Türk Basın Tarihi Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
- Sorumlu müdür
- Editör
- Genel yayın yönetmeni
- Eser sahibi
- İmtiyaz sahibi
5187 sayılı yeni Basın Kanunu'na göre süreli yayınlarda eser sahibinin belli olmaması veya yayım sırasında ceza ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurt dışında bulunması gibi durumlarda yukarıdakilerden hangileri sorumlu tutulur?
II-III-IV |
I-II-III |
III-IV-V |
Yalnızca IV |
Yalnızca V |
Kanun'un 11. maddesi basının cezai sorumluluklarını açıklarken “Süreli yayınlar ve süresiz yayınlar yoluyla işlenen suçlardan eser sahibi sorumludur.” ifadesiyle “Süreli veya süresiz yayının içeriğini oluşturan yazıyı veya haberi yazanı, çevireni veya resmi ya da karikatürü yapanı” işaret eder, ancak “süreli yayınlarda eser sahibinin belli olmaması veya yayım sırasında ceza ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurt dışında bulunması” gibi hallerde “sorumlu müdür ve yayın yönetmeni, genel yayın yönetmeni, editör” vb. sorumlu tutulur. Doğru cevap B'dir.
2.Soru
Aşağıdaki yayınlardan hangisi çok partili yıllarda çıkarılmaya başlayan yayınlardan değildir?
Marko Paşa |
Zincirli Hürriyet |
Cumhuriyet |
Hürriyet |
Milliyet |
Cumhuriyet gazetesi hariç diğer tüm yayınlar çok partili dönemde yayın hayatına başlamıştır. Cumhuriyet gazetesi ise çok partili dönemden önce zaten yayın hayatında bulunmaktadır.
3.Soru
Haber üretim ve paylaşımındaki profesyonel sınırlamaları ortadan kaldırıp, üretimi bireyselleştiren, ticari medya kuruluşlarından bağımsızlaşmış haberciliğe ne denir?
Özgür habercilik |
Sanal habercilik |
Yurttaş gazetecilik |
Bağımsız gazetecilik |
İnternet haberciliği |
Haber üretim ve paylaşımındaki profesyonel sınırlamaları ortadan kaldırıp, üretimi bireyselleştiren, ticari medya kuruluşlarından bağımsızlaşmış haberciliğe yurttaş gazetecilik adı verilmektedir. Doğru cevap, C'dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bayram gazetesi geleneğini yıkarak kendi gazetesini yayınlamaya devam etmiştir?
Tercüman |
Güneş |
Milliyet |
Hürriyet |
Sabah |
1952 tarihli Basın Mesleği Kanunu dini bayramlarda gazete yayımlanmasını yasaklamıştı. Kanuna göre bayramlarda gazete yayımını gazeteci dernekleri yapabiliyordu. 1992 yılının Kurban Bayramı’nda Sabah gazetesi yayınını sürdüreceğini açıklamış ve öyle de yapmıştır. Eski tarihli yasada öngörülen para cezası o günün koşullarında komik bir rakama tekabül etmektedir ve Sabah bu cezayı önemsemeyerek, dahası köklü bir gazetecilik geleneğini hiçe sayarak, bayramda gazetesini yayımlamıştır. Bu eylem büyük tartışma yaratmış, diğer gazete gruplarının ortak bildiriyle protestosuna, Gazeteciler Cemiyeti’nin müthiş tepkisine ve Sabah gazetesi sahibi ve yöneticilerini üyelikten ihraç etmesine neden olmuştur. Doğru cevap E’dir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilk kez Namık Kemal tarafından dile getirilmiş yenilikçi bir düşüncedir?
Kavramlar |
Dilde sadelik |
Medeniyet |
Kadınların okutulması |
Dil-din münasebeti |
Tanzimat Dönemi’nin önemli aydınlarından biri olan Namık Kemal edebiyat dünyasında hürriyet şairi olarak tanınır. Şinasi ile tanıştıktan sonra düşünceleri daha çok siyasi ve toplumsal alana yönelir, şiirinin konusu değişir. Daha sonra Namık Kemal şehircilik, eğitim, maliyenin ıslahı gibi konulara el atmaya başlar. Kadınların okutulması konusunu ortaya atar. İstanbul yangınları üzerine yazdığı bir yazı Sadrazam Âli Paşa tarafından ilgi ile karşılanır ve Kemal’in rütbesi arttırılır. Gazetede ülke sorunları üzerine yazdığı yazıları da dikkat çeker. Edebiyat ve dil, tıp öğretiminin Türkçe yapılması gibi farklı konularda devrini aşan görüşler dile getirir. Doğru cevap D’dir.
6.Soru
Mustafa Kemal’in talimatıyla, Kurtuluş Savaşı ile ilgili en doğru bilgileri halka hızlı bir şekilde iletmek ve ülke ile millet birliğini tehlikeye düşürücü kışkırtmalara karşı basın sahasında da tedbirler almak maksadıyla açılan ilk basın ajansı hangisidir?
Doğan |
Havas |
İhlas |
Anadolu |
Hakimiyet-i Milliye |
Mustafa Kemal kamuoyunu aydınlatmak için yalnızca gazete çıkarmanın yeterli olmayacağını gayet iyi bilmekteydi. Bu amaçla talimat vererek, 6 Nisan 1920 tarihinde Anadolu Ajansı’nın kurulmasını sağladı. Ajansın iki temel amacı vardır. Bunlardan biri ülke ve millet birliğini tehlikeye düşürücü kışkırtmalara karşı basın sahasında tedbirler almaktır. Diğeri ise Kurtuluş Savaşı ile ilgili en doğru bilgileri halka hızlı bir şekilde iletmektir. Böylece halkın mücadeleyi sürekli bir şekilde desteklemesi ve ümitsizliğe düşmemesini sağlanmış olacaktır.
7.Soru
I. Haberin ulaştırılmasındaki hız/anındalık
II. Sürekli güncelleme olanağı
III. Malumatın çoğalması
IV. Manipülasyon olanağının artması
V. Haber kaynağının belirsizliği
Gazete ve gazeteciler açısından internetin sunduğu olanaklar düşünüldüğünde, yukarıda verilenlerden hangileri olumlu olarak değerlendirilir?
Yalnız I |
I, II |
I, III |
II, V |
IV, V |
Haberin ulaştırılmasındaki hız/anındalık ve sürekli güncelleme, gazete ve gazeteciler açısından internetin sunduğu olanaklardandır. Doğru cevap, B'dir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de 1992 yılında kurulan özel televizyonlardan biridir?
CNN Türk |
Fox TV |
Show TV |
NTV |
TGRT |
1990 yılında ilk özel televizyon yayını yurtdışından uydu aracılığıyla Türkiye’ye yapılmaya başladı. Bu televizyon istasyonunun sahipleri işadamı Cem Uzan ve Ahmet Özal’dı. Daha sonra ortaklık bozuldu ve Ahmet Özal 1992’de Kanal 6’yı kurdu. 1992 yılından iti-baren birçok özel televizyon ve radyo istasyonu açılmaya başladı. Uzan grubunun ikinci televizyonu Teleon, Erol Aksoy’a ait Show TV, Has grubunun HBB televizyonu 1992’de, Türkiy e gazetesinin televizyonu, Aksoy’un şifreli televizyon girişimi Cine 5, Doğan ve Doğuş holdinglerin ortaklığındaki Kanal D, Sabah grubuna ait ATV, yayına başladı. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
“Dünyada gazeteciliğin ve gazete yayımcılığının durumu konusunda araştırma yapıp raporlar sunan çeşitli örgütler bulunmaktadır. Bunlar arasında Dünya Gazeteler ve Yayımcılar Birliğinin her yıl çıkarttığı “…………….” başlıklı rapor tüm dünyada sektörün içinde bulunduğu yapısal durumu sergilemesi açısından önemlidir.” Yukarıdaki paragrafta boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Uluslararası Basın |
Dünya Basın Özgürlüğü |
Dünya Basın Trendleri |
Basında Tiraj |
Basında Etkileşim |
“Dünyada gazeteciliğin ve gazete yayımcılığının durumu konusunda araştırma yapıp raporlar sunan çeşitli örgütler bulunmaktadır. Bunlar arasında Dünya Gazeteler ve Yayımcılar Birliği ‘nin her yıl çıkarttığı “Dünya Basın Trendleri ” başlıklı rapor tüm dünyada sektörün içinde bulunduğu yapısal durumu sergilemesi açısından önemlidir.”
10.Soru
7 Mayıs 1990’da test yayınına başlayan ve dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın desteğini alarak yurt içinde yayın yapan ilk özel televizyon hangisidir?
ATV |
Show TV |
Kanal D |
Star 1 TV |
Kanal Türk |
7 Mayıs 1990’da test yayınına başlayan Star 1 TV’nin, Cumhurbaşkanı Özal’ın desteğini alması, TRT’nin yayın tekelinin kırılmasında etkili olmuştur. Doğru cevap D şıkkıdır.
11.Soru
1980’lere kadar, aşağıdaki gazetelerin hangisinde ekonomi sayfaları çokça görülür?
Günaydın |
Tercüman |
Hürriyet |
Milliyet |
Sabah |
1980’lere kadar, Günaydın gazetesinin çarşı-pazar, enflasyon, zam, kira gibi haberlere yer verdiği sayfaları ve bu doğrultudaki manşetleri haricinde, çok satan gazetelerin bağımsız ekonomi sayfaları ve ekipleri yoktur. Doğru cevap A dır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 3511 sayılı Basın Birliği Kuruluş Kanunu'nun kabul edildiği tarihtir?
25 Haziran 1938 |
10 Kasım 1938 |
27 Haziran 1938 |
20 Mayıs 1937 |
11 Eylül 1937 |
27 Haziran 1938 tarihinde 3511 sayılı kanunla Basın Birliği Kuruluş Kanunu kabul edilir.
13.Soru
Temmuz 1950 tarihli Basın Kanunu, 1931 tarihli eski yasayı yürürlükten kaldırarak liberal bir yaklaşım getirir. Aşağıdakilerden hangisi Yeni Basın Kanunu’nun başlıca özelliklerindendir?
I. Gazete ve dergi çıkartmak için hükümetin izin ve ruhsat vermesine gerek kalmamıştır, bir bildiri vermek yeterlidir.
II“Kötü şöhretli” kişilerin gazetecilik yapmasını yasaklayan yoruma açık eski hükümler kaldırılmıştır.
III. Basın davaları özel basın mahkemelerinde görülecek, böylece gazeteciler yıllar süren davalardan kurtulmuş olacaktır.
IV. Cevap hakkı yeniden düzenlenmiş ve hakkın kullanılmasında basından yana tavır
alınmıştır.
V. Ceza sorumluluğu gazete sahipleri yerine yazar ve yazı işleri müdürleri üzerine
bırakılmış, gazete sahipleri sadece hukuki ve mali sorumluluk üstlenmiştir.
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
IV ve V |
Hepsi |
Temmuz 1950 tarihli
Basın Kanunu, 1931 tarihli eski yasayı yürürlükten kaldırarak liberal bir yaklaşım getirir.
Yeni Basın Kanunu’nun başlıca özellikleri şunlardır (İnuğur, 1992):
• Gazete ve dergi çıkartmak için hükümetin izin ve ruhsat vermesine gerek kalmamıştır, bir bildiri vermek yeterlidir.
• “Kötü şöhretli” kişilerin gazetecilik yapmasını yasaklayan yoruma açık eski hükümler kaldırılmıştır.
• Basın davaları özel basın mahkemelerinde görülecek, böylece gazeteciler yıllar süren davalardan kurtulmuş olacaktır.
• Cevap hakkı yeniden düzenlenmiş ve hakkın kullanılmasında basından yana tavır
alınmıştır.
• Ceza sorumluluğu gazete sahipleri yerine yazar ve yazı işleri müdürleri üzerine
bırakılmış, gazete sahipleri sadece hukuki ve mali sorumluluk üstlenmiştir.
14.Soru
I. Harf Devriminin gerçekleştirilmesi.
II. Öğretmenler Birliği tarafından dergiler çıkarılmıştır.
III. İsyanlar ve politik çekişmeler basının ilerlemesine engel olmuştur.
Yukarıdakilerden hangileri 1930-1945 yılları arasındaki basın sürecini özetler niteliktedir?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Harf Devrimi ve ardından açılan Millet Mektepleri’nin yaygınlaşmasıyla birlikte resmî yazışmalarda yeni harfler kullanılması zorunlu hale getirilir. Devrimden sonra yayımlanan ilk ürünler de valilikler, Halk Partisi veya Öğretmenler Birliği tarafından çıkarılan gazete ve dergiler olur. İsyanlardan, politik çekişmelerden, ekonomik sıkıntılardan en fazla etkilenen basın-yayın sektörü olur
15.Soru
Aşağıdaki yılların hangisinde Hürriyet gazetesinin günlük ortalama tirajı en yüksektir?
1985 |
1986 |
1987 |
1988 |
1989 |
Hürriyet gazetesi 1987 yılında yukarıda verilen yıllara göre daha yüksek tiraj elde etmiştir.
16.Soru
Milli Mücadele'nin önderi Mustafa Kemal'in henüz Harbiye öğrencisi iken arkadaşı Ali Fethi ile birlikte çıkardığı gazete aşağıdakilerden hangisidir?
Makber |
Minber |
Minder |
Mihver |
Minval |
Millî Mücadele’nin önderi Mustafa Kemal, henüz Harbiye’de öğrenci iken basının ilerde oynayacağı rolün önemini kavrayan biridir. Bu amaçla, arkadaşı Ali Fethi [Okyar] ile birlikte okulda Minber adlı gazeteyi çıkarmaya başlar (1 Kasım 1918).
17.Soru
1990 yılı aşağıdaki hangi sebepten dolayı medya alanında kırılma noktası olarak görülür?
Türkiye’de ilk özel radyo ve televizyon istasyonları açılmıştır. |
Sinema ülkemizde tanınır hale gelmiştir. |
Gazete ve dergiler arasında rekabet artmıştır. |
TRT kurulmuştur. |
Devlet radyoya daha çok yatırım yapmıştır. |
1990’ı bir kırılma noktası olarak almamızın başlıca sebebi, o yıl Türkiye’de ilk özel radyo
ve televizyon istasyonlarının açılması ve hemen sonra bunun adeta bir patlama halini
alarak yüzlerce televizyon ve binlerce radyo istasyonunun tüm ülkede yayına geçmesidir.
18.Soru
Geçmişten bugüne gazete ve dergi sayfa sayılarının sürekli bir artış göstermesinin başlıca sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Toplumun magazine önem vermesi |
Haber malzemelerinin çoğalması |
Okuyucu kitlesini çekme çabası |
Reklam ve ilan gelirlerini artırma çabası |
Yazılı basın arasındaki rekabetin artması |
Geçmişten bugüne gazete ve dergi sayfa sayılarının sürekli bir artış göstermesinin başlıca sebebi reklam ve ilan gelirlerini artırma çabasıdır. Doğru cevap D dir
19.Soru
II. Dünya Savaşı’nın yarattığı tedirgin ortamda, CHP iktidarda kalabilmek ve ülkeyi olası bir savaş tehlikesinden kurtarmak için yönetimde kontrolü ön plana çıkarır. Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde meydana gelen basınla ilgili gelişmelerden biri değildir?
Basın normal gelişimini sürdüremez. |
Basın kanunu değiştirilir. |
Millî duyguları inciten ve tarihi yanlış yansıtan yayınlar yasaklanır. |
Kâğıt yokluğu ve savaş gerekçe gösterilerek gazetelerin sayfa sayılarına sınırlama getirilir. |
Ekmeğin karneyle satılması dönemine girilir. |
Ekmeğin karneyle satılması dönemine girilir.
20.Soru
İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom’un öldürülmesi üzerine 11 ilde
sıkıyönetim ilân edilir. Birkaç gün sonra da 1402 sayılı sıkıyönetim kanunu yürürlüğe girer. Sıkıyönetim komutanlarına oldukça geniş yetkiler veren bu kanunla; parti, dernek, sendika kapatma, mektup ve haberleşmeyi sansür etme, basın ve yayını denetleme yetkileri tanınır ve bu olaylar sonunda .........harekatı başlatılır.Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Balyoz |
Kapan |
Yıldırım |
Şimşek |
Fırtına |
Muhtıranın ilanından kısa zaman sonra dönemin ünlü solcu militanları Deniz Gezmiş ve Yusuf Arslan, Şarkışla civarında yakalanır. Ancak bu etkili takip bile anarşinin
azalmasına yol açmaz. İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom’un öldürülmesi üzerine 11 ilde
sıkıyönetim ilân edilir (25 Nisan). Birkaç gün sonra da 1402 sayılı sıkıyönetim kanunu yürürlüğe girer. Sıkıyönetim komutanlarına oldukça geniş yetkiler veren bu kanunla; parti, dernek, sendika kapatma, mektup ve haberleşmeyi sansür etme, basın ve yayını denetleme yetkileri tanınır. Sıkıyönetim çerçevesinde ünlü “Balyoz Harekatı” başlatılır ve çok sayıda gazeteci-yazar tutuklanarak hapse gönderilir. Doğru yanıt A şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ