XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK EDEBİYATI Dersi XV. Yüzyıl Doğu Türk Edebiyatı: Çağatay Dili ve Edebiyatı soru cevapları:
Toplam 20 Soru & Cevap#1
SORU:
Çağatay Hanlığın idare bakımından, bir tarafta Maveraünnehir diğer tarafta ise Talas ve Manas ırmakları arasındaki Isık göl çevresinde yer alan Moğolistan olmak üzere ikiye bölünmesi hangi hanın zamanında başlamış, hangi hanın hükümdarlığı döneminde son bulmuştur?
CEVAP:
Çağatay Hanlığın idare bakımından, bir tarafta Maveraünnehir diğer tarafta ise Talas ve Manas ırmakları arasındaki Isık göl çevresinde yer alan Moğolistan olmak üzere ikiye bölünmesi Tarmaşirin zamanında başlamış ve bu bölünme Tuğluk
Timur'un hükümdarlığı döneminde son bulmuştur.
#2
SORU:
XVI. yüzyıla ait hangi tezkirelerde Türkmen şairlerinden bahsedilmiş ve şiirlerinden örnekler verilmiştir?
CEVAP:
XVI. yüzyıla ait Sam Mirza Tezkiresi ve Sâdıkî’nin Çağatayca olan Mecma‘u’l-havâs tezkirelerinde Türkmen şairlerinden bahsedilmiş ve şiirlerinden örnekler verilmiştir.
#3
SORU:
XVIII. yüzyılda Mîrzâ Mehdî Han'ın yazdığı ve içinde hem lugat-i Türk hem de lugat-i Çagatay terimlerini kullanmış olduğu sözlüğün adı nedir?
CEVAP:
XVIII. yüzyılda Mîrzâ Mehdî Han'ın yazdığı, içinde hem lugat-i Türk hem de lugat-i Çagatay terimlerini kullanmış olduğu sözlüğün adı Senglah'tır.
#4
SORU:
Türkoloji araştırmalarında “Çağatayca” terimi ilk olarak ne zaman ve nerede kullanılmaya başlamıştır?
CEVAP:
Türkoloji araştırmalarında “Çağatayca” terimi, XIX. yüzyılın ortalarında ilk defa Avrupa’da kullanılmaya başlanmıştır.
#5
SORU:
Radloff ve Korş yapmış oldukları tasnif denemelerinde, Çağataycayı hangi dilin
devamı olarak göstermişlerdir?
CEVAP:
Radloff ve Korş yapmış oldukları tasnif denemelerinde, Çağataycayı Eski Uygurcanın
devamı olarak göstermişlerdir.
#6
SORU:
Çağatay edebiyatını kaç döneme ayırırlar ve bu dönemlerin isimleri nedir?
CEVAP:
Çağatay edebiyatını üç döneme ayırırlar: Klasik Öncesi Dönem, Klasik Çağatayca Devri ve Klasik Sonrası Devir.
#7
SORU:
Nevâî’nin Mecâlisü’n-nefâis adlı şairler tezkiresine göre,hangi şair Maveraünnehirlidir ve Timurluların Uluğ Bey zamanında büyük bir şöhrete ulaşmış, hatta saray şairliğine kadar yükselmiştir?
CEVAP:
Nevâî’nin Mecâlisü’n-nefâis adlı şairler tezkiresine göre, Sekkâkî, Maveraünnehirlidir ve Timurluların Uluğ Bey zamanında büyük bir şöhrete ulaşmış, hatta saray şairliğine kadar yükselmiştir.
#8
SORU:
Gül ü Nevrûz adlı mesnevinin ve Divan'ın tercümeleri hangi şaire aittir?
CEVAP:
Gül ü Nevrûz adlı mesnevinin ve Divan'ın tercümeleri Mevlânâ Lütfî'ye aittir.
#9
SORU:
Mevlânâ Lütfî Çağatay dili dışında başka hangi dilde eser yazdığı biliniyor?
CEVAP:
Mevlânâ Lütfî Çağatay dili dışında Farsça şiirler yazdığı biliniyor ama onun yazma mecmualarda zikr edilen Farsça Divanı henüz ele geçmemiştir.
#10
SORU:
Deh-nâme adlı mesnevinin ve Beng ü Çagır adlı münazaranın yazarı kimdir?
CEVAP:
Deh-nâme adlı mesnevinin ve Beng ü Çagır adlı münazaranın yazarı Yûsuf Emîrî'dir.
#11
SORU:
Yûsuf Emîrî’nin hangi eseri âşık ile maşuk arasındaki mektuplaşmalardan oluşan mesnevi türü bir eserdir?
CEVAP:
Yûsuf Emîrî’nin, Deh-nâme (On Mektup) adlı eser, âşık ile maşuk arasındaki mektuplaşmalardan oluşan mesnevi türü bir eserdir.
#12
SORU:
XVI. yüzyılda istinsah edilmiş olan Atâî Divanı’nın bugüne kadar bilinen tek nüshası nerededir?
CEVAP:
XVI. yüzyılda istinsah edilmiş olan Atâî Divanı’nın bugüne kadar bilinen tek nüshası St.
Petersburg Şarkiyat Enstitüsü’nde kayıtlıdır.
#13
SORU:
Mahzenü’l-esrâr eseri hangi Çağatay edebiyatın klasik öncesi dönemi yazarın eseridir?
CEVAP:
Mahzenü’l-esrâr eseri Haydar Tilbe'nin eseridir.
#14
SORU:
Hangi yazar Nevâî’ye göre Timur’un beş oğlundan biri olan Mîrânşâh’ın oğludur?
CEVAP:
Nevâî’ye göre Seyyid Ahmed Mîrza, Timur’un beş oğlundan biri olan Mîrânşâh’ın oğludur.
#15
SORU:
Çağatay edebiyatının Klasik öncesi Dönemin hangi yazarı Ok ve Yaynı? Münâzarası adlı eseri ile tanınmıştır?
CEVAP:
Ok ve Yaynı? Münâzarası adlı eseri ile tanınan yazar Yakînî'dir.
#16
SORU:
Nesir olarak yazılmış kısa mukaddimeden sonra gelen 130 beyitten oluşan Sazlar Münâzarası küçük mesnevisi hangi Çağatay edebiyatı Klasik Dönem Öncesi yazara aittir?
CEVAP:
Nesir olarak yazılmış kısa mukaddimeden sonra gelen 130 beyitten oluşan Sazlar Münâzarası küçük mesnevisi Ahmedî'ye aittir.
#17
SORU:
Ali Şir Nevâî, Herat’a döndüğünde, dostu Hüseyn-i Baykara’nın yanında hangi görevde çalıştı?
CEVAP:
Ali Şir Nevâî, Herat’a döndüğünde, dostu Hüseyn-i Baykara’nın yanında “mühürdarlık” görevinde çalıştı.
#18
SORU:
1472 yılında Nevâî, “Emîr” yani “Dîvân beyi” unvanını aldıktan sonra hangi hareketi birçok düşman edinmesine sebep olmuştur?
CEVAP:
1472 yılında Nevâî, “Emîr” yani “Dîvân beyi” unvanını aldıktan sonra bütün gücüyle ülkedeki yolsuzluklarla savaşıp haksızlığa uğrayanları korumaya çalışması birçok düşman edinmesine sebep olmuştur.
#19
SORU:
“En büyük sultanlık söz sultanlığıdır” cümlesi Çağatay Edebiyatın Klasik Devrin hangi yazarına aittir?
CEVAP:
“En büyük sultanlık söz sultanlığıdır” cümlesi Ali Şir Nevâî'ye aittir.
#20
SORU:
Nevâî, Mecâlisü’n-Nefâis adlı şuara tezkiresinin bir bölümünü yakın arkadaşı olan hangi yazara tahsis etmiştir?
CEVAP:
Nevâî, Mecâlisü’n-Nefâis adlı şuara tezkiresinin bir bölümünü yakın arkadaşı olan Hüseyn-i Baykara'ya tahsis etmiştir.