Tarih Felsefesi 1 Final 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Antikçağ Yunan toplumunda Herodotos ile başlayan eleştirel, araştırmacı ve belgeleri önemseyen tarihçilik tutumunu devam ettiren filozof aşağıdakilerden hangisidir?
Pindaros
|
Thukydides
|
Protagoras
|
Platon
|
Empedokles
|
2.Soru
Tarihin ilk kuruluşu, babadan oğula ve bir nesilden ötekine geçişin hikayesiyle olmuştur; fakat zamanla aktarılan şeyler arasına pek çok inanılmaz olay katılınca, aktarımda doğrular azalmış, bu yüzden de ulusların kökenlerini anlatan hikayeler saçma unsurlarla dolmuştur. Düşüncesinde olan düşünür kimdir?
Berkeley |
Galileo |
Kant |
Voltaire |
Copernicus |
Bu dünceye sahip olan düşünür Voltaire’dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisinin İbn Haldûn’un kendinden önceki İslam düşünürlerinden ayrılan bir tarihçi olmasında etkisi yoktur?
Hıristiyanlığın tarih anlayışını temel alması |
Bir toplum felsefesi kurması |
Yeni bir açıklama yöntemi geliştirmesi |
Yeni bir akıl yürütme yöntemi geliştirmesi |
Olayları farklı bir tarih dizin temeline oturtması |
İbn Haldûn, tarih yapıtında olayları zamandizin sırası temeline oturtmak yerine- kendisinden önce Belâzurî ve Mes’ûdî’nin de yaptığı gibi- bölümlere ve devirlere ayırarak ele almayı yeğlemiştir; fakat anlattığı ve açıkladığı olayları tarihsel çerçeveye oturtmak konusunda bu sayılan tarihçilerden daha başarılı olmuştur. Yeni bir açıklama ve akıl yürütme yöntemiyle tarih yazmak isteyen İbn Haldûn’un kişisel deneyimleri ve çalışmaları, onu bir toplum felsefesi kurmaya da yöneltmiştir. İbn Haldûn, tarih bilimini üzerinde çalışılması gereken bir alan olarak görmesi nedeniyle kendinden önceki tüm İslam düşünürlerinden ayrılan bir tarihçidir.
4.Soru
“Varlıktaki tüm unsurların varoluşlarının kökenini Tanrı’ya bağlayan açıklama tarzı” anlamında kullanılan Yunanca sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
Theologia
|
Theogonia
|
Theosophia
|
Kozmogonia
|
Kozmoloji
|
5.Soru
18. yüzyıl Avrupa’sında tarih felsefesinin ortaya çıkmasına zemin hazırlayıcı etkenlerin başında aşağıdakilerden hangisi gelir?
Usçuluk
|
İlerleme inancı
|
Denklikçi Doğruluk Kuramı
|
Nedensellik Yasası
|
Matematik Fizik
|
6.Soru
Arapça’da “batı” anlamına gelen garbdan türetilmiş ve Ortaçağ’dan günümüze uzanan zaman diliminde, Libya ve Tunus’tan Fas’a kadar uzanan, Kuzey Afrika’nın batı bölgesine verilmiş isim aşağıdakilerden hangisidir?
Barbar |
Medeniyet |
Şark |
Mağrib |
Efham |
Mağrib/Mağrip (Türkçe’de Mağrip kullanımı daha yaygındır), Arapça’da “batı” anlamına gelen garbdan türetilmiş ve Ortaçağ’dan günümüze uzanan zaman diliminde, Libya ve Tunus’tan Fas’a kadar uzanan, Kuzey Afrika’nın batı bölgesine verilmiş isimdir. Mısır, yani Kuzey Afrika’nın doğusu için kullanılan isim de Arapça’da “doğu” anlamındaki şark sözcüğünden türetilmiş Meşrik olmuştur.
7.Soru
“Verum et factum convertundur” yani “Doğruluk ile olgu birbirine dönüştürülür sözü kime aittir?
Descartes |
Vico |
Leibniz |
Spinoza |
Locke |
Vico’nun Yeni Bilim’de dile getirdiği en önemli savlardan birisi de Latince’de “Doğruluk ile olgu birbirine dönüştürülür” anlamına gelen “Verum et factum convertundur” olmuştur. Bu sav, insanın en iyi kendi yapıp etmelerini bilebileceğini dile getiren düşünceyle bire bir örtüşür, çünkü doğruluk ile olgunun iç içe geçtiği yer, toplumsal sivil dünyadır.
8.Soru
I. Din temelli medeniyetin sunduğu bir kavramsal çerçeve içerir.
II. Ortaçağ Hıristiyan Medeniyetinin dönüştürülmesiyle ortaya çıkmıştır.
III. Tanrı ve Kilise’nin yerini, insan ve onun yapıntısı olan kültür dünyası alır.
Yeniçağ Avrupa Medeniyeti ile ilgili olarak yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Yukarıda verilenlerden madde II ve madde III doğru bilgidir ancak din temelli bir medeniyetin sunduğu kavramsal çerçeve felsefe tarafından sorgulanmış ve eleştirilmiştir.
9.Soru
Gerçek îman, kişinin Tanrı önünde kibrini kırması ve nefsini alçaltmasıdır diyen ve gnostiklere karşı olan düşünür hangisidir?
Aristo |
Kartacalı Tertullianus |
Kartacalı Tertullianus |
Braudel |
Gasset |
Kartacalı Tertullianus, gnostiklere karşı olan bir düşünürdür. Felsefe tarihinde en iyi bilinen sözü, “Credo quia absurdum est”-yani “Akıl almaz olduğu için inanıyorum” olan
Tertullianus’a göre gerçek îman, kişinin Tanrı önünde kibrini kırması ve nefsini alçaltmasıdır.
Bu anlayışa göre, tanrısal sırların bilinçte veya akılda doğmasını beklemek, Tanrı’ya karşı en büyük küstahlıktır.
10.Soru
El-Müstasfâ adlı yapıtında ilimleri salt aklî, salt naklî ve hem aklî hem naklî olarak genel açıdan üçe ayırmış filozof kimdir?
İbn Rûşd |
Gazzâlî |
İbn Sînâ |
Fârâbî |
İbn Haldûn |
Gazzâlî, El-Müstasfâ adlı yapıtında ilimleri salt aklî, salt naklî ve hem aklî hem naklî ilimler olarak genel açıdan üçe ayırmış; özellikle matematik, mantık, doğa bilimleri
ve felsefeyi kapsayan aklî ilimleri hakikate ulaştırmakta yetersiz kaldıkları
gerekçesiyle eleştirmiş, bu eleştirilerini Dalâletten Kurtuluş’ta yinelemiştir (Gazzâlî,
1937; 2003a; Ülken 1998, s.112). Doğru cevap B’ dir.
11.Soru
İlimleri sınıflarken fiziği “aşağı”, matematiği “orta”, metafiziği de “yüce” olarak niteleyen ve İbn Sînâ’yı etkilen bilim adamı kimdir?
Ali Kuşçu |
Takiyüddin |
Hârezmî |
El-Bîrûnî |
Farabî |
Hârezmî ilimleri sınıflarken fiziği “aşağı” , matematiği “orta” , metafiziği de “yüce” olarak nitelemiş ve İbn Sînâ’yı etkilemiştir. Doğru cevap C’dir.
12.Soru
“Mukaddime İbn Haldûn’un kapsamlı bir dünya medeniyetleri tarihi projesi olarak tasarladığı ve yazdığı Kitâbu’l-İber’in Giriş bölümü ile Birinci Kitap’ın toplamından oluşan kısmıdır.” Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Birinci Kitap’ta öne çıkan konulardan biri değildir?
Umrânın doğası |
İlimler |
Sanatlar |
Kazanç |
Araplar’ın, Berberîler’in ve Zenâte kabilesinin tarihi |
İbn Haldûn, Birinci Kitap’a da dünyadaki umrânın doğası, ona ilişkin olan bedevîlik (göçebe ya da yerleşik ayrımı yapılmaksızın, kırdaki, arazideki yaşam), hadarîlik (kentlerdeki yerleşik yaşam), tagallüb (savaşta zafer elde ederek egemenlik kurma), kazanç, geçim, ilimler, sanatlar vb. konuları ve bunlara ilişkin nedenleri genel bir açıdan ele almıştır. Araplar’ın, Berberîler’in ve Zenâte kabilesinin tarihini Kitâbu’l-İber kapsamında Mukaddime’den sonra yazmıştır.
13.Soru
Vico'nun eseri Yeni Bilim'deki anahtar kavramlardan birisi olan "kayra" aşağıdakilerden hangisidir?
Tanrısal iyilik (inayet) |
Bilimsel merak |
Tanrısal güç |
Bilimsel haz |
Tanrısal bilgi |
İtalyan filozof Giambattista Vico'ya (Giovanni Battista Vico) göre, Yeni Bilim (La Scienza Nuova), tüm tarihsel ve sosyal yaşam, insanların, doğaya ve kendilerine egemen bir tanrıyı gözeterek yaptıkları düzenlemelerle doludur. İnsanlık tarihi, tanrısal iyilik (inayet) - kayra - kader (providenza - provvidenza (italyanca) ; providence (ingilizce) ; vorsehung (almanca) ; inâyet (arapça), iyilik, kader) ile yönlenmektedir. Doğru cevap A'dır.
14.Soru
I. Rönesans, Ortaçağ ve Yeniçağ arasında bir köprüdür.
II. Rönesans, “yeniden doğuş” anlamına gelir.
III. Hümanizm, Rönesans’ın barındırdığı akımlardan
biridir.
Rönesans’la ilgili yukarıda verilenlerden hangileri söylenebilir?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Yukarıda verilenlerden tümü Rönesans’la ilgili doğru bilgidir.
15.Soru
Peygamber ve yakın çevresinin başına gelen önemli olayları anlatan sınırları belirli kitap türü aşağıdakilerden hangisidir?
Fütuhu'l-Buldan |
Tabakat |
El Bidaye |
Tarihu'r-Rusul ve'l-Müluk |
El-Kamil fi't-Tarih |
Tabakat, İslam Medeniyeti'nde Peygamber ve yakın çevresinin başına gelen önemli olayların anlatıldığı, içeriği özel sınırlarla belirli tarih kitaplarının genel adıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hobbes ve Bacon’ın ortak bir görüşüdür?
İnsan insanın kurdudur.
|
Bilgi güçtür.
|
Bilimde tek geçerli yöntem tümevarımdır.
|
Egemene devredilen yönetim hakkı geri istenemez.
|
Historia civilis, bir theoria etkinliği olamaz.
|
17.Soru
İbn Sina’nın ilim sınıflandırmasında Matematik, geometri, astronomi, müzik, gramer, retorik ve mantık bir araya geldiğinde nasıl anılır?
Yüksek öneme sahip ilimler |
Orta ilim |
Yedi özgür sanat |
Düşük ilim |
Ahlaki ilim |
Matematik, geometri, astronomi ve müzik, Ortaçağ Hıristiyan dünyasında trivium-quadrivium olarak ikiye ayrılan ve gramer, retorik ve mantıktan oluşan trivium ile bir arada sayıldığında septem artes liberalesi (yedi özgür sanat) ortaya çıkaran quadrivium grubundaki bilgi alanlarıdır. Bu bilgi alanlarının İslâm dünyasına yabancı olmaması, 8.-9. yüzyıldaki İslâm düşünürlerinin, fiam, Bağdat gibi dönemin saygın ilim merkezlerinde, bazı Hıristiyan düşünürlerden öğrenim görmesi sayesinde mümkün olmuştur.
18.Soru
Voltaire, eski çağlara ilişkin 3 bin yıllık tarihin yeterince bilinmemesini nasıl açıklamıştır?
Yazılı tarih olmaması |
Savaşlar |
Kavim göçleri |
Tarihin sözlü anlatıma dayanması |
Devrimler |
Voltaire, eski çağlara ilişkin 3000 yıllık tarihin yeterince bilinmemesinin şaşkınlık yaratmaması gerektiği düşüncesindedir. Voltaire, bu bilinmezliğin nedenleri olarak devrimlere ve bu devrimler sırasında tamamen yok edilen belgelere işaret etmiştir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi deneyciler grubundaki düşünürlerden biridir?
Collingwood |
Kant |
Nicolaus Copernicus |
Galileo |
Berkeley |
Locke, Berkeley ve Hume gibi deneyciler, usçuların aksine, doğa hakkındaki bilgimizin duyu verilerinden çıktığını, usun yalnızca duyu verilerini düzenleme işleyişine sahip olduğunu, dolayısıyla usun evreni tek başına bilmekte yeterli olmadığını savunmuşlardır.
20.Soru
Aydınlanma’da tarih üzerine çalışmalarda köklü değişikliklerin ortaya çıkmasını ve “modern” olarak nitelenebilecek yeni bir tarih anlayışının temellerinin atılmasını sağlayan görüş hangisidir?
Deizm |
Usçuluk |
Komünizm |
Marksizm |
İzlenimcilik |
Aydınlanma, bir arayış, bir sorgulama ve kimlik belirleme gibi unsurları bir bütün olarak kapsayan, bu yüzden tarih anlayışı ve tarih yazıcılığı bakımlarından da Avrupa kültürü için önemli bir dönemeçtir. Usçuluğun etkisinde kalmış olan tarihçiler, tarihteki olayları en geniş boyutlarıyla incelemeyi amaçladıkları için, tarih üzerine çalışmalarda köklü değişiklikler ortaya çıkmış ve “Modern” olarak nitelenebilecek yeni bir tarih anlayışının temellerini atmışlardır. Doğru cevap B'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ