22 Ekim 1996 tarihindeki “Kalkınmada İşbirliği Konferansı”nı izleyen bir dizi hazırlık toplantısından sonra üye ülkeler arasında kalkınmaya yönelik iş birliğini geliştirmek, ekonomik ve sosyal ilişkileri zenginleştirmek amacıyla 15 Haziran 1997 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi’nde yayımlanan “İstanbul Deklarasyonu” ile kurulmuştur.

Necmettin Erbakan, 1996’da başbakan olduğu koalisyon hükümetinde ilk yurtdışı gezisini İran’a yapması, ardından Mısır-Libya-Nijerya gezileri ile İslam ülkeleri ile daha yakın ilişkiler kurmaya yönelik bir politika izlemiştir. Diğer seçeneklerde verilen liderler ise daha Batı yanlısı politikalar izlemişlerdir.

Türkiye’nin yeni oluşan uluslararası sistemde Batı Bloku içerisinde yer almak istemesinin temel nedenlerinden biri öncelikle SSCB tarafından savaş sonrası Türkiye’ye yöneltilen baskı ve tehditler olmuştur. 1945’te SSCB’nin 1925 tarihli Türk Sovyet Dostluk ve Tarafsızlık Anlaşması’nı feshetmesi, Boğazlar’ın durumuna ve Montreux Sözleşmesi’ne dair değişiklikler talep etmesi ve Türkiye’den Kars ile Ardahan’ı istemesi Türkiye’yi ciddi anlamda endişelendirmiş, sonuç olarak Türkiye’yi ABD ve İngiltere’den destek aramaya itmiştir.

Örgüt, gelişmekte olan sekiz ülke olan Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye’den oluşmaktadır. Irak bu ülkeler arasında değildir.

Yunanistan AB’nin Gümrük Birliği’nden kaynaklanan mali destekleri olmak üzere Türkiye’ye yönelik bütün yardımlarını bloke etmeyi başarmıştır. Türkiye’ye bu yardımlar yapılmamıştır.

Güç dengesi modeli, temelde 18. ve 19. yy. Avrupa ulus-devlet modelini temel alan ve bu devletler arasında ortaya çıkmış uluslararası sistemi tanımlayan modeldir. Bu sistemde, dengeleyici bir devlet vardır ve bu devlet açısından önemli olan tek unsur dengenin bozulmamasıdır. Keza, bu devletin sürekli bir dostu ya da düşmanı yoktur; sadece devamlı çıkarları vardır ve bu çıkarların devamlılığı güç dengesinin devam etmesine bağlıdır. Zira dengeleyici devlet rolünü 18. ve 19. yy.da oynayan devlet İngiltere’dir.

Gündem 2000, Orta ve Doğu Avrupa (ODA) ülkelerinden birçok ülke ile ilgili değerlendirmeler yaparken bu ülkelerden Macaristan, Polonya, Estonya, Çek Cumhuriyeti ve Slovenya ile üyelik görüşmelerinin hemen başlatılmasını tavsiye etmiştir.

Güç dengesi modeli, temelde 18. ve 19. yy. Avrupa ulus-devlet modelini baz alan ve bu devletler aras›nda ortaya ç›km›ş ululararası sistemi tanımlayan modeldir. Bu sistemde, dengeleyici bir devlet vard›r ve bu devlet açısından önemli olan tek unsur dengenin bozulmamasıdır. Dengeleyici devlet rolünü 18. ve 19. yy.da oynayan devlet İngiltere’dir.

“Beş Bölümlü Gündem” adıyla anılan bu başlıkların içeriği, enerji, ekonomi ve ticaret, bölgesel işbirliği, Kıbrıs, savunma ve güvenlik alanlarında stratejik işbirliği konularını içermektedir. Eğitim Öğretim Programları bu başlıklar arasında yer almamaktadır.

İdeolojik kamplaşma, Soğuk Savaş döneminin en belirgin özelliği olarak ön plana çıkmaktadır.