Türk Düşünce Tarihi Ara 21. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Fârâbî tarafından hem aklın işlevini açıklamak hem de Peygamberlik gibi İslâm’a has bir anlayışı rasyonel açıdan temellendirmek için kullanılan, güç halindeki aklın fiil haline çıkması için sürekli fiil halinde bulunan bir dış etkene ihtiyaç olduğunu söyleyen teorinin adı nedir?
Sezgisel Akıllar Teorisi
|
Psikolojik Akıllar Teorisi
|
Yorumlayıcı Akıllar Teorisi
|
Duyusal Akıllar Teorisi |
Bilinçli Akıllar Teorisi |
Soruda tarif edilen teorinin adı psikolojik akıllar teorisidir. Aristo bu teoriye faal akıl adını verir.
2.Soru
İbn Hazm’ın Zahiri düşüncesi hangi ilkeyi esas kabul etmektedir?
Kur’an metni her çağda yeniden yorumlanmalıdır.
|
Kur’an ve hadislerin dışında dini meşruiyet kaynağı yoktur.
|
Kıyas, İslâm düşüncesinin gelişimi için gereklidir.
|
Dinin kendisi ile rasyonel düşüncenin ürünleri aynı hakikati temsil ederler.
|
Asıl olan Kur’an’ın Batıni anlamlarına erişmektir.
|
3.Soru
İbn Bâcce şerh yazım tekniklerinde kimi model almaktadır?
İbn Sînâ
|
İbn Tufeyl
|
Fârâbî
|
İbn Rüşd |
Kindi |
İbn Bâcce şerh yazım tekniklerinde Fârâbî’yi model almaktadır.
4.Soru
Konstantius kaç yılında İznik’te Hıristiyanların kilise kurmalarına izin verdi?
310 |
315 |
320 |
325 |
330 |
Hıristiyanlar ise Romanın Hıristiyanlığı resmen kabul edene kadar döneme kadar Roma krallarının takibine uğradı. Konstantius 325 İznik’te Hıristiyanların kilise kurmalarına izin verdi. Kendisini de kilise dışından piskopos ilan etti.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Muhammed Abduh’un görüşleri arasında değildir?
Kişinin bütün kayıtlardan bağımsız olarak düşünebilme, serbestçe araştırma yapabilme hakkını her zaman savunmuştur. |
İyi kavramını ortaya koyarken aklın rolünün öneminden bahsetmiştir. |
İlim ve felsefe terimlerinin mümkün olduğu ölçüde, İslâm Osmanlı felsefe-kelam-tasavvuf-dil geleneği hesaba katılarak üretilmesini savunmuştur. |
Mantık ve düşüncenin genelde bilimsel olan tabiatı yüksek bir ahlakî rol üstlenmesi gerektiğini savunmuştur. |
Hür irade konusuna son derece pragmatik yaklaşır. |
İlim ve felsefe terimlerinin mümkün olduğu ölçüde, İslâm Osmanlı felsefe-kelam-tasavvuf-dil geleneği hesaba katılarak üretilmesini savunan düşünür Babanzade Ahmet Naim’dir. doğru cevap C'dir.
6.Soru
Nur Heykelleri adlı eserinde "Nur, Tanrı Nur’udur; varlık Nur’un derece derece yansımasıyla oluşmuştur." diyen metafizikçi kimdir?
Kant |
Aristo |
İbn Tufeyl |
Sühreverdi |
Farabi |
Sühreverdî’nin en temel metafizik kavramı Nûr kavramıdır. Nûr Heykelleri adlı eserinde anlattığı gibi Nûr, Tanrı Nûr’udur; varlık, Nûr’un derece derece yansımasıyla oluşmuştur. Bu açıdan Sühreverdî’nin metafiziği bir Nûr metafiziğidir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.
7.Soru
“Peygamberlik bir sanattır” sözü hangi düşünüre aittir?
Cemâleddin Afgânî
|
Mehmet Âkif Ersoy
|
Muhammed Abduh
|
İsmail Hakkı İzmirli |
Babanzâde Ahmet Naim |
İstanbul’a gelişinde devlet erkânı tarafından çok iyi karşılanan Cemâleddin Afgânî’nin konuşmaları ve ortaya attığı fikirleri bazı resmî ulemayı rahatsız etti. Bu rahatsızlık görüşlerinden çok Afgânî’ye gösterilen ilgi dolayısı ile idi. Özellikle Şeyhulİslâm Hasan Fehmi Efendi ve diğer bazıları Afgânî’nin Daru’l-Fünûn’da verdiği konferanslarındaki bazı görüşlerini bağlamını kopararak Afgânî aleyhine deliller haline getirerek saraya jurnallediler. Afgânî’nin “Peygamberlik bir sanattır.” sözü üzerine Afgânî aleyhine kampanyalarını genişlettiler.
8.Soru
İslâm düşünce tarihçileri tarafından ilk İslâm filozofu olarak kabul edilen kişi kimdir?
Kindî
|
Fârâbî
|
İbn Sînâ
|
İbn Rüşd |
Gazzâli |
Yakup İbn İshak el-Kindî, İslâm düşünce tarihçileri tarafından ilk İslâm filozofu olarak kabul edilir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İslâm düşüncesinin rasyonel özellikleri arasında gösterilemez?
İnsanın hem bu dünya hem de öte dünyayı düşünerek davranması
|
İnanma ve düşünme eylemlerini aynı anda gerçekleştirme
|
Farklı kültürlerden meşru ölçülerde yararlanma
|
Kur’an’ın anlamının yalnızca Kur’an metnine bakarak anlaşılabilmesi
|
İslâm düşüncesinin sürekli bir sorgulama çabası içinde olması
|
10.Soru
Aristo'nun aktif akıl olarak tanımladığı kavram, Kindi'nin açıklamalarında hangi isimle yer alır?
Güç Halindeki Akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl |
Sürekli Fiil Halindeki Akıl |
Beyânî Akıl |
Zahir Akıl |
Sürekli Fiil Halindeki Akıl (el-aklü’llezî bi’l-fi‘l ebeden): Aristo’nun aktif akıl dediği bu akıl, Kindî’nin adı geçen eserinden anlaşıldığına göre, insana dışardan etki eden bir güç olmayıp, nefsin fonksiyonu olan tümel kavramlardan ibarettir. Doğru cevap C'dir.
11.Soru
Hangi akım ahiret hayatına yönelik olarak tenasüh inancını ileri sürmekteydi?
Dehrilik
|
İlhad
|
Mecusilik
|
Batınîlik |
Brahmanizm |
Brahmanlar ahiret hayatına yönelik olarak tenasüh inancını ileri sürmekteydiler. Ayrıca onlar sıradan insanların da mucize gösterebileceklerini iddia ediyorlardı. Brahmanların bu iddiaları Allah’ın adaleti, peygamberlik, ahiret hayatı ve mucize konularının daha derinden tartışılmasını gerektirdi. Tüm bu eleştiri ve iddialar cevaplanmalıydı.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi özellikle Gazzâlî’den sonra dolayı saf bir felsefenin duraklamaya geçmesinin nedenlerinden biri değildir?
Felsefenin kelâm ve tasavvuf ile iç içe sokulması |
İslâm dünyasında ortaya çıkan Selefçiliğin, 14. ve 15. yüzyıllarda yeniden canlanması |
İslâm dünyasında doğa bilimlerinin 14. yüzyıldan itibaren duraklaması |
Gazzâlî’den sonra gelen filozofların onun düşünce ve felsefesi ile devam etmesi |
Felsefenin zararlı olduğu kanaatinin İslâm dünyasında yaygınlık kazanması |
Özellikle Gazzâlî’den sonra bazı nedenlerden dolayı saf bir felsefenin duraklamaya geçtiğini söyleyebiliriz. Bu nedenlerin başında, Gazzâlî ve sonrası dönemlerde felsefenin kelâm ve tasavvuf ile iç içe sokulması gelir. Diğer önemli bir neden de, Meşşâî filozofları tenkid etmesi ve onlara bazı
görüşlerinden dolayı küfür ile itham etmesinden, felsefenin zararlı olduğu kanaatinin İslâm dünyasında yaygınlık kazanmasıdır. Bir başka neden ise, İslâm dünyasında ortaya çıkan Selefçiliğin, 14. ve 15. yüzyıllarda yeniden canlanmasıdır. Diğer başka bir neden de, İslâm dünyasında doğa bilimlerinin 14. yüzyıldan itibaren duraklamasıdır.
13.Soru
Atina Mektebinin kapatılmasından sonra oradan göç eden âlimler, hangi mektebe gelmişlerdir?
Urfa Nusaybin Mektepleri |
Cündişapur Mektebi |
Antakya Mektebi |
Harran Mektebi |
İskenderiye Mektebi |
Atina Mektebinin kapatılmasından sonra oradan göç eden âlimler, "İskenderiye Mektebi"ne gelmişlerdir. Doğru yanıt: E'dir.
14.Soru
Felsefe kelimesinin karşılığı olan “filosofia”nın kelime manası nedir?
Hikmet Sahibi |
Bilgi Sahibi |
Hikmet Sevgisi |
Dünya Sevgisi |
Bilgi Sevgisi |
Yunanca “filosofia” kelimesi, “sevgi” anlamına gelen “filo” ve “hikmet” anlamına gelen “sofia” gibi iki kelimeden müşekekkildir. Dolayısıyla, felsefe kelimesinin karşılığı olan “filosofia”nın kelime manası “hikmet sevgisi” demektir.
15.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi İsmail Hakkı İzmirli'ye ait değildir?
Miyaru'l-Ulum
|
Urvetu'l-Vuska
|
Yeni İlm-i Kelam
|
Muhtasar Felsefe-i Ula
|
Muhassalu'l-Kelamve'l-Hikme
|
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İslam düşüncesinin kapsamı içinde yer almaz?
Kuramsal Felsefe |
Mantık |
Teknoloji Felsefesi |
Pratik Felsefe |
Kelam |
İslâm düşüncesinin kapsamını şöyle belirleyebiliriz: Kuramsal Felsefe (mantık ve metafizik); Pratik (Amelî) Felsefe (hukuk, siyaset, ahlâk ve iktisat felsefeleri); Kelâm; Tasavvuf; Bilim Felsefesi, Sanat Felsefesi; Din Felsefesi; Dil Felsefesi ve Tarih Felsefesi.C seçeneğinde yer alan "Teknoloji Felsefesi" bunların içinde bulunmaz.
17.Soru
“Peygamberlik bir sanattır” sözü aşağıdakilerden hangi Müslüman düşünüre aittir?
Gazzali |
Cemaleddin Afgani |
Muhammed Abduh |
İbn Sina |
İsmail Hakkı İzmirli |
“Peygamberlik bir sanattır” sözü Cemaleddin Afgani’ye aittir. İstanbul’a gelişinde devlet erkânı tarafından çok iyi karşılanan Cemâleddin Afgânî’nin konuşmaları ve ortaya attığı fikirleri bazı resmî ulemayı rahatsız etti. Bu rahatsızlık görüşlerinden çok Afgânî’ye gösterilen ilgi dolayısı ile idi. Özellikle Şeyhulİslâm Hasan Fehmi Efendi ve diğer bazıları Afgânî’nin Daru’l-Fünûn’da verdiği konferanslarındaki bazı görüşlerini bağlamını kopararak Afgânî aleyhine deliller haline getirerek saraya jurnallediler. Afgânî’nin “Peygamberlik bir sanattır.” sözü üzerine Afgânî aleyhine kampanyalarını genişlettiler.
18.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi tasavvuf düşüncesini temsil eden düşünürler arasında sayılmaktadır?
İbn Arabi |
İbnü'r-Râvendî |
Ebû Bekir Zekeriyya er-Râzî |
Câbir b. Hayyân |
İbn Rüşd |
İslâm Düşünce okullarından tasavvuf ise tarihsel olarak ilk ortaya çıkışı ekonomik zenginleşmeye tepki olarak ortaya çıkmıştır. Fetihler sonrası İslâm toplumun geçirmiş olduğu zenginleşme ve dünyevileşme eğilimleri dinin, insanın, dünyanın ve yaşamım anlamına dair sorular uyandırmıştır. Sufiler hem bu soruları sormuşlar hem de buna insanın kendi iç dünyası merkezli bir cevap vermişlerdir. Tasavvufun ilk dönem temel kavramları da Allah karşısında bireyin ruhunun dalgalanmalarını, duygularını ifade eden kavramlarda kendisini bulmuştur. Korku, hüzn, ümit, sevgi, ihlas, kabz, bast ve benzeri kavramsallaştırmalar bunun örneğidir. Aynı zamanda ilk dönem tasavvufuna zühd dönemi denmesi de dünyevileşmeye gösterilen tepkinin başka bir ifadesiydi. Daha sonra özellikle Gazzâlî ve İbn Arabi sonrası felsefeyle de derin etkileşimi sonucu Allah, âlem ve insan hakkında manevî tecrübeye dayalı bir metafizik düşünce sistemi sunmuştur. Tarih tasavvufun kendi içerisinde geçirdiği evreler oldukça farklıdır. Amacımız İslâm düşünce okullarının oluşum sebeplerini açıklamak olduğu için bu kadarla yetiniyoruz. Diğer süreçler ve detaylar tasavvuf derslerinde işlenecektir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kader ve cebr konuları etrafında ortaya çıkan İslam düşüncesi okullarından değildir?
Cehmiyye |
Cebriyye |
Mürcie |
Kaderiyye |
Mutezile |
İslâm Düşüncesinin Kelam okullarının ortaya çıkışında öncelikle siyasi olaylar etkilidir. Hz. Peygamber’in ölümünün arkasından kimin halife olacağı sorunu ortaya çıkmıştır. Hz. Ali’nin sonraki taraftarları, halifenin kimin olacağının dinen, vahiy yoluyla belirlendiğini iddia etmişlerdir. Hz. Osman’ın öldürülmesinin ardından Hz. Ali’nin hilâfeti döneminde meydana gelen Cemel ve Sıffîn savaşları meydana gelmiştir. Bu bağlamda bir Müslümanı öldürmenin dinî hükmü, iman-günah, kader-cebir, tekfir gibi konular tartışılmış ve çözümler aranmıştır. Mehdî inancı böylesi bir ortamda tartışılmaya başlanmıştır. Öte yandan Emevîler yönetimlerini meşrulaştırmak amacıyla cebir inancını yaymaya çalışmışlardır. Bütün bunlar kelâm disiplininin doğmasına sebep teşkil eden iç faktörlerdir. Hilafet meselesi etrafında Hariciler, Şia ve Mürcie grupları ortaya çıkmıştır. Kader ve cebr konuları etrafında ise Cehmiyye, Cebriyye, Kaderiyye ve Mutezile okulları
ortaya çıkmıştır. Mutezile karşısında ise Selefiyye, Eşari ve Maturidi okulları ortaya çıkmıştır.
20.Soru
Yunanlı şüpheci filozoflardan etkilenen Müslüman düşünürlerin oluşturduğu felsefi akım aşağıdakilerden hangisidir?
Reybiyye |
Tabi'iyyun |
Tekafü-i edille |
Sofistaiyye |
İlmiyye |
Yunanlı şüpheci filozoflardan etkilenen Müslüman düşünürler Reybiyye akımını oluştururlar. Doğru ve hakikat hakkında insanın sabit bir bilgisi olamayacağını savunurlar; zira duyular insanı yanıltır derler. Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ