Tarih Felsefesi 2 Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 9 Soru1.Soru
Nietzsche’ye göre insana yararlı olabilecek üç tarih nelerdir?
Bilimsel tarih, felsefe tarihi ve nesnel tarih |
Akılcı tarih, varoluşçu tarih ve eleştirel tarih |
Antik tarih, sorgulayıcı tarih ve anıtsal tarih |
Anıtsal tarih, antik tarih ve eleştirel tarih |
Felsefe tarihi, toplum tarihi ve doğa tarihi |
Nietzsche’ye göre yaşamı tarihin içinden çıkarmayıp tarihi yaşamın içinden çıkarmak gerekir. Nietzsche’nin tarih karşısındaki tavrı pratik, pedagojik denebilecek bir tavırdır. Tarih eğitiminin nasıl olması gerektiği konusunda yaşamaya hizmet edebilecek üç tür yararlı tarihten söz eder: anıtsal tarih, antik tarih ve eleştirel tarih.
2.Soru
Aydınlanma döneminde dinsel bakış açısının yerini alan bakış açısı hangisidir?
Akıl ve insan merkezli bakış açısı |
Ben merkezli bakış açısı |
Aydınlanma merkezli bakış açısı |
Düşünce merkezli bakış açısı |
Geleneksel bakış açısı |
Aydınlanma döneminde akıl ve insan merkezli bakış açısı dinsel bakış açısının yerini almıştır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Wilhelm Dilthey’e ait bir görüş değildir?
Dilthey olması gerekeni değil, olanı söyleyen bilimlerin olanağına ilişkin yeni bilgi kuramı ortaya koymanın gerekliliğini ileri sürer. |
Dilthey Kant’ın ‘saf akıl’ anlayışına karşı çıkar, Dilthey’e göre akıl saf değil, tarihseldir. |
Dilthey’e göre modern bilgi kuramı (epistemoloji) insani toplumsal olana ilişkin bir bilimin olanağı hakkında bir temel oluşturamamıştır. |
Dilthey ‘tinsellik’ kavramını ‘epistemoloji’ ile eş anlamlı kullanır. |
Dithey’e göre bilen özne her zaman tarihin ürünüdür ve toplumsal bir varlıktır. |
Dilthey ‘tinsellik’ kavramını ‘tarihsellik’ ile eş anlamlı kullanır.
4.Soru
Tarih bir tekrardan, yapıların döngüsel olarak sıralanmasından başka bir şey olmadığını, bütün bunlardan hareketle yapısalcılığın çizgisel tarih anlayışını eleştiren döngüsel bir tarih anlayışını savunduğunu söyleyen felsefeci kimdir?
Lévi-Strauss |
Feuerbach |
Spengler |
Jacques Lacan |
Toynbee |
Jacques Lacan’a göre de tarih bir tekrardan, yapıların döngüsel olarak sıralanmasından başka bir şey değildir. Bütün bunlardan hareketle yapısalcılığın çizgisel tarih anlayışını eleştiren döngüsel bir tarih anlayışını savunduğu söylenebilir.
5.Soru
I. Tez
II.Anti-tez
III. Sentez
IV. İde
V. A priori
Yukarıdaki kavramlardan hangileri Hegel’in diyalektik mantığının temelini oluşturur?
I-II-III |
I-IV-V |
I-II-IV |
IV-V |
II-IV-V |
Hegel’in genel olarak felsefesini, özel olarak da tarih felsefesini belirleyen diyalektik ilke çelişki ilkesi ve çelişkinin aşılması gerekliliği üzerine kuruludur. Hegel’e göre tarihte her çelişki aşılmalıdır. Tarihin ileriye doğru olan devinimini bu aşma düşüncesine bağlar. Diyalektik mantığı da üçlü adımlar hâlinde ilerler: Tez, Anti-tez ve Sentez. Tez ve Anti-tez karşıt savlar olarak ortaya çıkarlar ve bir çelişkiye neden olurlar. Hegel’e göre her çelişkinin akıl tarafından aşılması gerektiği ilkesinden dolayı Tez ve Anti-tezin daha yüksek bir sentez içinde birleştirilmeleri gerekir. Sentez Tez ve Anti-tezi kendinde kapsar, ama onların toplamından daha yüksek bir şeydir.
6.Soru
“Bir başkasının zihnini ya da bir topluluğun, bir çağın ortaklaşa zihnini bilebilmenin tek yolu zihinde yeniden canlandırma biçimindeki tarihsel yöntemdir.” diyen düşünür kimdir?
Croce |
Hegel |
Collingwood |
Dilthey |
Comte |
Tanımı verilen zihinde canlandırma tarih yöntemi Collingwood’un savunduğu bir anlayıştır.
7.Soru
Kültürlerin birbirini izleyen doğuş, gelişme ve çöküş gibi belirli aşamalardan geçtiğini ifade eden felsefi görüş aşağıdakilerden hangisidir?
Rastlantısallık |
Tarihsellik |
Çizgisellik |
Döngüsellik |
Ereksellik |
Spengler ve Toynbee bu anlamda tarihte döngüsel süreçler gören düşünürlerdir. Her ikisi de tarihi toplumların, kültürlerin, uygarlıkların art arda geliş süreci olarak tasarlamıştır. Bu süreç içinde her kültür belirli aşamalardan geçer. Kültürlerin doğuş, gelişme ve çöküş dönemlerini birbirini izeleyen aşamalar
olarak ele almışlardır.
8.Soru
Comte'un tarih felsefesi hangi temel fikre dayanır?
İlerleme |
Çoğulculuk |
Ütopya |
İrade |
İdeal |
Comte'un tarih felsefesi belirli bir akıl anlayışına ve bu akıl anlayışı üzerinde temellenen ilerleme kavramına dayanır.
9.Soru
Croce’nin görüşlerinden hareketle tarih neden Hegel’in görüşündeki gibi ‘mutlak tin’e doğru hareket etmemektedir?
Tarih ilahi kuvvetin ürünüdür, ilahi kuvvet çokluğu oluşturduğu için mutlak tinden söz edilemez. |
İnsanların geçmişleri onların tarihinin mutlak tine ulaşmasını engeller. |
Tarihte insanın kendi yapıp etmelerinin ürünü olan tin vardır, dolayısıyla mutlak tin yoktur. |
Tarih tinin kendisi olamayacak kadar fazla görüşle açıklanmakta, mutlak tine erişilememektedir. |
Dünya üzerinde birçok toplumun birleşmesiyle tinselliğe ulaşılabilir. Bu da mümkün olmadığından mutlak tin’e ulaşılamaz. |
Croce’ye göre tarihte insanın kendi yaptıklarının ürünü olarak tin vardır, bu yüzden mutlak tin yoktur. Çünkü eğer tin, tarihte insanın yapıp etmeleriyle sürekli bir oluşum içindeyse bu tinin mutlak olarak tamamlanabileceği bir son varsaymak için tarihin dışından bakabilmek gerekirdi, oysa bu olanaksızdır.