Tarih Felsefesi 1 Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Rönesans’ın ve hümanizmin temel sloganı aşağıdakilerden hangisidir?
Daha az tanrı, daha fazla insan |
Yok olsun Kilise, varolsun özgür toplum |
Daha fazla din, daha az bilim |
Daha fazla tanrı, daha az insan |
Daha az din, daha az sorun |
Kökleri 14. yüzyıla kadar geri götürülebilecek olan Rönesans hareketi temel sloganı “daha çok insan, daha az tanrı” olan bir akımdır. Doğru cevap A'dır.
2.Soru
Tarihi “....içinde yaşadığımız en kesin güncelliğin bilimidir,” şeklinde tanımlayan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Karl Popper |
Ortega y Gasset |
Karl Jaspers |
Pitirim Sorokin |
Braudel |
Ortega y Gasset şeyler için doğa ile insan için tarihin aynı anlama geldiğini ileri sürmüş, insanın kendi yaptıkları dışında doğasının olmadığını söylemiştir (Gasset 1941, s. 217). Geçmişi insanın yaşamının kendisi olarak değerlendiren Gasset’e göre tarih, “....içinde yaşadığımız en kesin güncelliğin bilimidir” (Gasset 1992, s. 113). Öyleyse geçmiş anlamında kullanılan tarihin, insanı önemli ölçüde belirlemekte ve günlük hayatı da etkilemekte olduğu göz önüne alındığında günlük hayatın sorunlarının da tarih araştırmalarına konu olması neredeyse kaçınılmazdır (Bıçak 2004, s. 20).
3.Soru
İslâm Medeniyeti’nde bilgi, daha çok hangi kavram ile ilişkili olarak değerlendirilmiştir?
İyilik |
Hayırlı olma |
Hikmet |
Akıl |
İlim |
İslâm Medeniyeti’nde bilgi, daha çok hikmet ile yani El-İsfahânî’nin tanımlamasıyla “ilim ve akıl ile gerçeği yakalama” durumu ile ilişkili olarak değerlendirilmiştir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Voltaire'e göre, tarihle uğraşmanın faydalarından biri değildir?
Siyasetçilere ve halka, kendi toplumlarını diğer toplumlarla karşılaştırma fırsatı verir |
Geçmişte yapılmış hatalarının yinelenmemesi için örnek sağlar |
Eski yöneticiler hakkındaki herşeyi öğretir |
Tarihteki devletlerin başarısının altında yatan sebeplerin anlaşılmasını sağlar |
Analitik düşünmenin önünü açar |
Fransız filozof Voltaire'e (Francois Marie Arouet) göre, tarih, toplumlar için faydalıdır. Bu faydası da temel olarak geçmişteki medeniyetlerin deneyimlerini ve hatalarını öğrenerek, onlardan ders çıkarmak ve nihayetinde daha iyiye gitmek düşüncesinde yatar. Analitik düşünme : problemlerin (tarih dahil) bileşenlerini ve etkileşimlerini dikkate almaktır ve bunu yaparken farklı açılardan da bakmaktır. Doğru cevap E'dir.
5.Soru
I. Felsefe-us II. Tarih-imgelem III. Şiir-anımsama. Bacon’a göre, olgularla ilişkiler sırasında etkin olan yetilerimize ait yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi/hangileri doğrudur?
Yalnız III
|
Yalnız II
|
I ve II
|
Yalnız I
|
I ve III
|
6.Soru
Aşağıda İbn Haldûn’un Mukaddime adlı eserinde kullandığı kavramlardan oluşan hangi eşleşme taşıdığı anlam bakımından doğru verilmiştir?
Umrân → cahil halk |
Bedevî → şehir halkı |
Sanat → zanaat |
Asabiyet → öfke |
Mülk → demokrasi |
İbn Haldûn; umrân kavramı ile yeryüzünde insan topluluklarının kurduğu veya kurabileceği medeniyetlerinin tümünü, bedevîlik ile göçebe ya da yerleşik ayrımı yapılmaksızın, kırdaki, arazideki yaşamı, asabiyet ile insanların bir arada yaşamak için gereksinim duydukları dayanışma ruhunu, mülk ile mutlak monarşiyi kasteder. Sanat kavramı ile ise ekonomide de değeri olan farklı meslek bilgi ve becerilerinin toplamını, yani zanaatı kasteder.
7.Soru
Aşağıdaki İslam düşünürlerinden hangisi İslam tarih yazıcılığının ilk metinlerini oluşturan Siyer-Meğazi literatürüne eser vermiştir?
El-Vakıdi |
İbn Haldun |
Gazzali |
İbn Sina |
Taberi |
İlk İslam tarih yazımı metinlerini oluşturan Siyer-Meğazi'ye eser bırakan İslam düşünürleri arasında Vehb Ibn Münebbih, Muhammed Ibn Ishak ve El-Vakıdi sayılabilir.
8.Soru
Bacon’ı tarih felsefesi için özel kılan nedir?
Ne Theoria ne de Empeiria’nın bilimsel etkinliğin dayandığı temel olmadığını göstermesi |
Theoria’nın bilimsel etkinliğin dayandığı temel olduğunu göstermesi |
Hem Theoria hem de Empeiria’nın bilimsel etkinliğin dayandığı temel olduğunu göstermesi |
Empeiria’nın bilimsel etkinliğin dayandığı temel olduğunu göstermesi |
Felsefenin bilimsel etkinliğin dayandığı temel olduğunu göstermesi |
Bacon, “bilim” kavramını empeiria anlamındaki historia’ya dayandırmakla, en azından “theoria-empeiria” karşıtlığını aşmış ve “empeiria”yı, bizzat bilimsel etkinliğin dayandığı temel olması bakımından, doğa araştırmalarına yönelen insan için 16. yüzyıla kadar rastlanmamış özel bir öneme ve değere kavuşturmuştur. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.
9.Soru
İlk tarih filozofu Augustinus'un zaman-tanrı kavramı hangi şıkta doğru açıklanmıştır?
Tanrı, kendi başlangıçsızlığı ve sonsuzluğu ile varlıkların gelip geçiciliği arasında salınıp duran insana, İsa Peygamber aracılığıyla, sonsuzluğa kavuşmanın yolunu açmıştır. |
Zaman ve tanrı Hıristiyan bir anlayış doğrultusunda yazılan tarihtir. |
Zamanın tanrı için değil, insan için var olan bir yapısı vardır. |
Zaman geçmişi vahiy öncesi ve sonrası olarak ikiye ayırır. |
Zaman-tanrı günahtan kurtulmanın anahtarıdır. |
Augustinus’a göre, Tanrı zamanın dışında, O’nun tarafından yaratılmış her şey zamanın içindedir. Zaman, içinde bulunulan anda var olmayan geçmiş, bir boyuttan yoksun olan şimdi ve henüz var olmamış gelecek arasında bulunan ve bundan dolayı yalnızca şimdi yaşamakta olan kişinin anımsaması ve beklentisi sayesinde anlam kazanan bir yapıdır. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.
10.Soru
18. yüzyılın geneli göz önünde bulundurulduğunda “tarih” hakkında aşağıdaki hangi sonuca ulaşılabilir?
Aydınlanma’da tarihe karşı ilgi artmıştır. |
Tarih çalışmaları azalmıştır. |
Tarih, edebi bir tür olmaktan çıkmıştır. |
Tarih felsefesinin duraklama dönemi olmuştur. |
Kilise etkisi görülmüştür. |
18. yüzyıl genelinde tarih yine de bir edebi tür, ahlak bakımından pratik değeri olan bir uğraş olarak görülmesi durumu azalmıştır. Önceki yüzyıllara kıyasla tarihe yönelik çalışmalar gözle görünür oranda artmıştır ve tüm olumsuz görüşlere karşın, 18. yüzyıl, tarih felsefesinin doğum yüzyılı olmuştur. Aydınlanma’da tarihe karşı özel ilgi ve merak da artmıştır. Doğru cevap A'dır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Haldun'un eserlerinden birisi değildir?
Mukaddime |
Kitabu'l-İber |
Et-Ta'rif |
Şifau's-Sail |
Tarihu'r-Rusul ve'l-Müluk |
Mukaddime, Kitabu'l-İber, Et-Ta'rif ve Şifau's-Sail İbn Haldun'un eserleri olup Tarihu'r-Rusul ve'l-Müluk Taberi'nin eseridir.
12.Soru
Ünlü düşünür Hitti’ye göre 14. yüzyıl İslam dünyasının genel durumu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
İslam dünyası, Moğol İstilası ve Haçlı Seferleri gibi olaylar sonucunda sarsılmıştır. |
Yaşanan gelişmeler, İslam dünyasını sadece askeri olarak olumsuz etkilemiştir. |
Bağdat, Moğol istilası sonrasında ününü yitirmiştir. |
İslam Medeniyeti bu dönemde gerileme yaşamıştır. |
Yaygın hastalıklar ortaya çıkmıştır. |
İslam dünyası, Moğol İstilası ve Haçlı Seferleri gibi olaylar sonucunda sarsılmıştır. Sarsıntı, İslam dünyasını sadece ilmi ve kültürel bakımdan değil; siyasi, iktisadi ve ilmi-kültürel bakımdan olumsuz etkilemiştir.
13.Soru
Aydınlanma’da egemen tarih anlayışına ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Kuşkuculuk artmıştır. |
Modern tarih anlayışının temelleri atılmıştır. |
Tarihe olan özel ilgi azalmıştır. |
Önemsiz bir geçiş dönemidir. |
Tarihin işe yaramayacağı görüşü sona ermiştir. |
Aydınlanma, önceki yüzyıllara oranla tarihe yönelik kuşkuculuğun azaldığı, hatta tarihe özel bir ilginin gösterilmeye başlandığı bir zaman dilimidir. Tarih anlayışı ve tarih yazıcılığı bakımlarından da Avrupa kültürü için önemli bir dönemeçtir. Usçuluğun etkisinde kalmış olan tarihçiler, tarihteki olayları en geniş boyutlarıyla incelemeyi amaçladıkları için, tarih üzerine çalışmalarda köklü değişiklikler ortaya çıkmış ve “Modern” olarak nitelenebilecek yeni bir tarih anlayışının temellerini atmışlardır. Fakat tarihçilik açısından olumlu sayılabilecek bu gelişmelerin yanında, tarihin işe yaramaz bir yük olduğu gibi olumsuz görüşlerin etkisi de sürmüştür.
14.Soru
Yunanca sağlam temelli bilgi anlamına gelen ve bilgi kuramı olarak adlandırılan alan aşağıdakilerden hangisidir?
Ontoloji |
Antoloji |
Epistemoloji |
Antropoloji |
Metodoloji |
Yunanca episteme ve logos'tan türeyen epistemoloji dilimize bilgi kuramı ya da bilgi felsefesi olarak çevrilmektedir. Doğru cevap C'dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Hıristiyan felsefesinin zeminini hazırlayan düşünürlerin, Hıristiyan dogmalarını Antikçağ Yunan felsefesinin araçlarıyla biçimlendirdikleri dönemi tanımlar?
Gnostik çağ
|
Yüksek Skolastik dönemi
|
Skolastiğin düşüş dönemi
|
Erken Skolastik dönemi
|
Kilise Babaları dönemi
|
16.Soru
Hangisi Rönesans hareketinin getirdiği yeniliklerden biri değildir?
Ortaçağ düzeni çözülerek, Yeniçağı oluşturacak ilkelerin ve düşünce yapısı kendini belli etmeye başlamıştır. |
Ortaçağ’daki tek sesliğin yerine çok seslilik söz konusu olmuştur. |
Düşünürler yapıtlarında kendi dilleri yerine Latince kullanmaya başlamıştır. |
Din adamları değil, yazarlar, araştırmacılar ve üniversite öğrencileri felsefe yapmaya ve işlemeye başlamıştır. |
Yaşamın bütün yönleri madde ve mekanik ilişkisi temelinde değerlendirilmeye başlanmıştır. |
Rönesans’ta düşünürler de yapıtlarında kişiliklerini, kendisini özgün kılan unsurları açıkça belirtmeye ve yavaş yavaş yazı dili olarak Latince yerine kendi ulusal dillerini kullanmaya başlamışlardır.
17.Soru
Vico’ya göre tarihin gerçek ereği aşağıdakilerden hangisidir?
Savaş-kahramanlık
|
Düşüş-batış
|
İlerleme-gelişme
|
Kültür-sivil dünya
|
Eskaton-kurtuluş
|
18.Soru
Voltaire’ e göre doğru ve nesnel tarih yazmak ne gerektirir?
Dürüstlük |
Yalınlık |
Tutarlılık |
Felsefe |
Özlülük |
“Nesnel” ve “doğru” bir tarih yazmak, Voltaire’e göre, tarih üzerine felsefe yapmayı, yani tarih felsefesini zorunlu kılar.
19.Soru
Ortaçağ İslâm medeniyetindeki bilimler düşünüldüğünde aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Bilgi, “ilim ve akıl ile gerçeği yakalama” durumudur. |
İlimler, ontolojik ve epistemolojik ölçüte göre sınıflandırılır. |
Felsefeye akılcı bir bakış açısıyla yaklaşılır. |
Önemli düşünürlerin hepsi “tarih”e ilimler sınıflamasında yer verir. |
Evrenin nasıl yaratıldığı konusunda Allah tek ve en doğru kaynaktır. |
Ortaçağ İslâm anlayışında El-Hârezmî dışında klasik sayılan filozofların hemen hiçbiri, ilimler sınıflamasında “tarih”e yer vermez.
20.Soru
David Hume’un Genel İngiltere Tarihi adlı yapıtının, Voltaire’i aşağıdakilerden hangisi konusunda esinlediği ileri sürülebilir?
Tarih yazıcılığının bir bilim olması gerektiği
|
Tarihin ontolojik esaslara göre kurulması gerektiği
|
Felsefece yazılan bir tarihe gereksinim olduğu
|
Tarihçiliğin anlamsızlığı ve gereksizliği
|
Tarihte genel-geçer yasaların bulunabileceği
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ