Sınıf 1 Patlayıcı maddeler ve nesneler, Sınıf 2 Gazlar: Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya basınç altında çözünmüş, Sınıf 3 Yanıcı sıvılar, Sınıf 4.1 Yanıcı katılar, kendi kendine tepkimeye giren maddeler, hassasiyeti az patlayıcılar, Sınıf 4.2 Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, Sınıf 4.3 Su ile temas ettiğinde yanıcı gazlar çıkartan maddeler, Sınıf 5.1 Yakıcı maddeler, Sınıf 5.2 Organik peroksitler, Sınıf 6.1 Zehirleyici maddeler, Sınıf 6.2 Bulaşıcı maddeler, Sınıf 7 Radyoaktif malzeme, Sınıf 8 Aşındırıcı maddeler, Sınıf 9 Çeşitli tehlikeli maddeler ve nesneler ?

Ülkemizde 24.10.2013 tarih ve 28801 no’lu Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik (TMKTHY)” hükümlerine göre, taşıma faaliyetlerinde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli maddeleri taşıyan her türlü taşıt sürücülerinin veya operatörlerinin sorumluluk ve yükümlülükleri iyi bilinmelidir. Ancak bunun yanında, tehlikeli madde taşımacılığı denilince ülkemizde ilk akla gelen ve bu taşımacılığın kara yolu boyutunu oluşturan ADR (UN Economic Commission for Europe (ECE)-WP-15-Bern) dışında, deniz yolu için IMDG (International Maritime Organization (IMO)- Londra- IMDG-Code), hava yolu için DGR (International Air Transport Association- Cenevre- IATA-DGR), demir yolu için RID (Office Central Transport Internationaux (OCTI)- Bern-RID), ve iç su yolları/kanal taşımacılığı içinse ADNR (Commission Central pour la Navigation du Rhin- Strasburg- ADNR/ADN) konvansiyonları vardır.

Tehlikeli maddelerin gösterdiği davranışlar, çevreleri ile olan ilişkileri ve olağan dışı bir durumda gösterecekleri tepkiler, yıllar boyunca edinilen deneyimler ve deneylerle belirlenmiş ve bunlara karşı alınacak önlemler belirlenerek “Recommendations on the Transport of Dangerous Goods - Model Regulations” isimli bir yayında toplanmıştır. 2017yılında 20. kez revize edilmiş nüshası yayınlanan bu yayın, uzman kişilerden oluşan Birleşmiş Milletler Teknik Komitesi tarafından düzenlenmektedir. Kısa adı “Turuncu Kitap (Orange Book)” olan bu doküman, temel olarak tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, ambalajlanması, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve belgelenmesi hakkında tavsiyeler içermektedir.

Tehlikeli dökme yüklerin taşınmasında kullanılan vagonlar:

• Ham Petrol Vagonları
• Ürün Vagonları
• Kimyasal Madde Vagonları
• Gaz Vagonları
• Katı Tehlikeli Madde Vagonları

Taşıma operasyonlarında genel olarak sabit katsayı “8” olarak alınmaktadır. Çözüm;

160/8= 20 cm. Kullanılacak takozun yüksekliği 20 cm altında olmamalıdır.

Taşıma araçlarının seçimi taşıma türlerinin tercihi ile birlikte operatörler için en önemli problemlerin başında gelmektedir. Operatörler zaman zaman maliyet ve risk kavramları arasında karar vermekte zorlanabilmektedir. Bu perspektifte alternatifler ara­sında en düşük risk yaratan taşıma araç ve türünün tercihi birinci öncelik olmalıdır.

Tehlikeli maddelerin paketlenmesine ilişkin kural ve uygulamalar sadece basit nitelikte kolileme ve ambalajlama işlemlerini değil, beraberinde paket ve ambalajlarda kullanılacak materyallerin tercih edilmesi, ambalajlar üzerine yazılacak işaret, yazı ve tanımlamalar gibi uygulamaları da içermektedir.

Tehlikeli maddeler taşımada kullanılacak kara yolu, demir yolu, deniz yolu ve hava yolu taşımacılığına ilişkin bu tür yüklerin taşınmasını düzenleyen uluslararası bütün yasal düzenlemelerde dokuz sınıfa ayrılmıştır.

Tehlikeli maddelerin taşındığı vagonlar aşağıda gösterildiği şekilde sınıflandırılabilmektedir.
Ham Petrol Vagonları
Ürün Vagonları
Kimyasal Madde Vagonları
Gaz Vagonları
Katı Tehlikeli Madde Vagonları

Tehlikeli madde taşıyan araçlar meskûn mahaller içerisinde en fazla 30 km hızla gidebilirler. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gönderen, taşınmak üzere sevk edilen malı ADR hükümlerine uygun bir biçimde teslim etmek zorundadır. Ayrıca gönderen;

• Tehlikeli maddelerin taşınmasının, Bakanlıktan uygun yetki belgesi almış olanlarca yapılmasını ve özel izin gereken durumlarda bu iznin alınmış olmasını sağlamakla,
• Tehlikeli malların ADR hükümlerine uygun olarak sınıflandırılmış bir şekilde taşınmasını sağlamakla,
• Taşımacıya ADR Bölüm 5.4.3’te belirtildiği şekilde hazırlanmış yazılı talimatı ve taşıma için gerekli olan; taşıma evrakı, izinler, onaylar, bildiriler, sertifikalar ve diğer belgeleri vermekle,
• Yükün yapısına ve özelliklerine uygun araç kullanılmasını sağlamakla,
• Taşıma şekli ve taşıma kısıtlamalarına uygun hareket etmekle,
• Boş durumdaki temizlenmemiş ve dezenfekte edilmemiş tankerler, mobil tanklar, tüplü gaz tankeri, çok bölmeli gaz konteyner, tank konteynerler ve taşınabilir tanklar gibi araçlar ile büyük veya küçük konteynerlerin de uygun olarak işaretlenmiş, etiketlenmiş olmasını ve boş durumdaki temizlenmemiş tankerlerin doluları kadar sızdırmaz olmasını sağlamakla,
• İzlenecek güzergâhlar ile ilgili gerekli bilgileri vermekle,
• ADR Bölüm 1.4.2.1’de yer alan diğer yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2013).

Dökme olarak taşınamayan paketli ya da paletli yüklerin her birisi için merkez nokta olarak ifade edilen “yük basma noktası”nın belirlenmesi gerekmektedir. Bu nokta yükün bulunduğu zemine kuvvet uyguladığı nokta olarak ifade edilmektedir.

a_ym = (40+10) / (3+3) =

a_ym = 50 / 6

a_ym = 8,33

8,33 > 8

olduğu için söz konusu tehlikeli maddeler bu araçta taşınamaz.

Doğru cevap A'dır.

Patlayıcı maddelerin ait grupları ve özellikleri şu şekilde belirtilmiştir;
Kütle halinde patlayan maddeler
Kütle halinde patlamayan ama parka tesirli maddeler
Kütle halinde patlamayan ama hava basıncı ve parka tesiri nedeni ile düşük tehlike içeren yangın tehlikesi bulunan maddeler
Özel bir tehlike teşkil etmeyen ve patlama riski düşük olan maddeler
Kütle halinde patlayan düşük tehlikeli maddeler.

Yükleme ve boşaltma operasyonlarına ilişkin uygulamalar taşıma operasyonu için tercih edilecek taşıma türüne, taşınacak tehlikeli maddenin özelliklerine, risklerine, formlarına ve dökme ya da paketli olarak taşınma biçimlerine göre farklılaşabilmektedir.

Yükün teslim alınmasına engel bir durum olmadıkça yükün alınmasını ertelememekle yükümlü olan kişi alıcıdır. Bu sorumluluk sürücülerin yükleme boşaltma sırasında uyması gereken kurallardan biri değildir. Doğru yanıt E'dir.