Gaz Tanker Gemileri
Gaz tanker gemileri ise gaz formunda tehlikeli maddelerin taşınmasından kullanılan gemilerdir. Özellikle LPG ve LNG gibi tehlikeli maddeler bu türde tankerler ile taşınmaktadır. Bu tür tankerler ile taşınan LPG ve LNG gibi gazlar çok yüksek basınçlar altında sıvılaştırılarak taşınmaktadır. Buna karşılık söz konusu gazlar normal sıcaklık ortamında çok hızlı biçimde eksi formuna dönüşme eğilimi taşımaktadır. Bu nedenle gaz tankerlerinde taşınan gazlar yüksek basınç altında ve soğutularak taşınmaktadır. Sıkıştırılmış nitelikte gazlar taşıma sırasında yüksek düzeyde risk ve tehlikelere sahip olan maddeler olduğu için son derece hassas ve kontrol altında taşınmaları gerekmektedir. Aynı zamanda kullanılan gaz tankerlerinin uluslararası standartlarda yüksek güvenlik ve emniyet donanım ve sistemlerine sahip olması gerekmektedir. LPG ve LNG taşıyan gaz tankerlerinin yükleme bölümleri çoğunlukla gemiden ayrı bir niteliğe sahiptir. Yükleme yapılan bölümler geminin dış gövdesinden bağımsız bir biçimde gemide yer almaktadırlar.

Sınıf II içerisinde yer alan gazlar taşınmaktadır.

Hava yolu taşımacılığında kullanılan hava yolu araçları genellikle kargo uçaklarıdır. Bunlar: Antonov, McDonnell Douglas, Ilyushın Il ve Boeing tipi uçaklardır.

Doğrudan bağlama (direct lashing) bağlama yöntemlerinden bir diğeridir. Taşınacak yük üzerinde bağlama gözleri mevcut ise spanzetin bir ucu araç zeminine ya da aracın bir bölümüne bağlanırken diğer ucu ise doğrudan taşına yükün üzerinde yer alan bağlama gözlerine düğümlenmektedir. Doğru cevap B'dir.

Tehlikeli maddelerin taşındığı metal ambalajlar içerisinde yer alan ürünle ilgili olarak her hangi bir reaksiyona girmeyecekse tercih edilmektedir. Metallerden üretilmiş ambalajlar ile sınıf 5.2 ve 5.1’ e ait materyallerin bir kısmı reaksiyona girebilmektedir. Bu nedenle söz konusu materyallerin paketlenmesinde?metal ambalajlar tercih edilmemektedir.

"Maksimum yükleme kapasitesi aşılmamalıdır." madde miktarı ile ilgilidir. 

Taşıma kabına varil ve paletli yükler birlikte yüklenildiğinde varillerin devrilerek kaymalarının engellenebilmesi için variller yükleme boşaltma kapısına yakın biçimde yüklenmelidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıcı sıvı maddeler kendi içerisinde risk ve tehlike durumlarına göre kategorize edilmektedirler. Buna göre FT2 kodu pestisitleri, F1 kodu tutuşma noktası 61°C ve altı olanları, FC kodu yanıcı ve aşındırıcı sıvı maddeleri, F2 kodu tutuşma noktası 61°C üzerinde olan ve kendi tutuşma derecesi veya üzerinde taşımaya verilen veya taşınan maddeleri ve D kodu patlayıcı özelliği giderilmiş patlayıcıları göstermektedir.

Kimyasal maddelerin taşındıkları tanker tiplerinden bir diğeri de silobas tankerler olarak tanımlanabilmektedir. Silobas tankerler; yapısal olarak standart tankerlerden bir takım farklılıklara sahiptir. Bu tür araçların gövdeleri öne ve arka kısımlarından başlayarak orta kısımlarına doğru eğimli bir özelliğe sahiptir. Bu tür araçlarda katı forma sahip toz ya da granül şeklinde tehlikeli kimyasal maddeler de taşınabilmektedir.

Paketli ve paletli tehlikeli maddelerin yüklenmesi süreçlerinde öncelikli sabitleme uygulamalarından birisi gerdirme kayışlarının kullanılması işlemidir. Bu kayışlar uygulamada spanzet olarak da isimlendirilmektedir. Bu unsurlar sayesinde yükler aracın zeminine sabitlenmekte ve hareket edebilirlikleri sınırlandırılmaktadır. Özellikle rijid yüklemelerde yükün ağırlığı ile aracın hareketi sırasında ortaya çıkabilecek kuvvetler dikkate alınarak spanzetlerin belirli bir kuvvet direncine sahip olması gerekmektedir. Bu değer genel olarak kilo newton (daN) olarak belirlenmektedir. Uygulamada genel olarak kullanılan spanzetlerin minimum 1.400 daN direnç değerinin altında olmaması gerekmektedir. Yükün ağırlığı arttıkça kullanılacak spanzetlerin sayısı ve dayanıklılığını gösteren direnç değeri de artmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Hava yolu taşımacılığında kullanılan hava yolu araçları genellikle kargo uçaklarıdır. Hava yolu taşımacılığında en yoğun kullanılan uçak türlerinden birisi Antonov tipi uçaklarıdır. Antonov tipi uçaklar 61 ton ağırlık ile kalkış yapabilmekte, toplamda 17 ton yük taşıyabilmektedir.

Suezmax tipi tankerler deniz yoluyla tehlikeli maddelerin taşınması için kullanılan ham petrol tankerleri grubunda yer alan gemilerden biridir. Doğru yanıt D'dir.

Kapalı yük vagonları G, Gbs-1510, Gbs 3501, Ga, H ve Habis olarak adlandırılan tiplerde altı değişik türde üretilmekte ve kullanılmaktadır. 

Dolduran;
a. Dolum öncesinde, tankların ve gerekli ekipmanın teknik olarak eksiksiz ve taşımaya uygun olmasını sağlamakla,
b. Tehlikeli madde taşınmasında kullanılan taşıtların, tankların ve ekipmanın test,
muayene ve kontrol sürelerinin geçerliliğini kontrol etmekle,
c. Dolumu yapılacak tehlikeli maddelere uygun olan ve bu hususta uygunluk belgesi
bulunan tanklara dolum yapmakla,
d. Dolum esnasında birlikte yükleme kurallarına uygun hareket etmekle,
e. Doldurulan madde için izin verilen azami doldurma oranını (doldurma derecesi)
ve azami dolum hacim oranını geçmemekle,

f. Dolumu yaptıktan sonra tankın kapak bölümlerinin sızdırmazlığını kontrol etmekle,
g. Doldurulan tehlikeli maddelerin tankın dış yüzeyine bulaşmadığını kontrol etmekle,
h. Tehlikeli maddeleri taşınması için hazırlarken, turuncu ikaz levhalarının, plakaların ya da etiketlerin tank, taşıt, tank konteyner, büyük ve küçük konteynerlerin
yanı sıra tehlikeli madde ambalajlarının da üzerine kurallara uygun bir biçimde
takılmasını sağlamakla,
i. Taşıtlara dolum yaptığı sırada, taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık
ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma
özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
j. ADR Bölüm 1.4.3.3’te yer alan diğer hükümleri yerine getirmekle
yükümlüdür.

Doğru cevap E seçeneğidir.

C şıkkı dışında verilenler doğrudur.

Bir diğer risk ve tehlike tanımlama yaklaşımı, tehlikeli maddeler için tanımlanmış olan paketleme grupları yaklaşımıdır. Buna göre, belirli bir sınıf içerisinde yer alan tehlikeli maddeler yarattıkları aynı türden riskin derecesine göre farklı gruplar içerisinde tanımlanabilmektedir. Bu gruplandırma tehlikeli maddenin yaratacağı riskin ve tehlikenin gerçekleşmesi hâlinde ortaya çıkabilecek sonuçlara odaklanmaktadır. Dolayısıyla bu sonuçların boyutları çerçevesinde gruplar meydana gelmektedir. Paketleme grupları aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır.
• Paketleme Grubu I
• Paketleme Grubu II
• Paketleme Grubu III

Tehlikeli maddeler hava yolu ile taşınırken dökme olarak taşınmamaktadır.

Patlayıcı madde sınıfı içerisinde yer alan tehlikeli materyallerin sahip oldukları riskler
ve yaratacakları tehlikeler çerçevesinde altı alt tehlike grubu tanımlanmıştır. Bu gruplar
sınıf numarasının noktadan sonra yanına yazılacak bir başka numara ile tanımlanmaktadır.
Dolayısıyla alt grupların tanımlanması; Grup 1.1’den başlayarak Grup 1.6’ya kadar
söz konusu olmaktadır. Gruplamada en önemli nokta, alt grup numarası arttıkça riskin de
azalmasıdır. Bu çerçevede alt gruplar aşağıdaki gibi tanımlanabilmektedir.
• 1.1 Kütle hâlinde patlayan maddeler
• 1.2 Kütle hâlinde patlamayan ama parça tesirli maddeler
• 1.3 Kütle hâlinde patlamayan ama hava basıncı ve parça tesiri nedeniyle düşük
tehlike içeren, yangın tehlikesi bulunan maddeler
• 1.4 Özel bir tehlike teşkil etmeyen ve patlama riski düşük olan maddeler
• 1.5 Kütle hâlinde patlayan, düşük tehlikeli maddeler
• 1.6 Kütle hâlinde patlamayan, riski çok az olan maddeler

Bu sınıflamaya göre 1.1 en tehlikeli sınıftır.

UN numarası yaklaşımı Birleşmiş Milletler Ekonomik Konseyi (UNECE) tarafından her bir tehlikeli madde için tanımlanan bir numaradır. Bu numaralandırmanın esas amacı her bir tehlikeli maddenin riskleri, adı, özellikleri ve tehlikeleri ile ilgili olarak Dünya’nın her yerinde aynı kavramların anlaşılmasıdır.

Kısa adı “Turuncu Kitap (Orange Book)” olan bu doküman, temel olarak tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, paketlenmesi, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve belgelenmesi hakkında tavsiyeler içermektedir. Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili üç model düzenlemesi bulunmakta, taşıma yolları farklı dahi olsa bu düzenlemelerin ulusal ve uluslararası düzeyde tek tip olmasını sağlayan temel ilkeler belirlenmektedir. Ulusal ve uluslararası organizasyonlar, bu temel ilkelere bağlı kalarak düzenlemeleri geliştirmek ve yenilemekten sorumludurlar. Kitabın içeriğinde yapılan değişiklikler, o yıl ek olarak yayınlanmakta böylece tüm dünyada uyum sağlanmaya çalışılmaktadır.