Amsterdam Anlaşması’nın 1997’de imzalanmasından itibaren ilgili kurumsal ve idari yapının oluşturulması için devam eden Hükûmetler arası Konferans, 7-8 Aralık 2000 tarihindeki Nice Zirvesi’nde Nice Anlaşması’nın imzalanmasıyla sonuçlanmıştır. Bu anlaşma ile Avrupa Birliği’nin 15 üyeden 27 üyeye genişlemesi sonrasında karar alma mekanizmalarının tıkanmamasını sağlamak için gerekli yapısal reformlar düzenlenmiştir.

Soğuk Savaş sonrasında AB politikasının en önemli ve karmaşık döneminin 1997- 1999 yılları olduğu söylenebilir.

İslam ülkeleri ile ilişkileri noktasında Türkiye’nin büyük önem verdiği kurumların başında “İslam Konferansı Örgütü” (İKÖ) gelmektedir. Nüfuslarının çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu 56 ülkenin üyeliğinden oluşan örgüt, üye ülkeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel, bilimsel, sosyal dayanışma ve iş birliğini amaçlamaktadır. Yeni Türk dış politikası için, İslam dünyası ile kurulacak ilişkilerde uluslararası ekonomi-politik etkinlik açısından İKÖ büyük bir önem taşımaktadır. Doğal kaynaklar, hızla artan pazar kapasitesi, ulaşım ve ticaret imkânları geniş olan ülkelerden oluşan örgüt, Türkiye’nin Asya ve Afrika derinliğinde ekonomik aktivitelere yönelebilmesi için önemli bir araç olarak görülmektedir.

Eksen kaymasını, bir ülkenin var olan ittifak ilişkilerinden ve temel yönelimlerinden ayrılarak farklı politikalar izlemesi ve ittifak ilişkileri içine girmesi olarak tanımlayabiliriz.

İnsani Yardım Vakfı’nın (İHH) organizasyonu ile Gazze ablukasını protesto etmek ve Gazze’ye insani yardım göndermek için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010 tarihinde İsrail ordusu tarafından saldırı düzenlenmiştir.

Türkiye’nin Yunanistan ile yaşadığı sorunlardan 1995 sonu 1996 başında yaşanan Kardak Krizi, iki ülkeyi neredeyse savaşın eşiğine getirmiştir. Ege Denizi’ndeki sorunlar, Abdullah Öcalan’ın yakalanması sırasında gerilen ilişkiler, 1996-1999 yılları arasında Yunanistan ile olan ilişkileri kopma noktasına getirmiş ve son olayda Türkiye, Yunanistan’ın teröre destek veren ülkeler arasında yer alması gerektiği doğrultusunda açıklamalar yapmıştır.

Almanya ile Türkiye ilişkileri diğer Avrupa ülke ilişkileri ile kıyaslanmayacak bir şekil arz etmektedir. Bunun en önemli sebebi de bu ülkede yarısından fazlası Alman vatandaşlığına geçmiş 3 milyon civarında Türkiye kökenlinin yaşıyor olmasıdır.

Başbakan Erdoğan’ın Afrika’ya yaptığı ziyaretlerin tarihte bu ülkelere ilk yapılan ziyaretler olduğu düşünülürse geçmişte bölgeye karşı ne kadar ilgisiz bir politika izlendiği anlaşılacaktır. Öyle ki Başbakan Erdoğan, Ekvator’un güneyine inen ilk Türk başbakanıdır.

Aralık 2004’teki AB Zirve’sinde Türkiye ile üyelik müzakerelerine 3 Ekim 2005’te başlanmasına karar verilmiştir. Anılan tarihte üyelik müzakereleri başlamıştır ancak 2000-2005 arasındaki dönemle karşılaştırılamayacak bir biçimde süreç yavaşlamıştır. Fransa ve Almanya süreci yavaşlatmak ve hatta mümkünse Türkiye’yi “ayrıcalıklı ortaklığa” ikna etmek için bütün araç ve imkânları değerlendirmiş, bu çerçeve de Kıbrıs sorununu Türkiye’nin önüne ciddi bir engel olarak çıkarmışlardır. 1 Mayıs 2004’te Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) Kıbrıs’ın bütününü temsil iddiası ile AB’ye alınması, zaten hem sorunu çözülmez hâle getirmiş hem de Türkiye ile AB arasındaki ilişkileri sabote etmiştir.

Türkiye’nin üyeliğine tam destek veren bir ülke de İtalya’ydı. 3 Kasım 2002 seçimlerinden 10 gün sonra İtalya’yı ziyaret eden R.T. Erdoğan ile o dönem İtalya’nın Başbakanı olan Berlusconi arasında son derece olumlu bir görüşme gerçekleşiyordu. Berlusconi’nin bu görüşmede Erdoğan’a hitaben sarf ettiği “Avrupa’daki en iyi dostunuzun evindesiniz. Kopenhag’da tarih almanıza çalışacağım. AB’de Türkiye’nin avukatlığını yaparım” sözleri Türkiye’nin uzun süredir özlemini duyduğu bir politik destekti (Erdoğan, 2006:260).

“Gazze: Orta Doğu’da Barış Modeli” paneli29 Ocak 2009 tarihinde Davos’ta düzenlenmiştir.

Kıbrıs’ta BM Genel Sekreteri K. Annan’ın taraflara sunduğu Annan Planı Türkiye tarafından kabul edilebilir olarak değerlendirilmiştir. Türkiye Annan Planı çerçevesinde Kıbrıs Sorununun çözümünü AB’ye üyelik konusunda bir “koz” olarak kullanmış, Kıbrıs sorununun çözümü hâlinde AB’ye üye olmayı istemiştir.

Stratejik Derinlik” gelmektedir. Stratejik derinlik ile vurgulanan, Türkiye’nin tarihsel ve coğrafi özelliği ile jeopolitik, jeokültürel ve jeoekonomik konumunun dünya siyaseti ve sisteminin dönüşümü açısından çok önemli bir derinliğe sahip olduğudur.

Abdullah Öcalan’ın yakalanması sırasında yaşanan krizler, AB ile ve özel olarak Yunanistan, İtalya ve Almanya ile ilişkileri iyice gererek bir çıkmazın içine sokmuştur. İlişkilerdeki çıkmazın bir süre devam etmesinin ardından hem Türkiye, hem de AB ve AB üyesi ülkeler bu durumu aşmanın kendi yararlarına olduğunu fark etmiş ve bu yönde adımlar atmaya çalışmışlardır. Bu dönemde Türkiye için en önemli iki gelişme Almanya’daki iktidar değişikliği ve Abdullah Öcalan’ın Kenya’da Yunan Büyükelçiliği’nden çıkışında ele geçirilmiş olmasıdır.

2010 yılındaki önemli bir gelişme iki ülke arasındaki nükleer enerji santralinin inşasında varılan mutabakattır. İki ülke, 16 Nisan 2011 yılında vizelerin kaldırıldığını açıklamıştır. 2010 yılının bir özelliği de ekonomik ilişkilerin yeniden ivme kazandığı bir yıl olmasıdır. 2008 yılı Türk-Rus ticaret hacminin rekor kırdığı yıl olmuş, miktar 38 milyar doları bulmuştur ancak ardından gelen küresel ekonomik kriz bu hacmi azaltmıştır.

2008 sonunda İsrail’in Dökme Kurşun Operasyonu adını verdiği Gazze operasyonu, Davos’ta düzenlenen “Gazze: Orta Doğu’da Barış Modeli” panelinde Erdoğan’ın “one minute” çıkışı, İsrail’in Gazze’ye uyguladığı ambargo, İnsani Yardım Vakfı’nın (İHH) organizasyonu ile Gazze ablukasını protesto etmek ve Gazze’ye insani yardım göndermek için yola çıkan Mavi Marmara gemisine İsrail ordusu tarafından düzenlenen saldırı ve Türkiye’nin Filistin Yasama Konseyi seçimlerinden zaferle çıkan Hamas’ı resmi bir temsilci olarak kabul etmesi Türkiye-İsrail ilişkisinin olumsuz etkilenmesine sebep olmuştur.

Helsinki’ye bildirilen ve Türkiye’yi rahatsız eden hususlar 4 ’üncü paragrafta yer alan Ege sorunları ile 9 ’uncu ve 12 ’inci paragrafta yer alan Kıbrıs ile ilgili hükümlerdir.

Şangay işbirliği Örgütü bölge devletleri için önemli bir oluşumdur. Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın 1996 Yılı’nda oluşturdukları yapılanmaya 2001’de Özbekistan da katılmıştır. Hindistan, ıran, Moğolistan ve Pakistan örgütte gözlemci olarak bulunmaktadır.