Stres, bazı duygusal davranışsal sonuçların ortaya çıkmasına neden olan veya aracılık eden bir etken, bir uyarıcı olarak görülmekte iken bir başka bakış açısına göre, bir durum içinde olan bireyin tepkisi olarak
ele alınmaktadır

Stres üç süreçten oluşmaktadır. Kişi, ilk olarak kendine yönelik bir tehdidi algılar. İkinci aşamada tehdide
ilişkin gösterebileceği olası tepkileri aklına getirir. Üçüncü aşama ise zihinsel olarak tasarlanan bu tepkinin uygulanmasıdır ki bu başa çıkma olarak isimlendirilmektedir.

İçsel kaynaklar; bireyin kişilik ve kişisel özelliklerinden oluşmaktadır.

Stresin dışsal kaynakları ise zorlayıcı, gerginleştirici problem olarak algılanan durumun özelliklerini içerir.

1. Durumun-olayın yordanabilir olması
2. Durumun-olayın zorlayıcı ya da geliştirici olması
3. Bir olayın-durumun ardışıklığı–sıklığı
4. Durumun-olayın kişinin olmasını istediği durumu engelleyici olması
5. Durumun-olayın içsel çatışma yaratıcı etkisi
6. Durumun-olayın tehdit edici etkisi
7. Durumun-olayın değişimi beraberinde getiriyor olması

Durumun-olayın yordanabilir olması, yani bireyin bu durumun ortaya çıkacağına ilişkin tahminlerde bulunabiliyor olması, bu durumu-olayı kontrol etme gücü-olanağı olması bile stresi daha az etkili ya da daha az şiddetli algılamasına ortam yaratır.

Bir olayın-durumun ardışıklığı–sıklığına bir örnektir.

Stresin yaşanma süresine dayalı olarak kısa süreli (akut) ve süreğen (kronik) stres biçiminde sınıflamak da olasıdır (Chang, 2015). Kısa süreli stres, stresi belirleme yönündeki görüşmeden önceki 12
ay içinde oluşmuş durumlarla ilgilidir. Olumsuz yaşam olaylarının 12 ay öncesine dayanması, bağlantılı olan stresin süreğen olduğunu yansıtır. Süreğen stresin kısa süreli olana göre, bireyin sağlığı üzerinde sürekli ve yıkıcı etkileri gözlenmektedir.

Stresi işlevi açısından grupladığımızda; (a) yapıcı, (b) yıkıcı stresten söz edebiliriz.

Yapıcı stres, bireyin biyolojik olarak yaşamının devamını ve çevreye uyumunu sağlama işlevini yansıtmaktadır.

Olumsuz işlevi içeren yıkıcı stres, birey için sağlıksız, yararsız ve hatta yıkıcı sonuçları içeren bir yapıdır.

Strese verilen tepkiler; fizyolojik tepkiler, psikolojik tepkiler ve sosyal tepkilerdir.

Stresi uyarıcı durumlar-olaylarla karşılaşıldığında insanlar çeşitli duygusal tepkiler gösterirler. Sık yaşanan duygular; kaygı, korku, öfke, saldırganlık, üzüntü, suçluluk, pişmanlık, utanç, çöküntü, dikkatini toplama ve sürdürmede zorluk, hafıza sorunları ve duygu küntlüğüdür.

Parasempatik sistem yavaşlaması ve bununla beraber rahatlama ve gevşeme gerçekleşmesi strese verilen fizyolojik tepkilerden biridir?

Stresle başa çıkmaya ilişkin bir bakış açısı çeşitli kişilik özelliklerinin belli türlerde başa çıkma tepkileri gösterilmesine ortam yarattığı görüşüne dayanır. Bu görüşlerden en yaygını kişiliği açıklayan Beş Faktör Kuramıdır.

Başa çıkma kavramı, insanların yaşamlarını devam ettirirken karşılaştıkları güçlüklerle mücadele etme biçimleri-yolları olarak açıklanabilir.

Folkman ve Lazarus başa çıkma kavramını ve sürecini açıklarken değer biçme (appraisal) kavramından yararlanmışlardır. Geliştirmiş oldukları modelde değer biçme, kişinin olası bir stres yaratıcı ile ilgili yorumu olarak tanımlanmıştır.

Modeldeki durumu yeniden olumlu olarak değerlendirme kavramı, sorun üzerinde
olumlu olarak durmayı içerir.

Stresle başa çıkma konusunda en yaygın olarak kullanılan Folkman ve Lazarus’un geliştirmiş
oldukları modelde başa çıkma çabaları, problem odaklı ve duygu odaklı olmak üzere iki grup altında toplanmıştır.

Bu kişi problem odaklı ve kişiliğe özgü başa çıkma yöntemini kullanmıştır.