Tarihi Coğrafya Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Türkiye’nin tarihi coğrafyasını değil, Türk İlleri ve Azerbaycan tarihi coğrafyasını çalışan ilk Türk ilim adamlarından olan siyaset adamı kimdir?
Veli Sevin |
Zeki Velidi Togan |
Bilge Umar |
Ekrem Memiş |
Tuncer Baykara |
Eskiçağ tarihçisi Ekrem Memiş 1990 yılında ‘Tarihi Coğrafyaya Giriş’ isimli bir kitap yayımlamıştır. Memiş’e göre tarihi coğrafya “coğrafi faktörlerin tarih ilmine etkilerini inceleyen bilim dalıdır. Bilge Umar tarafından 1993 yılında hazırlanan ‘Türkiye’deki Tarihsel Adlar, Türkiye’nin Tarihsel Coğrafyası ve Tarihsel Adları Üzerine Alfabetik Düzende Bir inceleme’ isimli eseri ile birbiri ile aynı ismi taşıyan bir dizi kitabından söz edilebilir. Veli Sevin, 2001 yılında ‘Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I’ isimli bir kitap hazırlamıştır.
2.Soru
Tarihi coğrafya hangi yüzyılda ilk kez ülkemize girmiştir?
16. yüzyıl |
17. yüzyıl |
18. yüzyıl |
19. yüzyıl |
20. yüzyıl |
Tarihi coğrafya Dünya'da 18. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış, fakat ülkemize -yüz elli yıldan biraz fazla gecikmeyle- ilk defa XIX. yüzyıl sonlarına doğru girmiştir.
3.Soru
Aşağıdaki ölçek türlerinden hangisi doğal ve beşeri unsurların harita düzlemine aktarılmasında kullanılır?
Kartografik Ölçek |
Metodolojik Ölçek |
Mekansal Ölçek |
Kesir Ölçek |
Çizgi Ölçek |
Coğrafi çalışmalarda üç farklı ölçekten bahsedilir; kartografik, metodolojik ve mekansal ölçek. Kartografik ölçek, doğal ve beşeri unsurların harita düzlemine aktarılması sırasında kullanılan küçültme oranıdır. Metodolojik ölçek, coğrafi araştırma konusunun niteliğine ve amacına göre çalışılmak istenen alanın sınırlanmasıyla ilgilidir. Mekansal ölçek ise, belirli bir mekan/alanın boyutlarını ve algılanmasını ifade eder. Mekansal ölçekle ilgili dikkat edilmesi gereken en önemli husus, olayların çalışıldıkları ölçeğe bağlı olarak farklı anlam içermeleridir. Mekansal ölçek bağlamında coğrafya eğitiminin en önemli amaçlarından biri, öğrencilerin kendi yaşamları ile yerel, ulusal, bölgesel ve küresel ölçekte gelişen coğrafi olaylar arasında bir bağ kurmalarını sağlamaktır (Öztürk, 2007: 16-17). Kesir ölçek, küçültme oranı kesirli sayılarla ifade edilen ölçeklerdir. Çizgi ölçekler ise eşit dilimlere ayrılmış bir çizgi üzerinde harita üzerindeki uzunlukların gerçek uzunluklara oranının gösterildiği ölçeklerdir.
4.Soru
“Historical Geography, Progress and Prospect”, isimli eserin editörü aşağıdakilerden hangisidir?
M.Pacione |
Baker |
Gümüşçü |
Mitchell |
Hamshere |
M.Pacione (1987: IX), editörlüğünü yaptığı “Historical Geography, Progress and Prospect”, isimli eserin önsözünde tarihi coğrafya için şu ifadeleri kullanmaktadır: “Kesinlikle tarihi coğrafyanın etki alanı, coğrafyanın diğer yan dallarına göre sınırsız görünebilir.
5.Soru
Tarihi coğrafya, coğrafyanın kaçıncı boyutu içinde ele alınmaktadır?
Dördüncü |
Üçüncü |
İkinci |
Birinci |
Beşinci |
Coğrafyanın doğasına ilişkin birçok görüş olmakla birlikte dört temel entelektüel gelenekten söz etmek mümkündür. Bunlar; “dağılışların değişimi, çevrenin değişimi, peyzajın değişimi ve alanların/bölgelerin değişimi”dir. Doğru cevap A'dır.
6.Soru
Tarihi çoğrafya İngilizce hangi kelimenin çevirisidir?
History geography |
Historical geography |
Historical geographical |
Geographical history |
Geography history |
Tarihi coğrafya, İngilizce “historical geography” kelimesinin çevirisinden dilimize geçmiştir.”Historical “sıfat tamlaması görevi yaparak coğrafya kelimesini tanımlar.
7.Soru
Dünyada ilk kez yazdığı kitapta tarihi coğrafya ismini kullanan yazar kimdir?
Philippus Cluverius |
İbn-i Haldun |
Edward Wells |
Heredothos |
Biruni |
Edward Wells, “Historical geography of old testament” ile “Historical geography of new testament” adlı kitaplarında ilk defa tarihi coğrafya kavramı geçmiştir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi doğal ortam ile insanlar arasındaki etkileşimi inceleyen bilimdir?
Sosyoloji |
Coğrafya |
Etnoloji |
Tarih |
Sanat Tarihi |
İnsan-doğal ortam etkileşimini araştırma odağına alan mekan temelli coğrafya, sahip olduğu bazı
prensiplerle diğer bilimlerden ayrılmaktadır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1881’de Müze-i Humayun Müdürü Umumisi olan Osman Hamdi Bey’in edindiği kimlikler arasında sayılamaz?
Müzeci |
Sanat Tarihçi |
Coğrafyacı |
Arkeolog |
Sanatçı |
Geç de olsa yaşadığımız topraklarda kültür bilincinin oluşması ve kanunlarla tanınması, buna bağlı olarak da arkeoloji ve sanat tarihi bilimlerinin aynı ivmeyle yükselişi, 1881’de Müze-i Humayun Müdürü Umumisi olan Osman Hamdi Bey’in hem arkeolog, hem sanat tarihçi hem müzeci hem de sanatçı kimliğine borçludur.
10.Soru
1968 yılında yayımlanan, ‘Landliche Siedlungen im Südlichen Inneranatolien in den Letzten Vierhundert Jahren' isimli ve Türkiye için bir coğrafyacı tarafından Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak hazırlanmış ilk tarihi coğrafya eseri olma özelliğini taşıyan kitabın yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
W. D. Hütteroth |
Edward Wells |
Cluverius |
Ritter |
Kant |
Alman coğrafyacı W. D. Hütteroth tarafından 1968 yılında yayımlanan ‘Landliche Siedlungen im Südlichen Inneranatolien in den Letzten Vierhundert Jahren’
isimli Konya ve yakın çevresini araştıran eser, tarihi coğrafya adını taşımasa da,Türkiye için bir coğrafyacı tarafından Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak hazırlanmış
ilk tarihi coğrafya eseri durumundadır. Doğru cevap A'dır.
11.Soru
Coğrafya Tarihi’nin tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
Geçmişten bize ulaşan, günümüzde ortaya çıkan, tenkitçi ve yorumcu bir anlayışla incelenen kanıtlardır. |
Coğrafya biliminin nerede, nasıl ve ne zaman doğduğunu ve doğuşundan bugüne kadar nasıl bir gelişim süreci izlediğini araştıran bilim dalıdır. |
Zaman içinde insanların ilmidir. |
Olayların seyrinden, maddenin ve eşyanın geçmişinden ve mevcut durumundan bahseden her yazı ve her hikayedir. |
İnsanların zaman ve mekan çerçevesinde meydana getirdikleri evrimlerini ve bunların toplumsal bir varlığın bireyleri ve toplulukları sıfatıyla yaptıkları fiillerdir. |
Coğrafya biliminin nerede, nasıl ve ne zaman doğduğunu ve doğuşundan bugüne kadar nasıl bir gelişim sürecini izlediğini araştıran bilim dalına ‘coğrafya tarihi’ denilmektedir.
12.Soru
I. Kuruluş veya Klasik
II. Modern Tarihi Coğrafya
III. Yeniden Yapılanma
Hangisinde tarihi coğrafya çalışmalarının yapılanma sırası doğru verilmiştir?
I-II-III |
I-III-II |
III-II-I |
II-I-III |
III-I-II |
Tarihi coğrafya çalışmalarında 1700’den 1920 yılına kadar süren uzun bir “kuruluş veya klasik” dönemden sonra, 1920-1950 yılları arasını kapsayan ve “yeniden yapılanma” adı verilebilecek çalışmalar neticesinde 1950 yılından itibaren “modem tarihi coğrafya ” dönemine girilmiştir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Jaeger’e göre tarihi coğrafya araştırmalarında kullanılan altı yöntemden birisi değildir?
Kademeli gelişim (progresif) metodu |
İndirgeme/reduktif metodu |
Tipolojik metot |
Enine ve boyuna kesitlerle tetkik metodu |
İnformal tetkik metodu |
Jaeger’e göre tarihi coğrafya araştırmalarında kullanılan altı yöntemden dördü ilk dört şıkta verilmiştir ve altıncısı da “Formal ve fonksiyonel tetkik metodu” olacaktır. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.
14.Soru
Bazı yerlerinde iklimin kurulan eski medeniyetler üzerindeki etkisinden bahsedilerek tarihi coğrafya bakış acısı kullanılan eser hangisidir?
Mukaddime |
Foreword to Historical Geography |
Akdeniz ve Akdeniz Dünyası |
Historical Geography |
Human Geography |
Klasik İslam medeniyetinin medeniye¬tin son temsilcilerinden birisi olan İbn-i Haldun; XIV. yüzyıldaki eserleriyle ilmi çevrelerin dikkatini çekmektedir. İbn-i Haldun un “Mukaddime” isimli eserinde günümüz beşeri ilimlerini bulmak mümkündür. Mukaddime'nin bazı yerlerinde iklimin kurulan eski medeniyetler üzerindeki etkisinden bahsedilerek tarihi coğrafya bakış açısı kullanılmıştır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir coğrafi teknik değildir?
Matematiki coğrafya |
Ekonomik coğrafya |
Uzaktan algılama |
Kartografya |
Coğrafya bilgi sistemleri (CBS) |
Ekonomik coğrafya bir coğrafi teknik değil, Beşeri coğrafyanın alt başlıklarından bir tanesidir.
16.Soru
Tarihi Coğrafya'da "zaman"ı coğrafyanın dördüncü boyutu olarak gören ve doğal tarih anlayışının temsilcilerinden olan tarihçi aşağıdakilerden hangisidir?
Sauer |
Naylor |
Baker |
Guelke |
Holdsworth |
Doğal tarih anlayışının temsilcilerinden olan Sauer, Tarihi Coğrafya'da "zaman"ı coğrafyanın dördüncü boyutu olarak görmektedir. Doğru cevap A'dır.
17.Soru
“Geçmiş kritik dönemlerin kesitsel çalışılması, coğrafi özellikleri ve görünümü içine alarak büyüyen dikey/boylamsal çalışmalar oluşturur. Bu tarihi coğrafya tarzında veriler “tarihi”, analiz ve yorum yöntemleri “coğrafi” olarak tanımlanmıştır. Böyle bir yaklaşım tarzı geçmiş bir dönem boyunca değişen kültürel görünümün ve geçmişte bir zaman dilimindeki bölgesel farklılıkları yorumlamak amacıyla haritalanabilen basılı olmayan arşiv kaynaklarının keşfedilmesinin önemine vurgu yapar. Bu türde tarihi coğrafya araştırması yapanlar, felsefi düşünceyi reddetme, belirli bir soruna yaklaşımın büyük ölçüde mevcut belgesel kaynakların niteliği ve saha verileri tarafından belirlendiği, problem ele alınırken kararlı bir ampirizme güvenle bel bağlanması eğilimindedirler.”
Yukarıda tanımı verilen tarihi coğrafya araştırma türü aşağıdakilerden hangisidir?
Modern tarihi coğrafya araştırması |
Felsefi tarihi coğrafya araştırması |
Geleneksel tarihi coğrafya araştırması |
Şüpheci tarihi coğrafya araştırması |
Post-modern tarihi coğrafya araştırması |
A seçeneğinde verilen “modern tarihi coğrafya araştırması” kantitatif/nicel yöntemlerini ve özel sağlam kaynakları içine alır. Bir dereceye kadar bu teknikler şimdi ve gelecekte temel alınacak olan coğrafi modellerin geliştirilmesi ve test edilmesinde tarihi bir laboratuvar olarak görülen geçmişe bakışa adapte edilmiştir. Daha hevesli modern tarihi coğrafyacılar, geçmişin coğrafi özelliklerini bütünüyle teorik ya da gerçek ilişkilerin mekansal model uygulamaları ile test edilmesi veya inşa edilmesine gayret sarf etmişlerdir B ve D seçeneklerinin bu konuyla bir ilgisi bulunmamaktadır. E seçeneğinde yer alan “post-modern tarihi coğrafya araştırması” ile ilgili göze çarpan özellik, modern coğrafi görünümün bir ajanı olarak insana, eserler kadar fikirlere ve eylemler kadar tutumlara yeniden odaklanılmasının yanında; tarihi coğrafya modellerinin ve geleneksel haritaların hümanizasyonu çabası olması şeklindedir. Yukarıda tanımı verilen tarihi coğrafya araştırması türü “geleneksel tarihi coğrafya araştırması” dır. Doğru cevap C seçeneğidir.
18.Soru
Holosen öncesindeki coğrafi olayları inceleyen coğrafyanın alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?
Jeoloji |
Yerleşme Coğrafyası |
Paleocoğrafya |
Jeomorfoloji |
Klimatoloji |
Paleocoğrafya, Holosen öncesindeki coğrafi olayları inceler.
19.Soru
Coğrafya bugünkü anlamını hangi yüzyılda kazanmıştır?
XVI. Yüzyıl |
XVII. Yüzyıl |
XVIII. Yüzyıl |
XIX. Yüzyıl |
XX. Yüzyıl |
Eskiçağ’dan itibaren adına uygun bir şekilde, uzun süre yerin tasviri olarak kabul edilen coğrafya, bugünkü anlamını nispeten yakın bir dönemde, diğer birçok bilim gibi, yeni dallara ayrılıp modernleştiği XVIII. yüzyılda kazanmıştır.29
20.Soru
Bugün, İstanbul Anadolu ve Rumeli yakasında birbirine komşu birçok ilçesi bulunan dev bir metropol iken; geçmişte coğrafi olarak surlar içinde kalan “tarihi yarımada” olarak varlık göstermiştir. Bu örnek Tarihi coğrafya ele alınırken, özellikle hangi unsurun önemini vurgulamaktadır?
Mekan |
Değişim |
Kültür |
Yer adları |
Zaman |
Verilen örnek tarihi coğrafya incelemelerini yaparken ve eski mekânı tanımlarken zaman içindeki ‘değişim’ unsurunu dikkate almalıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ