Türk Düşünce Tarihi Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Kindi’nin felsefe alanında yazdığı en hacimli eser hangisidir?
Risale fî hudûdi’l-eşyâ ve rusûmihâ |
Akıl Üzerine |
Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ |
Kitabu’l-ibane |
El-Kavl fi’n-nefs |
Kindinin felsefe alanındaki kitabı Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ: Felsefe alanında yazdığı en hacimli eserdir. Dört bölümlük kitabın elimizde sadece birinci bölümü bulunmaktadır. Kitabın günümüzde Arapça olarak tenkitli neşri yapılmıştır. İngilizce’ye tercümesi de yapılan kitabın Türkçe’ye tercümesini Prof. Dr. Mahmut Kaya “İlk Felsefe Üzerine” ismi altında yaparak, Kindî’nin diğer bazı eserlerinin tercümesiyle birlikte “Felsefi Risaleler” içinde yayınlanmıştır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farabi’nin müzik alanında yazdığı eseridir?
Kitab’el-hurûf |
Elfâz el-Müsta’amele fi’l-mantık |
Mûsîka’l-kebîr |
Kitabu’l-ibane |
El-Kavl fi’n-nefs |
Mûsîka’l-kebîr Farabi’nin müzik alanında yazdığı eseridir.
3.Soru
Özne-nesne ilişkisinde akıl işlemeye yani nesnelerden soyutlama yaparak bilgi üretmeye başlar. Bu aşamada akıl ile kavram (akıl ve ma‘kûl) birleşip özdeşleşir. Açıklama Kindî’nın sınıflandırdığı hangi “akıl” türüne girmektedir?
Sürekli Fiil Halindeki Akıl |
Güç Halindeki Akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl |
Beyânî veya Zâhir Akıl |
Nazari akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl (el-aklü’llezî harece mine’lkuvve ile’l-fi‘l) :Sürekli fiil halindeki aklın güç durumunda bulunan akla etki etmesiyle özne-nesne ilişkisinde akıl işlemeye yani nesnelerden soyutlama yaparak bilgi üretmeye başlar. Bu aşamada akıl ile kavram (akıl ve ma‘kûl) birleşip özdeşleşir. İstediği her an bilgi üretebilen bu aklın en belirgin özelliği, önsel bilgileri, tümelleri yani varlığa ait tür ve cinsleri algılamasıdır.
4.Soru
Damad İbrahim Paşa’nın dokuz kişiden oluşan tercüme heyetinin başında bulunan ilim adamı kimdir?
İbrahim Müteferrika |
Yirmisekiz Mehmed Çelebi |
İdris-i Bitlisi |
Hüseyin Hazarfen |
Yanyalı Esad Efendi |
Lâle devrinde özellikle bizzat Damad İbrahim Paşa’nın girişimleriyle felsefî ve aklî ilimlere yeniden bir merak uyanmıştır. Söz konusu Paşa’nın dokuz kişiden oluşan bir tercüme heyeti kurarak, Grekçe’den (Yunanca), Arapça’dan ve Farsça’dan bir kısım felsefî eserlerin Türkçe’ye tercümesini sağlamıştır. Bu heyetin başında ünlü ilim adamı Yanyalı Esad Efendi vardı.
5.Soru
İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser hangisidir?
Tedbîrü'lmütevahhid |
Hay b. Yakzân |
Fi'l-gâyeti'l-insâniyye |
Risâle fî meâni’l-akl |
Kitâb el-Mûsîka el-Kebîr |
İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser Hay b. Yakzân’dır. Bu eserde İbn Tufeyl Fârâbî, İbn Bâcce ve kısmen İbn Sînâ’yı eleştirir. Kendi meşrikî hikmet tasavvurunu sunar. Sunduğu hikâye çerçevesinde din-felsefe ilişkilerini ve insanın mutluluğa nasıl ulaşacağını tartışır.
6.Soru
Aşağıdakiler hangisi İşraki okulun temsilcilerinden biridir?
Gazali |
Farabi |
Şinasi |
Şehrezüri |
İbn Bacce |
İşrâkî okulun temsilcileri arasında şunlar sayılabilir: Sühreverdi, Şehrezûrî, Kutbüddîn-i Şîrâzî, Celâleddin ed-Devvânî ve Molla Sadra.
7.Soru
Daha önce talebe olarak girdiği Darü’l-Muallimin-i Aliye’ye tarih öğretmeni olarak atandı. Bunların dışında önce Darüşşafaka ve bilahare Darü’l-Muallimin-i Aliye’de müdürlük yaptı. Eğitim programlarını ıslah etmek gayesiyle kurulan Cemiyet-i Tedrisiye-i İslâmiye içinde yer alarak çalışmalarına katıldı.
Hakkında bilgi verilen kişi kimdir?
Cemâleddîn Afgânî |
Muhammed Abduh |
Hamdi Yazır |
İsmail Hakkı İzmirli |
Nurettin Topçu |
Hakkında bilgi verilen kişi kitabın 139. sayfasında görüleceği üzere İsmail Hakkı İzmirli'dir.
8.Soru
Tarihsel olarak ilk ortaya çıkışı, ekonomik zenginleşmeye tepki olarak doğduğunu ileri süren İslam Düşünce Okulu aşağıdakilerden hangisidir?
Kelam |
Tasavvuf |
Felsefe |
Brahmanizm |
Dehrîlik |
İslâm Düşünce okullarından tasavvuf tarihsel olarak ilk ortaya çıkışı ekonomik zenginleşmeye tepki olarak ortaya çıkmıştır. Fetihler sonrası İslâm toplumun geçirmiş olduğu zenginleşme ve dünyevileşme eğilimleri dinin, insanın, dünyanın ve yaşamım anlamına dair sorular uyandırmıştır. Sufiler hem bu soruları sormuşlar hem de buna insanın kendi iç dünyası merkezli bir cevap vermişlerdir.
9.Soru
"İslâm düşüncesi dini bir düşünce olacaksa, o, bu özelliğini ancak dini metinlerin kendilerinden alabilir" düşüncesi aşağıdaki isimlerden hangisine aittir?
Hallac-ı Mansur |
İbn Hazm |
İbn Tufeyl |
Feridüddin Attar |
Sühreverdi |
İbn Hazm’a göre, dini düşünce, öncelikle din diline göre varlık ve şekil kazanan bir şey ise, bu durumda İslam düşüncesi doğrudan Kur’an ve hadislerde yer alan din dilinin açıkça bilinebilir anlamlarına göre varlık ve şekil kazanmalıdır. Bu otorite metinlerde yer almayan hiçbir husus, İslam düşüncesinin dini karakterini belirlememelidir. Daha açık deyişle, İslam düşüncesi dini bir düşünce olacaksa, o, bu özelliğini ancak dini metinlerin kendilerinden alabilir. Din adına yapılan yorumlar, İslam düşüncesine dini bir meşruiyet sağlamaz. Bu, olsa olsa ancak entelektüel bir boyut kazandırabilir. Ancak böylesi bir durumda dinin kendisi ile düşüncenin kendi ürünü birbirinden ayrı tutulmalıdır.
10.Soru
Meşşâilik Okulu kaçıncı yüzyıla kadar İslâm Dünyasında en yaygın felsefe okulu olarak kalmıştır?
XI |
XII |
XIII |
XIV |
XV |
Meşşâî felsefe okulu felsefenin İslâm dünyasına aktarılması, içselleştirilmesi, sistemleştirilmesi, yeni özgün felsefi sorunların inşası ve evrensel felsefi sorunların tartışılmasına devam bakımından son derece önemlidir. Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ, İbn Bacce ve İbn Rüşd gibi seçkin İslâm filozofları tarafından temsil olunur. İslâm dünyasında en yaygın ve en etkili olan okul Aristo felsefesini takip eder. Okul Aristo’yu Yunanlı şarihler üzerinden tanır. Ayrıca İskenderiye okulunun Yeni Eflâtuncu yorumcularının şerhleri de etkilidir. Özellikle XII. yüzyıla kadar İslâm Dünyasında en yaygın felsefe okulu olan Meşşâiliğe karşı bu yüzyıldan itibaren İşrâkî okul tarafından eleştiriler getirilir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hermenötik öğretinin son temsilcisidir?
Antakya Mektebi |
Harran mektebi |
Cündişapur Mektebi |
Urfa Mektebi |
İskenderiye Mektebi |
Harran mektebi, Hermenötik öğretinin son temsilcisidir. Doğru cevap B'dir.
12.Soru
İslâm düşünce tarihçileri tarafından ilk İslâm filozofu olarak kabul edilen
Yakup İbn İshak el-Kindî, aşağıdakilerden hangi şehirde doğmuştur?
Medine |
Kûfe |
Musul |
Tahran |
Bağdat |
İslâm düşünce tarihçileri tarafından ilk İslâm filozofu olarak kabul edilen
Yakup İbn İshak el-Kindî (öl. 252h/866m?), soylu bir ailenin çocuğu olarak
bugünkü Irak’ın güneyinde İslâm döneminde kurulmuş önemli bir şehir olan
Kûfe’de doğdu.
13.Soru
İslâm düşüncesinde, Fârâbî’nin de tespit ettiği üzere “savunma” rolünü oynamıştır. Bir yandan İslâm inanç esaslarına yöneltilen eleştirileri aklî yöntemlerle cevaplandırmıştır. Diğer yandan da eleştirilerden de istifade ederek İslâm inancını tutarlı bir aklî sistem haline getirmeye çalışmıştır.
Yukarıdaki verilenler aşağıdakilerden hangisi için söylenebilir?
Tasavvuf |
Kelam |
Felsefe |
Hadis |
Dehrilik |
İslâm düşüncesinde kelâm geleneği ise Fârâbî’nin de tespit ettiği üzere “savunma” rolünü oynamıştır. Kelam bir yandan İslâm inanç esaslarına yöneltilen eleştirileri aklî yöntemlerle cevaplandırmıştır. Diğer yandan da eleştirilerden de istifade ederek İslâm inancını tutarlı bir aklî sistem haline getirmeye çalışmıştır.
14.Soru
İbn Rüşd’in din-felsefe ilişkisini ele aldığı eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Hayy b.Yakzân |
Fasl'ul-Makal |
Tehâfütü Tehâfüti'l-felâsife |
Faslul-makâl fî-ma beyne'ş-şer’ia ve'l-hikme mine'l-ittişâl |
el-Keşf an menâhici'l-edille |
Fasl'ul-Makal İbn Rüşd’in din-felsefe ilişkisini ele aldığı eseridir. Doğru cevap B şıkkıdır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün kullandığı yorum tekniklerinden değildir?
Kavramsal analiz
|
Sistematik olarak eleştirinin kullanılması
|
Sistem içi vurguların değiştirilmesi
|
Yapısal analiz |
Aristo sonrası tarihsel birikimin analizi ve otoritelere başvuruş |
İbn Rüşd’ün kullanmış olduğu yorum teknikleri kavramsal analiz, Aristo sonrası tarihsel birikimin analizi ve otoritelere başvuruş, sistematik olarak eleştirinin kullanılması ve problemler ve kavramlar düzeyinde sistem içi vurguların değiştirilmesi şeklinde özetlenebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.
16.Soru
“Zulmün varlığı hakikattir ama hak değildir. Olması gereken şey zulmün ortadan kaldırılmasıdır, adalettir” diyerek hak ve hakikat arasında bir ayrım yapmış olan İslâm düşünürü kimdir?
İbn Tufeyl
|
İbn Sînâ
|
Fârâbî
|
İbn Rüşd |
İbn Hazm |
İbn Hazm Hak ve Hakikatin ayrımını açıklayabilmek için bu örneği kullanmıştır.
17.Soru
Mısırlı büyük bir düşünür, sosyolog ve ıslahatçı olan , çağdaş İslâm düşüncesinin en önemli simalarından biri kabul edilen ve Ezher Üniversitesi'ne 1866 yılında kaydolan kişi kimdir?
Muhammed Abduh |
Cemâleddin Afgânî |
Babanzâde Mustafa Zihni Paşa |
Muhammed İkbal |
İsmail Hakkı İzmirli |
Muhammed Abduh Mısırlı büyük bir düşünür, sosyolog ve ıslahatçı olan Abduh, çağdaş İslâm düşüncesinin en önemli simalarından biri kabul edilir. Abduh ayrıca Ezher Üniversitesine 1866 yılında kaydolmuştur.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün din-felsefe ilişkisi konusundaki görüşünü en iyi ifade eder?
Felsefe dînî düşünceyi dışlamaktadır.
|
Felsefî ve dînî düşünce aynı kaynaktan beslenmekte ve aynı amacı gütmektedir.
|
Dînî düşünce ile felsefî düşünce arasında telif edilmesi mümkün olmayan çelişkiler mevcuttur.
|
Din, felsefeye tâbidir.
|
Felsefe dînî bir düşünceyi yönlendiren ana fikri benimseyemez.
|
19.Soru
Varlığın dış dünyada kendi başına bir gerçeklik olarak bulunması durumuna ne ad verilir?
Ontolojik |
Hakikat |
Ontik |
Değer |
Varlık |
İslâm düşünürleri, varlığın dış dünyada kendi başına bir gerçeklik olarak bulunması ile bu varlığın zihnimizde bir kavram ve imge aracılığı ile farklı bir gerçeklik olarak yer alması arasında ayrım yapmışlardır. Biz bu gerçekliğin ilkine ''Varlığın dış dünyada kendi başına bir gerçeklik olarak bulunması durumuna'' (dış dünyadaki haline) ontik adını vermekteyiz.
20.Soru
Kindî, aklı dörde ayırmıştır. Bu sınıflandırmada, bilgiyle özdeşleşen aklın, sahip olduğu bu bilgileri ortaya koyması durumunu ifade eden akıl türü aşağıdakilerden hangisidir?
Güç Halindeki Akıl |
Sürekli Fiil Halindeki Akıl |
Beyânî Akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl |
İlmi Akıl |
Yukarıda tanımı yapılan akıl türü “Beyânî veya Zahir Akıl”dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ