Sosyolojide Yakın Dönem Gelişmeler Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kolonyalist politikalara yöneltilen eleştirilerden biri değildir?
Barbar yapılar olarak görülmeleri |
İnsanların medeniyetten ve akıldan yoksun olması |
Medeni kurumlardan uzaklaştıkça uygulamaların acımasızlaşması |
Üzerinde yerleşim olan ulusların kolonileştirilmesinin meşru olmaması |
Kolonilerdeki hammadelerin çok ucuza elde edilmesinin etikliği |
Aydınlanma Çağı’nın ve modernist düşüncelerin ortaya çıkıp geliştiği 18. yüzyıl ve 19. yüzyıl Avrupa’sında hâkim bakış açılarından biri her insanın “akıl yürütme” ile “kendi kendini yönetme” becerisine sahip olabileceği ve bunların doğa yasasına dayanan evrensel birer insan özelliği olduğu varsayımıydı. Böylesi bir bakış açısının, kolonyalizmin köleleştirme gibi uygulamalarına karşı eleştirel bir pozisyon alması ve dolayısıyla kolonilerde yaşayan yerli ulusların “medeniyetten ve akıldan yoksun” olduklarını iddia ederek kolonyalist politikaları meşrulaştıran idari yapılara karşı olması ve karşı durması nihayetinde kaçınılmazdı.
2.Soru
Aşağıdaki kavramlardan hangisi Habermas’ın çalışmalarında kullandığı temel kavramlardan biri değildir?
İletişimsel eylem |
Dil |
Emek |
Etkileşim |
Kolektif bilinç |
Toplumsal evrim;
*dil (ya da sembolik temsil),
*araçsal eylem (emek ile ilişkili) ve
*iletişimsel eylem (etkileşimle ilişkili) olmak üzere, tüm somut eylem biçimlerinin analitik özelliklerini oluşturan üç boyutlu karmaşık bir süreç olarak çözümlenir.
3.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi sömürgeciliği, egemen toplumun dar ekonomik ihtiyaçlarına hizmet eden ve sermayenin “ilkel birikimine” olanak sağlayan ekonomik bir olgu olarak eleştirmiş ve sömürgeciliğin dünya çapında kapitalizmin yayılmasını daha da kolaylaştırdığını savunmuştur?
F.Engels |
J. Stuart Mil |
K. Marx |
A.Kohn |
Reddy |
Doğru cevap C dir. Sömürgeciliği, egemen toplumun dar ekonomik ihtiyaçlarına hizmet eden ve sermayenin “ilkel birikimine” olanak sağlayan ekonomik bir olgu olarak eleştirmiş ve sömürgeciliğin dünya çapında kapitalizmin yayılmasını daha da kolaylaştırdığını savunan düşünür Karl Marx'dır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harvey'e göre Postmodernizm kapsamında yapılmış en iyi çalışmalar da kendini gösteren özelliklerden biri değildir?
Standartlaşmış |
süreksizlik |
Birbiriyle çelişen |
Alaycı |
Çifte kodlu |
Harvey, Charles Jencks’in postmodern ve geç modern arasında yaptığı ayrımı önemli görmektedir. Postmodernizm aslında, “gelenekle yakın geçmişin eklektik bir karışımı” olarak ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda postmodernizm, modernizmin devamı olmanın yanı sıra, modernizmi aşan bir durum sergilemektedir:
“Postmodernizm kapsamında yapılmış en iyi çalışmalar, çoğunlukla çifte kodlu ve alaycı bir özellik taşır; birbiriyle çelişen ve süreksizlik gösteren çok sayıda gelenekten yararlanır; çoğulculuğu sağlayan da en başta bu çeşitliliktir.” Diğer taraftan geç modernizm ise, toplumsal ideoloji açısından değerlendirildiğinde, hem pragmatik, hem de teknokratik bir hâl almaktadır ve kuru ya da klişeleşmiş bir dili yeniden canlandırma amacını taşıyan 1960’lı yıllardan itibaren, “modernizmin stilistik düşünce ve değerlerini uç noktalara götürmektedir.”
5.Soru
Temel olarak ezilenlerin özgürlüğü/kurtuluşu ile ilgili ve tahakküm (domination) olarak tanımlanabilecek bir eylem yada deneyim alanı ile ilişkili olan bilgi türü aşağıdakilerden hangisidir?
Hümanistik bilgi |
Empirik-analitik bilgi |
Tarihsel-hermeneutik/yorumbilgisel (iletişimsel) bilgi |
Eleştirel bilgi |
Araçsal bilgi |
Diğer iki bilgi sisteminden farklı olarak eleştirel bilgi, temel olarak ezilenlerin özgürlüğü/kurtuluşu ile ilgilidir ve tahakküm (domination) olarak tanımlanabilecek bir eylem ya da deneyim alanı ile ilişkilidir (Habermas, 1968: 375-76; Scott, 1995: 232).
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi postmodernizmin özelliklerinden biridir?
Hiyerarşi |
Semantik |
Paradigma |
Simgecilik |
Parafizik |
Hiyerarşi, Semantik, Paradigma ve Simgecilik modernizmin özelliklerinden olmakla birlikte , Parafizik postmodernizme ait bir özelliktir. Doğru cevap E şıkkıdır.
7.Soru
Kolonyalizm tarihinde merkezî bir öneme sahip olan modern sömürgecilik ve kölelik hangi yüzyılda ortaya çıkmıştır?
16. yüzyılda |
17. yüzyılda |
18. yüzyılda |
19. yüzyılda |
20. yüzyılda |
Doğru cevap A dır. Kolonyalizm tarihinde merkezî bir öneme sahip olan modern
sömürgecilik ve kölelik 16.yüzyılda ortaya çıkmıştır.
8.Soru
Çalışanların sadece iş yaşamlarını değil aynı zamanda günlük yaşam pratiklerini de değiştiren esnek çalışma koşulları Sennett’e göre bireyin kişilik yapısı üzerinde birtakım olumsuz sonuçlara neden olduğunu ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Mahremiyet |
Modernizm |
Polemik |
Karakter aşınması |
Kozmopolit |
Çalışanların sadece iş yaşamlarını değil aynı zamanda günlük yaşam pratiklerini de değiştiren esnek çalışma koşulları Sennett’e göre bireyin kişilik yapısı üzerinde birtakım olumsuz sonuçlara, kısaca “karakter aşınması”na neden olmaktadır.
9.Soru
- Yeni iktidar biçimleri,
- Gelecek planlarının zorlaşması,
- Parçalanmış amaçlar,
Yukarıdakilerden hangileri günümüzde var olan esneklik kavramının getirdiği olumsuzluklar arasında sıralanabilir?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Sennett' e göre esneklik olgusunun üretim ve yönetim sürecine yerleşmesi çalışanların hem bireysel olarak karakterlerini hem de sosyal ilişkilerini değiştirmiştir. Sennett’a göre esneklik insanları özgür kılacak yeni koşullar yerine iktidarın ve kontrolün yeni biçimlerini üretmiştir. Esneklik, insanların çalıştıkları yerlerde gelecekleriyle ilgili planlar yapmalarını, bir tarih oluşturmalarını zorlaştırmaktadır. Esneklik nedeniyle insanların amaçları parçalanmakta ve yönlerini kaybetmektedir. Yeni çalışma sisteminin ve yönetim anlayışının “yenilik”, “özgürlük”, ve “serbesti” gibi prensipleri çalışanların gündelik yaşamlarını eskisine oranla daha fazla kontrol eder hale gelmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.
10.Soru
Edward Said’in özellikle Michael Foucault’un “söylem” kavramını Oryantalizme (1978) uygulaması ile birlikte popüler hale geldi ve İngiliz edebiyatı ile kesişmesi sonucunda da bugün post-kolonyalizm olarak adlandırılan düşünceye dönüşen çalışmasının ilk etaptaki adı aşağıdakilerden hangisidir?
Oryantalizm |
Sömürgeci Söylem Teorisi |
Söylemin Düzeni |
Bilginin Arkeolojisi |
Kültür ve Emperyalizm |
Doğru yanıt B seçeneğidir.
11.Soru
Modernizmin koşullarının yaratılmasında hangisinin öncü rol oynadığını söyleyemeyiz?
Fabrika sistemi |
Makinelerle üretim |
Kentleşme |
Yeni haberleşme sistemleri |
Esnek birikim |
Modernizmin; fabrika sistemi, makinelerle üretim, kentleşme, yeni ulaştırma ve haberleşme sistemleri, kitlelere yönelik piyasa ve reklamcılığın ortaya çıkması gibi üretim, dolaşım ve tüketim alanlarında yeni koşulların yaratılmasında öncü bir rol oynadığı kabul edilmektedir. Harvey’e göre, aslında modernizm, bu koşulların yaratılmasında öncü rolü oynamaktan daha çok bu koşullara bir cevap niteliği taşımaktadır. Modernizmin, daha sonra aldığı biçimin bu hızlı değişimlerin içselleştirilmesi, düşünme ve kodlaştırma konularında küçümsenmeyecek derecede bir etkiye sahip olduğunu belirten Harvey, aynı zamanda bu değişiklikleri değişikliğe uğratma ya da destekleme yönünde düşünceler ortaya koyduğunu da vurgulamaktadır.
Esnek birikim, Fordizm’in katı özellikleriyle çatışma ilişkisi içinde belirlenmektedir. Bu birikim rejimi, “emek süreçleri, işgücü piyasaları, ürünler ve tüketim kalıpları” bakımından esnek bir biçime yaslanmaktadır. Temel özelliklerinden biri “yepyeni üretim sektörlerinin, finans hizmetlerinde yepyeni yöntemlerin, yeni piyasaların ortaya çıkması ve hepsinden önemlisi, ticari, teknolojik ve örgütsel yeniliklerin temposunun büyük ölçüde hızlanmış olmasıdır. Esnek birikim, işgücü piyasasında, ürünlerde, tüketim modellerinde hızlı değişimi, daha hızlı teknolojik değişimi, hizmet sektöründe istihdam artışını, sendikanın gücünün azalışını, yüksek işsizlik ve işverenlerinin her değişikliğine uyacak kadar yeterli derecede esneklik beklenen işçilerin güvenliğinin azalmasını içermektedir.
12.Soru
Aşağıdaki terimlerden hangisi hâkim kolonyal güç tarafından desteklenen bir grubun başka bir grubun bölgesinde kurduğu yerleşimi ve bu yerleşim vasıtasıyla gerçekleştirdiği sömürü ifade edilmektedir?
Vekâlet kolonyalizmi |
İçsel kolonyalizm |
Yerleşimci kolonyalizm |
Sömürgeci kolonyalizm |
Yeni-kolonyalizm |
Doğru cevap A dır. Vekâlet kolonyalizmi hâkim kolonyal güç tarafından desteklenen bir grubun başka bir grubun bölgesinde kurduğu yerleşimi ve bu yerleşim vasıtasıyla gerçekleştirdiği sömürü ifade edilmektedir.
13.Soru
Hervey'e göre "olgunlaşmış ve özgül bir birikim rejimi” olarak ortaya çıkmasını sağlayanve bu niteliğiyle, 1973 yılına kadar uzun bir canlılık döneminin temelini oluşturmuşturan rejim aşağıdakilerden hangisidir?
Modernizm |
Kapitalizm |
Fordizm |
Postmodernizm |
Esnek Birikim |
1945 yılından sonra kapitalizm kendi yeniden üretiminin temel koşullarını sağlamak amacıyla politik, kurumsal ve toplumsal düzenlemelere ulusal devletler çerçevesinde bir çözüm bulmuştur. Devlet yetkilerinin doğru biçimlendirilmesi ve kullanılması, Fordizmin bütünüyle “olgunlaşmış ve özgül bir birikim rejimi” olarak ortaya çıkmasını sağlamış ve Fordizm, bu niteliğiyle, 1973 yılına kadar uzun bir canlılık döneminin temelini oluşturmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi postmodernizmin felsefe, sosyoloji gibi farklı disiplinlerle olan ortak yönleri arasında yer almamaktadır?
Farklılığın, başkalığın ve çeşitliliğin reddedilmesi |
Teoriler, evrensel üsluplar gibi genel geçerlilik iddiası taşıyan önermelerin reddedilmesi |
Dil oyunlarında, ilgi kaynaklarında ya da bilim insanları topluluklarında çoğulculuğun ve parçalanmanın kabul edilmesi |
Her şeyin geçici olduğunun ruhsuzca ve alaycı bir şekilde kabul edilmesi |
Meta-anlatıların reddedilmesi |
Harvey’e (1993: 55) göre, disiplinler arası fikir alış verişleri ve karşılıklı etkileşim olmasına rağmen mimari, felsefe, sosyoloji, coğrafya, antropoloji gibi farklı disiplinler, postmodernizmi kendi değişkenlerini kullanarak tanımlamaktadır. Buna karşın bazı ortak yönleri sıralamanın mümkün olduğunu belirten Harvey’e (1997) göre bu ortak yönler:
• Teoriler, meta-anlatılar, evrensel üsluplar gibi genel geçerlilik iddiası taşıyan önermelerin reddedilmesi,
• Dil oyunlarında, ilgi kaynaklarında ya da bilim insanları topluluklarında
çoğulculuğun ve parçalanmanın kabul edilmesi,
• Farklılığın ya da başkalığın ve çeşitliliğin vurgulanması,
• Her şeyin geçici olduğunun ruhsuzca ve alaycı bir şekilde kabul edilmesidir.
Doğru cevap A'dır.
15.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi Filipinler’deki ve başka yerlerdeki ABD sömürge yönetimini savunmuştur?
Immanuel Kant |
Franklin Giddens |
Adam Smith |
Denis Diderot |
John Stuart Mill |
Doğru cevap B dir. Franklin Giddens Filipinler’deki ve başka yerlerdeki ABD sömürge yönetimini savunmuştur.
16.Soru
"Görselleşen medyanın giderek hızlanması ve parçalanması, insanların karmaşık kitapları başından sonuna kadar okuyacak denli yoğunlaşmalarını ve tahammül göstermelerini her geçen gün daha da olanaksız hâle getirmektedir." Harvey bu görüşlerini hangi nitelemesiyle kavramsal bir çerçeve içine almaktadır?
Kapitalizm |
Zaman mekan sıkışması |
Romatizm |
Merkezlenme |
Hâkimiyet |
“hız kapitalizmi”nin büyümesi, görselleşen medyanın giderek hızlanması ve parçalanması, insanların karmaşık kitapları başından sonuna kadar okuyacak denli yoğunlaşmalarını ve tahammül göstermelerini her geçen gün daha da olanaksız hâle getirmektedir (Urry, 1999: 38-39). Harvey bu gelişmeleri, “zaman-mekân sıkışması” (time and space compression) nitelemesiyle kavramsal bir çerçeveye yerleştirmektedir. Böylece “zaman ve mekân sıkışması” fikri, Harvey’in geliştirdiği yaklaşımın merkezine oturmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.
17.Soru
Habermas’ın çalışmaları aşağıdaki yaklaşımlardan hangisiyle yakından bağlantılıdır?
Etnometodoloji |
Fenomenoloji |
Pozitivizm |
Frankfurt Okulu |
İşlevselcilik |
Frankfurt Okulu’nun en önemli ikinci kuşak temsilcilerinden biri olarak kabul edilir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aydınlanma düşüncesi temelinde gelişen modernite projesi'nin bir parçası değildir?
Farklılığın ya da başkalığın ve çeşitliliğin vurgulanması |
Tarih ve gelenekten kopmayı hedefleme |
Efsanenin, dinin, boş inancın akıl dışılığından kurtuluşu |
Rasyonel toplumsal örgütlenme biçimlerinin gelişmesi |
Doğa üzerinde bilimsel hâkimiyet |
Jürgen Habermas’ın kavramsallaştırması olan “modernite projesi” doğrultusunda açıklamaktadır. 18. yüzyılda beliren bu proje, Aydınlanma düşünürlerinin “nesnel bilimi, evrensel ahlak ile hukuku ve kendi ayakları üzerinde duran sanatı, kendi iç mantıkları temelinde geliştirme” yönünde gösterdikleri olağanüstü bir düşünsel çabayı ifade etmektedir. Bu bağlamda, çok sayıda bireyin, özgür ve yaratıcı bir şekilde çalışmalarıyla katkı sağladıkları bir bilgi birikiminin, “insanlığın özgürleşmesi ve günlük yaşamın zenginleşmesi” yönünde kullanılması amaçlanmaktadır. Aydınlanma düşüncesi temelinde gelişen modernite projesi; Doğa üzerinde bilimsel hâkimiyet, kaynakların kıtlığından, yoksulluktan ve doğal afetin rastgele darbelerinden kurtuluşu vaat ediyordu. Rasyonel toplumsal örgütlenme biçimlerinin ve rasyonel düşünce tarzlarının gelişmesi, efsanenin, dinin, boş inancın akıl dışılığından, iktidarın keyfi kullanımından ve kendi insan doğamızın karanlık yanından kurtuluşu vadediyordu. Ancak bu tür bir proje aracılığıyla, bütün insanlığın evrensel, sonsuz ve değişmez nitelikleri ortaya çıkabilirdi.
Harvey’e göre, disiplinler arası fikir alış verişleri ve karşılıklı etkileşim olmasına rağmen mimari, felsefe, sosyoloji, coğrafya, antropoloji gibi farklı disiplinler, postmodernizmi kendi değişkenlerini kullanarak tanımlamaktadır. Buna karşın bazı ortak yönleri sıralamanın mümkün olduğunu belirten Harvey’e göre bu ortak yönler:
• Teoriler, meta-anlatılar, evrensel üsluplar gibi genel geçerlilik iddiası taşıyan önermelerin reddedilmesi,
• Dil oyunlarında, ilgi kaynaklarında ya da bilim insanları topluluklarında çoğulculuğun ve parçalanmanın kabul edilmesi,
• Farklılığın ya da başkalığın ve çeşitliliğin vurgulanması,
• Her şeyin geçici olduğunun ruhsuzca ve alaycı bir şekilde kabul edilmesidir.
Harvey, postmodernist düşüncenin temel özelliklerinin parçalanma, belirlenemezlik ve bütün evrensel ya da bütüncül (totalizing) söylemlere karşı duyulan derin bir güvensizlik olduğunu belirtmektedir. Bu anlayış içerisinde yaygın ve derin değişimi ifade edenlerin ortak yönü “meta-anlatılar”ı reddetmeleridir.
19.Soru
Sennett’in kent tasarımının toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini incelediği kitabı aşağıdakilerden hangisidir?
Otorite |
Zanaatkar |
Sınıfın Gizli Yaraları |
Yeni Kapitalizmin Kültürü |
Gözün Vicdanı |
Sennett, kent tasarımının toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini inceledigi Gözün Vicdanı adlı eserinde, modern kültürün “iç” ve “dış” arasında bir ayrımdan kaygı olduğunu belirtir.
20.Soru
Üçüncü dünya devletlerinin yeterli ve sürdürülebilir kalkınma düzeyine ulaşamamalarını ileri kapitalist dünyaya bağımlılıklarına bağlayan kuramları anlatan terime ne ad verilir?
Bağımlılık Kuramı |
Kolonyalizm |
Post - Kolonyalizm |
Emperyalizm |
Kapitalizm |
Bağımlılık Kuramı
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ