Türk Düşünce Tarihi Ara 16. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İstek ve iradeye gerek kalmadan, çaba harcamadan, mantık ve matematik yöntemlere başvurmadan Allah'ın peygamberlerin temiz ruhlarını aydınlatmasıyla oluşan bilgi hangisidir?
Küresel varlık
|
Metafizik
|
Nefs
|
Vahiy |
Felsefe |
Dini (ilahî) ilimlerin kaynağı vahiydir. Vahiy, istek ve iradeye gerek kalmadan, çaba harcamadan, mantık ve matematik yöntemlere başvurmadan Allah'ın peygamberlerin temiz ruhlarını aydınlatmasıyla oluşan bir bilgidir. İnsanî ilimler felsefenin çatısı altında toplanmış olup biri doğrudan ilim, diğeri başka ilimler için bir alet ve bir başlangıç sayılmak üzere başlıca ikiye ayrılır.
2.Soru
Latin dünyasında “commentator” unvanıyla tanınan Endülüs filozofu hangisidir?
İbn Bâcce |
Farabi |
İbn Sina |
İbn Rüşd |
İbn Meymun |
Endülüs’ün üçüncü en önemli filozofu İbn Rüşd’dür (ö. 595/1198). İleri gelen bir ailenin çocuğu olan İbn Rüşd Meşşâî okulunun son temsilcisi, filozof, fakih ve hekimdir. Aristo'nun felsefî doktrinine sadık kalarak eserlerini şerh ettiğinden İslâm âleminde “şârih”, Latin dünyasında “commentator” ünvanıyla tanınmıştır.
3.Soru
Muhammed Abduh'ta, milli duygular, özgürlük aşkı ve anayasal sistem düşüncesinin doğmasına yol açan düşünür kimdir?
İsmail Hakkı İzmirli
|
Mehmet Âkif Ersoy
|
İbn Bâcce
|
Cemâleddin Afgânî |
Babanzâde Ahmet Naim |
Bununla birlikte, diğer bir büyük kişilik, Abduh üzerinde derin etkiler bırakacak ve takip etmesi gereken yolu ona gösterecekti. Bu kişi, Cemâleddin Afgâni'ydi. Cemaleddin Mısır'a geldiği zaman etrafına, aralarında Muhammed Abduh'un da bulunduğu birçok öğrenci toplanmıştı. Cemâleddin'in manevî mürşitliği, Abduh'un münzevi bir şekilde yaşamayı terk edip aktif bir insan olmasını sağlamıştı. Giderek gelenekçiliği terk eden Abduh, hepsi de Ezher'in müfredat programının dışında kalan felsefe, matematik, ahlak ve siyaset üzerinde çalıştı. Klasik Arap eserlerini yeni bir bakış açısıyla değerlendirmesine ve Arapçaya çevrilmiş Batılı eserlerden zevk almasına Cemâleddin sebep olmuştu. Afgani, Abduh'ta, milli duygular, özgürlük aşkı ve anayasal sistem düşüncesinin doğmasına yol açmıştı.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi istek ve irade dışı bir olay olup, beşerî bilginin aksine, hiçbir çaba harcamadan, mantıkî ve matematik yöntemlere başvurmadan Allah’ın, peygamberlerin tertemiz ruhlarını aydınlatması sonucunda zaman faktörü olmaksızın ortaya çıkan bir bilgi kaynağıdır?
Sezgi
|
Akıl
|
Hipotez
|
Vahiy |
Duyu algıları |
Müslüman bir filozof olarak Kindî vahyin güvenilir bir bilgi kaynağı olduğunu söyler. Onun mâhiyetine ilişkin farklı bir teori geliştirmese de vahyin istek ve irade dışı bir olay olduğunu, beşerî bilginin aksine, hiçbir çaba harcamadan, mantıkî ve matematik yöntemlere başvurmadan Allah’ın, peygamberlerin tertemiz ruhlarını aydınlatması sonucunda zaman faktörü olmaksızın ortaya çıkan bir bilgi olduğunu belirtir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün fıkha dair yazdığı hukuk kitabıdır?
El-Keşf an menâhici'l-edille
|
Faslul-makâl fî-ma beyne'ş-şer’ia ve'l-hikme mine'l-ittişâl |
Bidâyetü'l-müctehid ve nihayetü'l-muktesıd |
Tehâfütü Tehâfüti'l-felâsife |
Hayy b.Yakzân |
Bidâyetü'l-müctehid ve nihayetü'l-muktesıd, İbn Rüşd'ün fıkha dair mukayeseli bir hukuk kitabıdır. İbn Rüşd’ün felsefi analiz kabiliyetini fıkıh alanında sergilemiş olduğu bir eseridir. Doğru cevap C şıkkıdır.
6.Soru
Mehmet Âkif Ersoy’un İslâmcı düşünceye geçişi kim tarafından olmuştur?
Cemâleddin Afgânî |
Muallim Nâci |
Muhammed Abduh |
Babanzâde Ahmet Naim |
İsmail Hakkı İzmirli |
Âkif İslâmcı bir düşünürdür. İslâmcı düşünceye geçişi Muallim Nâci vasıtasıyla olmuştur.
7.Soru
Meşşai felsefeye göre aşağıdakilerden hangisi bilginin kaynaklarındandır?
Tartışma verileri
|
Duyu algıları
|
Hafıza
|
Hipotezler |
Fikir teatisi |
Meşşai okulun İslâm Dünyasındaki kurucusu kabul edilen Kindi de bilgi teorisinin klasik konuları olan bilginin kaynağı, bilginin değeri gibi meselelerle uğraşmış, duyu algıları, akıl, sezgi ve vahiy gibi meseleleri bilgi teorisi ile ilişkisi bağlamında ele almaya çalışmıştır. Bunlar akıl, sezgi, duyu algıları ve vahiydir. Doğru cevap B'dir.
8.Soru
Cemâleddin Afgânî’nin konuşmaları ve ortaya attığı fikirleri bazı resmî ulemayı rahatsız etti. Bu rahatsızlık görüşlerinden çok Afgânî’ye gösterilen ilgi dolayısı ile idi. Özellikle Şeyhulİslâm ............................... ve diğer bazıları Afgânî’nin Daru’l-Fünûn’da verdiği konferanslarındaki bazı görüşlerini bağlamını kopararak Afgânî aleyhine deliller haline getirerek saraya jurnallediler.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Molla Abdülkerim Efendi |
Hasan Fehmi Efendi |
Molla Hüsrev |
Ataullah Efendi |
Alâeddin Arabî Efendi |
Cemâleddin Afgânî’nin konuşmaları ve ortaya attığı fikirleri bazı resmî ulemayı rahatsız etti. Bu rahatsızlık görüşlerinden çok Afgânî’ye gösterilen ilgi dolayısı ile idi. Özellikle Şeyhulİslâm Hasan Fehmi Efendi ve diğer bazıları Afgânî’nin Daru’l-Fünûn’da verdiği konferanslarındaki bazı görüşlerini bağlamını kopararak Afgânî aleyhine deliller haline getirerek saraya jurnallediler.
9.Soru
Kindi, Farabi ve İbn Sina ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Aristo felsefesinden etkilenmişlerdir |
Sudûr görüşünü savunmuşlardır. |
Bilgi teorisini önemsemişlerdir. |
Peygamberlik konusunda görüş bildirmişlerdir. |
Meşşai İslâm Felsefesi geleneğine mensuplardır. |
Fârâbî Tanrı’dan yukarıdaki sıraya göre evrendeki varlıkların meydana gelişini de Sudûr teorisi adı verilen bir teori ile açıklar. Fârâbî genel olarak alemin Allah’ın hür iradesi ve mutlak kudretinin sonucu
olarak sonradan yaratıldığını kabul eden İslâm kelamcılarının hilafına, Aristo ve Platon felsefesinin bir sentezini yapmaya çalışan Yeni Platoncu düşüncenin bazı felsefi ve mantıki gerekçelere dayanarak Alemin Tanrı’dan sudur denilen bir süreçle meydana geldiğini şeklindeki tezini İslâm düşüncesi içersinde ifade etmeye çalışmıştır. İlk anda yaratma teorisine zıtmış gibi gelen bu teori Fârâbî ve sonrasında İbn Sina gibi bazı meşşai filozoflar tarafından savunulmuş, İslâm’ın yaratma anlayışı bu şekilde izah edilmeye çalışılmıştır.
10.Soru
Mısırlı bir çiftçinin oğluydu. Bahire ilinin küçük bir köyü olan Mahalletü'n-Nasr'da dünyaya geldi. İslâmi ilimlerin geleneksel merkezi olan Ezher Üniversitesi'ne 1866 yılında kaydoldu. Muhammed Abduh, fakirlere maddî-manevî yardım yapmak ve eğitim seviyelerini yükseltmek amacıyla kurulmuş olan "Müslüman Hayırseverler Cemiyeti"nin kurucularından biriydi. Kur'an tefsiri alanında çalışmalar yapmıştır.
Yukarıda hakkında bilgi verilen kişi kimdir?
Cemâleddîn Afgânî |
Muhammed Abduh |
İsmail Hakkı İzmirli |
Babanzâde Ahmed Naim |
Hamdi Yazır |
Yukarıda hakkında bilgi verilen kişi Muhammed Abduh'tur.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hareket felsefesinin etkisinde kalmış, bu felsefenin kavramlarını ve metodunu kullanarak meselelere kendi kültürümüz açısından yaklaşmıştır?
Nurettin Topçu |
Roger Garaudy |
Muhammed İkbal |
Hilmi Ziya Ülken |
İsmail Hakkı İzmirli |
Fransa’da kaldığı 6 yıllık süre içerisinde Louis Massignon ve Hareket Felsefesi’nin kurucusu olan Maurice Blondel ile tanışmıştır. Bu olay Topçu’nun fikirlerinin oluşması açısından önemlidir. Çünkü Nurettin Topçu, hareket felsefesinin etkisinde kalmış, bu felsefenin kavramlarını ve metodunu kullanarak meselelere kendi kültürümüz açısından yaklaşmıştır.
12.Soru
İranlılar tarafından 363 yılında kurulan mektep aşağıdakilerden hangisidir?
Urfa Mektebi |
Cündişapur Mektebi |
Harran Mektebi |
Nusaybin Mektebi |
İskenderiye Mektebi |
Cündişâpur, İran’ın Huzîstan bölgesinde Sasânî hükümdarı I. Şâpur (241272) tarafından kuruldu. Antakya Mektebi M.S. 3. yüzyılda, Hıristiyanlık, özellikle de Nasturîlik eğitimi için Antakya’da açılmıştı.Harran mektebi, Büyük İskender’in Harran bölgesini işgal etmesiyle ortaya çıkmıştır.İskenderiye mektebi Makedonyalı İskender (Büyük İskender, M.Ö.356-323) tarafından kurulmuştur.Urfa mektebi, İranlılar tarafından 363 yılında kuruldu.Nusaybin mektebi ise bu mektebin kapatılması ve başta Urfa mektebinin son idarecisi Nersî’nin bazı hocalarla Nusaybin’e geçmesiyle açılmıştır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aristo’yu lafzen ve plan olarak adım adım takip eden şerh türüdür?
Kısa |
Uzun |
Orta |
Geniş |
Detaycı |
İbn Rüşd’ün genel olarak bütün bir felsefe tarihini derinden etkileyen en önemli özelliği felsefi şerh yazmasıdır. Ayrıca Osmanlı düşüncesi de büyük ölçüde şerh yazım teknikleriyle eser ürettiği için İbn Rüşd’ün şerhçiliğine yakından incelenmesi yararlı olacaktır. Bilindiği üzere İbn Rüşd tarz ve boyut olarak üç tür şerh yazar. Bunlar Büyük, Orta ve Küçük şerhlerdir Küçük Şerhler diğer iki şerhte olduğu gibi Aristo metnine doğrudan bağımlı değildir. Kullanılan dil ve uslup İbn Rüşd’ün bizzat kendisinindir. Orta Şerhler ise yapı ve üslup bakımından Küçük Şerhler’den farklılık arz ederler. Aristo’yu lafzen ve plan olarak adım adım takip ederler. Ayrıca Orta Şerhler konuları Aristo’yu daha yakından takip ettiği için, Aristo’nun düzensizlik ve dağınıklığından nasipdardır. İbn Rüşd’ün Büyük Şerhlerde konuları ele alış tarzı daha farklıdır. Bu metinlerde Aristo’dan doğrudan alıntılar yapar ve daha sonra Aristo metnini şerh eder.
14.Soru
Aşağıdakilerin hangisi Meşşailerin duyu tasnifine göre, iç duyulardan biri değildir?
Hafıza |
Vehim |
Dokunma |
Ortak duyu |
Müfekkire |
Dokunma dış duyulardandır. Doğru cevap C şıkkıdır.
15.Soru
İbn Bâcce şerh yazım tekniklerinde kimi model almaktadır?
İbn Rüşd |
İbn Haldun |
Farabi |
Kindi |
Aristo |
İbn Bâcce’nin felsefî eserlerinde gözümüze çarpan en önemli özellik Aristo’nun ve Fârâbî’nin eserlerine yazmış olduğu şerhlerdir. Bu aynı zamanda döneminin felsefe yapma tarzını da yansıtmaktadır. İbn Bâcce şerh yazım tekniklerinde Fârâbî’yi model almaktadır. İbn Bâcce’nin kendisi de şerh şeklinde yazım tarzında İbn Rüşd üzerinde çok etkili olacaktır.
16.Soru
Farabi'ye göre dört unsurun (toprak, su, hava ve ateş) oluştuğu ontolojik tabaka aşağıdakilerden hangisidir?
Tanrı (İlk Sebep) |
Suret ve Form |
Nefis |
Faal Akıl |
Maddeden ayrık akıllar |
Beşinci ve altıncı mertebeyi suret ve form ikilisi oluşturur. Bunlar birbirine muhtaçtır, biri olmazsa diğeri olamaz. Bu ikilinin birleşmesi ile ay altı alemde öncelikle dört unsur (toprak, su, hava ve ateş) oluşur. Bunların karışımından da önce ayaltı alemdeki inorganik, sonra organik varlıklar meydana gelir.
17.Soru
Aslen Yahudi, orta veya ileri yaşında Müslüman olmuş ve en önemli felsefî eseri “Mu’teber fi’l-Hikme”yi kaleme alan filozof aşağıdakilerden hangisidir?
Ebû’l-Berekât el-Bağdâdî |
İbn Haldûn |
Gazzâlî |
Davûd el-Kayserî |
İbn Rüşd |
Aslen Yahudi olan Ebû’l-Berekât el-Bağdâdî, orta veya ileri yaşında Müslüman olmuştur. Bağdâd çevresinde yetişen el-Bağdâdî’nin en önemli felsefî eserinin ismi “Mu’teber fi’l-Hikme”dir.
18.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi Elmalılı Hamdi Yazır’a ait değildir?
Hak Dini Kur'an Dili |
İrşâdü'l-Ahlâf fî Ahkâmi'l-Evka |
Safahat |
Hz. Muhammed'in Dini İslâm |
Metâlib ve Mezâhib |
Elmalılı Hamdi Yazır’ın eserleri; “1- Hak Dini Kur'an Dili. 2. İrşâdü'l-Ahlâf fî Ahkâmi'l-Evkaf. 3. Hz. Muhammed'in Dini İslâm. 4. Metâlib ve Mezâhib 5. İstintâcî ve İstikrâî Mantık” şeklindedir. Safahat ise Mehmet Âkif Ersoy’a aittir.
19.Soru
İnanma eylemi, her şeyi açıklama iddiasında bulunduğunda hangi temel olumsuz sonuca yol açar?
Rasyonel düşünceye karşı kuşkucu tavırların ortaya çıkmasına
|
Başkalarına kulak verme ihtiyacının ortadan kalkmasına
|
İnanan kişinin her şeyi anladığını düşünerek mutlu olmasına
|
Hayat görüşünün sadeleşmesi ve basitleşmesine
|
İnancın kesin bir görünüm kazanmasına
|
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Babanzade Ahmet Naim’in eserlerinden biri değildir?
Mebâdi-i Felsefeden İlmu’n-Nefs |
İlm-i Mantık |
Kitabu'l-İfta ve'l-Kaza |
Ahlâk-ı İslâmiyye Esasları |
İhsâu’l-ulum |
Babanzade Ahmet Naim’in eserleri: 1. Ahlâk-ı İslâmiyye Esasları 2. Mebâdi-i Felsefeden İlmu’n-Nefs (G. Fonsgrive’den tercüme) 3. İslâm’da Daavâ-yı Kavmiyyet 4. Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Terceme ve Şerhi. 5 Felsefe Dersleri; 6 İlm-i Mantık; 7. Kırk Hadis; 8 Temrinât. Sarf-ı Arabî’ye Mahsus Temrinât ve Mekteb-i Sultanîye Mahsus Sarf-ı Arabî ve Temrinât; Ayrıca Sırât-ı Müstakim ve Sebîlürreşâd''da birçok makalesi yayımlanmıştır. Kitabu'l-İfta ve'l-Kaza İzmirli’nin eseridir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ