Toplumsal Değişme Kuramları Final 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Geleneksel toplumdan modern topluma geçerken değişimi kolaylaştıran yapılara ne ad verilir?
Ara kurumlar |
Geçiş kurumları |
Tampon kurumlar |
Sınır kurumlar |
Küçük kurumlar |
Tampon kurumlar bir toplumsal yapıdan diğerine geçerken aracılık eden mekanizmalardır. Özellikle geleneksel toplumdan modern topluma geçerken değişimi kolaylaştırırlar.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangileri birim eylemin bileşenleri arasında yer almaktadır? Hedef Durum Normlar
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Birim eylem kendi içinde şu bileşenlere ayrıştırılabilir:
- Aktör: Her eylem bir kişi tarafından icra edilir.
- Hedef: Her eylemin yönelik olduğu bir hedef vardır.
- Durum: Her eylem belli bir mekan içinde cereyan eder. Bu mekanın aktörün denetiminde olan kısımlarına araçlar, kontrol edilemeyen kısımlarına ise koşullar adı verilir.
- Normlar: Her eylem, hedefe uygun araçların seçimini düzenleyen bir norm ya da normlar dizisine sahiptir. Doğru cevap E'dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Asya Tipi Üretim Biçimi (ATÜT) için söylenebilir?
Marx’ın kendi kapitalizmin gelişimini açıklamada ve sosyal teorisini kurmada kullandığı Batı dışı toplumlara dair bir durağanlık teorisidir. |
Weber'in geliştirdiği bir teoridir. |
Patrimonyalizmle tamamen farklı teorilerdir. |
Weber'in kendi sosyal teorisini kurmada temel noktalardan biridir. |
Avrupa toplumlardaki değişimi aynı temellerden hareketle açıklamaktadırlar. |
Marx’ın kendi kapitalizmin gelişimini açıklamada ve sosyal teorisini kurmada kullandığı Batı dışı toplumlara dair bir durağanlık teorisidir. seçeneği haricindekiler yanlış bilgiler içermektedir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Levy'e göre izafi olarak modernleşmiş toplumlarla izafi olarak modernleşmemiş toplumlar arasındaki farklardan biri değildir?
Bürokrasi |
Merkezileşme eğilimleri |
Tarihsel arkaplan |
Ailenin önemi |
Örgütlerin uzmanlaşması |
Levy açıklamalarını geleneksel/modern ikilemine dayandırır. Ona göre izafi olarak modernleşmiş toplumlarla izafi olarak modernleşmemiş toplumlar arasında belirli farklar söz konusudur. Bu farkları şöyle özetlemektedir: Bürokrasi, örgütlerin uzmanlaşması, karşılıklı bağımlılık, merkezileşme eğilimleri, ailenin önemi, ilişkiler farkı, genel değişim ortamı ve pazarlar ve köy- kent karşılıklı bağımlılığı.
5.Soru
Aşağıdaki toplumsal olaylardan hangisi Feodalizm ya da Ortaçağ Batı Avrupa düzeni ilk olarak etkileyen toplumsal olaylardan birisi değildir?
Sanayi Devrimi |
İstanbul'un fethi |
Köylü ayaklanmaları |
Amerika kıtasının keşfi |
Ümit Burnu'nun bulunuşu |
Ortaçağ Batı Avrupa toplumları feodalizm olarak adlandırılan sosyo-ekonomik ve sosyo-politik bir düzen içerisinde idi. Feodal beyliklerin oluşturduğu, aşırı bölünmüş bir toplumsal ve siyasi birimler toplamından oluşan feodal toplumda, ortak bilinç ve bütünsellik kilise kurumunun temin ettiği ideolojik temel aracığıyla sağlanmakta idi. Feodalizm ya da Ortaçağ Batı Avrupa düzeni, 1453’te İstanbul’un fethi, 1492’de Amerika kıtasının keşfi, 1497/98’de U¨mit Burnu’nun bulunuşu, Köylü ayaklanmaları ve Reform gibi bir dizi tarihi ve siyasi hadise ile birlikte sarsılmaya başlar. Sanayi devrimi daha sonraki dönemlerde Batı Avrupa’daki yeni toplumsal, ekonomik ve siyasi düzeni etkilemiş olan bir toplumsal olaydır. Değişme, toplumsal gelişme endüstri devrimi sonrasında hem bir yoğunluk kazanmış hem de başlı başına bir ideoloji (gelişmecilik ideolojisi) haline gelmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.
6.Soru
Osmanlı Devleti’nde kunduracılık, duvarcılık, demircilik, marangozluk, dokumacılık gibi küçük el sanatlarına verilen isim aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilir?
Hirfet |
Ayan |
Meşruti monarşi |
Vahdet-i imamet |
Islahat |
Ayan, Osmanlılarda şehir ve kasabalarda devletle halk arasındaki ilişkileri düzenleyen kimselere verilen isimdir. Vahdet-i imamet, otoritenin birliği anlamına gelir ve Ali Suavi tarafından güçler ayrılığı ilkesine karşı olarak öne sürülmüştür. Hirfet ise, Osmanlı Devleti’nde kunduracılık, duvarcılık, demircilik, marangozluk, dokumacılık gibi küçük el sanatlarına verilen isimdir. Dolayısıyla, doğru cevap A'dır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Şerif Mardin'le ilgili yanlış bilgi içermektedir?
Türk sosyolojisinde toplumsal değişim veya modernleşme konusu ele alındığında hiç şüphesiz akla gelebilecek önemli isimlerden birisidir. |
1961 yılında Ereğli’de yapılan demir çelik fabrikasının yaratacağı toplumsal değişmeleri saptamak üzere bir ön araştırma yaptırmıştır. |
Mardin, Türk modernleşmesini ve toplumsal değişimi daha çok siyasal ve dinsel düşünce tarihi üzerinden ele alan çalışmalar gerçekleştirmiştir. |
Mardin toplumsal değişimi Weberyen bir perspektifle fikirler ve anlamlar ekseninde |
Tarihsel bağlamdan hareket edip güncel önermelerle renklenen incelemelerinde |
1961 yılında Ereğli’de yapılan demir çelik fabrikasının yaratacağı toplumsal değişmeleri saptamak üzere bir ön araştırmayı MÜBBECCEL B. KIRAY yaptırmıştır.
8.Soru
Osmanlı Devleti’nin klasik düzeninin 1570’li yıllar ile birlikte bozulmaya başlaması aynı anda pek çok faktörün bir araya gelişi ile birlikte düşünülmelidir. Bu faktörler içinde en önemlisi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
sağlık sisteminin bozulması ve yetersizliği |
miri toprakların kullanım şeklinin ve vergi sisteminin değişmesi |
altyapıdaki bozulmalar ve bunun halk üzerindeki etkisi |
uzun süren ve başarısızlıkla sonuçlanan savaş girişimleri |
batılı devletlerin birçok alanda ilerleme kaydetmeleri |
Osmanlı Devleti’nin klasik düzeninin 1570’li yıllar ile birlikte bozulmaya başlaması aynı anda pek çok faktörün bir araya gelişi ile birlikte düşünülmelidir. Bu faktörler içinde belki de en önemlisi miri toprakların kullanım şeklinin ve vergi toplama sisteminin değişmesidir.
9.Soru
Dahrendorf ‘un, toplumu oluşturan her unsurun, toplumun çözülmesine ve tekrar bütünleşmesine, diğer bir ifade ile değişmesine katkıda bulunduğunu belirttiği değişimin bileşenlerine dair açıklamalarından biri değildir?
Her toplum her noktada değişim sürecine tabidir; değişim kaçınılmazdır. |
Her toplum her noktada çatışma ve uyumsuzluk sergiler; sosyal çatışma kaçınılmazdır. |
Her toplum değişimine direnen her unsuru kendi topluluğunun dışına iter. |
Bir toplumdaki her unsur onun dağılmasına ve değişmesine bir katkı sunar. |
Her toplum bazı mensuplarının diğerleri üzerinde baskı kurmasına dayanır. |
Dahrendorf (1959, s. 162) değişimin bileşenlerine dair bazı açıklamalar yapmaktadır:
- Her toplum her noktada değişim sürecine tabidir; değişim kaçınılmazdır.
- Her toplum her noktada çatışma ve uyumsuzluk sergiler; sosyal çatışma kaçınılmazdır.
- Bir toplumdaki her unsur onun dağılmasına ve değişmesine bir katkı sunar.
- Her toplum bazı mensuplarının diğerleri üzerinde baskı kurmasına dayanır.
Bu çerçevede ona göre toplumu oluşturan her unsur, toplumun çözülmesine ve tekrar bütünleşmesine, diğer bir ifade ile değişmesine katkıda bulunur.
10.Soru
Merkez-çevre kavramsallaştırması ile toplumsal yapıda sosyal gruplar arasındaki kopukluğu açıklayan bir çerçeve sunmayı amaçlayan sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
Mümtaz Turhan |
Mübeccel B. Kıray |
Kemal Karpat |
Şerif Mardin |
Sabri F. Ülgener |
Merkez-çevre kavramsallaştırması ile toplumsal yapıda sosyal gruplar arasındaki kopukluğu açıklayan bir çerçeve sunmayı amaçlayan sosyolog Şerif Mardin'dir. Doğru yanıt D şıkkıdır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ortaçağ Batı Avrupa düzenini sarsan tarihi ve siyasi hadiselerden değildir?
İstanbul'un fethi |
Amerikan kıtasının keşfi |
Kavimler göçü |
Ümit burnunun bulunuşu |
Köylü ayaklanmaları |
Kavimler göçü ortaçağdaki düzeni bozan gelişmeler arasında değildir
12.Soru
..... 3 Kasım 1839’da Sultan Abdülmecid’in padişahlığı döneminde, sadrazam Mustafa Reşid Paşa tarafından yabancı devletlerin elçileri ve büyük bir halk kitlesi karşısında okunan bir belgedir. Reaya ile devlet arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine yönelik bir dizi ıslahat gündeme getirilmiştir. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Islahat Fermanı |
Tanzimat Fermanı |
İlericiler Fermanı |
Jön Türk Fermanı |
Pan-Osmanlı Fermanı |
Tanzimat Fermanı 3 Kasım 1839’da Sultan Abdülmecid’in padişahlığı döneminde, sadrazam Mustafa Reşid Paşa tarafından yabancı devletlerin elçileri ve büyük bir halk kitlesi karşısında okunan bir belgedir. Ferman reaya ile devlet arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine yönelik bir dizi ıslahat gündeme getirilmiştir. Doğru cevap B'dir.
13.Soru
Saint-Simone'a göre tarihin üç evresi seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Ön hazırlık dönemi, gelişim dönemi, pozitif evre |
Başlangıç dönemi, gelişim dönemi, sonuç |
Ön hazırlık dönemi, varsayımsal dönem, pozitif evre |
Ön hazırlık dönemi, sonuç dönemi, pozitif evre |
Başlangıç dönemi, gelişme dönemi, yükseliş dönemi |
Saint-Simone'a göre tarihin üç evresi ön hazırlık dönemi, varsayımsal dönem ve pozitif evredir.
14.Soru
Kelime anlamı olarak ''Bir ülkenin, bir toplumun, maddi ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümü, medeniyet'' biçiminde tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Kelime anlamı olarak ''Bir ülkenin, bir toplumun, maddi ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümü, medeniyet'' biçiminde tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Toplum |
Kültür |
Uygarlık |
İmparatorluk |
Topluluk |
Türk Dil Kurumunun Genel Türkçe Sözlüğünde uygarlık “bir ülkenin, bir toplu- mun, maddi ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümü, medeniyet” biçiminde tanımlanmıştır. Sosyal bilimler literatüründe ise, uygarlık, genel olarak, ulaşılmış bir durumu ya da düzenli toplumsal yaşam koşulunu anlatmak üzere kullanılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.
15.Soru
- Aktör
- Hedef
- Uyum
- Durum
- Normlar
Yukarıda verilen birim eylem bileşenlerden hangisi ya da hangileri Parsons'un birim eylem bileşenlerindendir?
I, II, III, IV |
I, II, IV, V |
I, III, IV, V |
III, IV, V |
I, II, V |
I, II, IV, V numaralı olan maddeler Parsons'un birim eylem bileşenlerindendir. Doğru cevap
16.Soru
Hükümdarın ya da padişahın yetkilerinin yazılı bir anayasa ile tanımlandığı ve sınırlandığı, iktidarın padişah ile meclis tarafından paylaşıldığı yönetim biçimi şıklardan hangisidir?
Demokrasi |
Otokrasi |
Teokrasi |
Meşruti Monarşi |
Monarşi |
Meşruti Monarşi, Hükümdarın ya da padişahın yetkilerinin yazılı bir anayasa ile tanımlandığı ve sınırlandığı bir yönetim biçimidir. Bu yönetim biçiminde iktidar padişah ile meclis tarafından paylaşılır.
17.Soru
Toplumsal çözümlerin çok uzun tarihlere yayılacak ölçüde kurumlaşması, Çin, Hint, Eski Mısır ve İslam toplumlarının gelişim açısından nasıl değerlendirilmelerine yol açmıştır?
dinamik gelişen |
yavaş gelişen |
hızlı gelişen |
değişime kapalı |
değişmesi imkansız |
Toplumsal çözümlerin çok uzun tarihlere yayılacak ölçüde kurumlaşması, yukarda zikredilen
uygarlık tecrübelerinin (Çin, Hint, Eski Mısır ve
İslam toplumlarının) “değişime kapalı”, “gelişme
dinamizminden yoksun” ve “durgun toplum” oldukları tez ve değerlendirmelerinin gelişmesine
yol açmıştır.
18.Soru
1950’li yıllarda yazılmış, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı Doğu Akdeniz ülkelerinde yapılan saha çalışmalarından oluşan “ The Passing of Traditional Society” isimli eser aşağıdakilerden hangisi tarafından yazılmıştır?
Lerner |
Parsons |
Smelser |
Levy |
Tönnies |
Lerner, alanın hala klasiği sayılan “ The Passing of Traditional Society” isimli eseri kaleme almıştır. C¸alışma 1950’li yıllarda aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı Doğu Akdeniz ülkelerinde yapılan saha çalışma- larının kitaba dönüştürülmesinden oluşmaktadır. Lerner’in modernleşme açıklaması tipik bir nihai, sonul durum modelidir. Doğru cevap A’dır.
19.Soru
Üçüncü Dünya ülkelerinin yeterli ve sürdürülebilir kalkınma düzeyine ulaşmamalarını, ileri kapitalist dünyaya bağımlılıklarına bağlayan kuramları anlatan terim aşağıdakilerden hangisidir?
Postmodern Kuram |
Kolonyal Kuram |
Oryantalist Kuram |
Bağımlılık Kuramı |
Modernleşme Kuramı |
Bağımlılık Kuramı, Üçüncü Dünya ülkelerinin yeterli ve sürdürülebilir kalkınma düzeyine ulaşmamalarını, ileri kapitalist dünyaya bağımlılıklarına bağlayan kuramları anlatan terimdir (Marshall, 1999, s. 55). Bu kuramı savunanlar açısından, düşük gelirli ülkelerin yoksul olmalarının temel sebebi, zengin ülkeler ve bu zengin ülkelerde konuşlanmış çokuluslu şirketlerdir. Onlara göre, küresel kapitalizm, ülkeleri bir yoksullaşma ve sömürü girdabına hapsetmektedir (Giddens, 2008, s. 455).
20.Soru
Osmanlılarda şehir ve kasabalarda devletle halk arasındaki ilişkileri düzenleyen kimselere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Ayan |
Hirfet |
Mir |
Şıh |
Reaya |
Ayan: Osmanlılarda şehir ve kasabalarda devletle halk arasındaki ilişkileri düzenleyen kimselere verilen ad. Ayan, Osmanlı Devleti’nde de diğer devletlerde olduğu gibi çok geniş manada kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ