelerinin doğuşunu; Web 2.0, İnternetin iletişimini ve web uygulamalarının yayılışını ve Web 3.0 da İnternetin iş birliği kısmını ve akıllı sistemlerin kullanılışını ifade etmektedir. Bu evrelerin hiçbiri bir programlama dili veya bir yazılım türü değildir.

1989 yılında Tim Burners-Lee ilk web sayfasını oluşturduğunda Web 1.0 tarihi başlamış oldu. Tim Burners-Lee ilk web sayfasını oluştururken aklındaki rüya, insanların bilgi paylaşarak iletişim kurduğu ortak bir bilgi alanı oluşturmaktı.

Web 1.0 İnternet üzerinden yayınlanan web sayfalarının sadece okunabildiği bir yapıdır. Bu dönemde web tasarımcısının hazırladığı ve yayımladığı siteye erişen kullanıcılar, içeriği sadece okuyabilirdi. İşletmeler veya kişiler webi kullanarak broşür veya katalog oluşturabilir, ürettikleri bilgiyi insanlara ulaştırabilir ve bu içeriği okuyan insanlarla temas kurabilirlerdi… Bu dönemde etkileşim sadece web sitelerinde verilen bağlantılar aracılığıyla yapılan geçişlerle sınırlıdır. Kullanıcı aktif değildir ve ulaştığı içeriğe hiçbir şekilde katkıda bulunamaz. Yine Web 1.0 döneminde sayfalar, yalnızca HTML bilgisi olanlar tarafından oluşturulmuştur ve yayınlanmıştır.

2004 yılında web hakkında potansiyel gelecek toplantısındaki bir ekip tartışmasında Web 2.0 terimi, O’Reilly Media şirketinin başkan yardımcısı Dale Dougherty tarafından ortaya atılmıştır. O’Reilly (2005), Web 2.0’ın bazı temel özelliklerini; Web’i ortam olarak kullanma, kullanıcıların katılımı ile orta zekadan faydalanma, hareketli ve karıştırılabilir very kaynakları oluşturma, hafif programlama modellerini paket yazılım yerine tercih etme ve yüksek düzeyde kullanıcı deneyimi yaratma olarak sıralamaktadır.

Web 1.0 döneminde web siteleri sadece bilgi kaynağı olarak kullanılırken, Web 2.0 ile birlikte İnternet kullanıcıları içerik üretebilir, ürettiği içeriği paylaşabilir, paylaştığı içeriği düzeltip güncelleyebilir ve geri dönüşler alabilir duruma gelmiştir. Web 1.0 ve Web 2.0 arasındaki temel farklara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

İlk Web 2.0 konferansında Tim O’Reilly ve John Battelle, Web 2.0 prensiplerini şöyle sıralamıştır:

• Bir platform (ortam) olarak İnternet,
• Verilerin üstün gücü,
• Katılım yapısı ile ağ etkileri,
• Açık kaynak gelişimi,
• İçeriğin ve servis sağlayıcılarının hafif yük getiren işletme modelleri,
• Programların benimsenme döneminin sonları,
• Tek bir aletin üstündeki yazılımlar,
• İlk benimsenenler tarafından kolayca alınabilmesi.

Genel olarak 2006’dan sonraki dönem Web 3.0 olarak kabul edilmektedir. Web 3.0’ın temel fikir yapısı verileri tanımlayarak daha etkili keşif yapmak, otomasyon ve entegrasyon içinde olan verileri bağlantılı yapmaktır. Günümüzde İnternetin dünya nüfusunun çoğuna ulaşmasıyla birlikte çok sayıda web sayfası ortaya çıkmış bulunmaktadır. Web 3.0’dan önce kullanıcılar aradıkları sayfalara ulaşmakta güçlük çekerken artık bu sorun semantic web ile nerdeyse tamamen ortadan kalkmıştır. Kısaca kullanıcı tıklama davranışlarına göre hareket eden uygulamaları olarak adlandırılan semantik webin ortaya çıkışı, Web 3.0 döneminin başlangıcı olarak kabul edilebilir.

Doğal olarak, bilgisayarların anlayabilecekleri bilgiler kullanıcılardan toparlanır. Yani akıllı araçlar kullanıcı verilerini yorumlayabilmesi için bu verilere ait izlere erişebilmesi ve tanımlaması gereklidir. İşte semantik webin amacı özel olarak geliştirilmiş bilgi yönetim sistemlerine aşağıdaki işlemler için izin vermektir (Antoniou & van Harmelen, 2008).

Toplanan veriler kavramsal olarak organize edilecek ve yararlı bilgiye dönüşecektir.

Elde edilen yeni bilgiler kontrol ve süzgeçten geçirilecek tutarsızlıklar temizlenecektir.

Anahtar kelime tabanlı arama kullanıcı odaklı olacaktır.

Veri tabanı sorgu cevapları üzerinden çeşitli belgeler desteklenecektir.

Tıklama ve görüntüleme verilerini tanımlamak mümkün olabilecektir.

Web 3.0’ın en büyük özelliği kişiselleştirme ya da bireyselleştirmedir. Web 2.0’da topluluk odaklılık üstün iken Web 3.0’da bireyselleştirme bulunmaktadır. İçerik paylaşmanın yeri ise içerik odaklı pekiştirme almıştır. Web 2.0 ve Web 3.0 arasındaki farklar aşağıdaki gibidir;

İnternetteki ürünün genel özelliklerinin tedarik edilebilir olma özelliği sipariş anlamında değil, işletmeden tüketiciye online (çevrimiçi) olarak ulaştırma anlamındadır.

Dijital ürünler; multimedya, e-metin, yazılım ve sanal değerler olmak üzere dörde ayrılmaktadır. Etkileşimli ortam olarak da adlandırılan multimedya, film ve müzik gibi uygulamalardır. Bu tür ürünler yaygın olarak İnternet üzerinden dağıtılmakta ve hatta tüketilmektedir. Dijital ürünlerin ikincisi, kısaca e-metin olarak ifade edilen elektronik metinlerdir... Dijital ürünlerin üçüncüsü ise yazılımlardır. Paket programlar, işletim sistemleri ve programlama dilleri gibi bilgisayarı işlevsel hâle dönüştüren düzenli kod topluluklarının tamamı bu gruba girmektedir… Dijital ürün grubunun sonuncusu sanal değerlerdir. Online oyunlar içerisinde yer alan ve “item” olarak adlandırılan sanal ögeler, sosyal medyada satılan sanal hediyeler, Secondlife gibi geniş çaplı oyunlardaki uygulama ve eşyalar bu gruptadır. Her ne kadar bu ögeler birer sanal ürün olsa da ortaya koyduğu değer gerçektir.

Günümüzde bilinçli tüketiciler her alanda olduğu gibi web ortamında da artmaktadır. Kimi İnternet kullanıcıları ziyaret ettikleri web sitelerinin sahip olduğu sertifikaları inceleyerek veri gizliliği konusunda kendilerini güvende hissetmek isterler. Bu sertifikalardan en çok bilineni SSL (Secure Socket Layer) adlı, güvenli soket katmanı anlamına gelen güvenlik sertifikasıdır. İşletmeler web sayfalarını ziyaret edenlerin bilgilerini korumak amacı ile bu tür güvenlik sertifikalı hizmetlerden yararlanabilir.

Kullanıcı testleri, gerçek olan kullanıcılar ve gerçek işlemlerle yapılır ve alfa, beta gibi sürümlerle adlandırılır. Böylelikle web sitesi ile gerçek kullanıcıların arasındaki etkileşim incelenir. Yani, gerçek kullanıcıların yaşayabileceği problemler tespit edilerek kullanıcı ara yüzünde düzeltmeler yapılabilir.

Alexander’e (2003) göre kullanıcı testlerinde 5 faktör incelenmelidir. Bu 5 faktör 5E olarak da bilinmektedir:

Effective (Etkililik): İhtiyaç duyulan bilgiye, sunulan içerikle ulaşılıp ulaşılamamasıdır.

Efficiency (Etkinlik): Web sitelerinde işlem yapan kullanıcıların, yapmak istedikleri işlemi ne derece hızlı ve etkili olarak yerine getirdiğidir.

Engaging (Caziplik): Web sitelerinde vakit geçiren kullanıcıların hangi derecede tatmin olduğudur.

Error Tolerant (Hatalara karşı hoşgörü): Kullanıcıların olası bir hatasının geliştirilen sistem tarafından engellenmesidir.

Easy to Learn (Kolay Öğrenebilirlik): Web sitesinin kolay anlaşılması ve kullanıcını rahatlıkla öğrenebilmesidir.

Domain, bir web sitesinin İnternet ortamındaki yeri ve tabelası olarak adlandırılabilir. İşletmelerin, gerçek ortamlarda olduğu gibi İnternet ortamında da özellikle müşteri ve iş ortakları ile iletişimlerini sağlayabilmeleri için kendilerine ait bir adresleri olmalıdır. Aynı şekilde, İnternet üzerinde faaliyet gösteren bir işletmeye ulaşabilmek için o işletmenin İnternet adresinin bilinmesi gerekmektedir. İşletmeler, böyle bir ortamda adreslerini belirlerken, genellikle kendi kuruluşlarının adını ya da markalarını kullanmaktadırlar. Böylelikle kullanıcı, muhtemel domain adresi sayesinde işletmeye kolaylıkla ulaşabilir.