XI-XIII. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ Dersi Harezm Tarihi ve Harezm Türkçesi soru cevapları:
Toplam 20 Soru & Cevap#1
SORU:
Harezm bölgesi, bugün hangi ülkelerin sınırları içinde kalmaktadır?
CEVAP:
Bölge, bugün Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde kalmaktadır.
#2
SORU:
Harezm bölgesi hangi yılda Emevîler tarafından fethedilmiştir?
CEVAP:
Bölge 717 yılında Emevîler tarafından fethedilmiştir.
#3
SORU:
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini hangi boyların ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur?
CEVAP:
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından
alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur.
#4
SORU:
Mukaddimetü ’l-Edeb hangi amaçla yazılmıştır?
CEVAP:
Zamahşeri tarafından Arapçayı öğretmek için yazılmıştır.
#5
SORU:
Mu‘inü ’l-Mürid isimli eser hangi tür şiirlerden oluşmaktadır?
CEVAP:
Eser, dinî şiirlerden oluşmaktadır.
#6
SORU:
Mu‘inü ’l-Mürid isimli eser, 2008 yılında tekrar kimler tarafından neşredilmiştir?
CEVAP:
Eser, 2008’de Recep Toparlı ve Mustafa Argunşah tarafından tekrar neşredilmiştir.
#7
SORU:
Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği hangi eserdir?
CEVAP:
Nehcü ’l-Feradis, Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneğidir.
#8
SORU:
Oğuz Kağan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası nerede bulunmaktadır?
CEVAP:
Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale'de bulunmaktadır.
#9
SORU:
Oğuz Kağan Menakıbı, hangi harflerle yazılmıştır?
CEVAP:
Bu eser, Uygur harfleriyle yazılmıştır.
#10
SORU:
Harezm Türkçesinde bulunan ünlü harfler nelerdir?
CEVAP:
a, e, e, ı, i, o, ö, u, ü.
#11
SORU:
Harezm Türkçesi döneminde meydana gelen başlıca ses değişmeleri nelerdir?
CEVAP:
• b > v / w değişimi
• b > m değişimi
• d > y değişimi
• g / g > Ø değişimi
• t > d değişimi
• k > h değişimi (Çok az örnekte görülür)
#12
SORU:
Harezm Türkçesinde, hâl eklerinden yönelme hâlinin ekleri nelerdir?
CEVAP:
Yönelme Hâli Ekleri: +GA, +KA, +A
#13
SORU:
Harezm Türkçesinde iyelik ekleri nelerdir?
CEVAP:
Teklik 1. Kişi : +m / +Im
Teklik 2. Kişi : +ñ / +Iñ
Teklik 3. Kişi : +I / +sI
Çokluk 1. Kişi: +mIz / +ImIz
Çokluk 2. Kişi: +ñIz / +IñIz
Çokluk 3. Kişi: +lArI
#14
SORU:
Harezm Türkçesinde gelecek zaman sıfat-fiilleri nelerdir?
CEVAP:
1. -gu / -gü
2. -guçı / -güçi
3. -guluk / -gülük
4. -gusuz / -güsüz
5. daçı / -deçi
6. -gesi, -ası / esi
7. -glı / -gli, -ıglı / -igli, -uglı / -ügli
#15
SORU:
Harezm Türkçesinde belirsiz geçmiş zaman ekleri nelerdir?
CEVAP:
Belirsiz Geçmiş Zaman
Teklik 1. kişi: -mış-men / -miş-men
Teklik 2. kişi: -mış-sen / -miş-sen
Teklik 3. kişi: -mış / -miş
Çokluk 1. kişi: -mış-miz / -miş-miz
Çokluk 2. kişi: -mış-siz / -miş-siz
Çokluk 3. kişi: -mış-lar / -mişler
#16
SORU:
Harezm Türkçesinde geniş zamanda teklik 2. kişi ekleri nelerdir?
CEVAP:
Teklik 2. kişi: -r-sen, -ar-sen / -er-sen, -ur-sen / ür-sen, -yur-sen / -yür-sen
#17
SORU:
Harezm Türkçesinde geniş zamanda çokluk 1. kişi ekleri nelerdir?
CEVAP:
Çokluk 1. kişi: -r-biz, -ar-biz / -er-biz, -ur-miz ~ -biz / -ür-miz ~ -biz, -yur-biz / -yür-biz
#18
SORU:
Harezm Türkçesinde şart kipleri nelerdir?
CEVAP:
Teklik 1. kişi: -sa-men / -se-men, -sam / -sem
Teklik 2. kişi: -sañ / -señ
Teklik 3. kişi: -sa / -se
Çokluk 1. kişi: -sa-biz / -se-biz, -sa-miz / -se-miz, -sak / -sek, -sañan / -señen (HŞ),
-señin (HŞ)
Çokluk 2. kişi: -sañız / -señiz
Çokluk 3. kişi: -sa-lar / -se-ler
#19
SORU:
Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak nedir?
CEVAP:
Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak Clauson sözlüğüdür. (CLAUSON, Sir Gerard: An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish: London 1972, XLVIII+989 s. Oxford University Press.)
#20
SORU:
Clauson sözlüğü dışında Harezm Türkçesi söz varlığı için diğer bir kaynak nedir?
CEVAP:
E. FAZILOV’un hazırlamış olduğu iki ciltlik Harezm Türkçesi sözlüğüdür.:
(FAZILOV, E.: Starouzbekskiy yazık horezmiyskie pamyatniki XIV veka Tom I: Taşkent
1966, s. 647, İzdat. FAN Uzbekskoy SSCB.
FAZILOV, E.: Starouzbekskiy yazık horezmiyskie pamyatniki XIV veka Tom II: Taşkent
1971, s. 778, İzdat. FAN Uzbekskoy SSCB.)