Toplumsal Değişme Kuramları Ara 14. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Marksizmde bir işçinin ücret olarak aldığı değer ile üretilen ve kapitalistin el koyduğu değer arasındaki farkı anlatan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Üretim biçimi |
Yabancılaşma |
Şeyleştirme |
Sömürü |
Sosyal sınıflar |
Sömürü, ister toprak ister emek, isterse piyasa konumu olsun, iktisadi bir kaynağın kabul edilmesi mümkün olmayan araçlarla kullanılmasını anlatan bir terimdir. Bir tekelcinin pazardaki denetim gücünü kullanarak tüketicilere fahiş fiyatlar dayatması ya da bir arazi sahibinin toprağı doğal kaynaklara zarar verecek şekilde kullanması sömürü kapsamındaki eylemler olarak görülmelidir. Marksizmde ise sömürü temel bir rol oynar ve bir işçinin ücret olarak aldığı değer ile üretilen ve kapitalistin el koyduğu değer arasındaki farkı anlatır. Doğru cevap D'dir.
2.Soru
Tilly’nin yaklaşımında toplumsal hareketleri ifade eden anahtar kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Sınıf |
Talep |
Grup |
Kimlik |
Değişim |
Charles Tilly toplumsal hareketleri hedefteki otoritelere yönelik kolektif talepler; bu talepleri oluşturmak için özel birtakım medya ve propaganda faaliyetleri ve kamusal eylemler ve üyelerin birlikteliği ile gerçekleşen kamusal temsil etrafında şekillenen bir siyasi bileşim olarak nitelendirmektedir. Burada “talep” kavramı toplumsal hareketi ifade eden anahtar olarak belirmektedir. Zira bir toplumsal hareket genellikle toplumun bir kısmının toplumda bir konuda değişim talebi ile meydana çıkmaktadır. Doğru cevap B’dir.
3.Soru
Dinin amacı toplumu bir arada tutmak, ilerleme için zorunlu olduğunu düşündüğü düzeni sağlamaktır, fakat bunun tamamen lâik bir din olacağını varsayan kimdir?
Berger |
Dewey |
Comte |
Weber |
Bottomore |
Comte'ya göre, dinin amacı toplumu bir arada tutmak, ilerleme için zorunlu olduğunu düşündüğü düzeni sağlamaktır, fakat bunun tamamen lâik bir din olacağını varsayar.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi toplumsal değişmenin ana başlıklarından biri değildir?
Fiziki-coğrafi etkenler |
Demografik değişimler |
Bilimsel ve teknik gelişmeler |
İktisadi etkenler |
Toplumsal cinsiyet rolü |
Toplumsal değişimi etkileyen çok sayıda unsur sayılabilse de bunları gruplayarak açıklamak daha kolaydır. Bu çerçevede toplumsal değişimi etkileyen pek çok tekil unsur olmakla birlikte bunları altı ana başlık altında gruplamak mümkündür: (i) fiziki-coğrafi etkenler, (ii) demografik değişimler, (ii) bilimsel ve teknik gelişmeler, (iv) iktisadi etkenler, (v) din ve dünya görüşü ve (vi) sosyal hareketler.
5.Soru
Spengler tüm dünya tarihinde kültür çevrelerini gelişme düzeylerine göre kaç aşamaya ayırır?
iki |
üç |
dört |
beş |
altı |
Tüm dünya tarihinde 8 tip kültür
çevresi vardır: Mısır, Babil, Hindistan, Çin, Antikite, Arap, Batı ve Meksika. Spengler bunları gelişme
düzeylerine göre üç aşamaya ayırır:
• Metafiziksel-dini yüksek kültürler
• Erken simgeci kültürler
• Geç sivil kültürler.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Max Weber'in düşünceleri ile uyumlu değildir?
Rasyonalite dünya tarihindeki basit bir ilerici kuvvet değildir. |
Rasyonelleşme bir gerilim setinden oluşur. |
Modern dünyada gizem ve heyecana çok az yer vardır. |
Modern toplumda iktidarın rasyonel temelleri vardır. |
Bürokrasi kişisel ilişkiler ağına dayalıdır. |
Bürokrasi, insanlara değil kurallara, bir kişisel ilişkiler ağına değil bir görevler hiyerarşisine dayanır.
7.Soru
Genelde toplumsal yapılar ve toplum içindeki aktörler ve ayrıca aktörler ve toplumsal yapılar arasındaki diyalektik ilişkileri araştıran aşağıdakilerden hangisidir?
Diyalektik analiz |
Diyalektik düşünce |
Diyalektik yaklaşım |
Diyalektik yöntem |
Epistemolojik diyalektik |
Diyalektik yaklaşımda, genelde (Marx’ın yaptığı gibi) toplumsal yapılar ve toplum içindeki aktörler ve ayrıca aktörler ve toplumsal yapılar arasındaki diyalektik ilişkiler araştırılır.
8.Soru
I. Kar oranının azalma eğilimi
II. işçi sınıfının giderek artan sefaleti,
III. Sermaye sahipliğinin yoğunlaşma eğilimi
IV. Tabakalaşma düzenleri
V. İktisadî dalgalanmaların şiddetinin artması
Yukardakilerden hangileri Marx' a göre kapitalizm özel yasalarındandır?
Yalnız I |
I ve III |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
Marx bu bağlamda kapitalizmin özel yasaları olarak (1) kâr oranının azalma eğilimi, (2) işçi sınıfının giderek artan sefaleti, (3) sermaye sahipliğinin yoğunlaşma eğilimi ve (4) iktisadî dalgalanmaların şiddetinin artmasından söz eder
9.Soru
Marx’ın “belirli bir birikim ve gelişme düzeyinde bir toplumsal devrim döneminin gelmesi” durumunu açıklamak için başvurduğu diyalektik ilke aşağıdakilerden hangisidir?
Çelişmezlik ilkesi |
Niceliğin niteliğe dönüşmesi |
Yadsınmanın yadsınması |
Karşıtların birliği |
Özdeşlik ilkesi |
Diyalektiğin ilkeleri “karşıtların birliği”, “yadsınmanın yadsınması” ve “niceliğin niteliğe dönüşmesi” iken, “özdeşlik ilkesi” ve “çelişmezlik ilkesi” Aristoteles’in formel mantığının temel ilkeleridir. Bu çerçevede, "belirli bir (nicel) birikim ve gelişme düzeyinde bir toplumsal devrim döneminin gelmesi" olarak ifade edilen toplumsal yasayı açıklamak için Marx, Hegelci diyalektiğin yasalarından "niceliğin niteliğe dönüşmesi" ilkesine başvurmuştur. Buna göre, niceliğin niteliğe dönüşmesi bir toplumun birikimli olarak değiştiği tarihsel sürecin karakteristik bir özelliğidir. Doğru cevap B’dir.
10.Soru
Durkheim'a göre anominin çözümü hangi mekanizmalarla söz konusu olur?
Meslek grupları ve korporatif yapılar |
Dini kurumlar |
Diktatör bir devlet örgütü |
Mekanik dayanışma |
Psikolojik destek |
göre anominin çözümü, Comte veya Rousseau’nun önerdiği gibi güçlü ve bir ölçüde diktatör bir merkezî organın, devletin kurulması değil, diğer uzman kişilere ve nihayetinde toplumun tüm üyelerinin peşinden gideceği ortak hedeflere karşılıklı bağımlı olan bireylerin kollektif hayatla yeniden bütünleşmelerinin sağlanmasıdır. Bunun mekanizması da ‘meslek grupları’ veya ‘korporatif yapılar’dır.
11.Soru
Bilgi tarafından karakterize edile sanayi sonrası toplum teorisiyle tanınan kuramcı kimdir?
Daniel Bell |
Alvin Toffler |
Robert Nisbet |
Gerhard Lenksi |
Talcott Parsons |
Daniel Bell 1960’larda kaleme aldığı makale- lerle geliştirmeye başladığı sanayi sonrası toplum teorisini 1973 tarihli The Coming of Post-Industrial Society isimli kitabı ile olgunlaştırmıştır. Bell, ileri sanayileşmiş toplumlarda yaşanan değişimleri inceleyerek bu deği- şimlerin toplumsal yapıda gelecekte ne tür etkileri olacağını sorgulamaktadır. Bell’in gözlemlediği en önemli değişim bilginin toplumsal yapıdaki konumunda yaşanan değişimdir. Bell’e göre sanayi sonrası toplum bilgi tarafından karakterize edilmektedir. Doğru cevap A'dır.
12.Soru
Modernitenin yaratıcı insanların sayısını azaltmasından ötürü Batı medeniyetinin bir dinamizm kaybı yaşadığını öne süren kuramcı aşağıdakilerden hangisidir?
Spengler |
Sorokin |
Toynbee |
Collingwood |
Lenski |
Medeniyet Yargılanıyor (Civilization on Trial) adlı eserinde modernitenin yaratıcı insanların sayısını azaltmasından ötürü Batı medeniyetinin bir dinamizm kaybı yaşadığını, dolayısıyla içeriden ve dışarıdan karşılaştığı tehditleri göğüslemede zorlandığını öne süren kuramcı İngiliz tarihçi ve fikir adamı Arnold Joseph Toynbee’dir. Doğru cevap C’dir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi toplumda uzun süreli etkiler yaratan bir değişimdir?
Köy toplumsal ilişkilerindeki farklılaşmalar |
Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya göç etmesi |
Giyim tarzlarının moda olgusuyla değişmesi |
Tarımda makineleşmenin ortaya çıkması |
Saç ve kaş tarzlarının moda olgusuyla değişmesi |
Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya göç etmesi uzun süreli etkilere yol açan değişimlerdir ve toplumsal yapıyı büyük ölçüde etkilemektedir.Diğer seçeneklerdeki değişimler kısa süreli ve orta vadeli toplumsal değişimler olup toplumun bütün katmanlarında ve yapısında değişimlere etki etmezler.
14.Soru
Eğitimi toplumsal değişim için bir kaynak olarak gören ve Türk eğitim sistemini bizzat kuran isim aşağıdakilerden hangisidir?
Apple |
Giroux |
Willis |
Dewey |
Bowles |
Dewey, eğitimi toplumsal değişim için bir kaynak olarak görür. Buna göre eğer toplumsal, ekonomik ve politik kurumlar eğitim ile birlikte ve tutarlı bir biçimde bütüncül olarak planlanabilirse toplumda
istenilen değişimler meydana getirebilir. Dewey Türk eğitim sistemini bizzat kuran
kişidir. Ülkemizde eğitime toplumsal değişmede daima merkezi ve aşırıya kaçan bir rol verilmesinin nedenlerinden birisi de budur
15.Soru
Toplumsal evrimin çekirdeğini iktisadi sınıflar arasındaki çatışmanın oluşturduğunu öne süren ilk düşünür, aşağıdakilerden hangisidir?
Comte |
Saint-Simon |
Spencer |
Durkheim |
Montesquieu |
Saint-Simon kültürlerin çeşitliliğinin yüzeysel olduğunu düşünür. Bütün toplumsal gelişmeler ve değişme temel bir plâna göre gerçekleşir; insanlığın tarihi, en azından kendi yörüngelerinde hareket eden gezegenlerde olduğu gibi, tek yasa tarafından yönlendirilir. Saint- Simon böyle bir tarih anlayışını benimseyen tek kişi olmasa da, toplumsal evrimin,
dolayısıyla değişmenin merkezî dinamik gücünü “iktisadî sınıflar arasındaki çatışma”nın oluşturduğunu öne süren ilk kişidir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Spengler’e göre dünya tarihinde yer alan kültür çevrelerinden biridir?
Amerika |
Anadolu |
Afrika |
Meksika |
Rusya |
Spengler’e göre tüm dünya tarihinde 8 tip kültür çevresi vardır: Mısır, Babil, Hindistan, Çin, Antikite, Arap, Batı ve Meksika. Doğru cevap D seçeneğidir.
17.Soru
Evrensel bir sınıf olan proleteryanın özgürleştirici ve geliştirici rolünü gizlemeye yarayan bilinç kavramına ne ad verilir?
Bilinçaltı Kavramı |
Bilinç Öncesi Kavramı |
Yanlış Bilinç Kavramı |
Bilinç Ötesi Kavramı |
Süperego |
Karl Marx’ta yanlış bilinç kavramı, evrensel bir sınıf olan proleteryanın özgürleştirici ve geliştirici rolünü gizlemeye yaramaktadır. Bir başka biçimde söylenirse, yanlış bilinç, insanın türsel özünü kurtarmaktan ziyade köleliğini pekiştiren düşünceyi anlatır (Marshall, 1999). Doğru cevap C'dir.
18.Soru
Tarihsel değişimi esasen egemenlik ve otorite türlerini merkeze alarak açıklamaya çalışan Weber için merkezi kavram hangisidir?
Sınıf |
Materyalizm |
Meşruluk |
Zamanın Ruhu |
Altyapı |
Tarihsel değişimi esasen egemenlik ve otorite türlerini merkeze alarak açıklamaya çalışan Weber için merkezi kavram meşruluktur.
19.Soru
Spencer’a göre insanın evrimi ayrıca beraberinde belirli türden kontrollere yol açacak belirli korkuları getirir. Buna göre siyasal kontrol ve kuruluşlara hangi korku yol açar?
Ölüm korkusu |
Çatışma korkusu |
Yaşamda kalma korkusu |
Tabiat korkusu |
Öte Dünya korkusu |
Spencer'a göre ilkel/temel (insanlara evrim sırasında daha alt düzey hayvanlardan geçen) ‘hayatta
kalabilme korkusu’ nihayetinde siyasal kontrollere ve siyasal kuruluşlara yol açar.
20.Soru
Seçeneklerden hangisi August Comte'un kuramı için söylenemez?
Sosyoloji toplumsal yapılara odaklanmalıdır. |
Sosyal analizin temel birimi ailedir. |
Sosyal dinamik , toplumsal ilerleme ve değişmeye odaklanır. |
Sosyoloji bireylerle ilgilenmelidir. |
Sosyal statik, toplumsal düzenin araştırılmasına odaklanır. |
Comte'a göre sosyoloji bireylerle değil toplumsal yapı ve kurumlarla ilgilenmelidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ