Opsiyon primini etkileyen birden fazla faktör vardır. Bu faktörler;

• opsiyonun alım opsiyonu mu yoksa satım opsiyonu mu olduğu,

• kullanım fiyatı ile opsiyona dayanak oluşturan varlığın fiyatı arasındaki fark,

• risksiz faiz oranı,

• opsiyonun vadesine kalan gün sayısı,

• dayanak varlığın veya göstergenin dalgalanması (volatility) olarak özetlenebilir.

Vadeli işlemler piyasası pek çok işlevsel fayda sunmaktadır. Birincisi, bu piyasalarda işlem maliyetleri düşüktür. Diğer bir deyişle komisyon ve diğer işlem maliyetleri bu piyasalarda düşüktür. Bu da vadeli işlem piyasalarını spot piyasalardan daha çekici kılmaktadır. İkincisi, vadeli işlem piyasaları spot piyasalardan daha likittir. Spot piyasalar büyük şirketlerin menkul kıymetleri için daha likit olmasına rağmen büyük işlemleri fiyat değişimi olmaksızın karşılamakta zorlanabilirler. Vadeli işlem piyasalarında likiditenin yüksek olmasının önemli nedenlerinden birisi, katılımının düşük miktarda bir sermaye gerektirmesidir. Son olarak, vadeli piyasalar yatırımcıya daha kolay bir biçimde açığa satış yapma imkânı sunar. Çünkü spot piyasalarda açığa satış üzerinde uygulanan kısıtlamalar, vadeli işlem piyasalarında uygulanmamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Dükkan kiralama bir forward sözleşmesi olarak görülebilir. Taraflar dükkanın gelecek aylarda kullanımı üzerine bugünden belirlenen bir fiyatta anlaşıyorlarsa bu bir forward sözleşmedir. Doğru cevap B'dir.

Literatüre bakıldığında “futures sözleşmeler” yerine “gelecek sözleşmeleri” ya da “organize vadeli işlem sözleşmeleri” ifadelerinin de kullanılabildiği görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Vadeli işlem piyasalarında uzun pozisyon, yapılan işlemler sonucunda alım yönünde net pozisyona sahip olunmasıdır. İlk işlem olarak alım yönünde bir işlem yaptığınızda uzun pozisyon aldığınız söylenecektir. Eğer daha önceden aynı vade ve sözleşme için satım yönünde bir pozisyonunuz var ise alım yönünde yapacağınız işlem bu pozisyonunuzu kapatacaktır. Sonuç olarak sahip olduğunuz net pozisyonunuz alım yönünde ise uzun pozisyona sahipsiniz demektir.

Oyuncu, işlem hacmi ve işlem sayısının düşük olduğu piyasalara sığ, aksi piyasalara derin piyasalar denir.

İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası AŞ’de (VOB) işlemler sona ermiş olup 5
Ağustos 2013 tarihinden itibaren Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) ile VOB piyasası birleşmesi gerçekleşmiştir.

Dünyanın ilk opsiyon borsası olan Chicago Board Options Exchange faaliyete geçmiş 1973 yılında geçmiştir.

Risk yönetimi, işletmelerin faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek risklerin önceden belirlenip değerlendirilmesi ve bu riskleri minimize edecek veya tam olarak ortadan kaldıracak önlemlerin alınması olarak tanımlanabilir. Doğru cevap C'dir.

Future sözleşmelerin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Borsada işlem görür. Standarttır. Farklı teslim tarihleri söz konusudur. Günlük uzlaşma vardır. Teslim yerine vadeden önce pozisyon kapatılır. Kredi riski yoktur.

A, C, D ve E şıkları forward sözleşmelere ait özelliklerdir; sadece B şıkkı futures sözleşmeye ait bir özellik olduğu için doğru cevap B'dir.

Fiyat çeşitleri şunlardır:

• Alış fiyatı
• Satış fiyatı
• Ortalama fiyat
• Ağırlıklı ortalama fiyat
• Cari fiyat
• Açılış fiyatı
• Kapanış fiyatı
• En düşük fiyat
• En yüksek fiyat
• Uzlaşma fiyatı
• Spot fiyat
• Vadeli fiyat
• Kullanım fiyatı

Doğru cevap B'dir.

1973 yılında Chicago Board of Trade tarafından dünyanın ilk opsiyon borsası olan Chicago Board Options Exchange faaliyete geçmiş, daha sonra dünyanın çeşitli ülkelerinde açılan opsiyon borsaları bunu izlemiştir. 

Avrupa tipi opsiyonlar sadece vade tarihinde kullanılabilmektedir.

Yayılma Emirleri: Aynı anda gerçekleşmek üzere, aynı sözleşmenin farklı vadelerinde
bir alım ve bir satım emri verilmesi veya diğer yayılma türlerini uygulamak üzere verilen emirler, yayılma emirleridir.

Vadeli işlem piyasalarında riskini düşürmek için işlem yapan yatırımcılara riskten korunan yatırımcılar (hedger) denilmektedir. Vadeli işlem piyasalarında risk alarak işlem yapan yatırımcılara ise spekülatör denilmektedir.

Satın alma opsiyonu satın alınmasının en çekici yönü, yatırımcıların büyük oranda kaldıraç etkisinden faydalanmasıdır. Yatırımcı, yatırım yapmak istediği pay senedinin fiyatının kesinlikle yükseleceğine inanıyorsa satın alma opsiyonu alır. Pay senedi fiyatındaki makul bir artış yatırımcının önemli oranda kâr elde etmesine yol açar. Buna karşılık yatırımcının karşılaştığı risk sadece ödediği prim kadardır.

Limitli emir: Belirli bir fiyattan alım ya da satımın gerçekleşmesine yönelik bir emir
türüdür. Emir ancak belirlenen bir fiyattan ya da yatırımcı tarafından daha iyi görülen bir
fiyattan gerçekleşmektedir. Örneğin, uzun pozisyon almak isteyen bir yatırımcının limit
emri T30 ise emir T30 ya da daha düşük bir fiyattan gerçekleşecektir. Fakat yine de fiyatın
o düzeye gelmeme ihtimalinden dolayı, emrin gerçekleşmeme olasılığı da söz konusudur.
Yayılma Emirleri: Aynı anda gerçekleşmek üzere, aynı sözleşmenin farklı vadelerinde
bir alım ve bir satım emri verilmesi veya diğer yayılma türlerini uygulamak üzere verilen
emirler, yayılma emirleridir.
Zarar Durdurmalı Emirler: Zarar durdurmalı emirde yatırımcının önceden sahip
olduğu bir pozisyonu vardır. Sahip olduğu pozisyonun yönüne göre zararını sınırlamak
isteyebilir. Bu durumda yatırımcı uzun pozisyon taşıyorsa ilgili sözleşme için piyasada
fiyatlar belli seviyeye düştüğünde sahip olunan pozisyonunu satarak zararını sınırlandırmak isteyebilir. Bu amaçla fiyatların belirlenen seviyeye kadar aleyhte gelişmesi hâlinde
pozisyonun kapatılması yönünde verilen emir zarar durdurmalı emir olarak kabul edilir.
Zaman Sınırlı Emirler: Zaman sınırlı emirlerde verilen emir, tanımlanan süre içerisinde gerçekleşmediğinde iptal edilir. Örneğin emrin geçerlilik süresini tek seans ile sınırlandırdığımızda, seans içerisinde emrin gerçekleşmemesi hâlinde verilen emir seansın
bitiminde iptal edilecektir.
İptaline Kadar Geçerli Emirler: Bu emir tipinde ise verilen emrin geçerlilik süresi sınırlandırılmayıp iptal edilme şartı konmaktadır. Emri veren kişi vermiş olduğu emrin iptal
edilmesi talebini bildirinceye kadar vermiş olduğu emir geçerliliğini koruyacaktır.
Biri Diğerini İptal Eden Emirler: Aynı anda aynı sözleşme için verilen iki emrin hangisi
önce gerçekleşirse diğerinin iptal edilmesi şartını öngören emirlerdir.
Hepsi veya Hiçbiri Emirleri: Hepsi veya hiçbiri şartıyla bir emir verdiğimizde, vermiş
olduğumuz emrin ya tamamı gerçekleşmiş olacak, tamamı gerçekleşmiyorsa da verilen
emrimiz işleme konmayacaktır. Örneğin pamuk vadeli işlem sözleşmesinde Ekim 2005
vadeli 10 sözleşme satmak istiyoruz. Piyasa belirlediğimiz fiyat seviyesinde ancak karşı
yönde 8 sözleşme için alıcı var, bu durumda emrimizin tamamı gerçekleşmeyeceği için
hiç bir işlem yapmamış olacağız.

Fiyat Limitli Pozisyon Açma Emirleri: Bu emir türünde, fiyatlar tanımlanan seviyeye
ulaştığında piyasa emrine dönüşerek yeni bir pozisyon açılmaktadır. Bir başka ifade ile
bu emir türünde öngörülen fiyatın gelmesi durumunda sadece o fiyattan veya daha iyi bir
fiyattan işlemin gerçekleşmesini zorunlu kılar.
Günlük Emir: Bir emir süre belirtilmeden verilirse, o emir yerel işlem saatleri için geçerlidir. Seans gün sonunda kapandığı zaman emir otomatik olarak iptal edilir. Bu emirler
günlük emir olarak adlandırılır.

Fiyat çeşitleri şunlardır:

• Alış fiyatı
• Satış fiyatı
• Ortalama fiyat
• Ağırlıklı ortalama fiyat
• Cari fiyat
• Açılış fiyatı
• Kapanış fiyatı
• En düşük fiyat
• En yüksek fiyat
• Uzlaşma fiyatı
• Spot fiyat
• Vadeli fiyat
• Kullanım fiyatı

Doğru cevap E'dir.

Dayanak varlık olarak kullanılan varlıklara baktığımızda, bunların dövizler, para (faiz oranları), pay senetleri ve emtialar olmak üzere dört grup altında toplandığı görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Fiyat, miktar, kalite, zaman ve yer forward sözleşmelerin şartlarıdır ve alıcı ile satıcı arasında belirlenir. Doğru cevap B'dir.