Ortalama yaşam süresi bireylere, yaşam
koşullarına, refah düzeyine ve benzer diğer etkenlere bağlı
olarak farklılıklar gösterir.

Bebeklikle yaşlılık dönemleri arasında;
• Çocukluk,
• Ergenlik,
• Gençlik,
• Yetişkinlik dönemleri yer almaktadır.

Ergenlik insan gelişiminde çocuklukla yetişkinlik
arasında yer alan bir ara dönemdir. Ergenlik genellikle 11-
12 yaşlarında başlayıp, yirmili yaşların başına kadar
devam edebilir. Bununla birlikte kesin bir başlangıç ve
bitiş zamanı olduğunda bahsetmek zordur. Ergenlik
dönemi, büluğ çağından farklı düşünülmelidir. Ergenlik
insan ömrü içindeki genel bir zamanı ifade ederken, büluğ
çağı bireylerin cinsel olarak olgunlaştıkları ve üreme
yeteneği kazandıkları zaman dilimini anlatmak için
kullanılır.

Toplumumuzda evli olmak, askerliğini yapmış
olmak, ekonomik bağımsızlığını kazanmış olmak, bir iş
veya meslek sahibi olmak, ebeveyninden ayrı yaşamak,
üniversiteden mezun olmak veya seçimlerde oy kullanmak
başkaları tarafından yetişkin olarak algılanmayı sağlayan
değişimlerdir.

Ergenlik dönemine adım atan birey:
• Öncelikle yetenekleri, sosyal konumu, kişilik
özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak ister.
• Yetiştiği ortamın değer yargılarını sürekli
sorgulamaya başlar. Bu sorgulamaların ardında
bu değer yargılarına karşı gelmekten çok,
kendine ve kendi yaş grubuna ne derece uygun
olduklarını belirleme ve değerlendirme amacı
vardır. Zihninde daha iyisini, daha uygun olanları
bulabileceğine ilişkin yaygın kanı vardır.
• Anne-babasının veya toplumun getirdiği birtakım
kısıtlama ve kurallara karşı çıkar. Aslında amacı
yıkıcı olmak değildir. Önceleri düşmanca gibi
görünen bu tavrından kısa sürede anlamsız
olduğu gerekçesiyle vazgeçer.
• Kendinden yeterince emin değildir. Kuşku,
endişe ve korkuları vardır. Aşırı duyarlıdır.

Büyüme vücuttaki boy ve kilo artışı gibi
ölçülebilir değerlerle ilgilidir. Gelişme ise vücuttaki yapı
ve işleyişlerin olgunlaşması sonucu bazı biyolojik
işlevlerin kazanılmasını ifade eder.

Kızlar için ortalama 10, erkekler için ortalama 12
yaş büluğ öncesi bedensel farklılaşmaların başladığı
yaşlardır.

Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu duruma
‘Büyüme Hızı Doruğu (BHD)’ adı verilmektedir.v

Büyüme hızının doruğa ulaşması kız çocuklarda
ilk adet kanamasından öncedir. Her ergen büyüme hızı
doruğuna farklı yaşlarda erişebilir. Kızlarda ilk adet
kanamasından sonra ortalama 6 cm. kadar boy uzaması
görülür. Boy uzaması kızlarda 16-18 yaşlarda, erkeklerde
18-20 yaşlarda durmaktadır.

Erkek ergenler büyüme hızı doruğuna kızlardan 18 ay
sonra ulaşırlar. Bu 13-15 yaşlara denk gelir. Ergenlik
yıllarında kızlar ortalama 16 kilogram, erkekler ortalama
20 kilogram alır. Ergenlik döneminin sonunda kızlar
ortalama olarak erkeklerden 15 cm. kısa ve 10 kilogram
daha hafiftirler. Aynı zamanda kız ve erkek ergenlerin
kendi aralarında da büyüme ve gelişme açısından
farklılıklar görülebilir.

Erinlik bedensel gelişimin yaşandığı evredir. Bu
evrede boy uzaması, kilo artışı, iç organlarda gelişme ve
bunlara bağlı fiziksel kapasite artışı görülür.

Bu evrede bedensel gelişim büyük ölçüde
tamamlanmıştır. Ergen daha çok ruhsal alandaki
gelişimsel sorunları çözmekle meşguldür. Bu evrede
arkadaş ilişkileri önem kazanır. Sosyal alanlarda kendini
ortaya koyma, anne-babayla çatışma, ayrışma ve
birleşmeyle bu dönem başlıca gelişimsel
özelliklerindendir. Karşı cinsle ilişkiler artar ve cinsel
kimlik gelişiminde ilerleme görülür.

Bu evrede bedensel gelişim büyük ölçüde
tamamlanmıştır. Ergen daha çok ruhsal alandaki
gelişimsel sorunları çözmekle meşguldür. Bu evrede
arkadaş ilişkileri önem kazanır. Sosyal alanlarda kendini
ortaya koyma, anne-babayla çatışma, ayrışma ve
birleşmeyle bu dönem başlıca gelişimsel
özelliklerindendir. Karşı cinsle ilişkiler artar ve cinsel
kimlik gelişiminde ilerleme görülür.

Ergenliğin bu son evresi kimlik gelişiminin
tamamlandığı ve kimlik duygusunda bir bütünlüğe
erişildiği aşamadır. Meslek seçmek, yaşam biçimini
belirlemek, karşı cinsle sevgiye dayalı ilişkiler kurmak,
felsefi, siyasi, din, görüşler geliştirmek, bir gruba ait
olabilmek, kendine özgü bir değer sistemi edinmek
kimliğin kazanılmasında rol oynayan etkenlerdir.

Büluğ çağının getirdiği ani ve olağanüstü
değişimlerin nedeni hormonların üretimindeki hızlı
artıştır.

Birincil cins özellikleri cinsel organlarla ve
üremeyle doğrudan ilgilidir. Bu kız çocuklarında döl
yatağının, vajinanın ve yumurtalıkların gelişimini içerir.
Erkek çocuklarda ise birincil cins karakteristikleri penisin
büyümesi, prostat bezleri ile testislerin gelişimini içerir.
İkincil cins özellikler ise cinsleri birbirinden ayıran fakat
üremede doğrudan bir rolü bulunmayan cinsiyete özgü
bedensel özelliklerdir. Bu özellikler arasında üreme
organlarının büyümesi, derideki değişiklikler, kızlarda regl
kanamaları, göğüs ve kalçaların gelişimi, erkeklerde
kıllanma, kasların gelişimi, ses değişiklikleri görülür.

Döllenme gerçekleşmediği zaman döl yatağından
aylık olarak kan ve ölü dokuların atılmasıdır.

Geç olgunlaşan kız ve erkek çocuklara
çevrelerindeki yetişkinler onlara korunmaya muhtaçmış
gibi davranırlar. Çevrelerinden gördükleri tavırlar
kendilerini farklı, zayıf ve himayeye muhtaç gibi
algılanmasına ve olumsuz benlik kavramı geliştirmelerine
yol açar. Geç gelişen ve olgunlaşan gençlerin akranları ile
olan sosyal ilişkileri de zedelenir. Geç olgunlaşan çocuklar
için akran grubuna girmek ve o grup tarafından
benimsenmek zordur.

Erken olgunlaşan erkekler geç olgunlaşan
akranlarına oranla daha popüler ve okullarından da liderler
olmaya daha yakındırlar. Erken olgunlaşan erkekler
genellikle daha dengeli, daha sakin ve iyi huylu
olmaktadırlar. Sporlardaki üstünlükleri ve akranlarının
onlara yönelik takdir duyguları, özdeğer duygularının
güçlenmesini sağlamaktadır.

Erken olgunlaşmanın olumsuz etkileri de
olabilmektedir. Sigara, alkol ve madde kullanımının yanı
sıra saldırganlık ve suça sürüklenme konusunda da daha
yüksek risk taşımaktadırlar.

Bireyin çevresindeki dünyayı anlama ve
öğrenmesini sağlayan aktif zihinsel faaliyetlerinin
gelişimine zihinsel, bilişsel gelişim adı verilmektedir.
Bireyin zihinsel gelişimi onun hem doğuştan getirdiği
zihin gücüne hem de çevresiyle etkileşimi sonucunda
edindiği yaşantılarına dayanmaktadır.
Bilişsel terimi bilgiyi, belleği, akıl yürütmeyi, sorun
çözmeyi, kavramları ve düşünmeyi yani zihni içene alır.
Çevreyle yapılan her etkileşim bireyin zekâsının
gelişmesini böylece de zihinsel örüntüsünün değişmesi
sağlanmaktadır.

Ergenlik döneminde ergen diğerlerinin de
kendilerine ait düşünceleri, deneyimleri, bakış açıları
olduğunun bilincinde olarak iki tür inanç geliştirmiştir.
• İlki ‘hayali seyirci’ olarak adlandırılmaktadır. Bu
kavram ergenin, çevresindeki tüm insanların
dikkatinin kendi üzerinde olduğuna ilişkin
inancını tanımlamak için kullanılmaktadır.
Gerçekte hayali seyirci, gerçekliğe ilişkin öznel
ve nesnel bakışları ayırt edememekten
kaynaklanmaktadır.
• Ergenlik dönemine özgü bir diğer inanç türü
‘kişisel efsane’ dir. Bu kavram, ergenin sadece
kendisinin bu evrede olduğunu hissetmesi
nedeniyle kendi düşünce ve duygularını özel ve
biricik olarak görmesi biçiminde
açıklanmaktadır.

Genital dönem 12-20 yaş aralıklarını
kapsamaktadır.

Cinsellik dışında arkadaşlık, meslek edinme,
evlilik gibi konulara ilgi duyulmaktadır.

Aile çok otoriter, baskıcı ise ergenin onlara karşı
bir duruş sergilemesi ters kimlik olarak adlandırılır.
Çocuk, aile ne yaparsa tersini yapar. Bu tersini yapma,
davranış, düşünce, tutum, inanç gibi alanları kapsar. Bu
terslik tamamen bilinçsiz yapılır, çocuk farkında değildir.

Genital dönemi başarı ile atlatan birey kimliğini
oluşturur ve üretken, mutlu, anlamalı ilişkiler
geliştirebilen biri haline gelir.

Ergen gelişiminin anlaşılmasında kimliğe dair
soruların ne kadar önemli olduğunu ilk defa gören kişi
Erik Erikson olmuştur.

Eriksona’a göre ergenlik, genç bireyin kendini
tanımlama ve benlik saygısı üzerinde yoğunlaştığı
“yaşamsal bir kavşak noktası” dır. Erikson bu dönemi
yaşam döngüsünde özel bir görevin yerine getirilmesini
veya zorlayıcı bir girişimde bulunulmasını gerektiren bir
evre olarak görür. Ergenin bu kimlik arayışının sonucu ya
“kimlik kazanımı” ya da “kimlik bunalımı” olacaktır.

Erikson’a göre kimlik gelişimi bazı aşamalar
sonucu gelişir.
• Birinci aşamada ergenler çocuksu rollerden
uzaklaşarak “ben kimim” sorusuna kendilerine
uygun, tatmin edici bir yanıt bulma arayışı içine
girerler. Bu yoğun arayış sürecinde çeşitli
kimlikler deneyebilirler, farklı rollere ve çeşitli
ilişkilere girip çıkarak deneyim kazanmaya
çalışırlar.
• İkinci aşamada deneme yanılma yoluyla kendini
arama ve keşfetme çalışma sürecidir. Bazıları
yeterince olgunlaşmamış bir benliğe sığınırken
bazıları da iyice oturmuş bir kimlik kazanmada
geç kalırlar. Sağlam bir temel kazanmada
başarısız olur, yetersiz kalırlarsa umutsuzluk ve
çökkünlük yaşayabilirler. Bu duygular ve buna
eklenecek aşağılık duygusu “kimlik
dağılması”nın belirtileridir.

Benliğin duygusal ve değerlendirilebilir boyutudur. Bir
ergen kendisini sadece bir öğrenci olarak algılamaz, aynı
zamanda iyi bir öğrenci olarak da algılar. İyi öğrenci
olmadığını düşündüğünde bundan üzüntü duyar. Bunlar
ergenin benlik değeri hakkında değerlendirilebilir
yargılardır. Anne-baba ve arkadaşlarının ergenle olan
ilişkisi ergenin benlik değerine katkıda bulunur. Özellikle
ebeveyn desteği çocuk ve ergenlerin kendilerini değerli ve
önemli algılamaları için önemli bir faktördür.

Benlik saygısı (öz saygı) bireyin benliğini
beğenme derecesidir. Benlik saygısı benliğin duygusal
yanıdır.

Bunalım kısa bir süre içinde önemli ve anlamlı
görüş açısı değişimleri ve dönüşümleri içeren duygusal ve
zihinsel bir stres durumudur.

James Marcia insanların kimlik kriziyle baş
etmesinin belli başlı dört yolunu tanımlamıştır. Bunlar;
• Kimlik kazanımı,
• Moratoryum,
• Mevcut kimliği benimseme ve
• Kimlik dağılmasıdır.

Kimlik kazanımı şamasına erişmek için, insanlar
yoğun bir karar alma sürecinden geçer. Birçok çabadan
sonra kişiselleştirilmiş bir değerler kümesi geliştirirler ve
kariyer kararlarını alırlar. Kimliğin elde edilmesi,
genellikle, dört statü kategorisinin en yararlısı olarak
düşünülür.

Bu kategoriye giren insanlar olduğu haliyle bir
kimlik krizini hiçbir zaman deneyimlemez. Onlar
yetişkinliğe daha çalkantı içinde geçerler. Kariyer ve
değerler hakkındaki kararlar görecede yaşamın erken
safhasında alınır. Bu kararlar çoğu zaman
kendilerininkinden çok ebeveynlerin değerleri ve idealleri
üzerine temellenir.

Kimlik dağılması yaşayan insanlar, ciddi bir
karar ve yönelim yoksunluğunun acısını çeker. Her ne
kadar bir kimlik geçseler de bunu hiçbir zaman
çözemezler. Onlar, ne kişisel ideolojileri ne de kariyer
seçimleri konusunda kesin karar alamazlar. Bu insanlar
düşük özgüven ve karar yoksunluğuyla karakterize olma
eğilimindedir.

Moratoryum kategorisi kimlik krizleri boyunca
yoğun kaygı yaşayan ancak kişisel değerleri ya da bir
kariyer seçimi konusunda bir karar almayan kişileri
kapsar. Bununla beraber moratoryum insanları bu
sorunları çözmek için sürekli ve yoğun bir mücadele
içindedirler.

Ekonomik bağımsızlık kişinin finansal
ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli parayı kazanmasıdır.

Gordon, ebeveynlerin ve ergenlerin bu
çatışmaları çözmede kullanabilecekleri üç yapıcı yol tespit
eder:
• Birincisi önemli bulunan değerlerin ergene model
olarak gösterilmesidir. Dürüstlüğe değer
veriyorsa, kendisi dürüst olmalıdır. Açıkladığı
değerlere göre yaşayıp yaşamadığını kendine
sormaya ihtiyaç duyar. Değerleri ile davranışları
belli alanlarda birbirine uygun değilse eşleşme
yönünde ya davranışını ya da değerini
değiştirmelidir.
• İkinci yol ergenlere bir danışman gibi
davranmaktır.
• Üçüncü yol kendi değerlerini gözden geçirmektir.

Piaget, çeşitli yaş grubundaki çocuklarla
çalışarak herhangi bir durumla karşı karşıya kaldıklarında
gösterdikleri ahlaki davranışları araştırmış ve ahlaki
gelişim dönemlerini;
• “Dışa bağımlı dönem” ve
• “Özerk dönem” olmak üzere iki farklı dönemde
tanımlamıştır.

Dışa bağlı dönemde; ahlaki kurallar, sorumluluklar
ve yasalar bulunmakta ve diğer bireylere bağlılık
sorgulanmamakta ve başkalarının kurallarına uyulmaktadır.

Özerk dönemde ise; ahlaki standartlar karşılıklı
çıkara hizmet etmekte ve bireyler için kurallar,
sorumluluklar ve yasalar; arkasındaki amacın
değerlendirilmesi ile daha açık bir hale gelmektedir.

Kohlberg’in ahlak gelişimi alanına en önemli
katkısı ahlak gelişimini Piaget’in bilişsel gelişim alanında
ortaya koyduğu aşamalar üstüne kurmasıdır.

Duygu doğal biçimde ortaya çıkan duygusal
tepkileri de içerisinde barındıran bir şeyi yapma eğilimi
olarak kabul edilmektedir. Sevme, beğenme, hoşlanma,
mutlu olma, kıskanma, alınma, gücenme, kızma gibi
örnekler verilebilir.

Duyuş, pozitif ya da negatif olması fark
etmeksizin duygusal durumun yönünü açıklayan bir
kavramdır. Duyuş, hareketin arkasında yatan duygular ve
duygu durumlarının normalden farklı olmasıdır.

Heyecan, genellikle yoğun yaşanan, olumlu ya da
olumsuz duyguların organizmada durgun ve olağan
durumunu bozması olarak tanımlanır.

Haz, bir güdünün doyumu sağlandığında ya da
bir amaca varıldığında yaşanan duygudur.

Elem, bireylerin ihtiyaçları karşılanmadığı ve
duyguları tatmin edilmediği zaman gergin ve mutsuz
olmalarıdır.

Öfke, herhangi bir isteğin engele uğramasından
dolayı ortaya çıkan olumsuz duygudur.

Kıskançlık, her yaşta görülebilen ve temel nedeni
üstün olma olan bir duygu hali olarak tanımlanır.

Saldırganlık, çocuğun olumsuz duygularını
bastırmayıp çevresindeki eşyalara veya başkalarına zarar
vermesidir.

Ergenlik döneminde yaşanan duygusal özellikler;
• Duyguların yoğunluğunda artış,
• Duygulardaki istikrarsızlık,
• Karşı cinse ilgi,
• Sürekli hayal kurma,
• Yalnız kalma isteği ve
• Ders çalışmaya karşı isteksizliktir.

Ergenlik döneminde suça sürüklenme iki şekilde
ele alınmaktadır. Bunlar;
• Sosyal genç suçluluğu ve
• Bireysel genç suçluluğudur.
Sosyal genç suçluluğu çete davranışlarında görülen çalma,
kavga etme gibi yetişkin kültürünün onaylamadığı
davranışların sergilenmesini içerir. Çevresel faktörlerden
kaynaklanır. Bireysel genç suçluluğu ise gencin kendine
ait çözümleyemediği problemlerin sonucu ortaya çıkan
anti sosyal davranışlardır.

Büyüme ve gelişme ergenlik dönemi sonuna kadar devam eder

yaşam koşullarındaki iyileşme, beslenme olanakları, ebeveynlerin daha eğitimli olması gibi nedenlerden dolayı günümüz çocukları yüzyıl önceki çocuklara göre daha erken büluğa girmektedirler. Büyüme ve gelişmede kalıtım, hormonlar ve beslenme etkilidir. Sağlık durumu, coğrafi ve iklim koşulları da büyümeyi etkileyen diğer faktörlerdendir.

Erken Ergenlik (12-14 yaş), Orta Ergenlik (15-17 yaş), Geç Ergenlik (18-21 yaş)

Ses Değişikliği: Genellikle büluğun geç dönemlerinde erkeklerin ses tonunda kayda değer bir kalınlaşma görülür. Bu süreç gırtlağın büyümesini ve ses tellerinin iki kat uzamasını içerir.

Soyut İşlemler Dönemi (12 Yaş ve Üstü)

Ergenlik dönemindeki bireyler soyut düşünme becerisinin de etkisiyle daha fazla kendilerine dönük olmaya başlamıştır. Bunun bir sonucu olarak ergen, kendi düşüncelerini diğerlerinin düşüncelerinden ayırt edememektedir. 

a. Kimlik kazanımı
b. Moratoryum
c. Mevcut kimliği benimseme
d. Kimlik dağılması

Kohlberg’in kuramının 2. düzeyi, ahlakî düşüncenin geleneksel rollere uyma üzerine temellenen geleneksel düzeydir.

• Duyguların Yoğunluğunda Artış: Ergenlikte duygu yoğunluğu artar. Kıskançlık,
kızgınlık, mutluluk ve kaygılarını ifade ederken yoğunluk görülür. Ergenlikte artan
coşku ve taşkınlıktan dolayı duygularını dışa vurma ihtiyacı hissederler.
• Duygulardaki İstikrarsızlık: Duygularda ani iniş-çıkışlar olduğu gibi istikrarsızlık
da vardır. Ergen, aynı olaya farklı zamanlarda değişik tepkiler gösterebilir. Çabuk
öfkelenir, çabuk sevinir, çabuk sinirlenir. Tepkiler önceden kestirilemez.
• Karşı Cinse İlgi: Her iki cinste de karşı tarafa beğenilme arzusu vardır. İlk zamanlar
grupta bir arada olma isteği sonraları belli kişilere yönelir. Saf ve temiz duygular
taşıyan gençlik aşkları bazen de karşı tarafa hissettirilmeden yaşanır.
• Sürekli Hayal Kurma: Ergen, hayal kurarak isteklerini kafasında canlandırır. Hayal
konusu genellikle karşı cins olabildiği gibi üniversitede okuma, meslek sahibi olma,
yuva kurma gibi gerçekleşmesini istediği şeylerde olabilir. Hayaller bazen öyle çok
abartılır ki ergen, arkadaşlarını dinlerken derste ya da TV izlerken hayal kuruyor
olabilir. Bu eylemin yoğun yaşanmasına psikolojide “gündüz rüyası” da denir.
• Yalnız Kalma İsteği: Ergenlikte her iki cins de yalnız kalmak ister. Ebeveynlerinin
ve arkadaşlarının birlikte olma isteğine karşı gelip içe dönebilir. Yalnız kalıp kendisindeki değişiklikleri düşünüp, yeni durumuna alışmak ister.
• Ders Çalışmaya Karşı İsteksizlik: Çalışmaya karşı isteksizlik, evde sürekli sürtüşme
ve kavgaya neden olur. Bu dönemde ergen daha çok arkadaşlarıyla birlikte olmak
ister. Söz dinlememe, kurallara karşı gelme, bağırıp çağırma, vurup kırma, her şeyi
boş verme, sorumsuzluk görülür

Depresyon duygularda güvensizlik, karamsarlık ve çöküntünün oluşmasını, düşünce ve
hareketlerdeki yavaşlamayı anlatan ruhsal bir rahatsızlık durumudur.

Depresyon, intihar, yeme bozuklukları, Sigara, Alkol ve Madde Kullanımı, öfke patlaması ve Ergenlikte Suçluluk

Ahlak gelişimi ile ilgili geliştirilen kuramların arasında en bilinenleri Piaget ve Kohlberg’e ait olanlardır

Birincil cins özellikleri cinsel organlarla ve üremeyle doğrudan ilgilidir. Bu kız çocuklarında döl yatağının (rahim), vajinanın ve yumurtalıkların gelişimini içerir. Erkek çocuklarda ise birincil cins karakteristikleri penisin büyümesini, prostat bezleri ile testislerin gelişimini içerir.

Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu duruma “Büyüme Hızı Doruğu (BHD)” adı verilmektedir.

Büluğ çağına girenlerde genellikle eşit olmayan ve orantısız bir büyüme görülür. Çoğu
ergende orantısız organlar olduğu görülür. İlk önce kafa, eller ve ayaklar yetişkin formuna
ulaşır. Bunu bacaklar ve kollar takip eder. En sonunda gövde tam büyüklüğüne ulaşır.

Sivilceler ve akneler ergenin yüz imajını olumsuz biçimde etkiler ve bu durum ergen için
en önemli sorun hâline gelebilir.

Geç Ergenlik (18-21 yaş): Ergenliğin bu son evresi kimlik gelişiminin tamamlandığı
ve kimlik duygusunda bir bütünlüğe erişildiği aşamadır. Meslek seçmek, yaşam biçimini
belirlemek, karşı cinsle sevgiye dayalı ilişkiler kurmak, felsefi, siyasi, dini görüşler geliştirmek, bir gruba ait olabilmek, kendine özgü bir değer sistemi edinmek kimliğin kazanılmasında rol oynayan etkenlerdendir.

Bilişsel terimi bilgiyi, belleği, akıl yürütmeyi, sorun çözmeyi, kavramları ve düşünmeyi yani zihni (belleği) içine alır.

Genital Dönem: (12-20 yaş) Bu dönemde ergende hızlı bir değişim görülmektedir.
Cinsel duygular ortaya çıkarak gencin ilgisi yetişkin cinselliğine yönelir. Her iki cinsiyette
de cinsel hormonların artması sonucu gençler karşı cinsle yakın ilişkiler kurmaya başlar.
Bu dönemde cinsel dürtülerde artma görülür. Cinsel ilgi kendi bedeni ve ailesi dışındaki
bireylere yönelir. Karşı cinse yakınlaşır. Bu dönem sonunda birey cinsel olgunluğa erişir.

Aşama 5: Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Karmaşası (11-17 Yaş): Erikson’a göre ergenlik, genç bireyin kendini tanımlama ve benlik saygısı üzerinde yoğunlaştığı “yaşamsal bir kavşak noktası”dır. Erikson bu dönemi yaşam döngüsünde özel bir görevin yerine getirilmesini veya zorlayıcı bir girişimde bulunulmasını gerektiren bir evre olarak görür. Ergenin bu kimlik arayışının sonucu ya “kimlik kazanımı” ya da “kimlik bunalımı” olacaktır.