Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), mekânsal ve mekânsal olmayan verilerin belli standartlarda üretilmesi, ilişkisel veritabanı yönetim sistemleri içerisinde depolanması ve depolanan verilerin yönetilmesi süreçlerini içeren, bilgiye dayalı karar destek sistemleridir.

Coğrafi bilgi sistemlerinde kullanılan veriler; grafik ve sözel olmak üzere iki temel yapıdadır.
• Grafik (konumsal, mekânsal) veriler; proje verilerinin koordinat bilgisini içeren konum geometri ve diğer mekânsal veriler ile olan grafik ilişkilerini belirlerler. Konumsal veriler de iki temel yapı altında gruplandırılır. Bu yapılar; vektör ve raster verilerdir.
• Sözel (mekânsal olmayan, özniteksel) veriler; grafik verilerle ilişkili olarak, veritabanında tutulan özniteliksel verilerdir. Mekânsal verilerle ilişkileri sayesinde ekonomik, sosyal ve demografik analizlerin mekânsal olarak oluşturulabilmesine imkan sağlarlar.

Coğrafi bilgi sistemleri alt yapısının kurulabilmesi için gerekli temel bileşenler: veriler, yazılımlar, donanımlar, yöntemler ve insanlardır.

Veritabanı; belirli bir amaç için düzenlenmiş kayıtların ve dosyaların bir koleksiyonu, bir dosyada elektronik olarak depolanmış düzenli veri kümesidir. Coğrafi bilgi sitemlerinde olduğu gibi, birçok kullanıcı tarafından kullanılan birbiri ile ilişkili geniş bir veri
kümesinin düzenlenmesi, depolanması, paylaşılması ve sorgulanması amacıyla oluşturulur. Gerçekte var olan ve birbirleri ile ilişkili olan nesneleri ve ilişkileri modellerler, veri hiyerarşisi mimarisinin en üst yapısıdır

Veritabanı yönetim sistemleri; veritabanlarını yaratma, erişim sağlama, istenilen bilgiyi arama, gerektiğinde veri ekleme/çıkartma, ölçekleme, güvenlik/erişim tanımları gerçekleştirme ve her türlü işletim gereksinimini karşılama amacıyla veritabanlarının yönetimi için kullanılan karmaşık yazılımlardır.

İlişkisel kavramı, veritabanındaki her tablonun tek bir konu için ve yalnız o konuya ilişkin bilgi içermesi gerçeğinden gelir. İlişkisel veritabanı yönetim modeli incelendiğinde ilişki teriminin tek bir konu hakkındaki satırlar kümesine yani; bir tabloya (katmana) uygulandığı görülür.
CBS projelerinde bu ilişkilerin tanımlanabilmesi için uygun yapının veritabanı tasarımında oluşturulması gereklidir. Projelerde dört tip ilişki tanımlanabilir. Bu ilişkiler;
• 1-1 ilişki tipi (bire bir, bir parselin bir maliği vb.)
• 1-N ilişki tipi (bire çok, bir parselin birden çok maliği vb.)
• N-1 ilişki tipi (çoka bir, birden çok parselin bir maliği vb.)
• N-N İlişki tipi (çoka çok, birden çok parsel ve birden çok malik vb.)
CBS projelerinde bu ilişkilerin tanımlanabilmesi için uygun yapının veritabanı tasarımında oluşturulması gereklidir.

Fiziksel tasarım aşaması, kavramsal tasarım sonrası belirlenen tablo, kolon ve ilişki tanımlarının CBS yazılımları kullanarak oluşturulmalarını içermektedirç

Netcad arayüzünde veritabanı fiziksel tasarım aşamaları Araçlar menüsü altında bulunan Veritabanı Yönetimi seçeneği kullanılarak sağlanmaktadır. Veritabanı Yönetimi diyaloğu Yeni Bağlantı seçeneği ile veritabanı sağlayıcısı ve dosya kayıt dizini belirtilir.

Spatial tablolarda, kolonlara tanımlanan güncelleme kodları sayesinde, kolon değerlerinin yazılım tarafından otomatik olarak doldurulması sağlanır. Güncelleme kodu, ilgili kolon üzerinde açılan menüden Kolon Özellikleri seçeneği ile tanımlanmaktadır. Kolon Özellikleri diyaloğunda Değer İfadesi yardımcı buton (…) ile açılan Makro Oluştur penceresinden ALAN (Geometri Değerleri) makrosunun seçimi ile sağlanır

Sayısallaştırma menüleri iki farklı yapıda (Sayısallaştır ve İlişkilendir) kullanılmaktadır. Sayısallaştır, proje ekranına seçilen sayısallaştırma menüsü ile veri oluşturmak için kullanılır iken; İlişkilendir, grafik ekranda bulunan objeleri ilişkilendirmek için kullanılmaktadır.

Veriler üzerinde uygulanabilecek topolojik düzeltmeler için Araçlar/Topolojik Düzeltmeler altında bulunan araçlar kullanılabilir.

Özgün: Kriter olarak belirlenen özellik ve/veya öznitelik bilgisi aynı olan verilerin aynı tanımlamada (renk, tarama, sembol vb.) gösterildiği bir yöntemdir. Bu yöntemde her bir bilgiye özgü bir tanımlama yapmak mümkündür.

Sayısal Aralık: Kriter olarak belirlenen sayısal özellik ve/ veya öznitelik bilgisinin aşağıda belirtilen seçeneklere göre ayırtlandığı yöntemdir.
Sayısal aralık yönteminde aralık dağılım kuralı ve sayısı aşağıdaki seçenekler kullanılarak belirlenebilmektedir.

Grafik: Kriter olarak belirlenen özellik ve/veya öznitelik bilgisine
göre Pasta, Çubuk, Donut, Çizgi, Alan gibi grafiklerin her obje üzerinde oluşturulmasını sağlayan tematik türüdür.

Etiketleme; veritabanında kayıtlı özellik ve/veya öznitelik bilgilerinin, grafik ekranda ilgili veri üzerine yazdırılması işlemi olarak tanımlanmaktadır.

Temel sorgulamalar; konumsal bilgilerden konumsal olmayan bilgilere, konumsal olmayan bilgiden konumsal bilgiye ve konumsal olmayan bilgiden konumsal olmayan bilgilere şeklinde gerçekleştirilir.

SQL sorgulamalarında ise; SQL cümlecikleri kullanılarak çoklu veri ve çoklu kriterlere göre sorgulama yapılmaktadır.

Konumsal verilere ait konumsal olmayan bilgiler (öznitelik bilgileri) üzerinden, proje ekranında sorgulanan objeye ulaşmak için kullanılan sorgulama yöntemidir.

SQL (Structured Query Language), ilişkisel veritabanı içerisindeki veriler üzerinde sorgulamaların yapılabildiği sorgulama dilidir. SQL cümlecikleri oluşturularak veritabanı
üzerinde her türlü karmaşık ve çapraz sorgu işlemleri gerçekleştirilebilir. SQL’in temel yapısı; select (seç), from (…den), where (nerede) sözcüklerden oluşmaktadır. 

Kolonlara kullanıcı tarafından bilgi girişi aşamasında meydana gelebilecek hataları engellemek ve standart bilgi girişini sağlamak için ‘look-up’ tanımları yapılır. Look-up tanımı yapılacak kolon üzerinde açılan menüden Lookup Tanımla seçeneği kullanılır. (Sayfa 121, Şekil 5.13). Lookup Tanımla diyaloğunda listenin bulunduğu tablo ile değer ve görüntü kolonları tanımlanır.