Açıklık sosyal hizmet ile hizmet alan kişi arasında dikkat edilmesi gereken ilkelerden biri değildir.

Herkesin ortak insani ihtiyaçları vardır fakat her insan bir diğerinden farklı ve eşsizdir.

Thompson (2009) ve Schon (1992) tarafından geliştirilen düşünümsel/dönüşümsel (reective) uygulama modeli, “iyi” uygulamanın ancak sosyal hizmet uzmanlarının eylemleri sırasında ve sonrasında eleştirel olarak düşünmeleri ile mümkün olabileceğine dayanmaktadır. ‘Eylem sırasında düşünmek’, mesleki değerler çerçevesinde ilerlemeyi sağlayacak en uygun yöntemi araştırmayı, uygulamada imgesel ve yaratıcı bir yaklaşım benimsemeyi, kendini karşıdakinin yerine koyarak değerlendirmeyi ifade eder. ‘Eylem üzerine düşünme’ ise eylem üzerine düşünme sürecinden öğrenme ve sosyal hizmet uzmanının eylemlerini, mesleki değerler çerçevesinde değerlendirmesini ifade etmektedir.

Erdem etiği, ‘nasıl yaşamalıyız?’ sorusuna “erdem” kavramını temel alarak yaklaşır. Bu anlayışın savunucuları “erdem” kavramını başköşeye yerleştirirler. Ahlakla ilgili diğer tüm kavramların erdeme indirgenebileceğini ya da bu kavramların ancak erdem aracılığıyla temellendirilebileceğini öne sürerler.

İnsana saygının oluşması için Kant aklın, iradenin, emirlerin ve özgürlüğün önemini vurgulamıştır. Buna göre, kendimiz için istediğimiz bir şey herkes için genelleştirilebilir ve evrenselleştirilebilir bir durumsa ve kendimiz için istemediğimizin başkasına da yapılmasını kabul etmiyorsak bu davranışın doğru olduğu sonucuna varılabilir.

Bilgi ve beceri temelleriyle birlikte sosyal hizmetin üzerine kurulu olduğu değer temeli, mesleki tüm eylemlerde baskı ve ayrımcılığın karşısında insanı amaç olarak belirlemenin, insandan taraf olabilmenin olanağını sağlayacak güçlü bir dayanak oluşturmaktadır.

Verilen örnekte, sosyal hizmet uzmanı meslek değerlerini bir kenara bırakmadığı ve danışanına tamamen kişisel değer ve inancıyla yaklaştığı için etik olmayan kararlar almaktadır.

Bireysel farklılıklara ilişkin olarak değer sistemi, kişiliği, yaşama amacı, sosyal ve ekonomik kaynakları, duygusal ve fiziksel güçleri, bireysel meseleleri, geçmiş deneyimleri, aile ilişkileri vb. gibi koşullara göre belirlenir.

Yasalara, kurallara ve düzenlemelere uyma yükümlülüğü, müracaatçının haklarının üzerinde olabilir.

Bakım etiği feminist etik ile sıkı bir bağ içindedir ve Carol Gilligan’ın düşünceleri üzerinde temellendirilmektedir.

Olumsuz sonuçtan dolayı profesyonel suçluluk hissetme, sosyal hizmet uzmanının karşılaştığı bir etik sorundur, öğrencinin değil.

Modern etiğin sınırlarını aşma çabasının en bilinen örnekleri duygu temelli yaklaşımlarda karşımıza çıkar. Şöyle ki, modern etik içinde duygulara yer yoktur. Etik ilkelerin evrenselleştirilmesi, modern etikte akıl aracılığıyla gerçekleştirilir. Oysa modern etiğin postmodern eleştirisi içinde duygulara özel bir önem verilir. Sadece duygulara değil elbette. Modern etiğin görmezden geldiği düş gücü ve bilinçaltı da post modern etiğin yeni gözdeleri olarak belirmişlerdir. Demek ki duygu temelli yaklaşımlar, duygular ve etik ilkeler arasında bir bağ kurulması gerekliliğinin altını önemle çizmeleri ile kendilerine ayırıcı bir yer edinmektedirler.

Düşünümsel/dönüşümsel uygulama ile ulaşılmak istenen amaç, çeşitli sosyoekonomik, duygusal, kültürel ve politik kaynaklardan gelen karmaşık bilgileri ve değer sistemlerini değerlendirerek, insan haklarını korumaya ve sosyal adaleti sağlamaya çalışmaktır.

Bakım etiği feminist etik ile sıkı bir bağ içindedir ve Carol Gilligan’ın düşünceleri üzerinde temellendirilmektedir.

2004 yılında yayınlanan Sosyal Hizmet Mesleğinin Etik İlkeleri ve Sorumluluklar’ belgesinde hizmet alanlara, meslektaşlarına, uygulama ortamına, profesyonel alt alanlardaki etik sorumluluklar Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları tarafından kabul edilmiştir. Bu kurallar arasında aile üyelerine olan sorumlulukları kapsamamaktadır.

Tepe (1997, s.74) tarafından meslek etikleri tartışmasında ifade edilen oldukça önemli bir noktayı sosyal hizmet uzmanının mesleki eylemleri açısından da aynı önemle vurgulamamız mümkündür; eğer sosyal hizmet uzmanı mesleki eylemlerinden etkilenecek insanın, insan olduğunu unutursa ve insanı araç olarak görürse değer sorunlarıyla değer harcamalarıyla karşı karşıya kalması kaçınılmaz olacaktır. Dolayısıyla bu durum mesleki etikle doğrudan ilgilidir.

Woodside ve Mc Clam (1994)’e göre genel kabul gören değerler kabul, tolerans, bireysellik/bireyin biricikliği, kendi kaderini tayin (Self determinasyon) ve gizliliktir. İçtenlik ise Egan’ın ortaya koyduğu değerler arasındadır.

Sosyal hizmetin geleneksel değerleri arasında yargılayıcı tutum bulunmamaktadır. Tam tersine yargılayıcı olmayan tutum bulunmaktadır. Sosyal hizmet uzmanının onaylama ya da onaylamama duyguları içinde hizmetlerden yararlananları yargılaması, uygulama açısından bir yarar sağlamayacaktır. Sosyal hizmet uzmanı kabul edilemez görülen kimi eylemleri onaylamayabilir ancak bu, hizmetlerden yararlanmak üzere birlikte çalışılan kişinin onaylanmaması anlamına gelmez.

Hizmet kavramı sosyal hizmet mesleğinin öncelikli amacı, hizmet alanlara sosyal işlevsellik sorunlarında yardımcı olmaktır, anlamlılık değildir bu. İnsanlara hizmet etme zorunluluğu her zaman uzmanların kendi isteklerinden önde gelir.

Reamer’in ahla^ki^ dönem adını verdiği ilk dönemde sosyal çalışmacıdan çok hizmet alan vatandaşın ahlakı üzerinde durulmuştur. Daha sonra gelen değerler döneminde ise sosyal hizmet mesleğinin üzerinde durduğu temel olarak görülen değerler hakkında pek çok çalışma yapılmıştır. Böylece sosyal hizmet etiğinde odak noktası hizmet alandan verene doğru kaymıştır. U¨çüncü dönem etik karar verme konusunun önem kazanmasından dolayı karar verme süreci biçiminde adlandırılmıştır. Dördüncü dönemde ise etik standartlar ve risk yönetimi önem kazanmıştır. Son olarak, dijital dönem olarak adlandırılan beşinci dönemde ise teknolojinin, özellikle sosyal medyanın artan kullanımının kişilerle iletişime getirdiği hem kolaylıklar hem de riskler tartışılmaktadır.