Türk Düşünce Tarihi Ara 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Meşşai filozofların felsefe tasnifi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Metafizik nazari ilimlerin bir koludur.
|
Matematik nazari ilimlerin bir koludur.
|
Felsefeyi nazari ve ahlaki ilimler olarak iki ana dala ayırırlar.
|
Ev idaresi ameli ilimlerin bir koludur.
|
Siyaset ameli ilimlerin bir koludur.
|
2.Soru
Fârâbî’nin devletin menşei meselesi üzerinde durduğu ve devlet yapısı fikrinin insan topluluklarında nasıl oluştuğu meselesinde kafa yorduğu meşhur eserinin adı nedir?
Bilgili Devlet |
Adil Devlet |
Güçlü Devlet |
Erdemli Devlet |
Dengeli Devlet |
Soruda tarif edilmiş olan eser Fârâbî’nin El-Medinetü’l-fazıla (Erdemli Devlet) isimli eseridir.
3.Soru
İbn Bâcce’nin insanı akli yetkinliklerine göre derecelendirirken ifade ettiği, son yetkinlik hali aşağıdakilerden hangisidir?
Kâmil |
Cumhûr |
Ehil |
Su’edâ |
Nuzzâr |
İbn Bâcce insanları aklî suretleri elde etmelerine ve buna bağlı olarak oluşan akli yetkinliklerine göre derecelendirir. Su’edâ mertebesi; yetkinleşme sonucunda ma‘kûlleri doğrudan idrak edebilir, eşyanın mahiyetini ayniyle kavrar. Böylece akıl akledilen suretlerle aynileşir. İbn Bâcce bu hale müstefâd akıl adını verir. Bu son yetkinlik halinde insan aklı faal akılla ittisâl eder. Bu ise akli varlık olan insanın ulaşabileceği en büyük ve ebedî mutluluktur.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Meşailere göre iç duyulardan biri değildir?
Hayal |
Hafıza |
Vehim |
Müfekkire |
Nazariye |
Meşailere göre duyular iç duyular ve dış duyular olarak ikiye ayrılır. İç duyular ortak duyu, hayal, hafıza, vehim, müfekkire olmak üzere beş tanedir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün fıkha dair yazdığı hukuk kitabıdır?
el-Keşf an menâhici'l-edille |
Faslul-makâl fî-ma beyne'ş-şer’ia vel-hikme mine'l-ittişâl |
Bidâyetü'l-müctehid ve nihayetü'l-muktesıd |
Tehâfütü Tehâfüti'l-felâsife |
Hayy b.Yakzân |
Bidâyetü'l-müctehid ve nihayetü'l-muktesıd, İbn Rüşd'ün fıkha dair mukayeseli bir hukuk kitabıdır. İbn Rüşd’ün felsefi analiz kabiliyetini fıkıh alanında sergilemiş olduğu bir eseridir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tabiat bilimleri ve matematiksel bilimlerle uğraşan kimseleri gösterir?
Cumhûr
|
Su‘edâ
|
Sıradan
|
Mutlu |
Nuzzâr |
İbn Bâcce insanları aklî suretleri elde etmelerine ve buna bağlı olarak oluşan akli yetkinliklerine göre derecelendirir. Cumhûr (sıradan insanlar) mertebesi: Bu seviyede olan insanlar aklın konusu olan şeyleri ancak “maddî sûretler aracılığıyla idrak edebilmektedir. Yetkin bir soyutlama yapamadıkları için eşyanın zihinlerindeki karşılıkları tam oluşmamıştır. Bundan dolayı bu seviyedeki insanların zihninde aynı eşya farklı tasarımlarda oluşabilir. Bu seviyedeki insanlar yetkinlik bakımından en düşük seviyede olanlardır. Nuzzâr: Bu sınıf tabiat bilimleri ve matematiksel bilimlerle uğraşan kimselerdir. Soyut sûretleri cisimlerin idrakleri olarak değil de kendinde varlığı olan ma‘kûller olarak idrak edebilmektedirler. Fakat bu sınıf da manevi suretleri doğrudan idrak edememektedir. Su‘edâ (mutlu insanlar): İbn Bâcce’ye göre bu son grup filozoflardır. Tabiat âlimi maddî ve manevi suretleri yani ma‘kûlleri elde ettikten sonra yetkinleşmesine devam eder. Yetkinleşme sonucunda ma‘kûlleri doğrudan idrak edebilir, eşyanın mahiyetini ayniyle kavrar.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farabi’nin yaptığı felsefe tanımıdır?
Sanat eseri olarak varlıklar üzerine düşünme ve Yapıcı (es-Sânî)yı tanımadır. |
Felsefe (hikmet), bizâtihî Vâcibi Vücûd olan Hakk’ın vücûdunun, vücûd (varlık) olarak bilinmesidir. |
Ruhun, ilim ve amelle terbiye edilmesidir. |
Felsefe, insanın kapasitesi ölçüsünde sahip olduğu ve ebedî küllî şeylerin hakikatlerinin mahiyetlerinin ve sebeplerinin bilgisidir |
Fazilet, iyi olanın tatbikidir. |
Farabiye göre “Felsefe (hikmet), bizâtihî Vâcibi Vücûd olan Hakk’ın vücûdunun, vücûd (varlık) olarak bilinmesidir. Bu tarifte felsefe, zorunlu varlığın ve genel olanağın bilgisi olduğu söylenmektedir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kindi’ye göre aklın türlerinden bir değildir?
Sürekli Fiil Halindeki Akıl
|
Güç Halindeki Akıl
|
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl
|
Beyânî veya Zâhir Akıl |
İhtiyari Akıl |
Kindi kendisinden önce de yoğun tartışma konusu yapılan soyutlama işlevi ve tam bağımsiz bilginin ortaya çıkışı ilgili tartışmalara aklı dörde ayırarak çözüm getirmeye çalışmıştır. Bunlar Sürekli Fiil Halindeki Akıl,Güç Halindeki Akıl, Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl ve Beyânî veya Zâhir Akıldır.
9.Soru
Farabi’nin her bir ilimin teorik ve pratik açıdan değerini belirtekek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret ettiği eser hangisidir?
Kitab en-Nefs’ine şerh |
Mûsîka’l-kebîr |
Tahsiîlü’s-sa’âde |
Es-Siyasetü’l Medeniyye |
İhsâu’l-ulum |
Fârâbî Aristo ve Kindî’den daha kapsamlı bir tasnif yapmış, İhsâu’l-ulum isimli eserinde her bir ilimin teorik ve pratik açıdan değerini belirtekek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret etmiştir.
10.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi inanma ve düşünme eylemlerinin kendilerine özgü karakterlerinden biri değildir?
İnanma eylemi olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilir. |
Düşünme eylemi daha çok sebep-sonuç ilişkilerini dikkate alarak olayları açıklamayı amaçlar. |
İnanma eylemi daha çok dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkar. |
Düşünme eylemi soru sorarak gerçekliği tüm açıklığıyla kavramak ister. |
İnanma eylemi, Allah’ın müminlerden talep ettiği hususlar bağlamında olması gerekene yönelir. |
İnanma ve düşünme eylemlerinin kendilerine özgü karakterlerini ana hatlarıyla tanımlamak gerekirse; inanma eylemi daha çok dinî metinlerin anlaşılmasına bağlı iken düşünme eylemi daha çok sebep-sonuç ilişkilerini dikkate alarak olayları açıklamayı amaçlar. Böylece inanma eylemi daha çok dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkarken, düşünme eylemi soru sorarak gerçekliği tüm açıklığıyla kavramak ister. İnanma eylemi, Allah’ın müminlerden talep ettiği hususlar bağlamında olması gerekene yönelirken, düşünme eylemi olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilir. inanma eylemi öncelikle dini değerleri ve sembolleri dikkate alırken, düşünme eylemi doğrudan düşünülebilir olana yani muhtevaya yönelir. Bu bağlamda inanma eylemi daha ziyade sembolleri ve değerleri ortaklaşa paylaşan insanlarla birlikte düşünmeye (sosyal geleneksel algı) ağırlık verirken, düşünme eylemi bireysel algının farklılaşmasını anlam zenginliği olarak kabullenir. İnanma eylemi en üst değerden en alt değere ve sonrasında değersize doğru bir dikey ( hiyerarşik) algı biçimini tercih ederken, düşünme eylemi düşünülebilir olanı doğrudan tecrübe etme anlamında yatay algı biçimine yaklaşır. İnanma eyleminde metin kavramı belirleyici iken (inanan kendi yaklaşımından ziyade Kutsal metinlerde söylenenleri doğrudan anladığını varsayarken, düşünme eylemi metinlerin ancak yorumlar aracılığıyla anlam kazandıklarını (anlamlarını açığa çıkarabildiklerini) kabul eder.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farabi’nin eserlerinden değildir?
Nefis Üzerine Kısa Birkaç Söz |
Kurgusal Geometri’ye Giriş |
Nefsin Mahiyeti Hakkında |
Aklın anlamları üzerine |
Büyük Musiki Kitabı |
Nefis Üzerine Kısa Birkaç Söz Kındi’nin eseridir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dinde inanma eyleminin kendine özgü karakterik özelliklerinden birisidir?
Sebep-sonuç ilişkilerini dikkate alarak olayları açıklamak |
Soru sorarak gerçekliği tüm açıklığıyla kavramak |
Olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilmek |
Dini metinlerin otoritesine itaat etmek |
Doğrudan düşünülebilir olana yönelmek |
İnanma eylemi daha çok dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkar. Diğer seçenekler düşünmenin karakteristik özellikleridir.
13.Soru
İslâm düşüncesi tarihi, dilin belli bir takım formlar veya oyun kuralları içinde kullanım tarihidir. Aşağıdakilerden hangisinde ağırlıklı olarak sembolik dilin kullanıldığı görülmektedir?
Kelam |
Felsefe |
Fıkıh |
Mantık |
Tasavvuf |
İslâm düşüncesi tarihi, dilin belli bir takım formlar veya oyun kuralları içinde kullanım tarihidir. Kelam, felsefe, fıkıh gibi disiplinlerin soyut bir kavramsal dili olmasına karşın tasavvuf daha ziyade sembolik bir dil kullanımına sahiptir. Kavramsal dilin anlaşılması, ilgili alanda yeterli birikime sahip olmayanlara zor geldiği kadar yanlış anlamaya da yol açmaktadır. Filozoflar, İslâm toplumlarında felsefenin genel olarak sevilmemesinin en büyük nedenini felsefi dilin soyut kavramsal yapısına bağlarlar. Bu yüzden İbn Sina ve İbn Tufeyl gibi bazı filozoflar sembolik dil aracılığıyla kendi düşüncelerini halkın dikkatine sunmaya çalışmışlardır. Var olan her şeyi dil içinde kavradığımız ve ifade ettiğimiz için İslâm düşüncesinin topografyası sonuçta dilin bir topografyasına dönüşür.
14.Soru
Meşşai felsefeye göre aşağıdakilerde hangisi bilginin kaynaklarındandır?
Tartışma verileri |
Duyu algıları |
Hafıza |
Hipotezler |
Fikir teatisi |
Meşşai okulun İslâm Dünyasındaki kurucusu kabul edilen Kindi de bilgi teorisinin klasik konuları olan bilginin kaynağı, bilginin değeri gibi meselelerle uğraşmış, duyu algıları, akıl, sezgi ve vahiy gibi meseleleri bilgi teorisi ile ilişkisi bağlamında ele almaya çalışmıştır. Bunlar akıl, sezgi, duyu algıları ve vahiydir.
15.Soru
Sistemsel felsefi ekollerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış bir bilgidir?
Meşşâiyye’nin (Meşşâîlik) kelime anlamı “yürüyücülük” demektir. |
Meşşâîlere göre varlık kavramının veya metafiziğin temel üç ilkesi vardır. |
Rivâkkiye (Revakiye) kelime anlamı itibarıyla “revaka mensup” veya “revaka ait” demektir. |
İşrâkîlik,hakikatin, akılla değil, doğrudan doğruya sezgi veya genel bir iç aydınlanmayla elde edileceği esasına dayanır |
İşrâkiyye, “işrâk” kelimesinden türetilmiştir |
Meşşâîlere göre varlık kavramının veya metafiziğin temel iki ilkesi vardır. Birincisi, mantık ilkeleri; ikincisi, nedensellik (illiyet) ilkesidir. Felsefi ekollerle ilgili diğer seçeneklerde verilen bilgiler doğru olduğundan cevap B seçeneğidir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ıssız bir adada hayata gelen bir insanı temsil etmektedir?
Salaman
|
Absal
|
Kebir
|
Mürşid |
Hay |
Hay ıssız bir adada hayata gelen bir insanı temsil etmektedir. İbn Tufeyl Hay’yın adada hayatının başlamasıyla ilgili iki tane teori ileri sürer. Bir tanesi Hay’yın yandaki bir adadan bırakılmasıdır. İkinci teori ise Hay’yın tropikal bir bölgede toprağın mayalanması ve nefesin üfürülmesi ile canlılık kazanmasıdır. Hay’yın adada dünyaya gelişinden sonraki dönemi gözden geçirdiğimizde ise onun duyu, gözlem, deney, doğayı taklit ederek, tikel mukayeseler ile akıl yürütmeyle varlığını devam ettirdiğini ve yaşam biçimlerini iyileştirip değiştirdiğini görürüz.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Cemâleddin Afgânî'nin bildiği dillerden birisi değildir?
Türkçe |
Arapça |
Rusça |
Fransızca |
İspanyolca |
Cemâleddin Afgânî anadili Türkçe’nin yanında Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce ve Rusça öğrenmiştir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde bulunan felsefi düşünce akımlarından biri değildir?
Gazzâlîcilik |
İşrâkilik |
Eflatunculuk |
Aristoculuk |
İbn Sinacılık |
İşrâkilik, Selçuklular döneminde kabul gören bir İslam felsefesidir. Osmanlı döneminde benimsenen bir İslam felsefesi olmamıştır. Doğru yanıt: B'dir.
19.Soru
Hristiyanlaşan İranlılar için Yunancayı ve Hıristiyanlığı öğretmek için açılan mektep aşağıdakilerden hangisidir?
Cündişapur Mektebi |
Urfa ve Nusaybin Mektepleri |
İskenderiye Mektebi |
Antakya Mektebi |
Harran Mektebi |
Urfa ve Nusaybin Mektepleri, gerçekte, birer din mektebiydi. Urfa mektebi, İranlılar tarafından 363 yılında kuruldu. O, Hristiyanlaşan İranlılar için Yunancayı ve Hristiyanlığı öğretmek için açılmıştı. Ancak, Aristo mantığı ve Porfyrious’un mantık kitabı İsagoji orada, uzun bir zaman okutuldu. Bu mektep, 489 yılında Bizans İmparatoru Zenon tarafından kapatıldı. Doğru cevap B'dir.
20.Soru
Batı ile doğu arasında bir köprü kurmayı deneyen, gelenek ile moderniteyi birbirleriyle uzlaştırmaya çalışan, Mevlana ile Niethzsche gibi birbirine zıt iki düşünüre eserlerinde yer veren fikir adamı kimdir?
Muhammed Abduh
|
İsmail Hakkı İzmirli
|
Mehmet Akif Ersoy
|
Babanzade Ahmed
|
Muhammed İkbal
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ