Türk Düşünce Tarihi Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Kuramsal Felsefe (mantık ve metafizik)
II. Pratik (Amelî) Felsefe (hukuk, siyaset, ahlâk ve iktisat felsefeleri)
III. Kelâm
IV. Tasavvuf
V. Bilim Felsefesi, Sanat Felsefesi
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri İslam düşüncesinin kapsamına girer?
I, II, IV, V |
I, III, IV, V |
II, III, IV, V |
I, II, III, IV, V |
I, II, III, IV |
Günümüz felsefî disiplinleri göz önünde bulundurarak, İslâm düşüncesinin kapsamını şöyle belirleyebiliriz: Kuramsal Felsefe (mantık ve metafizik); Pratik (Amelî) Felsefe (hukuk, siyaset, ahlâk ve iktisat felsefeleri); Kelâm; Tasavvuf; Bilim Felsefesi, Sanat Felsefesi; Din Felsefesi; Dil Felsefesi ve Tarih Felsefesi.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün felsefe anlayışını yansıtmaktadır?
Bilim ve mantık çalışmaları birlikte süreklilik arz eder |
Bilim ve mantık birbirinden bağımsızdır |
Dini olgular felsefede önem arz etmez |
Ahlaki kazanımlar felsefenin temelidir |
Bilim ve mantık felsefede öncül değerler değildir |
İbn Rüşd’e göre felsefe, bilim ve mantık çalışmaları tüm insanlığın bilgi ve tecrübe birikimleriyle geliştirilmiş evrensel bir kazanımdır. Felsefe ve mantık çalışmalarında kendisinden faydalandığımız önceki insanların dinde bizimle ortak olmasıyla, olmaması farksızdır. İbn Rüşd felsefe, bilim ve mantık çalışmalarının bir gelenek işi olduğunun ve bunların "süreklilik-devamlılık" prensibiyle var olabildiklerinin farkındadır.
3.Soru
Aşağıdakilerin hangisi Aristocu düşünürdür?
Farabi |
Kindî |
İbn Sinâ |
İbn Rüşd |
İbn Bâcce |
İslam dünyasında gerçek anlamda Aristocu düşünür İbn Rüşd'tür. Doğru yanıt: D'dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Babanzade Ahmet Naim’in eserlerinden değildir?
İlm-i Mantık |
Ahlâk-ı İslâmiyye Esasları |
İslâm’da Daavâ-yı Kavmiyyet |
Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Terceme ve Şerhi |
Mebâdi-i Felsefeden İlmu’n-Nefs |
Babanzade Ahmet Naim’in eserleri: 1. Ahlâk-ı İslâmiyye Esasları 2. Mebâdi-i Felsefeden İlmu’n-Nefs (G. Fonsgrive’den tercüme) 3. İslâm’da Daavâ-yı Kavmiyyet 4. Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Terceme ve Şerhi. TBMM kararı ile hadis tercüme ve şerhi yapılması için Ahmet Naim’e görev olarak verildi. 12 cild olarak Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlandı; 5 Felsefe Dersleri; 6 İlm-i Mantık; 7. Kırk Hadis; 8 Temrinât. Sarf-ı Arabî’ye Mahsus Temrinât ve Mekteb-i Sultanîye Mahsus Sarf-ı Arabî ve Temrinâttır. Ayrıca Sırât-ı Müstakim ve Sebîlürreşâd''da birçok makalesi yayımlanmıştır. İlm-i Mantık İsmail Hakkı İzmirli’nin eserlerindendir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi islam felsefe okullarından biri değildir?
Tabiatçılık |
Dehrilik |
Meşşailik |
İşrakilik |
Tasavvuf |
Tasavvuf bir felsefe okulu değil bir düşünce okuludur?
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi düşünme eyleminin temel özelliklerinden biri değildir?
Soru sorma/sorgulama |
Metin |
Olup biten |
Düşünülebilir muhteva |
Yatay algı |
İslâm düşüncesi tabiri içinde yer alan dinden düşünceye ve düşünceden dine şeklindeki iki farklı hareketi yukarıdaki tabloda kabaca gösterilen kavramlar arasındaki iki yönlü hareket şeklinde ele almak mümkündür. Ancak bu tür bir kuramsal ayrıştırma ve gruplandırma bize tarihsel olarak inanma ve düşünme eylemlerinin her zaman bu tabloya uygun düşecek şekilde bir ilişki içinde olduklarını göstermez. Zaman zaman farklı dinî ve entelektüel yaklaşımlar kendi temel özelliklerini sergilemenin yanı sıra diğer gurupta yer alan özellikleri de kendilerinde temsil etmeye çalışabilirler.
7.Soru
"İslâm’da Daava-yı Kavmiyye" adlı eserin sahibi aşağıdakilerden hangisidir?
Mehmet Âkif Ersoy |
Elmalılı Hamdi Yazır |
Muhammed İkbâl |
Babanzâde Ahmet Naim |
İsmail Hakkı İzmirli |
Ahmet Naim’in en dikkat çeken ve üzerinde tartışılan eseri “İslâm’da
Daava-yı Kavmiyye”dir. O burada bir taraftan İslâm kardeşliğini zedeleyecek
ırkçı bir çıkışı tenkit ederken bir taraftan da Türkçülüğün Esasları üzerine
eleştiriler getirmiştir. Bu makale ve buna Ahmet Ağaoğlu’nun Türk
Yurdu’nda verdiği cevap bu dönem fikri tartışmalara ve yeni fikirlere yol
açmaya istisna güzellikte örneklerdir.
8.Soru
- Kelam
- Felsefe
- Dehrilik
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri İslam düşünce okuludur?
I ve II |
I ve III |
Yalnız I |
Yalnız II |
II ve III |
Kelam ve Felsefe İslâm düşünce okulları iken Dehrilik İslâm felsefe okuludur. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
İslâm öncesi kültürlere ait eserlerin Arapça’ya tercümesiyle İslâm dünyasına giren düşünceler ve eserler, İslâm düşüncesinin yabancı kaynaklarını oluşturmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu kaynak grubunda kabul edilmemektedir ?
Hermes Geleneği |
Sasani Düşüncesi |
Hind Düşüncesi |
Antik Yunan Helenistik Düşüncesi |
İskenderiye Mektebi |
İslâm öncesi kültürlere ait eserlerin Arapça’ya tercümesiyle İslâm dünyasına giren düşünceler ve eserler, İslâm düşüncesinin yabancı kaynaklarını oluşturmaktadır. Bunlar, Hermes Geleneği, Antik Yunan ve Hellenistik düşüncesi, Hind düşüncesi ve Sasanî düşüncesidir.
10.Soru
Muhammed Abduh’un üzerinde düşündüğü en önemli mesele aşağıdakilerden hangisidir?
Kur'an'ı tamamıyla filoloji açısından ele almak |
Din ve felsefeyi birbirinden ayrı ele almak |
Kur'an'ı gramer açısından değerlendirmek |
Kur'an'ın lafzî anlamında takılıp kalmayıp özünü ve genel anlamını açıklamak |
Kur'an'ın farklı dillere tercümesinin yapılarak toplumlara kazandırmak |
Muhammed Abduh'a göre en önemli mesele Kur'an'ın lafzî anlamında takılıp kalmayıp özünü ve genel anlamını açıklamak olduğundan, Kur'an'ı tamamıyla filoloji ve gramer açısından ele alan pek çok Kur'an tefsirinin bomboş şeyler olduklarını başından itibaren ortaya koymaya çalışmıştır. Abduh'un tefsiri, Kur'an'ın manevi anlamını akla uygun bir şekilde vermeye çalışmaktadır.
11.Soru
Farabi hangi eserinde her bir ilmin teorik ve pratik açıdan değerini belirterek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret etmiştir?
Risâle fî mâhiyeti’n-nefs
|
Risâle fî meâni’l-akl
|
Kitâb el-Mûsîka el-Kebîr
|
es-Siyasetü’lMedeniyye |
İhsâu’l-ulum |
Fârâbî Aristo ve Kindî’den daha kapsamlı bir tasnif yapmış, İhsâu’l-ulum isimli eserinde her bir ilimin teorik ve pratik açıdan değerini belirterek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret etmiştir.
12.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Rasyonel düşünce, İslâm inancının makul karakterini açığa çıkarabilmek ve onu batıl inançlardan ayırabilmek için inanma ve düşünme eylemlerinin aynı anda karşılıklı etkileşim halinde ortaya çıkması gerektiğini ileri sürer. |
Rasyonel düşünce, olan-biteni anlamadan olması gerekenin anlaşılamayacağını kabul eder. |
Akıl Kur’an sık sık insanları düşünmeye, akletmeye, olup bitenleri fark etmeye, zihni ve gönlü gerçeklere açmaya çağırmamaktadır. |
Rasyonel düşünce, soru sormaksızın, önce-sonra, neden-sonuç şeklindeki bağlantıları kurmaksızın olayların ve dini metinlerin doğru anlaşılamayacağını ileri sürerek bilinçli itaat ile kör itaat arasında bir ayrım yapılması gerektiğini belirtir. |
Karakter Allah’ın sonsuz akıl sahibi olduğunu (âkil-akıl, makul) kabul ederek, rasyonel düşünmenin insanı Allah’a daha çok yaklaştıracağına vurgu yapar. |
Akıl, rasyonel düşünce, İslâm inancının makul karakterini açığa çıkarabilmek ve onu batıl inançlardan ayırabilmek için inanma ve düşünme eylemlerinin aynı anda karşılıklı etkileşim halinde ortaya çıkması gerektiğini ileri sürer. Olan-biteni anlamadan olması gerekenin anlaşılamayacağını Kabul eder. Benzer şekilde soru sormaksızın, önce-sonra, neden-sonuç şeklindeki bağlantıları kurmaksızın olayların ve dini metinlerin doğru anlaşılamayacağını ileri sürerek bilinçli itaat ile kör itaat arasında bir ayrım yapılması gerektiğini belirtir. Dahası, Allah’ın sonsuz akıl sahibi olduğunu (âkil-akıl, makul) kabul ederek, rasyonel düşünmenin insanı Allah’a daha çok yaklaştıracağına vurgu yapar. Fark edileceği üzere, inanma ve düşünme eylemleri arasında zaman zaman ortaya çıkan yapısal ve amaçsal farklılıklar en fazla İslâm dininin öngördüğü aklîliğin ne olduğu sorusunu cevaplandırırken belirginleşmektedir. Bilindiği üzere, Kur’an sık sık insanları düşünmeye, akletmeye, olup bitenleri fark etmeye, zihni ve gönlü gerçeklere açmaya çağırmaktadır.
13.Soru
İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser hangisidir?
Tedbîrü'lmütevahhid
|
Hay b. Yakzân
|
Fi'l-gâyeti'l-insâniyye
|
Risâle fî meâni’l-akl |
Kitâb el-Mûsîka el-Kebîr |
İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser Hay b. Yakzân’dır. Bu eserde İbn Tufeyl Fârâbî, İbn Bâcce ve kısmen İbn Sînâ’yı eleştirir. Kendi meşrikî hikmet tasavvurunu sunar. Sunduğu hikâye çerçevesinde din-felsefe ilişkilerini ve insanın mutluluğa nasıl ulaşacağını tartışır.
14.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Rasyonel düşünce, İslâm inancının makul karakterini açığa çıkarabilmek ve onu batıl inançlardan ayırabilmek için inanma ve düşünme eylemlerinin aynı anda karşılıklı etkileşim halinde ortaya çıkması gerektiğini ileri sürer. |
Rasyonel düşünce, olan-biteni anlamadan olması gerekenin anlaşılamayacağını kabul eder. |
Akıl Kur’an sık sık insanları düşünmeye, akletmeye, olup bitenleri fark etmeye, zihni ve gönlü gerçeklere açmaya çağırmamaktadır. |
Rasyonel düşünce, soru sormaksızın, önce-sonra, neden-sonuç şeklindeki bağlantıları kurmaksızın olayların ve dini metinlerin doğru anlaşılamayacağını ileri sürerek bilinçli itaat ile kör itaat arasında bir ayrım yapılması gerektiğini belirtir. |
Karakter Allah’ın sonsuz akıl sahibi olduğunu (âkil-akıl, makul) kabul ederek, rasyonel düşünmenin insanı Allah’a daha çok yaklaştıracağına vurgu yapar. |
Akıl, rasyonel düşünce, İslâm inancının makul karakterini açığa çıkarabilmek ve onu batıl inançlardan ayırabilmek için inanma ve düşünme eylemlerinin aynı anda karşılıklı etkileşim halinde ortaya çıkması gerektiğini ileri sürer. Olan-biteni anlamadan olması gerekenin anlaşılamayacağını Kabul eder. Benzer şekilde soru sormaksızın, önce-sonra, neden-sonuç şeklindeki bağlantıları kurmaksızın olayların ve dini metinlerin doğru anlaşılamayacağını ileri sürerek bilinçli itaat ile kör itaat arasında bir ayrım yapılması gerektiğini belirtir. Dahası, Allah’ın sonsuz akıl sahibi olduğunu (âkil-akıl, makul) kabul ederek, rasyonel düşünmenin insanı Allah’a daha çok yaklaştıracağına vurgu yapar. Fark edileceği üzere, inanma ve düşünme eylemleri arasında zaman zaman ortaya çıkan yapısal ve amaçsal farklılıklar en fazla İslâm dininin öngördüğü aklîliğin ne olduğu sorusunu cevaplandırırken belirginleşmektedir. Bilindiği üzere, Kur’an sık sık insanları düşünmeye, akletmeye, olup bitenleri fark etmeye, zihni ve gönlü gerçeklere açmaya çağırmaktadır.
15.Soru
Batı’da ortaya çıkan fikirlerin temelinde İslâm felsefesi yatar. Bu kaçıncı yüzyıldan itibaren olmuştur?
VII |
VIII |
IX |
X |
XI |
Rönesans ve Reform hareketlerinin ortaya çıkmasında Müslüman filozof ve bilginlerinin etkisi büyüktür. XI. yüzyıldan itibaren Batı’da ortaya çıkan fikirlerin temelinde İslâm felsefesi yatar. Bu açıdan, Ortaçağ ve hatta modern dönem Batı Felsefesini, anlamak ve değerlendirebilmek için İslâm felsefesini de iyi bilmek gerekir.Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.
16.Soru
Cemaleddin Afgani’nin materyalistlere karşı yazdığı eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Risâletü'l-vedâ |
Dânişname-i Ala'î |
Tedbîrül-mütevahhid |
er-Redd ale’d-Dehriyyîn |
el-Keşf an menâhici'1-edille |
Afgani’nin en önemli eseri materyalistlere karşı yazdığı “er-Redd ale’d-Dehriyyîn” adlı kitabıdır.
17.Soru
"Genel ve en yalın tanımıyla İslâm düşüncesi, Müslüman düşünürlerin ve filozofların ortaya koydukları düşüncelerin ortak adıdır. Bu düşünceye “İslâm Düşüncesi” adının verilmesi sadece düşünürlerin Müslüman olmasından değil, aynı zamanda .................. ve ............... gibi İslâm
dininin en temel iki kaynağının böyle bir düşüncenin oluşumuna ve gelişimine doğrudan ve dolaylı etkide bulunmasındandır."
Yukarıda verilen cümlede boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Peygamberler ve din alimleri |
Kur'an ve peygamberler |
Kur'an ve İbadet |
Kur'an ve sünnet |
Peygamberler ve sünnet |
Bu düşünceye “İslâm Düşüncesi” adının verilmesi sadece düşünürlerin Müslüman olmasından değil, aynı zamanda Kur’an ve Sünnet gibi İslâm dininin en temel iki kaynağının böyle bir düşüncenin oluşumuna ve gelişimine doğrudan ve dolaylı etkide bulunmasındandır.
18.Soru
Afgânî’nin “Peygamberlik bir sanattır.” sözü üzerine Afgânî muhalifleri aleyhte kampanyalarını genişlettiler. Ve nihayet Afgânî materyalizmi reddeden eserler yazmasına rağmen bir kolaycılık aracı olan dinsizlikle itham edildi. Bu dedikodular dolayısıyla ..................... daha sonraları Afgânî’yi Sırât-ı Müstakîm’in 90 ve 91. sayılarında savunan yazılar yazdı.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Yusuf Akçura |
Derviş Vahdeti |
Bediüzzaman Said Nursi |
Necip Fazıl Kısakürek |
Mehmet Âkif Ersoy |
Afgânî’nin “Peygamberlik bir sanattır.” sözü üzerine Afgânî muhalifleri aleyhte kampanyalarını genişlettiler. Ve nihayet Afgânî materyalizmi reddeden eserler yazmasına rağmen bir kolaycılık aracı olan dinsizlikle itham edildi. Bu dedikodular dolayısıyla Mehmet Âkif Ersoy daha sonraları Afgânî’yi Sırât-ı Müstakîm’in 90 ve 91. sayılarında savunan yazılar yazdı.
19.Soru
İnsan dergisiyle beraber dönemin aydın dünyasında hümanist yaklaşımıyla büyük bir etki bırakan düşünür kimdir?
Mehmet Akif Ersoy
|
Nurettin Topçu
|
Hilmi Ziya Ülken
|
Muhammed İkbal |
Elmalılı Hamdi Yazır |
Hilmi Ziya Ülken, Selahattin Eyüboğlu ve Cemalettin Ezine ile birlikte çıkardığı “İnsan’’ dergisi, bir dönemin aydın dünyasında hümanist yaklaşımıyla büyük bir etki bırakmıştır.
20.Soru
Din-felsefe ilişkilerini ve insanın mutluluğa nasıl ulaşacağını tartışan filozof aşağıdakilerden hangisidir?
İbni Sina |
İbn Tufeyl |
Harezmi |
Farabi |
İbn Bâcce |
İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser Hay b. Yakzân’dır. Bu eserde İbn Tufeyl Fârâbî, İbn Bâcce ve kısmen İbn Sînâ’yı eleştirir. Kendi meşrikî hikmet tasavvurunu sunar. Sunduğu hikâye çerçevesinde din-felsefe ilişkilerini ve insanın mutluluğa nasıl ulaşacağını tartışır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ