Matbuat-ı Dâhiliyye İdaresi

TRT, ülke çapında yayın yapma yetkisinin kendisinde olduğunu belirterek, özel
radyo ve televizyonlara karşı olduğunu açıklar. 7 Mayıs 1990’da test yayınına başlayan Star 1 TV’nin, Cumhurbaşkanı Özal’ın desteğini alması, TRT’nin yayın tekelinin kırılmasında etkili olur.Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Tansu Çiller

Abdi İpekçi

Bulvar veya magazin
gazeteciliği : Bol fotoğraf ve
resimli, büyük puntolu ve az
haberli, basit anlatımlı, ciddi bir
içeriği olmayan, dedikodu, sosyete
ve şöhretlerin yaşantıları, cinayet,
cinsellik, yemek, fal gibi unsurları
öne çıkaran, okuyucusunu
eğlendirmeye ve vakit geçirmeye
yönelik bir gazetecilik tarzıdır.

Basındaki tedirginlik sosyal hayatta da devam etmekte, DP’yi iç ve dış politikada zorlu
günler beklemektedir. Kıbrıs sorunu Londra’da görüşülecek ve bir karara bağlanacaktır.
İşte bu günler öncesinde, gazetelerde Selanik’te bulunan Atatürk’ün evine ve Türk konsolosluğuna bomba atıldığı haberleri yayımlanır. Bunu protesto etmek için DP tarafından başlatılan gösteride olaylar çıkar. 6 Eylül 1955 günü başlayıp, 7 Eylül sabahına kadar süren gösterilerde İstanbul ve İzmir başta olmak üzere, ülkenin farklı yerlerindeki azınlıklara ait dükkanlar ve kiliseler tahrip edilir. Saatler süren bu trajik olaylar ancak ordunun yardımıyla sıkıyönetim ilân edilerek durdurulabilir. Sıkıyönetim komutanı Korgeneral Nurettin Aknoz, 10 Eylül’de yaptığı bir basın toplantısında, o güne kadar benzeri görülmemiş basın yasaklarını uygulamaya sokar. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Japonya'da gazete okur-yazarlık oranı en fazladır.

Önceki dönemde basına konulan kısıtlamaların kaldırılması olumlu bir girişimdir.
Basın İlân Kurumu bağımsız bir statüye kavuşturulur. Böylece gazetelerin ilân ve reklam pastasından daha geniş ölçüde yararlanması sağlanır. Bu yıl içinde Türk basınında önemli bir değişim daha yaşanır. Basında önemli bir tiraja sahip olan Hürriyet, Ağustos ayı içinde lotarya furyasını başlatır. “Hürriyet İstikrazı” adı altında okurlarına tahviller vermek için bir milyon liralık kuponlar dağıtır. Hürriyet’in başlattığı bu uygulamaya kısa zaman içinde Akşam gazetesi de katılır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Mecliste bulunan ve üçü de gazeteci
kökenli olan F. Ahmet Aykaç, A. İhsan Tokgöz ve A. Süreyya Ağaoğlu bir gensoru verirler. Gensorunun konusu basındaki suistimallerdir. Buna göre bazı gazeteler tehlikeli bir yol izlemekte ve vatandaşı zehirlemektedir. Bir an önce bu zararlı yayınlara dur denilmelidir. Nitekim birkaç gün içinde bu gensoru görüşülür ve meclis 25 Temmuz 1931 tarihinde yeni Matbuat Kanunu’nu kabul eder. Bu kanunun 50. maddesine göre memleketin genel siyasetine dokunacak yayınlar bakanlar kurulu kararı ile kapatılacak ve sahipleri kapatılma süresince başka bir isim altında gazete çıkaramayacaktır. Oldukça katı sınırlamalar getiren bu kanun, uzun yıllar gazetecilerin korkulu rüyası haline gelir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Cumhuriyet Dönemi basını konusunda bu araştırmada ayrıntılı bir inceleme yapmak, hem yer darlığı, hem de bazı engeller yüzünden mümkün değildir. Her şeyden önce, bu dönem basınının sistematik bir envanterinin bulunmaması en önemli engeldir. Basının ideolojik ve kültürel yaşantıyla olan ilgisi büyük ölçüde karanlıktadır. Ayrıca, basının demokratikleşme ve çağdaşlaşma sürecinde oynadığı rol de yeterince aydınlanabilmiş değildir.

Sektörün bir numarası olan Hürriyet gazetesi ortakları Simavi kardeşler birbirinden ayrılırlar. Hürriyet’i Erol Simavi’ye bırakan Haldun Simavi, Günaydın gazetesini çıkarmaya başlar.

Gazete ve dergiler gelirlerini iki temel kaynaktan sağlar. Bu gelirler; Satış gelirleri ve Reklam-ilan gelirleridir.

 Çok partili demokrasiye geçiş

Ülkemizde ilk özel televizyon Magic Box’ın Avrupa merkezli uydular kullanarak deneme yayınlarına başlaması, diğer girişimcileri de harekete geçirir.

Ancak Türk dergiciliğinde 1970’lere asıl damgayı vuran 1972 yılında Oğuz Aral’ın yönetiminde yayıma başlayan mizah dergisi Gırgır’dır.

Yalçın Küçük, Bir Yeni Cumhuriyet İçin adlı kitabında komünizm propogandası yaptığı gerekçesiyle sekiz yıl hapisle cezalandırılır.

Seçimlerin ertesi günü basına demeç veren Celal Bayar, seçim işlerine fesat karıştırıldığını ve seçime halkın iradesinin yansıtılmadığını söyler. Bu demeci yayınlayan Yeni Sabah ve Gerçek gazeteleri kapatılır. Söz konusu demeci yayımlayan Tanin gazetesine ise hiç dokunulmaz. Aynı şekilde İzmir’de seçim sonuçlarını eleştiren İzmir ve İleri Demokrasi adlı gazeteler seçim ihlâli ve halkı isyana teşvik suçlarından mahkemeye verilir.

12 Eylül hareketinden sonra, yani 1980-1987 arasında İstanbul mahkemelerinin verdiği müsadere kararı gereğince 39 ton ağırlığında kitap, dergi, gazete ve benzeri yayın SEKA’da imha edilir.

1952 Haziran’ında kabul edilen bir başka yasa ile de gazetecilerin çalışma koşulları düzenlenir. Bu yasa uyarınca gazete çalışanları sendika kurabilme, sosyal güvenlik, iş sözleşmesi, kıdem tazminatı, ücretli izin gibi haklara sahip olmuştur. Gazeteciler aynı yıl, daha sonra Türkiye Gazeteciler Sendikası’na dönüşecek olan İstanbul Gazeteciler Sendikası’nı kurmuştur.

1931