Tarih Felsefesi 1 Final 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İslâm Medeniyeti’nde Peygamber ve yakın çevresinin başına gelen önemli olayların anlatıldığı, yani içeriği özel sınırlarla belirlenmiş tarih kitaplarına verilen genel ad aşağıdakilerden hangisidir?
Tabâkât |
Fütûhu’l Buldân |
Ensâbu’l-Eşrâf |
Meğâzi |
Siyer |
Tabâkât, İslâm Medeniyeti’nde Peygamber ve yakın çevresinin başına gelen önemli olayların anlatıldığı, yani içeriği özel sınırlarla belirlenmiş tarih kitaplarına verilen genel addır. Doğru cevap A'dır.
2.Soru
Vico’ya göre, hangisi, tarih bilgisinin güvenilirliği konusunda göz önüne alınması gereken şartlardan değildir?
Eskiçağa ilişkin yüceltici yargılardan kurtulunmalıdır. |
Öznellikten olabildiğince uzak durulması gereklidir. |
Tarihçi bilginin kendini beğenmişliğinden uzak durulmalıdır. |
Kökenler konusundaki yanılgıdan kaçınmalıdır. |
Eskiler, kendilerine daha yakın çağlar hakkında bizlerden daha bilgilidir. |
Eskilerin, kendilerine daha yakın çağlar hakkında bizlerden daha bilgili oldukları önyargısı vardır. Bu önyargıdan kurtulmak, tarih verilerini bilimsel bir yaklaşımla yeniden değerlendirme olanağı sunmakta, tarafsız karar vermeyi kolaylaştırmaktadır.
3.Soru
Meşşai olarak adlandırılan İslam filozoflarının ilimleri sınıflandırırken yaptıkları ayrım aşağıdaki ikililerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Ontolojik-Epistemolojik |
Biyolojik-Fiziksel |
Ontolojik-Psikolojik |
Sosyolojik-Psikolojik |
Felsefik-Epistemolojik |
İslam düşünürlerinden Meşşai olarak adlandırılan gruba bağlı olanlar ilimleri ontolojik (varlık temelli) ve epistemolojik (bilgi temelli) olarak ayırırlar.
4.Soru
Wartenburg ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Hıristiyanlık, zaman anlayışı bakımından Antik çağın bir ardılıdır. |
Antikçağ Yunan düşüncesi çizgisel zaman anlayışıyla tanışık değildir. |
Çizgisel-teolojik zaman anlayışı, Yeniçağ Avrupası’nda dünyevileşmiştir. |
Çizgisel zaman anlayışı, neredeyse tüm Batılı tarih filozoflarında görülür. |
Yahudilik ve Hıristiyanlık, çizgisel-teolojik bir zaman anlayışı geliştirmiştir. |
Wartenburg’a göre, Hıristiyanlığın getirdiği tarih ve zaman anlayışı, Antikçağ kültürüne yabancıdır ve bu tarih anlayışı, insanın ve toplumun tarihsel bir temeli olduğu yönlü önkabulün Yeniçağ Avrupası’nda da yaygınlaşmasının temel nedenidir. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.
5.Soru
Vico'nun, Yeni Bilim'i boyunca, insanın doğadan ayrı var ettiği kültür dünyasının, medeniyetlerin tümüne işaret edecek şekilde kullanılan anahtar kavramı aşağıdakilerden hangisidir?
Çatı |
Medeniyet |
Kültür |
Sivil |
Doğadışı |
Vico, Yeni Bilim boyunca, insanın doğadan ayrı başına var ettiği kültür dünyasının, medeniyetlerin tümüne işaret edecek şekilde sivil kavramını kullanmıştır.
6.Soru
Umrân sözcüğünü, bir bütün olarak medeniyet kavramını içerecek biçimde kullanan düşünür kimdir?
İbn Sina |
Farabi |
İbn Haldûn |
Gazali |
İbn Rüşd |
İbn Haldûn “dünyadaki umrânın doğası” ifadesini kullanırken, umrân sözcüğünü, yeryüzünde insan topluluklarının kurduğu veya kurabileceği medeniyetlerinin tümünü, yani bir bütün olarak medeniyet kavramını içerecek biçimde kullanmaktadır.
7.Soru
I. Doğa hakkındaki bilgimizin duyu verilerinden çıktığını savunmuşlardır.
II. Evrenin matematik bir yapısı olduğunu savunmuşlardır.
III. Usumuz ve kavramlarımızla evrendeki nesnelerin kendileri arasında tam bir uygunluk olduğunu savunmuşlardır.
Usçularla ilgili yukarıda verilenlerden hangileri söylenebilir?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
İnsanın doğa hakkında düşünsel yoldan genel-geçer ve kesin bilgilere ulaşabileceğini, evrenin matematik bir yapısı olduğunu, o halde, usumuz ve kavramlarımızla evrendeki nesnelerin kendileri arasında tam bir upuygunluk olduğunu savunmuşlardır. Madde II ve madde III söylenebilir. Ancak deneyciler, doğa hakkındaki bilgimizin duyu verilerinden çıktığını söylemişlerdir.
8.Soru
İbn Haldûn’un kendi kullanımı izlendiğinde “mülk” terimi aşağıdaki hangi anlamda kullanılmaktadır?
Örgütlenme |
Egemenlik |
Mutlak monarşi |
Asabiyet |
Riyaset |
Mülk terimi, İbn Haldûn’un kendi kullanımı izlenerek, “mutlak monarşi” anlamında kullanılıyor. İbn Haldûn, devleti (devlet çatısı altındaki kurumlar dâhil), umranın varlığını sürdürmesi için en önemli unsur olarak görürken, farklı devlet tiplerini açıklarken halîfelik ve saltanat çerçevesi dışına çıkmaz. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
Orta Çağ İslâm Medeniyeti’nin ve düşüncesinin temel özelliklerine ilişkin aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Dini bir temelden yoksundur. |
Devlet örgütlenmesinde cumhuriyet benimsenir. |
Şamanizm inancı yaygındır. |
Gelişmelerden tarihçilik de etkilenir. |
Bilimler, yaşanan gelişmelerden bağımsızdır. |
İslâm Medeniyeti ve düşünce yapısıyla ilgili olarak, 1. Dini bir temelden beslenen ve dinin öngördüğü değerler üzerine kurulan İslâm Medeniyeti’nin Araplara ve bu dini benimseyen diğer toplumlara yeni bir toplum ve yaşam modeli sunduğu, 2. Bu yaşam modelinin halifelikle başlayıp saltanatla devam eden devlet örgütlenmelerinde ve devletin çeşitli işlerini yürütmek üzere oluşturulan kurumlarda kökleştirilmesine çalışıldığı, 3. İslâm ile gelen değerlerin bilgiyi ve onun edinilmesini belirleyen esasları, yani bilgi sorununa yaklaşımları derinden etkilediğini ve bu etkinin tarihçiliğe de yansıdığı söylenebilir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ortaçağ’ın bir özelliğidir?
Düşünürler kendi özelliklerini belli etmeye başlamışlardır |
Düşüncede çok seslilik kendisini belli eder |
Yazı dili olarak Latince yerine ulusal dillerin kullanımına başlanmıştır |
Felsefeyi yapanlar ve işleyenler yazarlar, araştırmacılar, üniversitelerin öğrencileridir |
Düşüncede tek seslilik baskındır |
Rönesans’ta karşılaşılan düşünce sistemleri ve öğretiler, ilkçağ’ın ve Ortaçağ’ın evren ve hayat görüşlerindeki tüm renkleri taşısalar da artık Ortaçağ’daki gibi tek seslilik değil, ilkçağ’daki gibi çok seslilik söz konusudur. Doğru cevap E'dir.
11.Soru
Descartes’ın, insanı evrenin merkezine yerleştiren ve Yeniçağ evren kavrayışının temel bir aksiyomu olan Latince sözü aşağıdakilerden hangisidir?
Verum et factum convertundur |
Iustitia est fundamentum regnorum |
Cogito ergo sum |
Ratio non est res extentia |
Historia est magistra vitae |
Descartes, felsefe ve bilime getirdiği anlayış, insan anlayışının dolayısıyla da evreni kavrayış biçiminin büyük ölçüde değişmesine yol açmıştır. En bilinen sözü “Düşünüyorum, öyleyse varım” “Cogito, ergo sum” insanı evrenin merkezine yerleştiren Yeniçağ evren kavrayışının temel bir aksiyomu olmuştur. Doğru cevap C'dir.
12.Soru
Aydınlanma’yı düşüncede ve kültürde bir laikleştirme çabası olarak tanımlayan düşünür?
Immanuel Kant |
David Hume |
Collingwood |
Paul Hazard |
Giambattista Vico |
Collingwood, Aydınlanmayı düşüncede ve kültürde bir laikleştirme çabası olarak tanımlarken, bu çabanın yalnızca kurumlaşmış dine değil, aynı zamanda dinin kendisine karşı bir başkaldırıyı içerdiğini vurgular.
13.Soru
Vico’nun, insanlıktaki, 1. Gelişme ve ilerlemelere, 2. Düşüş, gerileme ve barbarlaşmaya işaret etmek üzere kullandığı kavramlar, sırasıyla aşağıdakilerden hangileridir?
Gratia ve Teoloji
|
Mondo civile ve Mondo naturale
|
Verum ve Factum
|
Ricorso ve Corso
|
Corso ve Ricorso
|
14.Soru
Daha çok, kişiye özel, duyu deneyimlerinin sınırlarını aşan ve metafizik boyutu olan deneyimleri kapsayacak biçimde kullanılan kavram hangisidir?
Mistik |
Panteizm |
Nous |
Sudûr teorisi |
İdea |
Tanımı verilen sözcük mistiktir. Doğru cevap A'dır.
15.Soru
Fârâbî’ nin yaşadığı dönemde önemli ilim merkezlerinden biri olan, Moğol istilasından sonra ününü yitirmiş ve bir daha eski düzeyini yakalayamayan şehir hangisidir?
Habeşistan |
Bağdat |
Mekke |
Medine |
Cidde |
Fârâbî’nin yaşadığı dönemde (870-950) önemli ilim merkezlerinden biri olan Bağdat, Moğol istilası sonrasında ününü yitirmiş ve bir daha eski düzeyini yakalayamamıştır. Doğru cevap B’dir.
16.Soru
Macchiavelli'ye göre olayları neden-sonuç ilişkisi içerisinde açıklayacak olan bir siyasi tarih yazımı, öncelikli olarak aşağıdaki amaçlardan hangisine hizmet edecektir?
Devlet yöneticilerine yararlı bilgi sağlayacaktır |
Gelecekteki tarihçilere doğru bir metot sunacaktır |
Ataların tecrübelerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır |
Analitik düşüncenin gelişimine katkıda bulunacaktır |
Bilim adamları arasındaki tartışma ortamına katkı sağlayacaktır |
Macchiavelli tarihe faydacı bir bakış açısıyla bakar. Bu bağlamda, neden-sonuç ilişkisini merkezine alan bir tarih yazımı, devlet yöneticilerine neyi nasıl yapmaları gerektiği konusunda rehberlik edecektir. Doğru cevap A'dır.
17.Soru
“İbn Haldûn’un doğduğu ve yetiştiği dönemde Endülüs ve Kuzey Afrika’da siyasî ve medenî yaşam ile ilim ve düşünce faaliyetleri gerileme aşamasındadır.”
Yalnızca yukarıda verilen cümleden hareketle aşağıdaki hangi sonuca ulaşılabilir?
İbn Haldûn’un Anadolu’da yaşadığına |
İbn Haldûn’un coğrafi ve bölgesel gelişmelerden etkilenmiş olabileceğine |
İslâm Medeniyeti’nin büyük bir medeniyet olduğuna |
İbn Haldûn’un büyük eserler verdiğine |
Bölgenin kısa sürede toparlanacağına |
İbn Haldûn’un doğduğu ve yetiştiği dönemde Endülüs ve Kuzey Afrika’da siyasî ve medenî yaşam ile ilim ve düşünce faaliyetleri gerileme aşamasındadır. Endülüs’te felsefenin giderek önemsizleştiği, genel kültür seviyesi düştüğü, Hıristiyanlara karşı yapılan savaşların sonucunda İslâm Medeniyeti maddi ve manevi olarak gittikçe gerilediği bir süreç yaşanmaktadır. İslam dünyası, Moğol İstilası ve Haçlı Seferleri gibi olaylar sonucunda sarsılmıştır. Sarsıntı, İslam dünyasını sadece ilmi ve kültürel bakımdan değil; siyasi, iktisadi ve ilmi-kültürel bakımdan olumsuz etkilemiştir. İbn Haldûn’un da bu gelişmelerden etkilenmemesi düşünülemez.
18.Soru
Tarih sürecinin önemine, pozitif hukukun kavranması bağlamında değinen düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Hugo Grotius |
Francis Bacon |
Thomas Hobbes |
Niccolo Macchiavelli |
Jean Bodin |
Tarih sürecinin önemine, pozitif hukukun kavranması bağlamında değinen düşünür Hugo Grotius’dur. Ona göre pozitif hukuk, ancak konulduğu zaman, yer ve durumdaki insan-toplum koşullarının bilinmesiyle, yani tarihsel zeminde kavranabilir.
19.Soru
Usçuluk hangi yüzyıllar arası etkili olmuş ve o çağa “Us Çağı” adını verebilmiş bir akımdır?
16. ve 17. Yüzyıllar arası |
17. ve 18. Yüzyıllar arası |
18. ve 19. Yüzyıllar arası |
15. ve 17. Yüzyıllar arası |
17. ve 19. Yüzyıllar arası |
Usçuluk o denli etkili olmuş bir düşünce çığırıdır ki, Avrupa’da 17. yüzyıl ortalarından 19. yüzyılın ilk yarısının sonuna (1850’lere) uzanan zaman dilimi, çoğu felsefe tarihçisince, “Us Çağı” olarak adlandırılmıştır. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.
20.Soru
Bir bilgi alanı olarak tarihin epistemolojisi, bir varlık alanı olarak tarihin ontolojisi olan ilim aşağıdakilerden hangisidir?
Tarih ilmi |
Umran ilmi |
Doğa ilmi |
Matematik ilmi |
Sanat ilmi |
Umran ilmi, bir bilgi alanı olarak tarihin epistemolojisi, bir varlık alanı olarak tarihin ontolojisidir; çünkü bu ilim, insan ve toplumu genelliğinde kavramayı amaçlayan bir ilim olarak, en genel ve en temel olanın kuramıyla ilgilenen felsefe içerisinde temellendirilebilir. Zaten İbn Haldûn’a göre umran ilmi sayesinde hikmet ilimlerinden sayılmayı hak eden tarihin felsefî yönü tam da buradadır. Doğru cevap B'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ