Türk Düşünce Tarihi Ara 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Cemaleddin Afgani’nin bildiği dillerden değildir?
Rusça
|
Fransızca
|
Arapça
|
İngilizce |
Rumca |
Cemaleddin Afgani anadili Türkçe’nin yanında Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce ve Rusça öğrenmiştir. Doğru cevap E'dir.
2.Soru
Bünyesinde “Hüküm yalnızca Allah’ındır” şeklinde özetlenebilecek yaklaşımlarının gerisinde ‘Allah’ın kelamının anlaşılması için gereken her şey yine kelamın kendisindedir’ şeklindeki bir varsayımı bulunduran en dikkat çekici grup aşağıdakilerden hangisidir?
Cebriye
|
Haricilik
|
Zahirilik
|
Mu'tezile |
Vehhâbîlik |
İfade edilen grup haricilerdir. Hariciler, İlahi sözün kendiliğinden apaçık olduğu ve rasyonalitesini kendi içinde taşıdığı kanaatindelerdir.
3.Soru
Muhammed Abduh’un fikir olarak en çok etkilendiği ve örnek aldığı düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Cemaleddin Afgani
|
İsmail Hakkı İzmirli |
Babanzade Ahmet Naim |
Mehmet Akif Ersoy |
Muhammed İkbal |
Muhammed Abduh’un fikir olarak en çok etkilendiği, derin etkiler bıraktığı ve örnek aldığı düşünür Cemaleddin Afgani’dir.
4.Soru
Hermes geleneğinde Kuran‘ı anlama ve yorumlamaya yönelik Aristonun hangi kitabı arapçaya çevrilmiştir ?
Hermenötik |
Hudayi Nâme |
Dinin Doğal Tarihi |
Beytü’l-Hikme |
Tahkîk Mâ li’l-Hind |
Aristo’nun mantık yazılarının toplandığı Organon’un bir kitabı “Hermenötik” adını taşımaktadır. Dil ve mantık yoluyla hakikati anlama ve yorumlama şeklinde ortaya çıkan bu disiplin, yani hermenötik,. Aristo’nun Hermenötik kitabı, Arapça’ya “Kitâbül-İbâre” veya “Kitâbü’t-Tefsîr” olarak çevrilmiştir.
5.Soru
Felsefe alanında Farsça olarak yazılmış ilk ansiklopedik eser hangisidir?
el-İşârât ve’t-tenbîhât |
el-Mebde ve'1-me'âd |
Dânişname-i Ala'î |
Uyûnü'l-hikme |
el-Hikmetü'1-meşrikıyye |
Dânişname-i Ala'î. Felsefe alanında Farsça olarak yazılmış ilk ansiklopedik eserdir. Alâüddevle Muhammed b. Rüstem'e ithafen kaleme alınan kitap mantık, tabîiyyât ve ilâhiyyât olmak üzere üç bölüm halinde yazılmış olup riyâziyyât bölümü, daha sonra Cûzcânî tarafından İbn Sînâ'nın eserlerinden faydalanılarak meydana getirilmiştir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi inanma eyleminin temel özelliklerinden biri değildir?
Açıklama
|
İtaat
|
Değer ve semboller
|
Metin |
Anlama |
İnanma ve düşünme eylemlerinin kendilerine özgü karakterlerini ana hatlarıyla tanımlamak gerekirse; inanma eylemi daha çok dinî metinlerin anlaşılmasına bağlı iken düşünme eylemi daha çok sebep-sonuç ilişkilerini dikkate alarak olayları açıklamayı amaçlar. Böylece inanma eylemi daha çok dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkarken, düşünme eylemi soru sorarak gerçekliği tüm açıklığıyla kavramak ister. İnanma eylemi, Allah’ın müminlerden talep ettiği hususlar bağlamında olması gerekene yönelirken, düşünme eylemi olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilir. Sözgelimi Cebriyye mezhebi mensuplarının ‘Allah’ın kâinatta olup biten her şeyi ezelde belirlediği ve insanın adeta rüzgar önündeki yaprak gibi hareket etmek zorunda olduğu’ şeklindeki inanma eylemleri aynı zamanda her şeyi açıklama iddiasında olabilmektedir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün kabul ettiği temel erdemlerdendir?
Adalet |
Cesaret |
Akıl |
Nefs |
Fazilet |
İbn Rüşd Eflâtuncu çizgiye uygun olarak nefsin üç parçasının her birinin mükemmelliği ile özdeşleştirdiği hikmet, cesaret ve iffet erdemlerini temel erdemler kabul eder. Bunlar aynı zamanda şehrin veya devletin üç parçasına karşılık gelir. İbn Rüşd, iffetin de şehvet gücünün aklın kontrolüne girmesinden oluştuğunu kabul eder. Yalnız adalet gibi tek bir parçadan ziyade, nefsin bütün parçalarına atfedilen iffeti tartışırken tereddüt eder. İbn Rüşd bireyin kendi içindeki adaleti nefsin her bir parçasının sadece yapması gerekeni, uygun oranda ve uygun zamanda yapması olması olarak tanımlar. Doğru cevap B’dir.
8.Soru
Hangi düşünür, Erdemli Devlet eserinde bir evren şeması çizmiştir?
Kındi |
Aristoteles |
İbn Haldun |
Farabi |
İbn Sina |
Fârâbî en önemli eserlerinden biri olan Erdemli Devlet’in giriş inde analizine en salt ve en mükemmel varlık olarak nitelendirdiği Tanrı kavramından başlayarak maddi varlığın en alt tabakasına kadar inen bir evren şeması çizmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.
9.Soru
I. İtaat
II. Mutlak neden (Tanrı)
III. Değer ve semboller
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri inanma eylemi kapsamında yer almaktadır?
Yalnız I |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Yalnız II |
Bütün seçenekler inanma eylemi kapsamında yer almaktadır
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kindî'nin ahlak ve siyaset alanında yazdığı kitaptır?
Kitabu’l-ibane |
El-Kavl fi’n-nefs |
Kelam fi’n-nefs muhtasar veciz |
Risale fi’l-hile li def’il-ahzân |
Makale fi’r-red ale’n-nasâra |
Ahlak ve Siyaset: Risale fi’l-hile li def’il-ahzân: İtalyanca’ya da
çevrilen bu eseri Mustafa Çağrıcı Üzüntüden Kurtulma Yolları adıyla
(İstanbul 1998) Mahmut Kaya da Üzüntüden Kurtulmanın Çareleri
(İstanbul 2001, s. 37-53) başlığı altında tercüme ederek
yayınlamışlardır.
11.Soru
“Müslümanların inançları içinde Hıristiyanlıkta olduğu gibi aklı esaretin ayak bağı edecek sırlı şeylere tesadüf edilmez. Bir Müslüman, oluşun hakikatlarını düşünmekten men edilemez, bilakis kuru bir imanla iktifa edip iç ve dış dünyaların, göklerin ve yerin sayısız ve sonsuz hakikatlarını ve sırlarını düşünmekten atıl olanları kötüleyen ayetler pek çoktur...” görüşünü İslâmiyet’in Esasları, Mazisi ve Hali eserinde ifade eden yazar kimdir?
Cemâleddin Afgânî
|
Mehmet Âkif Ersoy
|
Muhammed Abduh
|
Babanzâde Ahmet Naim |
İsmail Hakkı İzmirli |
İsmail Hakkı İzmirli ,“İslâmiyet’in Esasları, Mazisi ve Hali” başlıklı makalesinde ise şu görüşlere yer verir. Müslümanların inançları içinde Hıristiyanlıkta olduğu gibi aklı esaretin ayak bağı edecek sırlı şeylere tesadüf edilmez. Bir Müslüman, oluşun hakikatlarını düşünmekten men edilemez, bilakis kuru bir imanla iktifa edip iç ve dış dünyaların, göklerin ve yerin sayısız ve sonsuz hakikatlarını ve sırlarını düşünmekten atıl olanları kötüleyen ayetler pek çoktur.
12.Soru
Kindi’nin Süleymaniye kütüphanesinde bulunan yazma mecmuasındaki eserlerini ilk defa bütün halinde kim yayımlamıştır?
Abdulhadi Ebu Ride
|
Abdülmesih b. Nâima el-Hımsî
|
Vasık Billah
|
Mutasım Billah |
Memun |
Kindî ’nin birkaç risalesini tenkitli neşir olarak bazı oryantalistler yayınlamıştır. Fakat onun Süleymaniye kütüphanesinde bulunan yazma mecmuasındaki eserlerini ilk defa bütün halinde Abdulhadi Ebu Ride Resail el-Kindî elFelsefiyye (Kahire I, 1950; II, 1953) adı altında yayınlamıştır. Mahmut Kaya da birinci ciltte yer alan on dört risaleyi Türkçe’ye çevirerek Kindi, Felsefi Risaleler başlığı altında neşretmiştir. Doğru cevap A'dır.
13.Soru
Batı İslâm dünyasında yetişen ilk Müslüman filozof aşağıdakilerden hangisidir?
İbn Bâcce
|
Farabi
|
İbn Sina
|
İbn Rüşd |
İbn Tufeyl |
İbn Bâcce (ö. 533/1139) Batı İslâm dünyasında yetişen ilk Müslüman filozoftur. Endülüs'ün kuzeyindeki Sarakusta (Saragossa) şehrinde muhtemelen 470'te (1077) dünyaya geldi. İbnü's-Sâiğ olarak da tanınan İbn Bâcce Batı literatüründe genellikle Avempace diye anılır. İyi bir eğitim aldığı ve felsefenin tüm alanlarında donanımlı olduğu eserlerinden ve tarihsel anektotlardan anlaşılmaktadır.
14.Soru
Muhammed Abduh’un fikir olarak en çok etkilendiği ve örnek aldığı düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Cemaleddin Afgani |
İsmail Hakkı İzmirli |
Babanzade Ahmet Naim |
Mehmet Akif Ersoy |
Muhammed İkbal |
Muhammed Abduh’un fikir olarak en çok etkilendiği, derin etkiler bıraktığı ve örnek aldığı düşünür Cemaleddin Afgani’dir.
15.Soru
Akıl, ittisal, mutluluk, sosyal ve siyasal yaşamla ilişkileri konuların merkezde olduğu filozof gurubu hangisidir?
Endülüslü Müslüman filozoflar
|
Doğulu Müslüman filozoflar
|
Yunan filozoflar
|
Latin kökenli filozoflar |
Asyalı filozoflar |
Endülüslü Müslüman filozoflarda akıl, ittisal, mutluluk, sosyal ve siyasal yaşamla ilişkileri konularının merkezde olduğunu görmekteyiz. Bunun en önemli sebebi İbn Bâcce döneminde Endülüs’te yaşanan iç karışıklık ve siyasal birliğin bölünmüşlüğüdür. Ayrıca böylesi bir ortamda filozoflar çok sıkıntılı dönemler yaşamaktadır. Dini çevrelerin felsefe çalışmalarına hoşgörüsüz davrandığı anlaşılmaktadır. Bundan dolayı İbn Bâcce erdemsiz toplumda yalnız başına kalan filozofun mutluluğa nasıl ulaşabileceğini teorik olarak tartışmaktadır.
16.Soru
Farabi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Farabi’ye göre kâinat Allah’tan hiçbir irade ve seçimi olmaksızın ve zorunlu olarak meydana gelir.
|
Farbi’ye göre her insanın nihai hedefi mutlu olmaktır.
|
İnsan topluluklarını tam gelişmiş ve az gelişmiş olarak ikiye ayırır.
|
Devlet biçimlerini erdemli devlet ve erdemli olmayan devletler olarak iki bölümde inceler.
|
İlimleri on ana başlık altında sınıflandırmıştır.
|
17.Soru
Işığın ve güneşin doğması anlamına gelen kurucusu Şehâbeddin Sunreverdî olan bu islâm felsefesi aşağıdakilerden hangisidir?
Rivâkkiyye |
İşrâkkiyye |
Mantık |
Metafizik |
Meşşâiyye |
Işığın ve güneşin doğması anlamına gelen kurucusu Şehâbeddin Sunreverdî olan bu islâm felsefesinin adı "İşrâkiyye"dir. Doğru yanıt: B'dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Mehmet Akif’in İslâmcı düşünceye geçişine vasıta olmuştur?
Muallim Nâci |
Tâhir Efendi |
Esad Dede |
İbn Rüşd |
Muhammed İkbal |
Mehmed Akif'in yetişme yıllarında şahsiyetinin oluşumunda rolü bulunan kişilerin başında kendisine ilk dinî bilgileri veren, Arapça'sının, fıkıh ve akaid bilgilerinin gelişmesine yardım eden babası Tâhir Efendi gelmektedir. Ayrıca "Abdülhamid devrinin hürriyetperver şahsiyetlerinden" Fâtih Merkez Rüşdiyesi'nde Türkçe muallimi Mehmed Kadri Efendi, hafızlık hocası Mehmed Râsim Efendi (Arap Hoca), Mesnevi ve Gülistan derslerini takip ederek Farsça'sını ilerlettiği mesnevîhan Esad Dede, Arapça hocaları olarak kendisinden Müberred'in el-Kâmil'ini okuduğu Hersekli Ali Fehmi Efendi ile Mu'allakât hocası Hâlis Efendi zikredilmelidir. Doğu ve Batı edebiyatlarından zengin bir birikimi olan Akif'in okudukları arasında çoğu yazıldığı dillerden olmak üzere Mu'allakât, Dîvân-ı Hafız, Gülistan, Mesnevi, Fuzûlî Divanı gibi eserlerle Doğu'dan İbnü'l-Fârız, Feyzî-i Hindî, Muhammed İkbal; Batı'dan W. Shakespeare, Milton. Victor Hugo, Ernest Renan, Anatole France, Alfred de Musset, Lamartine, J. J. Rousseau, Alphonse Daudet, Emile Zola, Alexandre Dumas Fils, Sienkievvicz gibi şair ve yazarların eserleri vardır. Âkif İslâmcı bir düşünürdür. İslâmcı düşünceye geçişi Muallim Nâci vasıtasıyla olmuştur.
19.Soru
"Hay ıssız bir adada hayata gelen bir insanı temsil etmektedir. İbn Tufeyl Hay’yın adada hayatının başlamasıyla ilgili iki tane teori ileri sürer. Bir tanesi Hay’yın yandaki bir adadan bırakılmasıdır. İkinci teori ise Hay’yın tropikal bir bölgede toprağın mayalanması ve nefesin üfürülmesi ile canlılık
kazanmasıdır. Hay’yın adada dünyaya gelişinden sonraki dönemi gözden geçirdiğimizde ise onun duyu, gözlem, deney, doğayı taklit ederek, tikel mukayeseler ile akıl yürütmeyle varlığını devam ettirdiğini ve yaşam biçimlerini iyileştirip değiştirdiğini görürüz. Diğer bir ifadeyle Hay idrak güçleri aşamasıyla bilgi edinmekte ve kendisine bir yaşam alanı oluşturabilmektedir. Bu süreçlerde evrenin gerçekliği yavaş yavaş ama süreklice keşfetmektedir. Hay ihtiyaçları ortaya çıktıkça ameli aklını kullanılır araçlar ve teknikler icad eder. Bu şekilde yaşamına devam eden Hay varlığı keşfetmeye çalışır. Akıl yürütmeleri sonucunda tabiatı, evrendeki bütünlüğü, gayeliliği, düzeni ve hikmeti keşfeder."
Yukarıda anlatılan evren tasarımı hangi filozofa aittir?
İbn Bâcce |
İbn Rüşd |
İbn Sînâ |
Gazzâlî |
İbn Tufeyl |
Anlatılan evren tasarımı İbn Tufeyl'e aittir. İbn Tufeyl’in burada sunduğu evren tasarımı Aristocu şemayı takip ederek organiktir.
20.Soru
İbn Rüşd’ün, tevil problemini konu edindiği eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Şerhu Mâ Ba‘de’t-tabî‘a
|
Bidâyetu’l-müctehid
|
el-Keşf an menâhici’l-edille
|
Faslu’l-makâl
|
Telhîsu Kitâbi’n-Nefs
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ