Sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan kapsamlı
değişimler karşısında üç tepki gelişmiştir. Liberalizm
olarak adlandırılan ilk tepki olumludur. Liberalizm,
doğaları gereği çıkarcı ve rasyonel hareket
eden bireylerin temel hak ve özgürlüklerini güvence
altına almak için devletin toplumsal barışı ve huzuru
sağlama dışında devreye girmediği, her türlü
müdahaleden uzak bir serbest piyasa toplumunu
öngörür.İkinci, yani muhafazakâr tepki doğrudan olumsuzdur.
Bu gelenek içindeki toplumsal, kültürel,
iktisadî, siyasal bütün yeni gelişmelerin yarattığı
karışıklıklardan cidden rahatsız olan insanlar değişmenin,
özellikle insanların müdahalesiyle değişim çabalarının
bu doğal, kendiliğinden düzeni daha da çıkmaza
sokacağını ve daha ciddi felâketlere yol açacağını
öne sürerler.
Üçüncü tepki, sosyalizm öncelikle ‘kapitalist’
olarak nitelendirilen yeni dönemin yarattığı eşitsizlik,
sömürü, baskı ve yabancılaşmaya karşı yoğun
bir tepki biçiminde ortaya çıkarken, öte yandan
özellikle Aydınlanma kaynaklı değişme ve yeni bir
toplum vaadini benimser.

E şıkkının yanlış olma sebebi

sosyalizm yerine muhazafakar anlayışın kullanılmış olmasıdır. 

Weber’in nasıl bir toplumsal değişme anlayışına sahip olduğunu kavramanın en önemli başlangıç noktası, onun bireyciliğini anlamaktan geçer. Weber, Durkheim ve diğer yapısalcılar gibi, bireyin toplumsal kurumlar tarafından tamamıyla biçimlendirildiği görüşüne katılmaz. Bireylerin eylemleri ve karşılıklı etkileşimlerinin zaman içinde toplumsal yapıları ortaya çıkardığını iddia eder. Dolayısıyla ona göre, toplumsal değişmenin kökeninde bireylerin eylemleri yer almaktadır.

Comte, Pozitif Felsefe Dersleri’nde (1853) bütün olguların değişmez doğa yasalarına tâbî olduklarını, bu yasaları keşfedecek olan sosyolojinin “en genel veya basit olgulardan daha özel veya kompleks olgulara doğru ilerleyen” bilimlerin tepesinde yer aldığını öne sürer.

Spengler, bugünün dünyasında faal olan güçlerin analiziyle işe başlamaktadır. Bu bağlamda onun daha geniş fikri çerçevesini ortaya koyduğu Karar Anı (Die Jahre der Entscheidung) isimli çalışmasında dile getirdiği “her toplumdaki yozlaşmış öğeler sürekli olarak dibe batar” fikri onun temel başlangıç noktasını teşkil eder: “Yorgun aileler, üstün soyun nesillerinin düşmüş üyeleri, ruhani ve fiziksel başarısızlıklar, bayağılıklar.”

A Study of History ve Civilization on Trial,  Toynbee; Social and Cultural Dynamics; Sorokin.

Batı'nın çöküşü Spengler'in uygarlıkların yükseliş ve düşüşünün kaçınılmaz olduğunu anlattığı eseridir.

Empirizm Bilginin gözlem, deneme veya duyular ile elde edilebileceğini ileri süren geleneksel öğretidir.

Comte, Pozitif Felsefe Dersleri’nde (1853) bütün
olguların değişmez doğa yasalarına tâbî olduklarını,
bu yasaları keşfedecek olan sosyolojinin “en genel
veya basit olgulardan daha özel veya kompleks
olgulara doğru ilerleyen” bilimlerin tepesinde yer
aldığını öne sürer. Kendi ‘bilimler hiyerarşisi’nde
bilimlerin bilhassa matematikten astronomiye, oradan
fizik, kimya ve fizyolojiye, ardından kendi deyimiyle
‘Bilimlerin Kraliçesi’ olan sosyal fiziğe doğru
ilerlemesinin kaçınılmaz olduğunu iddia eder.

Liberalizm, doğası gereği çıkarcı ve rasyonel hareket eden bireyin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına almak için devletin toplumsal barışı ve huzuru sağlama dışında devreye girmediği, her türlü müdahaleden uzak bir serbest piyasa toplumunu öngörür. 

Spencer'ın toplum modeli,
sosyolojisi doğa bilimleri ve fizik hakkındaki kabullerine
dayanır. Bu makro şemanın iki temel kavramı
‘evren’ ve onun ayrılmaz bir parçası olduğunu düşündüğü
‘evrim’, diğer yardımcı ve ilişkili kavramları
‘farklılaşma’ ve ‘bütünleşme’, ‘çevre’ ve ‘denge’dir.

White’ın enerjiyi temele alan yaklaşımının aksine Lenski’nin çok hatlı evrim kuramı bilginin miktarı ve kullanımına odaklanmaktadır. Ona göre bir toplumda çevreyi şekillendirmede etkin olabilecek ne kadar fazla bilgi birikimi varsa o toplum o kadar ileridir.

Meta fetişizmi ve şeyleştirme toplumsal değişmeyi engelleyen unsurlarken, ekonomik koşullar, toplumsal devrim döneminin gelmesi ve  sınıf çatışması toplumsal değişmeyi sağlayan unsurlardır. Marx’ın çatışmadan kastettiği şey basitçe olumsuz, yıkıcı bir güç değil, üretici, yaratıcı bir güçtür, kapitalizmle daha fazla zenginleşen ve güç elde elen işverenle, daha az kazanmaya başlayan işçi sınıfı arasındaki ilişkidir.

Toplumsal değişmenin bileşenleri “değişimin boyutu” (büyük, orta ve küçük), “değişimin vadesi (kısa, orta ve uzun) ve içeriği” (bireysel, olgusal, kurumsal, yapısal ve sistemik), “değişimin hızı” (yavaş, aşamalı, evrimsel ve barışçıl ile hızlı, ani, devrimsel ve şiddetli), “değişimin yönü” (ileri, durağan, geri) ve “değişimin faili” (yapı ve aktör) olarak sıralanabilir. Bunlardan, toplumsal değişmeyi modernleşme ile eşdeğer gören ilerlemecilik, toplumsal değişmenin yönüne işaret etmektedir. Doğru yanıt D’dir.

Hemen hemen bütün klasik sosyologlar sonradan teknolojik determinizm olarak adlandırılan bu yaklaşıma sahiptir. Onlara göre bir toplumun biçimini teknolojinin biçimi ve düzeyi belirlemektedir. Bu görüş sanayinin ortaya çıkması ile birlikte Avrupa’da toplumsal biçimin bütüncül olarak değişimine bağlı olarak meydana çıkmıştır. Aynı zamanda modern tekniğin yayılması ve sanayileşme ile birlikte bütün toplumların baştan ayağa aynı şekilde ve aynı yoldan değişeceği düşünülmektedir. Böylece türdeş bir evrensel uygarlık ortaya çıkacaktır. Doğru cevap B'dir.

“Social Change and History” isimli eserinde evrim teorilerinin varsaydığı gibi değişimin bağlı olduğu içsel etkenleri belirleyen genel kanunların mevcut olmadığını belirten ve içsel etkenler kısmen etkili olsa da sosyal değişimin daha ziyade dışsal etkenlerin bir eseri olduğunu öne süren kuramcı Robert Nisbet’tir. Doğru cevap A’dır.

Durkheim (1893) geliştirdiği sosyolojizminde dikkati toplumsal güçlerin önceliğine ve belirleyici niteliklerine çeker. Hayatta kalma mücadelesini, Spencer’dan farklı olarak, Darwinist evrimci güçler değil, toplumsal güçler içinde konumlandırır. İşbölümü zamanla gelişirken, dinsel ve toplumsal hareketliliği etkileyen gelişmeler kollektif bilinci zayıflatır.

Toplumların oluşum ve değişiminde belirli kanunlar olduğu fikrini ortaya atan Montesquieu, sadece doğanın değil toplumun da belirli yasalara göre hareket ettiği fikrini geliştirerek toplumsal değişimin mekanik bir süreç olduğuna dair ilk değerlendirme çerçevesini ortaya çıkarmıştır. “Romalıların Büyüklük ve Çöküş Nedenleri” isimli eserinde Roma’yı yükselten ve daha sonra çökerten nedenlerin şahıslarda değil olgularda aranması gerektiğini öne sürmüş; “Yasaların Ruhu” eserinde ise kanunların anlaşılması yoluyla daha iyi bir toplum oluşturma imkanının ortaya çıkacağını savunmuştur. Buna ek olarak, coğrafi ve iklimsel koşulların toplumsal alanı belirlediğini düşünen Montesquieu, üç iklim kuşağı ve buna bağlı olarak ortaya çıkan despotizm, cumhuriyet ve monarşi olmak üzere üç siyasal sistem olduğunu öne sürmüştür. Bu üç siyasal sistemden Montesquieu’nun Avrupa'ya uygun bulduğu sistem ise cumhuriyet değil monarşidir. Doğru yanıt D’dir.

Pitirim Alexandrovich Sorokin toplumlarda değişimi meydana çıkaran ana unsur farklılaşma ve bütünleşme süreci olduğunu öne sürmekte ve değişimi “Ne değişir?”, “ Nasıl değişir?” , “Neden bu şekilde değişir?” soruları çerçevesinde ele almaktadır. Pek çok çağdaşından farklı olarak yükseliş ve düşüş ekseninde ele almak yerine kültürlerin hissi ile fikri uçlar arasında bir salınım yaşadığını düşünür. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tarihsel evrime inanan Saint-Simon tarihin üç evreye ayrılabileceğini düşünür: Ön Hazırlık Dönemi, Varsayımsal Dönem ve Pozitif Evre.

Belirli bir sosyal yapının zaman içinde yaşadığı farklılaşmalara toplumsal değişme adı verilir.