Destan

Hatıratlar: Kişiler tarafından kendi etrafındaki siyasi, sosyal olayları anlatmak için kaleme aldığı anı türünden eserlerdir. Erken dönemlerde, Julius Caesar’a Bizans İmparatoru Kantakuzenos, Timur ve Babür hatta Barbaros Hayreddin Paşa’ya atfedilen hatıratları vardır. Ancak bu yazım türü 19. Yüzyılda gelişmiştir. Pek çok devlet adamı hatırat yazmaya başlamıştır. 

Alman tarihçi Ernest Bernheim (1850-1952) “tarih bilimi, insanların zaman ve mekân çerçevesinde meydana getirdikleri evrimlerini ve bunların toplumsal bir varlığın bireyleri ve toplulukları sıfatıyla yaptıkları fiiller” olarak tanımlarken olay ve olguyu bir arada verir. 

toponomi, onomastik ve jeneoloji sırasıyla yer adları, kişi adları ve hükümdar şecerelerini inceleyen bilim dallarına verilen addır. Doğru sıralama A şıkkında verilmiştir. 

Helence nomisma (= sikke) sözcüğünden gelen “nümismatik”, Antikçağ sikkelerini ekonomik, tarihsel, kültürel ve sanatsal yönleriyle inceleyen Eskibatı temel biliminin adıdır. Sikkeyi inceleyen nümizmatın çalışma alanına mal-para ilişkileri, sikke basma hakkı ve tekniği, para ayarı, sikkelerin ikonografik açıdan incelenmesi ve doğal olarak sikkelere ilişkin yazılı kaynaklar gibi konular girmektedir. Cevap:A şıkkıdır.

Önce konu ile alakalı  bütün kaynakları derleyerek olayları zapt eder.

Ardından kronolojik veya tematik bir tasnife tabi tutar.

Okuduklarının  analizini yapar, sebep ve sonuçlarını irdeleyerek, “neden-nasıl” sorularının  cevabını bulduktan sonra yazar. Tüm bu özellikler araştırıcı tarihe işaret etmektedir.

Türkçe Şahıs adları hakkındaki temel çalışma Macar asıllı Türkolog László Rásonyi (1899-1984) tarafından başlatılmışsa da, araştırmacının ömrü bu dev çalışmayı tamamlamaya ve yayınlamaya yetmemiştir. L. Rásonyi’nin çalışmasının kısa bir indeksi, onun vefatından sonra meslekdaşı Imre Baski tarafından yayınlanmıştır: I. Baski, A Preliminary Index to Rásonyi’s Onomasticon Turcicum, Budapest 1986. Rásonyi’nin çalışmasını devam ettirerek tamamlayan Imre Baski, bu dev eseri nihayet 2007 yılında yayınlamaya muvaffak olmuştur: L. Rásonyi - I. Baski, Onomasticon Turcicum: Turkic Personal Names, I-II, Bloomington 2007.

Pozitif aşama: insan düşüncesinin ulaştığı son noktayı ifade eder. İnsan düşüncesi bütün olgu ve olayları bilimsel (evrensel yasalara dayalı) olarak açıklamaya çalışır. Cevap: A şıkkıdır.

Doğal olaylar, insanın iradesinin dışında oluşur. Tarih, kendine has kanunları olan bu doğal gelişmeleri konu edinmez. Zira o gelişmelerde insan unsurunun etkisi yoktur. Gök cisimlerinin hareketi, Ay’ın, güneşin tutulması gibi doğal hadiseler hakkında da bilgi sahibi olunabilir ve bunlar sıralanabilir; fakat buna sadece kronoloji denir, tarih denilemez. 

Doğru cevap e'dir.

Arapçada “ağaç” anlamına gelen “şecere”, terim olarak soy bilgisi demektir. Şecerelerde kişilerin soyu tıpkı bir ağacın dalları gibi detaylandırılarak yazılır. Bunlara “ensab cetvelleri” de denilir. Özellikle Araplarda çok gelişmiş bir tarih türüdür. Sözlü ve yazılı türleri vardır. Bu tür eserlere Kütübü’l-Ensab, soy tespiti yapana da Nessab adı verilir. 

Söz konusu eserle ilgili verilen ifadelerden ilk üçü doğru olup, dördüncü ifade yanlıştır.

Roma’nın bu ilk tarih yazarlarının bir diğer özelliği yazı dili olarak Latince’yi değil, Helence’yi kullanmalarıydı.

Sanat Tarihi: Toplumların geliştirdikleri, estetik değerlerini ve sanat yapıtlarını ve bunların oluşum süreçlerini, kısmen arkeolojinin metotlarını kullanarak inceleyen bir bilim dalıdır. İnsanoğlunu varoluşundan günümüze kadar geçen evrede her türlü sanatı araştırma konusu yapan Sanat Tarihi, toplumların sanat, estetik ve kültürel gelişimini ortaya koyarak Tarih’e katkılar sağlar. Cevap: C şıkkıdır.

Bilinen ilk tarihçi M.Ö. V. yüzyılda yaşamış olan Bodrumlu (= Halikarnassos) Herodotos’tur. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde çıktığı uzun gezilerden sonra kaleme aldığı Historiai adlı eserinde, M.Ö. V. yüzyıldaki Helen-Pers Savaşları’nı tasvir eder.

Yazıtlar, edebi kaynaklardaki kimi boşlukları ve eksiklikleri bütünleyici, düzeltici dahası tümüyle yani bir tarihsel gerçeği ortaya çıkarıcı bir nitelik taşımaktadır. “dipinti” ve “graffiti” adı verilen duvara çizilmifl ve kilden kaplara yazılmış yazılarla Eskiçağ insanının günlük özel yaşamına  kadar inilebilmiştir.

Ortaçağ’da yaşamış müellifler ve bu müellifler tarafından kaleme alınan eserlerin isimlerinin tespiti, Ortaçağ tarihi araştırmalarında karşılaşılan en önemli güçlüklerden biridir. Araştırmacıların bu meselenin çözümünde bazı bibliyografik eserlere müracaat etmeleri gerekmektedir. Bu konuda müracaat edilebilecek başlıca eser-ler arasında şunları saymak mümkündür: İbnu’n-Nedîm, el-Fihrist fî ahbâri’l-’ule-mâ’i’l-musannifîn min el-kudemâ’ ve’l-muhdesîn ve esmâ’i kutubihim, neşr. Güs-tav Şügel, Leipzig 1872; Kâtip Çelebi (Hâcı Halîfe), Keşfu’z-zunûn ‘an esâmi’l-ku-tub ve’l-funûn, I-II, (Neşreden: Kilisli Muallim Rıfat - fierefeddin Yaltkaya), İstan-bul 1941-1943; Bağdadlı İsmail Paşa, İzâhu’l-meknûn fî’z-zeyl ‘alâ keşfi’z-zunûn‘an esâmi’l-kutub ve’l-funûn, (Neşreden: Kilisli Muallim Rıfat - fierefeddin Yaltka-ya), İstanbul 1945-1947; Bağdadlı İsmail Paşa, Hediyyetu’l-’ârifînesmâ’u’l-mu’elli-fîn ve âsâru’l-musannifîn, (neşr. Kilisli Muallim Rıfat - İbnu’l-Emin Mahmud Ke-mal - Avni Aktuç), I-II, İstanbul 1951-1955; Ömer Rizâ Kehhâle, Mu’cemu’l-mu’el-lifin: Terâcimu musennifi’l-kutubi’l-’Arabiyye, I-XV, Dimaşk 1376-1381/1957-1961;Hayru’d-dîn ez-Ziriklî, el-A’lâm: Kâmûsu terâcim, I-X, Kahire 1373-1378/1954-1959 (yeni bir yayını: neşr. Zuheyr Fethullah, I-VIII, Beyrut 1984).

Yapı kalıntıları yazısız kaynaklar sınıfına girmektedir.