Avrupa Komisyonu’nun birlikte yayınladığı Oslo Kılavuzu’nda yenilik, “işletme içi uygulamalarda, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde; yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet), veya süreç, yeni bir pazarlama yöntemi ya da yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanması şeklinde tanımlanmaktadır.

Literatürde yenilik kavramı J. Schumpeter ile özdeşleşmiştir. Schumpeter, yeniliği; yeni ürünler, yeni üretim yöntemleri, yeni üretim kaynakları, yeni pazarların keşfi ve yeni örgütlenme şekillerinin oluşturulması olarak beşe ayırmaktadır.

YENİLİK MODELLERİ

• Doğrusal Modeller
  1. Teknoloji Merkezli Yenilik Modelleri
     1. Dinamik Yenilik Modeli
     2. Teknoloji Yaşam Döngüsü Modeli
     3. S Eğrisi Modeli
  2. Pazar Merkezli Yenilik Modelleri

• Doğrusal Olmayan Modeller
  1. Eşleştirme Modeli
  2. İnteraktif (Etkileşimli) Model
  3. Sistemik ve Öğrenen Ağ Modeli

Teknoloji itme modelinde Ar-Ge çalışmaları sonucu ortaya çıkan fikirler imalat yoluyla ürüne dönüşür. Bu ürünler son olarak pazarlama ve satış yoluyla potansiyel tüketicilere ulaşır. Bu modelde yenilik süreci çoğunlukla farklı rotalar izler.

Pazar çekme modelinde, ilk etapta müşteri ihtiyaçları dikkate alınır. Daha sonra Ar-Ge çalışmaları sonucunda ortaya çıkan fikirler imalat yoluyla ürüne dönüşür ve tüketiciye ulaşır.

Dinamik yenilik modeli, Utterback ve Abernathy tarafından 1978 yılında geliştirilmiştir.

Ürün yeniliği, var olan ürünlerin mevcut özellikleri ve kullanım alanları dikkate alındığında bunlardan tamamen farklı ya da önemli ölçüde farklılaştırılmış bir ürün veya hizmetin ortaya konmasını ifade eder.

Süreç yeniliği, ürün ve hizmetlerin üretim öncesi tedarik, üretim ve üretim sonrası dağıtım şeklerinde, verimlilik ve değişim artışını sağlamak amacıyla yapılan değişim ve farklılıkları kapsamaktadır.

Dinamik yenilik modelinde teknoloji dönüşüm süreci; akış, geçiş ve spesifik olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.

Akış aşaması, değişikliklerin büyük bir bölümünün ilk kez yaşandığı aşamadır.

Yenilik, ürün konusunda müşterilere karşılaştırma ve değerlendirme imkânı sağladığı zaman, ürün performansında lider konuma geçilebilir.

Tushman ve Rosenkopf Modeli olarak anılır.

Foster’in “S” eğrisi modelinin işleyişinde, dikey eksende adapte olanların kümülatif sayısı (ya da alternatif olarak ürün performansı), yatay eksende ise zaman yer alır.

Foster’in “S” eğrisi modelinde üç büküm noktası “S” eğrisini dört farklı aşamaya bölmektedir. Bunlar; yenilik, karışıklık, standartlar ve olgunluktur.

İlk büküm noktası, zaman içerisinde yeniliğin ticari değerini gören girişimcileri temsil etmektedir.

Üçüncü büküm noktası, kullanıcı ihtiyaçlarının karşılanması/aşılması ile oluşur ya da daha az performans artışı beklendiği zaman meydana gelir.

Üçüncü kuşak yenilik modellerinin kurumsal engeller ve toplumsal ihtiyaçlara yönelik çözümlerden çok, firmanın yeni teknolojik özelliklerine odaklandığı anlamına gelir.

Bu modelin yenilik yönetimine yaptığı önemli katkılar; yenilik sürecinde iç ve dış paydaşlar arasında artan entegrasyon, paralel faaliyet ilişkilerinden kaynaklanan karmaşıklığın tanınması ve devam eden öğrenme süreci aracılığıyla sürecin etkinliğinin artırılması olarak sıralanabilir.

İşletme içi öğrenme kaynakları; Ar-Ge ve geliştirerek, test yoluyla, yaparak, hatalardan ders alarak ve çapraz proje gruplardan öğrenme şeklinde sıralanabilir.

İşletme dışı öğrenme kaynakları; tedarikçilerden veya onlarla birlikte, öncü kullanıcılardan, yatay işbirlikleriyle, bilim/teknoloji altyapısından, literatürden, rakip faaliyetlerinden, tersine (geri) mühendislik uygulamalarından, şirket satın almalarından, müşteri tabanlı prototip denemelerinden ve hizmetlerden öğrenme şeklindedir.

• 1950-1960 - Doğrusal Modeller 1
• 1970-1980 - Doğrusal Modeller 2
• 1980-1990 - Eş Zamanlı İlişki Modelleri
• 1980-1990 - İnteraktif Modeller
• 2000-        - Sistemik ve Öğrenen Ağ Modeli

Modern yenilik anlayışına ilişkin çalışmalar özellikle 1980’li yıllardan itibaren yoğunlaşmaya başlamıştır.

Bir yeniliğin zamanla belirli kanallar aracılığıyla sosyal sistemin üyeleri arasında yayılmasını sağlayan bir süreçtir.

Difüzyon; yeni fikirler icat edildiği, yayıldığı, benimsendiği ya da reddedildiği zaman belirli sonuçların oluşmasına öncülük eder ve böylelikle sosyal değişiklikler meydana gelir.

Difüzyon’un dört ana bileşeni vardır. Bunlar; yenilik, iletişim kanalları, zaman ve sosyal sistemdir.

Difüzyon içerisindeki zaman boyutu şu unsurları içermelidir:

1. Yenilik-karar süreci
2. Bireyin yenilik faaliyeti
3. Bir sistemdeki yenilik adaptasyon oranı.

Yenilik karar süreci; bilgi, ikna, karar, uygulama ve onay aşamalarından oluşmaktadır.

• Bilgi aşamasında bireyler yeniliğin varlığını öğrenirler ve yenilik için gerekli olan bilgiyi araştırırlar.
• İkna aşaması, bireylerin yenilik konusunda negatif ya da pozitif bir davranış gösterdikleri aşamadır.
• Karar aşamasında, bireylere yeniliği benimseme (adapte olma) ya da reddetme konularında tercih hakkı verilmektedir.
• Uygulama aşamasında bir yenilik uygulamaya konulmaktadır.
• Onay aşaması, tamamlanan yenilik-karar sürecinin pekiştirilmesi için yapılan arama çabalarından oluşmaktadır. Bu aşamada birey isterse daha önce yenilikle ilgili verilmiş olan çelişkili mesajları tersine çevirebilir.

Ortak bir amaca ulaşmak için problem çözme hususunda bir araya gelmiş olan birbirleriyle ilişkili kümelerin bir birimidir.

Kapalı yenilik prensipleri şunlardır:

• Alandaki zeki insanlar bizim için çalışırlar.
• Ar-Ge’den kâr elde etmek için, yeniliği biz keşfetmeli, geliştirmeli ve naklini kendimiz yapmalıyız.
• Eğer yeniliği ilk biz keşfedersek, onu pazara ilk biz sunabiliriz.
• Pazar için bir yeniliği ilk olarak getiren şirket ilk kazanan olacaktır.
• Eğer endüstride en fazla ve en iyi fikirleri biz ortaya koyarsak kazanan biz oluruz.
• Fikri mülkiyet haklarımızı kontrol etmeliyiz, böylece rakiplerimiz bizim fikirlerimizden kâr elde edemez.

Açık yenilik prensipleri şunlardır:

• Alandaki zeki insanların hepsi bizim için çalışmazlar. Bizim, işletmemizin içerisindeki ve dışarıdaki zeki insanlarla çalışmaya ihtiyacımız vardır.
• Firma dışı Ar-Ge önemli bir değer ortaya koyabilir; firma içi Ar-Ge bu değerden belli bir düzeyde yararlanma ihtiyacı duyabilir.
• Araştırmadan kâr elde etmek için, onu bizim başlatmamız gerekmez.
• Daha iyi bir iş modeli geliştirmek, pazara ilk olarak girmekten daha iyidir.
• Eğer firma içi ve firma dışı fikirleri en iyi şekilde kullanırsak kazanan biz oluruz.
• Fikri mülkiyet haklarımızı diğerlerinin kullanımından kâr etmeliyiz ve iş modelimizi geliştirdiği takdirde diğerlerinin fikri mülkiyet haklarını satın almalıyız.

Girişimciler ikiye ayrılır. Bunlardan ilki, taklit edici (replicative) girişimciler iken, diğeri yenilikçi girişimcilerdir.

Sinha’ya göre yenilikçi girişimcilik ekonomiyi üç düzeyde etkiler: toplam düzey, tüketici düzeyi ve firma düzeyi.