Emeklilik belli bir zaman aralığı içinde olup biten bir olay değil, tıpkı yaşlanma gibi zamanla birlikte devam eden ve değişen bir süreçtir. Bir başka ifade ile emeklilik başlamadan önce bireylerin emekliliğe ilişkin beklentileri, algıları, duyguları ve davranışları, emeklilik başladıktan sonra, yıllar içinde önemli bir değişim göstermektedir.

Bireyler meslek seçimi ve mesleğe yönelme konusundaki kararlarını ergenlik döneminde vermektedirler (Bacanlı, 1997). Ergenlik dönemi her açıdan olduğu gibi çalışma yaşamı açısından da yetişkinliğe hazırlık dönemidir. Bireylerin ergenlik döneminde ilgi, ihtiyaç ve kişilik özelliklerine bağlı olarak sergiledikleri mesleki yönelimler onların yetişkinlik ve yaşlılık yıllarındaki çalışma yaşamlarını büyük ölçüde belirlemektedir.

Türkiye’deki mevcut sisteme bakıldığında bireylerin çıraklık eğitim merkezleri, meslek liseleri, yüksekokullar, üniversiteler, çeşitli beceri kursları, halk eğitim merkezleri gibi yerlerden mesleki eğitim alabildikleri görülmektedir.

Bireylerin çalışma yaşamının başından ölene kadar devam eden süreçte iş ve meslekle ilgili gerçekleştirdikleri tüm etkinlikler kariyer olarak adlandırılmaktadır. Bir başka ifade ile kariyer iş ve mesleği de kapsayan ve yaşam boyu devam eden geniş ve uzun bir süreçtir.

Örneğin bir birey meslek lisesinde bilgisayar operatörlüğü eğitimi alarak, bilgisayar operatörü olmasına karşın bu alanda çalışmak istemeyebilmektedir. Bunun yerine bir lokantada garsonluk yapabilmektedir. Bu durumda bireyin mesleği bilgisayar operatörlüğü, işi ise garsonluktur.

Bu araştırma, gelir düzeyi yüksek olsa dahi işsiz olmanın bireylerin duygu durumunu olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Bu bulgu,
çalışmanın bireyler için düzenli bir gelir kadar toplumsal statü, kimlik, yaşam doyumu, gibi daha karmaşık anlamlara da sahip olduğunu işaret etmektedir (Baumeister, 1991). Bir başka ifade ile çalışma, gelişimin tüm boyutlarında bireyleri etkileyen bir yaşantıdır.

Gelir bireylerin iş ve meslekle ilgili seçimlerini etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Çünkü bireyler yaşamlarını devam ettirebilmek için öncelikle temel gereksinimleri olan beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak durumundadırlar.

60-65 yaş arasındaki çalışanlar yaşlı çalışanlar olarak sınıflandırılmaktadırlar.

Yaşlı çalışanlardan verimli bir şekilde yararlanmak için fiziksel güç ve teknoloji
kullanımı gerektiren roller beklemek yerine, deneyimlerinden yararlanmaya yönelik görevler verilmelidir.

Çalışma yaşamında yarı zamanlı iş gibi yaşlıların koşullarına daha uygun olan
esnek çalışma seçeneklerinin üretilmesi erken emekliliği azaltabilecek bir seçenek olarak görülmektedir. Çünkü yaşlı bireyler için fazla yapılandırılmış olan
çalışma saatlerine ve iş çevresine uygun hareket etme kolay değildir. Oysa yarı zamanlı iş seçeneği, yaşlıların yaşamlarını kendi gereksinimlerine göre düzenlemelerine olanak sağlamaktadır.

Emeklilik kişisel yarar açısından bireylere toplumsal gelirden pay alma ve sevdikleri etkinliklerle vakit geçirme olanağı sunar.

Emekliliğin  sanayi toplumuna da katkısı oldukça fazladır. Bu katkılarından biri bireylerin çalışmasını teşvik etmek ve çalışma sevgisinin sürekliliğini sağlamaktır. Bu da toplumsal yapının ihtiyacı olan üretimi sürdürmeye hizmet etmektedir. Bununla birlikte emekliliğin bir başka toplumsal katkısı da yaşlı bireylerin çalışma yaşamındaki pozisyonlarını boşaltıp bu pozisyonlara daha genç bireyleri yerleştirmektir. 

Bireylerin çalışmaya devam etme ya da etmeme kararlarında sağlık durumu ve ekonomik koşulların bağlayıcı bir etkisi bulunmaktadır. Emeklilik kararı yaş, sağlık durumu ve ekonomik düzeyin yanı sıra iş doyumundan da etkilenmektedir. Ayrıca bireylerin eğitim düzeyi de emeklilik kararını etkilemektedir.

Emeklilik kaygısı yüksekolan bireyler iki konuda endişelenmektedir. Bunlardan biri ilişkiler, diğeri ise sosyal katılımdır. Bireyler ilişkilerle ilgili olarak emeklilik döneminde arkadaşlarını kaybetmekten, yalnız kalmaktan ve iş arkadaşlarıyla eskisi kadar görüşme olanağı bulamamaktan endişe duymaktadırlar. Sosyal katılım konusundaki endişeleri ise emeklilik döneminde yeni ilişkiler kuramamak ve zaman geçirecek etkinlikler bulamamak ile ilişkilidir.

Emekliliğe hazırlanma bireylerin gelirlerinde, aile rollerinde, günlük aktivitelerinde, sosyal ilişkilerinde emeklilikten sonra ortaya çıkacak olan değişiklikleri öngörmeyi ve bu değişikliklere uyum sağlamaya yönelik stratejiler
geliştirmeyi içermektedir (Newman & Newman, 1995).

Emekliliğe uyum emeklilik öncesi evre, balayı evresi, hayal kırıklığı evresi, yeniden yönelim evresi, kararlılık evresi ve sonlandırma evresi olarak adlandırılan altı evre çerçevesinde incelenmektedir. (Atchley, 2000)

Yeniden yönelim evresi

Emekliliğe uyum sağlayabilen üç kişilik tipi vardır. Emekliliğe uyum sağlayabilen kişilik tiplerinden biri olgun kişiliktir. İkinci uyumlu grup da salıncaklı sandalye insanları olarak adlandırılmaktadır. Emekliliğe uyumu başaran üçüncü grup ise zırhlı bireyler olarak adlandırılmaktadır.

Çünkü emeklilik döneminde eşler birbirlerinin özel alanlarına daha fazla girmektedirler. Ayrıca,  çalışmayan bir eşi olan emekli bireyler, eşlerinin kendileriyle ortak etkinliklerinin dışında bir yaşamı olduğunu fark etmektedir. Bu
tür evliliklerde emekli birey, eşine bağımlı ise zamanını sürekli eşi ile birlikte geçirmek istemekte ve eşinin daha önce kurduğu sosyal yaşama müdahale
etmektedir. Bu durum eşler arasında çatışma yaşanmasına yol açmaktadır.

Bu durumun nedenlerinden biri emekli olduktan sonra bireylerin azalan geliridir.Bir diğer faktör ise iş yeri kapatma, işten çıkarma ya da yeniden
yapılandırma politikaları nedeniyle ortaya çıkan zorunlu emekliliktir. Emeklilerin bazıları işten çıkarılan ve zorunlu emekliliğe maruz kalanlardan oluşmaktadır. Üstelik bu gruptaki bireyler emekli olmak için çok genç, iyi bir iş bulmak için de çok yaşlıdır. Bu bireyler istemeden işlerini kaybettikleri için çalışma yaşamına özlem duymaktadırlar. Ayrıca üretken olma ihtiyacı yüksek olan ve deneyimlerini paylaşmak isteyen yaşlı bireylerin emeklilik yıllarında çalışma yaşamını özledikleri belirtilmektedir.