Tarih Felsefesi 2 Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Auguste Comte’a göre Pozitif felsefenin temel karakteri, asıl ortaya koyduğu görüş nedir?
Fenomenlerin değişmez doğa yasalarına bağlı oldukları |
Tarihin maddeci gelişimle ilerleyeceği |
Deney ve gözlemin yetersiz kaldığı yerde ilahi kaynaklara başvurulacağı |
Evrenin döngüsel bir tarihsel ilerleyişe sahip olduğu |
Güçlü olanın ve uyum sağlayanın hayatta kalması gerektiği |
Comte’a göre Pozitif felsefenin temel karakteri fenomenlerin değişmez doğa yasalarına bağlı olduğunu düşünmektir. Bu ilke tarihin pozitif aşamasında açıkça bilinir hale gelmiştir. Pozitif aşamada olguları doğuran nedenleri araştırmak zorunda kalınmaz. Yalnızca bu olguların oluşum koşullarını çözmek gerekir. Böylece fenomenlerin tek ve gelen bir olguda birbirine bağlanabileceği ortaya çıkacaktır.
2.Soru
İnsan aklının tarihi gelişimde zorunlu üç aşamadan geçmesi ya da “üç hal yasası” görüşü kime aittir?
Comte |
Hegel |
Mill |
Buckle |
Popper |
Üç hal yasası görüşü Comte’nin savunduğu tarihi gelişim anlayışıdır.
3.Soru
Tarihte ereklilik ve yasa oluşturma anlayışını eleştiren felsefe, aşağıdaki olgulardan hangisini savunuyor olabilir?
Tarihin zorunlu bir süreç olduğu |
Tarihin çizgisel ilerlediği |
Tarihin akla dayalı olduğu |
Tarih olayının kaçınılmazlığı |
Tarihin olumsal bir süreç olduğu |
Çağdaş felsefede zorunlu tarih süreci, çizgisel ilerleme, tin ve akıl önceliği, kaçınılmazlık gibi anlayışlar sıkça eleştirilmiştir. Örneğin, Nietzsche, Foucault, Berlin ve Rorty gibi düşünürler tarihsel olanın kaçınılmaz olmadığını ileri sürmüşler ve tarihi “olumsal bir süreç” olarak ele almışlardır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “...tarihi tümel olarak kavramak olanaksızdır. Çünkü her tek insan tarihsel gelişme çizgisinin belirli bir noktasında yaşamaktadır.” görüşüne sahip filizoftur?
Kierkegaard |
Schopenhauer |
Nietzsche |
Hegel |
Burchardt |
Kierkegaard’a göre tarihi tümel olarak kavramak olanaksızdır. Çünkü her tek insan tarihsel gelişme çizgisinin belirli bir noktasında yaşamaktadır. Bu görüşüyle Hegel’in akılcı ve mutlakçı çizgisini eleştirmiştir.
5.Soru
İnsan aklı başlangıçta hangi felsefeyi kullanmıştır?
Sanat felsefesi |
Teolojik felsefe |
İdealist Felsefe |
Materyalist felsefe |
Varlık felsefesi |
Comte'a göre insan aklı, zorunlu olarak başlangıçta uzun yıllar boyunca gerek yöntem gerek öğreti olarak teolojik felsefeyi kullanmıştır. Teolojik felsefeden pozitif felsefeye geçmek için insan aklı geçiş felsefesi olarak metafizik yöntemleri ve öğretileri yani metafizik felsefeyi kullanmak zorunda kalmıştır.
6.Soru
Aşağıdaki yargılardan hangisi Dilthey’in görüşleriyle uyuşmaz?
Tinsel olguların kavranma olanağı için yeni bir bilgi kuramı gereklidir. |
Bilen özne her zaman tarihin ürünüdür ve toplumsal bir varlıktır. |
Her çağı kendi biricikliği içinde anlamak gerekir. |
Yazılı yapıtlar nesnelleşmiş tinselliklerdir. |
Tarihin bir başı ve sonu vardır. |
Tarihin bir başının ve sonunun olduğuna ilişkin anlayış Ortaçağ Hristiyan inancının etkisiyle Augustinus tarafından ileri sürülmüş ve 19. yüzyılda çok etkili olmuş bir anlayıştır. Dilthey bu anlayışı eleştirir. Diğer şıklardaki görüşler Dilthey’e ait görüşlerdir.
7.Soru
Aşağıdaki filozoflardan hangisi “tekili tanıma yolu olan sezginin tümeli tanıma yolu olan akla önceliği vardır.” görüşüne sahiptir ?
Collingwood |
Hegel |
Croce |
Dilthey |
Comte |
Croce’ye göre gerçekliği salt mantıksal olarak görmek gerçekliğin mantık dışı yanlarını ve çeşitliliğini, karmaşıklığını basite indirgemek demektir. Oysa insan tini kendisini sezgisel olarak kavrar, gerçekliği kavramada sezginin akla önceliği vardır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyılda Alman İdealizmini eleştirmemiştir ?
Kierkegaard |
Schopenhauer |
Nietzsche |
Hegel |
Burchardt |
19. yüzyılda ortaya çıkan tarih eleştirileri büyük ölçüde Alman İdealistlerinin ve özellikle de Hegel’in tarih felsefelerine yönelmişlerdi. Bunlar arasında Marksist ve Pozitivist çizgide olmayan tarih eleştirileri özellikle Kierkegaaard, Schopenhauer, Nietzsche ve Burckhardt’tan gelmiştir.
9.Soru
Schopenhauer Hegel’in “sözde-felsefe”sinin dünya tarihini planlanmış bir bütün olarak kavrama çabasını eleştiririp sadece bireyler ve onların yaşam akışına gerçek derken, halklar ve onların süregelen yaşamlarını nasıl tanımlar?
Salt soyutlama |
Sona ermekte olan süreç |
Sığ bir iyimserlik |
Rastlantı |
Günah ve korku kavramlarının ortaya çıktığı bir varoluş |
Hegel felsefesi tüm insanlığın bilince sahip olması değil ancak bireyin bilince sahip olması söz konusudur. Bu yüzden de tüm insanlığın bilincinin tarihte devinimindeki birlik gibi bir düşünce salt kurmacadan ibarettir. Schopenhauer bu konuda, “Nasıl ki, doğada türler gerçek ve cinsler sadece soyutlamadır; insan soyunda da sadece bireyler ve onların yaşam akışı gerçek, halklar ve onların süregelen yaşamları ise salt soyutlamadır” der.
10.Soru
“Çağının her şeyi tarihselleştirmesi ve insanı tarihe tutsak etmesi, insanlığın bir çürüme ve yozlaşmanın içine girme nedenidir, çünkü insan yaşadığı kültürün değerini sorgulamaz ve bu yaratıcılığının önünde engeldir…” görüşünü vurgulayan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Nietzsche |
Marks |
Kierkegaard |
Schopenhauer |
Burckhardt |
Nietzsche’ye göre her şeyi tarihselleştirmek yaşamayı zehirlemekte ve kültürel yozlaşmaya yol açmaktadır. Bu durum insanın eylem gücü olan güç istencini baltalar. Çünkü insanın kendisini edilgin görmesine, tarihin yaptığı bir şey olarak görmesine neden olmuştur. Bu anlayış insanın kendisini tarihsel olan değer ve inançların, gelenek ve ülkülerin mirasçısı olarak görmesine yol açmıştır. Bunun sonucu ise insanın bu tarihsel olduğunu düşündüğü gelenek ve değerleri sorgulamaması olmuştur. Tanımlanan görüş Nietzsche’ye ait tarihe bakış felsefesidir.
11.Soru
Tarihte eğer bir öz bulunacaksa bunun güç istenci olduğunu belirten düşünür kimdir?
Jacob Burckhardt |
Nietzsche |
Hegel |
Kant |
Herder |
Güç istenci yaşama istenciyle aynı şeydir ve tüm tarihsel sürece yön veren bu yaşama istencidir diyen düşünür F. Nietzsche’dir.
12.Soru
Tarihin kuramsal bir bilim olamayacağını iddia eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Mill |
Popper |
Hegel |
Marx |
Hempel |
Popper bilimleri kuramsal bilimler ve uygulamalı bilimler olarak ikiye ayırır. Kuramsal bilimler yasa önermeleri kurarlar oysa uygulamalı bilimler kuramsal bilimlerin yasa önermelerini kullanırlar. İşte bu anlamda tarih kuramsal bir bilim değildir. Bu yüzden kuramsal fizik gibi bir kuramsal tarih bilimi söz konusu değildir. Tarih olsa olsa kuramsal bilimlerin yasalarını kullanarak geçmiş olguları açıklayan bir bilim olabilir ama kuramsal fizik gibi geleceğe yönelik öndeyide bulunan kuramsal bir bilim olamaz. Bu yüzden de Hegel ya da Marx’ın yaptığı anlamda bir genel dünya tarihi olanaksızdır.
13.Soru
Popper’e göre tarihsici bir kader anlayışı düpedüz hurafedir ve insanlık tarihinin akış yönünü ne bilimsel ne de başka bir yolla tahmin etmek olanaksızdır. Aşağıdakilerden hangisi bu akış yönünü tahmin etmenin olanaksızlığının mantıksal nedenlerinden birisi değildir?
İnsanlık tarihinin akışı insan bilgisinin artışından etkilenir. |
Geçmişten yola çıkarak insanlık tarihinin gelecekteki akışını haber verebiliriz. |
Tarihte genel geçer ilkeler, yasalar yoktur. |
Tarihsel öndeyide bulunabilecek bir tarihsel gelişme kuramı olanaksızdır. |
Ussal veya bilimsel yöntemlerle gelecekteki bilgimizin artışını önceden haber veremeyiz. |
Popper’e göre tarihsici bir kader anlayışı düpedüz hurafedir ve insanlık tarihinin akış yönünü ne bilimsel ne de başka bir yolla tahmin etmek olanaksızdır. Bu akış yönünü tahmin etmenin olanaksızlığının mantıksal nedenleri vardır. İlkin, insanlık tarihinin akışı insan bilgisinin artışından etkilenir. İkinci olarak, ussal veya bilimsel yöntemlerle gelecekteki bilgimizin artışını önceden haber veremeyiz. Üçüncü olarak tarihin akışı bilgimizin artışına bağlıysa ve bilgimizin artışını önceden haber veremezsek o zaman buradan çıkan mantıksal sonuç insanlık tarihinin gelecekteki akışını da haber veremeyeceğimizdir. Dördüncü olarak bu anlamda teorik fizik gibi bir teorik toplum bilimi de olamaz. Yani tarihsel öndeyide bulunabilecek bir tarihsel gelişme kuramı olanaksızdır. Beşinci olarak tarihsici yöntem ve tarihsicilik bu nedenlerle olanaksızdır. Tarihte genel geçer ilkeler, yasalar yoktur ve buna bağlı olarak da öndeyide bulunmak olanaksızdır.
14.Soru
Tarihte erek olmamasının nedeninin tarihin rastlantıya dayalı oluşu olduğunu ifade eden düşünür kimdir?
Toynbee |
Popper |
Dilthey |
Husserl |
Spengler |
Spengler’e göre tarihte erek olmamasının nedeninin tarihin rastlantıya dayalı oluşudur.
15.Soru
Tekili tanıma yolu olan sezginin tümeli tanıma yolu olan akla önceliği vardır görüşünü ileri süren düşünür kimdir?
R. George Collingwood |
Antonio Gramsci |
Giambattis Vico |
Benedotte Croce |
Wilhelm Dilthey |
Croce’ye göre tekili tanıma yolu olan sezginin tümeli tanıma yolu olan akla önceliği vardır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Dilthey’in “tarihçinin yazılı yapıtları yorumlayarak anlaması” için kullandığı terimdir?
Empirizm |
Septisizm |
Ontoloji |
Hermeneutik |
Pragmatik |
Dilthey, belirli bir tarihsel döneme ait, ya da bizimkinden farklı bir tinselliğe ait yazılı yapıtları yorumlayarak anlamaya “hermeneutik” der. Diğer şıktakiler sırasıyla deneycilik, şüphecilik, varlıkbilim ve faydacı anlamlarındadır.
17.Soru
İnsanlık tarihinde öncelikle insan aklının, doğal olarak da bütün toplumların ve bilimlerin geçirdiği zorunlu üç aşama aşağıdakilerden hangisinde doğru sıralama ile verilmiştir?
Pozitif hal – Teolojik hal- Metafizik hal |
Teolojik hal- Pozitif hal – Metafizik hal |
Metafizik hal- Pozitif hal- Teolojik hal |
Teolojik hal- Metafizik hal – Pozitif hal |
Metafizik hal- Teolojik hal- Pozitif hal |
Teolojik hal- Metafizik hal – Pozitif hal doğru sıralamadır.
18.Soru
Hegel’i takip ederek felsefeyi salt kavramsal bir etkinlik olarak görse de, Hegel’in bütün gerçekliği kavramsal ve mantıksal olana indirgemiş olmasını eleştiren düşünür kimdir?
Wilhelm Dilthey |
R. G. Collingwood |
Nietzsche |
J. S. Mill |
Benedetto Croce |
Benedetto Croce’ye göre Hegel tini, kendisini akla uygun olarak açan ve yine akla uygun olarak kavrayan bir şey olarak ele almıştır. Oysa insan tini kendisini sezgisel olarak kavrar, gerçekliği kavramada sezginin akla önceliği vardır.
19.Soru
Collingwood’un olayın dışı ile olayın içi arasında yaptığı ayrıma göre, aşağıdakilerden hangisi olayın içine bir örnek olabilir?
Caesar’ın kanının senato binasının zeminine dökülmesi |
Brutus’un Caesar’ın öldürmesinin arkasındaki düşünce |
Caesar’ın Rubicon ırmağını geçmesi |
Brutus’un Caesar’ı bıçakla öldürmesi |
Caesar’ın kendine bağlı birliklerle Roma’ya hareketi |
Collingwood’a göre her tarihsel döneme egemen olan ideler vardır ve biz her bir dönemi o dönemlere egemen olan düşünceyi kavradığımızda anlarız. Bu yüzden de her tarih düşünce tarihidir.
20.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi Croce’ ye ait bir görüş değildir?
Tarih “mutlak tine” doğru ilerleyen bir süreçtir |
Bütün tarihler çağdaş tarihtir |
Akıl tümel olanı, sezgi ise tekil olanı kavrar |
Her gerçeklik tarihtir, ve her bilgi tarih bilgisidir |
Bugünün tini geçmişe kendini tanımak için yönelir |
Tarihte “mutlak tin” e doğru ilerleme görüşü ve tin kendisini tarihte açar görüşü Hegel’ in savunduğu tarih görüşüdür. Croce, bunun tersine, tinin kendisi bizzat tarihtir ve tinin kendisi her dönemde katlanarak hem tarihsel bir etken hem de tarihsel bir sonuç olarak gelişimini sürdürür der.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ