NATO Soğuk Savaş sonrasında var olmayı ve hatta genişleyerek yaşamayı başaracaktı. NATO’nun varlık sebebi olan temel düşmanı ortadan kalksa da ittifak üyelerini tehdit etme potansiyeli olan pek çok yeni unsur ortaya çıkmıştı. Bunların en başında da SSCB’nin dağılmasıyla birlikte geride bıraktığı Kafkaslar, Balkanlar ve Orta Asya gibi bölgelerdeki istikrarsızlıklar, Orta Doğu ve Afrika gibi bölgelerin içinde bulunduğu durum yeni tehdit alanları olarak belirlenmiş, NATO’nun konjönktüre göre yeniden şekillendirilmesini gündeme getirmiştir.

SSCB’nin NATO’nun kurulmasına verdiği karşılık 1955’te sekiz sosyalist ülkenin katılımıyla (SSCB, Arnavutluk, Romanya, Demokratik [Doğu] Almanya, Bulgaristan, Çekoslavakya, Macaristan ve Polonya) kurulan Varşova Paktı olmuş ve paktla sosyalist ülkeler arasındaki bağların ve iş birliğinin arttırılması amaçlanmıştır. Batı Almanya bu grupta yer almaz.

1997’de AB Komisyonu’nun AB’nin geleceğini, özellikle de genişleme stratejisini ortaya koyduğu Agenda (Gündem) 2000 raporu ve devamında 12 Aralık 1997 Lüksemburg AB Konseyi’nde Türkiye’nin genişleme stratejisi dışında bırakılması, aynı anda Kıbrıs, Romanya, Bulgaristan’ın bu genişleme sürecine dahil edilmeleri ciddi bir krize dönüşmüş ve Türkiye AB ile siyasi ilişkileri dondurmuştur.

SSCB’nin dağılma sürecinde, direkt bir şekilde bu ülkeyi karşısına almak istemeyen Türkiye birer birer bağımsızlıklarını ilan eden Türk Cumhuriyetlerini tanımak konusunda acele etmemiş, önce bu ülkelerle görüşmeler yapılmış ve ardından 9 Kasım 1991 tarihinde Azerbaycan’ın tanınmasıyla başlayan süreç, bölge ülkelerine yönelik 16 Aralık 1991’e kadar devam etmiş, bu çerçevede Gürcistan, Ermenistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan ve Tacikistan Türkiye tarafından bağımsız devletler olarak tanınmıştır. 

28 Şubat 1997’de yapılan Milli Güvenlik Kurulu toplantısında alınan kararlar ve devamındaki “süreç” sonunda Erbakan Hükûmeti istifa etmek zorunda kalırken ortaya konulan en önemli gerekçelerden birisini bu dış politik tercihler oluşturmuştur. Dış politikada geleneksel Batı ittifakından kopuş ve özellikle ABD ile “çatışma/ters düşme” görüntüsü, Türkiye’deki muhalefet ve askerî-sivil bürokrasi tarafından çok sert eleştirilere neden olmuş hatta bu durumun rejimin varlığını tehdit eder bir durum olduğu tezi de sıklıkla dile getirilmiştir.

Tito’nun 1980’de ölümünden sonra Kollektif Baflkanlık sistemine geçerek varlığını devam ettirmeye çalışsada 1991-1995 yılları arasında ciddi bir dağılma sürecine girmiştir.

İki kutuplu sistemde devletler ço¤unlukla rakip iki blok etrafında toplanmışlardır. Bu sistemde iki bloka da ait olmayan tarafsız devletler de söz konusudur. Zamanla bu tarafsız, yani iki bloka da ait olmayan ülkeler Bağlantısızlar Hareketi’ni oluşturmuş ve neredeyse üçüncü bir blok hâline gelmiştir.

1993-1997 yılları arasında 1993 Kopenhag zirvesi, 1993 Brüksel Zirvesi, 1994 Korfu Zirvesi, 1994 Essen Zirvesi, 1995 Cannes Zirvesi, 1995 Madrid zirvesi, 1996 Floransa Zirvesi ve 1996 Dublin zirveleri gerçekleştirilmiştir.

Erbakan’ın istifası sonrası Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel hükûmeti kurma görevini Anavatan Partisi Genel Başkanı Mesut Yılmaz’a vermiş ve Anavatan Partisi, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisinden oluşan ANASOL- D Hükûmeti kurulmuştur.