Toplumsal Değişme Kuramları Ara 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aydınlanmacılara göre toplumlar nasıl değişmektedir?
Tarihsel süreç içinde az gelişmiş olandan gelişmiş olana doğru gerçekleşir |
Toplumsal değişme günlük küçük ilerlemeler ile gerçekleşir |
Her toplum en ileri düzeyde yaşamına başlatarak giderek geriye döner ve yok olur |
İlerleme fikri giderek distopyaya dönüşür |
Toplumsal olayların arka planında tekrar etmeyen faktörler yatmaktadır |
Aydınlanmacılar toplumların tarihsel süreçte daha az gelişmiş olandan gelişmiş olana doğru bir değişim geçirdiğini düşünmekteydiler.
2.Soru
Pozitivist, organizmacı ve evrimci toplumsal düzen ve değişme anlayışının öncüsü kimdir?
Montesquieu |
Hobbes |
Locke |
Rousseau |
Marks |
Pozitivist, organizmacı ve evrimci toplumsal düzen ve değişme anlayışının öncüsü Montesquieudur.
3.Soru
Toplumsal değişimin kaynağı toplumsal yapının kendi dâhilinde ise nasıl bir değişimdir?
Değişim olmaz |
Hızlı bir değişim yaşanır |
Hızlı bir değişim yaşanmaz |
Değişim dışsal kaynaklardan kaynaklanır |
Zorlama bir değişim yaşanmaktadır |
Toplumsal değişimin toplumun kendi iç yapısından kaynaklanıyorsa bu değişim zorlama olmadan ve dışsal kaynaklara bağlı olmadan gerçekleşmektedir ve süreç yavaş ilerlemektedir.
4.Soru
Aşağıda Daniel Bell ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
The End of Ideology kitabının yazarıdır. |
Sanayi sonrası toplum teorisini geliştirmiştir. |
Sanayi sonrası toplumda bilginin belirleyici olduğunu öne sürmektedir. |
Teknolojik deterministtir. |
Toplumsal değişim anlayışı evrimci anlayıştan uzaktır. |
Daniel Bell The End of Ideology kitabıyla ün kazanan Amerikalı bir sosyologtur. Sanayi sonrası toplum teorisini geliştirmiştir. Bu teoriye göre sanayi sonrası toplumda bilginin belirleyici olduğunu öne sürmektedir. Görüşleri teknolojik determinizme ve evrimci anlayışa dayanmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.
5.Soru
Teknoloji ve teknolojinin toplumsal etkileri üzerine çalışmalar yapmış ve sayısal devrim, iletişim devrimi ve bilgi toplumu ile ilgilenmiş yazar ve gelecekbilimci aşağıdakilerden hangisidir?
Daniell Bell |
Robert Nisbet |
Alvin Toffler |
Gerhard Lenski |
Julian Stewart |
Sayısal devrim, iletişim devrimi, bilgi toplumu gibi çalışmalarıyla bilinen ABD’li yazar ve gelecekbilimci Alvin Toffler’in (1928), erken dönem çalışmaları teknoloji ve teknolojinin toplumsal etkileri üzerinedir. Daha sonra toplumdaki değişimleri ve tepkileri incelemeye başlayan Toffler’in çalışmalarının odağını 21. yüzyılda askeri donanımın artan gücü, silah ve teknolojinin yayılımı ve kapitalizm oluşturmaktadır. Sanayi sonrası toplum kavramsallaştırması geliştiren Toffler mevcut gelişmeleri takip ederek gelecek üzerine yaptığı tahminlerle ünlenmiştir
6.Soru
Dayanışma duygusu, sosyal bağ, grup duygusu, grup dayanışması gibi anlamlara sahip
oldukça merkezi bir kavrama verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Asabiye |
Harbiye |
Empati |
Yerleşik |
Bedevi |
İbn Haldun’un düşüncesinde, “asabiye”, dayanışma duygusu, sosyal bağ, grup duygusu,
grup dayanışması gibi anlamlara sahip oldukça merkezi bir kavramdır.
7.Soru
Marx'ın, idealizmini eleştirip tarih ve diyalektik konusundaki kimi görüşlerinden yararlandığı düşünür kimdir?
Kant |
Hegel |
Weber |
Aristoteles |
Ritzer |
Marx’ın temel görüşleri, diyalektik ve tarihsel materyalizmi dikkate alınarak anlaşılabilir. Bu konudaki görüşlerinin şekillenmesinde hem Hegel’in belirli görüşleri hem de ona eleştirileri etkilidir. Marx, Hegel’in idealizmini eleştirip yerine materyalizmi geçirmeye çalışırken onun diyalektik ve tarih konusundaki görüşlerinden belirli noktalarda yararlanır. Doğru cevap B'dir.
8.Soru
Marx'a göre insan toplumunun gelişimini araştırırken işe hangi noktadan başlanmalıdır?
Mutlak hakikatlerin saptanması ile |
Devletin tinsel temellerini irdeleyerek |
Toplumsal inançları araştırarak |
İnsan toplumlarının somut toplumsal yasam süreçlerini ampirik olarak inceleyerek |
Olguların temelindeki düşünceleri anlamaya çalışarak |
Marx'a göre insan toplumunun gelişimini araştırırken işe insan toplumlarının somut toplumsal yasam süreçlerini ampirik olarak inceleyerek başlanmalıdır.
9.Soru
Erkilet’e göre Sorokin sosyal değişmeyi kaç soru çerçevesinde ele almıştır?
iki |
üç |
dört |
beş |
altı |
üç soru çerçevesinde ele almıştır:
• Ne değişir?
• Nasıl değişir?
• Neden bu şekilde değişir?
10.Soru
I. Ülke içindeki eşitsizlik düzeyi, dünya sistemi içinde prestijle yönetici seçkinlerin meşruiyeti arasındaki temel ilişkiyi etkiler.
II. Yüksek eşitsizlik düzeyleri ile sınıflar, statü grupları ve partilere üyelik arasındaki korelasyon yüksek olduğunda, yani üst sınıfların üyeleri aynı zamanda yönetici partilerin, yüksek prestijli statü gruplarının üyeleri olduklarında ve benzer şekilde tersi durumlarda karizmatik liderlerin ortaya çıkma ihtimalinin artar.
III. Başka devletlerle ilişkilerde diplomatik veya askeri bir maceraya giren bir devlet, siyasal iktidar toplumdaki eşitsizlik düzeyini artıracak biçimlerde kullanıldığında daha savunmasız konumdadır.
IV. Dış ilişkilerde başarı bir karizmatik liderin ortaya çıkışını geciktirecektir, ancak devlet dış ilişkilerde prestij kaybettiğinde tabakalaşma sistemine içkin çatışma potansiyeli (özellikle devletin prestij kaybından avantaj sağlayabilecek karizmatik liderler ortaya çıkabildiğinde) çarpıcı bir biçimde artacaktır.
V. Weber’e göre, tabakalaşma düzeninin ve devletin meşruluğu ile toplumun jeopolitik konumu arasında açık bir bağlantı vardır.
VI. Bürokrasi, Weber için bir yandan rasyonel hukuki egemenliğin cisimleşmiş halidir. Yani bilim ve aklın modern zamanlardaki hükümranlığının bir tür ifadesidir. Fakat bürokrasi aynı zamanda insanları özgürleştirmek yerine bir ‘demir kafes’ içine sokmaktadır.
Aslında bir iç dinamik olmasına rağmen, ülke içindeki eşitsizlik düzeyini Weber’in dış dinamiklere ilişkin faktörler arasında saymasında yukarıdakilerden hangisi etkilidir?
I, II, III, IV |
IV, V, VI |
III, IV, V, VI |
I, II, III, IV, V |
I, II, III, IV, V, VI |
Ülke içindeki eşitsizlik düzeyi. Aslında bir iç dinamik olmasına rağmen, bu faktör dünya sistemi içinde prestijle yönetici seçkinlerin meşruiyeti arasındaki temel ilişkiyi etkiler. “Yüksek eşitsizlik düzeyleri ile sınıflar, statü grupları ve partilere üyelik arasındaki korelasyon yüksek olduğunda, yani üst sınıfların üyeleri aynı zamanda yönetici partilerin, yüksek prestijli statü gruplarının üyeleri olduklarında ve benzer şekilde tersi durumlarda karizmatik liderlerin ortaya çıkma ihtimali artar”. Bu yüzden, “başka devletlerle ilişkilerde diplomatik veya askeri bir maceraya giren bir devlet, siyasal iktidar toplumdaki eşitsizlik düzeyini artıracak biçimlerde kullanıldığında daha savunmasız konumdadır. Dış ilişkilerde başarı bir karizmatik liderin ortaya çıkışını geciktirecektir, ancak devlet dış ilişkilerde prestij kaybettiğinde tabakalaşma sistemine içkin çatışma potansiyeli (özellikle devletin prestij kaybından avantaj sağlayabilecek karizmatik liderler ortaya çıkabildiğinde) çarpıcı bir biçimde artacaktır”. Dolayısıyla Weber’e göre, tabakalaşma düzeninin ve devletin meşruluğu ile toplumun jeopolitik konumu arasında açık bir bağlantı vardır.
11.Soru
Nüfus ile ilgili değişimlerin siyasal yapıyı da etkileyeceğini ilk kim kurumsallaştırarak açıklamıştır?
Comte |
İbn Haldun |
Marks |
Weber |
Hegel |
Nüfus ile ilgili değişimlerin siyasal yapıyı da etkileyeceğini ilk İbn Haldun kurumsallaştırarak açıklamıştır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi değişimin içeriğini ifade eden unsurlardan biri değildir?
Bireysel |
Olgusal |
Sistemik |
Kurumsal |
Evrimsel |
Toplumsal değişim kavramının bileşenlerinden biri olan değişimin içeriğini ifade eden unsurlar “bireysel”, “olgusal”, “kurumsal”, “yapısal” ve “sistemik” olarak sıralanabilir. Doğru cevap E’dir.
13.Soru
................, etik üzerine felsefi bir soruşturma yürütmesi kadar, onu dinin gelişimi ve toplumun tarihsel ilerlemesiyle ilişkili bir biçimde ele alarak ahlak teorisi ile toplum teorisi arasındaki bağlantıları tesis etmesi bakımından, İskoç aydınlanmasının ve belki de kıta düşüncesinin en etkili ve önemli isimlerinden birisi olmuştur.
Yukarıdaki boşluk için en uygunu aşağıdakilerden hangisidir?
Voltaire |
Hume |
Turgot |
Pascal |
Leibniz |
İskoç aydınlanmasının tarihinde Francis Hutcheson’un (1694-1746) etik tartışmalarının
önemli bir yeri bulunmaktadır. Ondan etkilenerek David Hume (1711-1776), etik üzerine düşünmeyi
derinleştiren isim olmuştur. Hume, etik üzerine felsefi bir soruşturma yürütmesi kadar, onu dinin
gelişimi ve toplumun tarihsel ilerlemesiyle ilişkili bir biçimde ele alarak ahlak teorisi ile toplum teorisi
arasındaki bağlantıları tesis etmesi bakımından, İskoç aydınlanmasının ve belki de kıta düşüncesinin
en etkili ve önemli isimlerinden birisi olmuştur.
14.Soru
"Bir toplumdaki insanların sayısı ve aralarındaki etkileşim miktarıdır."şeklinde açıklanan kavram hangisidir?
Bütünleşme |
Maddi yoğunluk |
Farklılaşma |
Ahlâkî yoğunluk |
Dinamik yoğunluk |
Durkheim yoğunluğu ‘dinamik yoğunluk’ ve ‘ahlâkî yoğunluk’ biçiminde ikiye ayırır. Dinamik yoğunluk bir toplumdaki insanların sayısı ve aralarındaki etkileşim miktarıdır.Doğru cevap E'dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Bell’in sanayi ötesi topluma atfettiği niteliklerden biri değildir?
Ekonominin merkezi hizmet sektörüdür. |
Bireyden ziyade toplum önemlidir. |
Kitle hareketleri önemini yitirmiştir. |
Bilgi tarafından karakterize edilir. |
Daha az organize olan bir toplum söz konusudur. |
Sanayi sonrası toplum kuramlarının önemli temsilcisi Daniel Bell'in, sanayi sonrası topluma geçiş açısından gözlemlediği en önemli değişim bilginin toplumsal yapıdaki konumundaki değişimdir. Girilmekte olan yeniçağın enformasyon tarafından karakterize edildiğini öne süren Bell’e göre, dünya tarihinde sanayi öncesi, sanayi ve sanayi ötesi olmak üzere üç toplumsal aşama mevcuttur. Bilginin merkezde olduğu sanayi ötesi toplumda, ekonomideki temel alan hizmetlere kaymıştır. Ayrıca sanayi toplumunun hiyerarşik yapısı azalarak, yerine daha yatay bir toplumsal ve kişilerarası ilişki düzlemi ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak, kitle hareketleri yerini artık daha az organize tepki gruplarına bırakmış ve gittikçe daha az organize olan bireyci bir toplum ortaya çıkmıştır. Bireyin değil toplumun önemli olduğu toplum tipi ise sanayi ötesi değil, sanayi toplumudur. Doğru cevap B’dir.
16.Soru
Weber sosyal sınıfların, yani üretim araçlarının mülkiyetine dayalı ilişkilerin önemini yadsımasa da, sınıflar aynı tipten insanları içerirken, gerçek, somut gruplaşmaların, etkileşimlerin iktisadî sınıfsal tabakalaşmanın karşıtı olan statü grupları etrafında şekillendiğini düşünür. Başka deyişle, sınıflar katı iktisadî faktörlere dayanırken (benzer piyasa konumları nedeniyle benzer çıkarlara sahip gruplaşmalarken), statü gruplarının kültürel alanda yer aldıkları varsayılır. Statü grupları salt istatistiksel kategoriler değil, aksine –ortak hayat tarzına ve ortak dünya anlayışlarına sahip olan, birbirlerini aynı gruptan bireyler olarak gören insanlardan oluşan– ‘gerçek topluluklar’dır. Aşağıdakilerden hangileri statü gruplarına örnek verilebilir?
I. Etnik, ırksal gruplar
II. Dinsel gruplar
III. İşçiler
IV. Küçük kasaba toplulukları
V. Kentlerdeki komşulukları
I, II |
IV, V |
I, II, IV, V |
I, II, IV |
I, III, IV, V |
Weber sosyal sınıfların, yani üretim araçlarının mülkiyetine dayalı ilişkilerin önemini yadsımasa da, sınıflar aynı tipten insanları içerirken, gerçek, somut gruplaşmaların, etkileşimlerin iktisadî sınıfsal tabakalaşmanın karşıtı olan statü grupları etrafında şekillendiğini düşünür. Başka deyişle, sınıflar katı iktisadî faktörlere dayanırken (benzer piyasa konumları nedeniyle benzer çıkarlara sahip gruplaşmalarken), statü gruplarının kültürel alanda yer aldıkları varsayılır. Statü grupları salt istatistiksel kategoriler değil, aksine –ortak hayat tarzına ve ortak dünya anlayışlarına sahip olan, birbirlerini aynı gruptan bireyler olarak gören insanlardan oluşan– ‘gerçek topluluklar’dır. Örneğin etnik, ırksal gruplar, dinsel gruplar, küçük kasaba toplulukları, kentlerdeki komşulukları sosyal sınıf olmaya direnen ve sınıfsal sınırları örtüşen gruplardır.
17.Soru
Çatışmayı mümkün olduğu kadar kaçınılması gereken bir unsur olarak gören Comte’a göre, çatışma ne için ortaya çıkmaktadır?
toplum pozitif evreye geçmediği için |
toplum negatif evreye geçmediği için |
toplum pozitif evreye geçtiği için |
toplumsal yapı olmadığı için |
Hiçbiri |
Çatışmayı mümkün olduğu kadar kaçınılması gereken bir unsur olarak gören Comte’a göre, çatışma toplum pozitif evreye geçmediği için ortaya çıkmaktadır. Bu gerçekleştiğinde ve ‘İnsanlık Dini’ oluştuğunda hiçbir çatışma olmayacaktır.
18.Soru
Batı'nın Çöküşü adlı eserinde uygarlıkların yükseliş ve düşüşünün kaçınılmaz olduğunu iddia eden isim aşağıdakilerden hangisidir?
Sorokin |
Toynbee |
Spengler |
Toffler |
Bell |
Spengler, 1918-1922 yılları arasında yazdığı Batı'nın Çöküşü adlı eserinde uygarlıkların yükseliş ve çöküşünü bir kader olarak görür. Böylelikle ilerlemeci tarih görüşünden uzaklaşır.
19.Soru
Seçeneklerden hangisi Spencer'ın sosyal sistemlerde yapılaşmaya ilişkin modelinin süreçlerinden biri değildir?
Sistem büyüklüğünde artışa yol açan kuvvetler |
Birimlerin farklılaşması |
Farklılaşan birimlerin bütünleşme süreçleri |
Çevre adaptasyon düzeni |
Birimlerin tamamen ayrılması |
Spencer'ın sosyal sistemlerde yapılaşmaya ilişkin modelinin süreçleri şunlardır:
- Sistem büyüklüğünde artışa yol açan kuvvetler
- Birimlerin farklılaşması
- Farklılaşan birimlerin bütünleşme süreçleri
- Çevre adaptasyon düzeni
20.Soru
Batı’nın Çöküşü adlı eseri aşağıdakilerden hangisi yazmıştır?
Sorokin |
Spengler |
Steward |
Toynbee |
Childe |
Spengler, 1918-22 yıllarında 2 cilt olarak yazdığı Batı’nın Çöküşü (Der Untergang des Abendlandes) isimli meşhur eserinde
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ