Türk Düşünce Tarihi Final 19. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kindi’nin Latinceye çevrilen bir eseri değildir?
Risâle fi Mâhiyeti’l-Akl |
Fi’l-Cevâhiri’l-Hamse |
Kiâbu’t-Tuffâha |
Risâle fi Mahiyyati’n-Nevm ve’r-Rûyâ |
Risâle fi-İcaz ve İhtisar fi’l-Burhâni’l-Mantıkî |
Kiâbu’t-Tuffâha Kindi’nin İbraniceye çevrilen bir eseridir.
2.Soru
“Ruhların ittisali teorisi” hangi filozofun görüşüdür?
İbn Bacce |
Gazzali |
İbn Sina |
İbn Tufeyl |
Kindi |
İbn Bâcce’nin Batılı Hıristiyan ve Yahudi filozoflara tesiri, diğer İslâm filozoflarına nazaran daha çok bir sahada olmuştur. En çok tanınan görüşü, ruhların ittisali teorisidir.
3.Soru
XI. yüzyıl sonrasında bazı Hıristiyanlar ve Batı’da yaşayan Yahudiler tarafından benimsenen hangi düşünce kilise çevrelerinin dışında etkili olmaya ve Hıristiyan dogmasına ağır bir darbe indirmeye başlamıştır?
Yeni-Eflâtunculuk |
İbn Rüşdçülük |
İbn Tufeyl |
İbn Sînâ |
Fârâbî |
Batıda, felsefî düşünce yavaş yavaş XI. Yüzyılda oluşmaya başladı. Bazı Hıristiyanlar ve Batı’da yaşayan Yahudilerin çoğu da, İbn Rüşdçülüğe eğildiler. Kısa zamanda beklenmedik bir inkişaf gösteren İbn Rüşdçülük özellikle kilise çevrelerinin dışında etkili olmaya ve Hıristiyan dogmasına ağır bir darbe indirmeye başladı. İbn Rüşd’ün akılcılığı ve onun bazen yanlış yorumlanması, Batıda kiliseye karşı hür düşüncenin ve hatta dinsizlik cereyanlarının doğmasını hazırladı. Doğru yanıt B seçeneğidir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Haldun’a göre göçebe yaşamın temel özelliklerinden biridir?
Bağımlılık ve sınırlanmışlık |
Zayıf asabiyet |
Korkaklık |
İyiliklere duyarsızlık |
Özgürlüğe düşkünlük |
İhtiyaçlarını karşılamalarına bağlı olarak oluşan yaşam şartlarının göçebelerde oluşturduğu temel özellikler şunlardır: 1) Özgürlüğe düşkünlük, 2) güçlü asabiyet, 3) doğal ve dayanıklı olmaları 4) işlerini kendileri görmeleri, 5) cesaret, 6) iyiliğe daha meyyal olmaları.
5.Soru
Ümran ilmin konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Geleceğin anlaşılması |
Toplumsal değişimin incelenmesi |
Rivayetlerin aktarılması |
Sebep –sonuç ilişkisinin ortaya çıkarılması |
Yanlışların düzeltilmesi |
Ümran, konusu, amacı ve yöntemiyle yeni ve bağımsız bir bilim olarak inşa edilir. Bu bilim toplumun zorunlu hallerini ele alır. Böylece insanın tarih içinde toplumsal varlık oluşunu ve toplumsal değişimi inceleme konusu yapar.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi inanma eyleminin temel özelliklerinden biri değildir?
Açıklama |
İtaat |
Değer ve semboller |
Metin |
Anlama |
İnanma ve düşünme eylemlerinin kendilerine özgü karakterlerini ana hatlarıyla tanımlamak gerekirse; inanma eylemi daha çok dinî metinlerin anlaşılmasına bağlı iken düşünme eylemi daha çok sebep-sonuç ilişkilerini dikkate alarak olayları açıklamayı amaçlar. Böylece inanma eylemi daha çok dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkarken, düşünme eylemi soru sorarak gerçekliği tüm açıklığıyla kavramak ister. İnanma eylemi, Allah’ın müminlerden talep ettiği hususlar bağlamında olması gerekene yönelirken, düşünme eylemi olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilir. Sözgelimi Cebriyye mezhebi mensuplarının ‘Allah’ın kâinatta olup biten her şeyi ezelde belirlediği ve insanın adeta rüzgar önündeki yaprak gibi hareket etmek zorunda olduğu’ şeklindeki inanma eylemleri aynı zamanda her şeyi açıklama iddiasında olabilmektedir.
7.Soru
Felsefeyi dinle savunanlar grubunu kimler temsil etmektedir?
Filozoflar |
Hacılar |
Dinciler |
Hocalar |
Kelamcılar |
Felsefeyi dinle savunanlar grubunu filozoflar temsil etmektedir.
8.Soru
Farabi’nin bilgi teorisine göre insanın hem kendini bilmesi hem de soyutlama yapabilmesi aklın hangi aşamasında mümkündür?
Ameli akıl |
Güç halindeki akıl |
Fiil halindeki akıl |
Müstefad akıl |
Zahir akıl |
Fiil halindeki akıl (Bilfiil akıl), güç halindeki aklın aktif duruma geçmesidir. Bu aşamada akıl soyutlama yaparak maddeden tam bağımsız bilgilere ulaşır. Bu aşamada insan hem kendini bilir hem de külli ve aksiyomatik bilgilere ulaşır.Cevap C seçeneğidir
9.Soru
Rippol’da ilk tercüme bürosunu açan papa kimdir?
II. Jean Paul
|
IV. Paul
|
IV. Benedictus
|
XII. Leon
|
Sylvestre Saccy
|
10.Soru
İbn Haldun felsefi bilimleri kaç kısımda toplamıştır?
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
İbn Haldun Meşşâî filozofların taksimini takip ederek, felsefi ilimleri dört ana kısma ayırır. İlki akıl yürütme ile bilinenlerden bilinmeyenleri çıkarırken zihni yanlış yapmaktan koruyan mantık ilmidir. İbn Haldun aklî ilimlerden ikinci olarak fizik bilimlerini zikreder. Fizik bilimler konu olarak, temel elementleri, bunlardan oluşan, maden, bitki, hayvan, gök cisimleri, doğal hareketleri ve kendiliğinden hareket eden hayat (nefis) sahibi varlıkları inceler.Düşünürümüz üçüncü olarak duyu ötesi manevî hususları inceleyen disiplini, ilm-i ilâhi, ilahiyat şeklinde isimlendirir. Son olarak andığı ise nicelikleri kendisine konu edinen matematik ilimleridir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilk olarak Müslüman bilginlerin eserlerini Latinceye çevirtmeye başlayan papadır?
Benedict |
Siricius |
Antipapa Christopher |
John Paul |
Slyvestre Saccy |
Kendisi gençliğinde Endülüs ve Kuzey Afrika’da Arapça öğrenerek Müslüman memleketlerde İslâm ilimlerini öğrenen Papa Slyvestre Saccy, papa seçildikten sonra Kuzey İspanya’nın Rippol şehrinde, aynen Beytü’l-Hikme gibi 910 yılı civarında bir tercüme okulu açtırdı. Burada Müslüman bilginlerin eserlerini Latinceye çevirtmeye başladı. Tercüme işi için önce Arapça bilen dönemin Yahudi asıllı bilginleri görevlendirildi. Arapça’dan Latinceye tercüme faaliyetleri Batı’da 18. yüzyıla kadar devam etti. XII. Ve XIII. yüzyıllardan itibaren Hıristiyan bilginler de Arapça, hatta Türkçe ve Farsça öğrenerek tercüme faaliyetlerine katıldılar’.
12.Soru
Gazzâlî ilimleri kaç grupta değerlendirmiştir?
8 |
6 |
5 |
4 |
3 |
Gazzâlî, ilimleri; mantık, matematik, fizik, metafizik, ahlak ve siyaset olmak üzere altı grupta değerlendirmiştir. Bu ilimlerin dinî ilkelerle olumlu ya da olumsuz bir ilişkilerinin olmadığını ve din adına bu ilimlerin dışlanmasının, eleştirilmesinin doğru olmadığını belirtmiştir.
13.Soru
Tabiattan başlayıp en son gaye olan Tanrı’ya kadar varlığın gayesini araştıran felsefe sistemi hangi anlayışa sahiptir?
Gayeci |
Ontolojik |
Epistemolojik |
İlahi |
Realist |
Fârâbî’nin felsefi sistemi hem Kur’ân’daki evren anlayışının kendisine sağladığı bakış açısı, hem de felsefi görüşlerinden faydalandığı Aristoteles, Platon ve Yeni Platoncu okulların perspektifini dikkate alarak oluşturduğu, evreni bir bütün olarak kabul eden ve bu bütünlüğü fizik dünyanın inorganik ve organik en basit unsurlarından başlayarak aşama aşama evrenin mutlak hakimi olan Tanrı hakkında doğru kadar ulaşan bütüncül bir sistemdir. Bu sistem içinde ontoloji, epistemoloji, psikoloji ve ahlak birbirini tamamlar sistemler oluşturur. Tabiattan başlayıp en son gaye olan Tanrı’ya kadar varlığın gayesini araştıran bu felsefe sistemi gayeci bir anlayışa sahiptir.
14.Soru
İbn Sina’nın La Logique d’Avicenne adıyla Fransızcaya çevrilen eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Hugues de Sienne |
Kitâbu’ş-Şifâ |
Kitâbu’n-Necât |
Kitâbu’n-Nefs |
Makâsidu’l-Felâsife |
Kitâbu’ş-Şifâ İbn Sina’nın La Logique d’Avicenne adıyla Fransızcaya çevrilen eseridir.
15.Soru
Aşağıdaki gruplardan hangisi Peygamberin ölümünden sonra halifenin kim olacağının dinen vahiyle belirlendiğini iddia etmiştir?
Harici |
Cehmiyye |
Kaderiyye |
Eşari |
Maturidi |
Hz. Ali’nin sonraki taraftarları, halifenin kimin olacağının dinen, vahiy yoluyla belirlendigini iddia etmişlerdir. Hilafet meselesi etrafında Hariciler, Şia ve Mürcie grupları ortaya çıkmıştır. Doğru cevap A'dır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Dönemi’nde Sosyolojik pozitivist yaklaşımı temsil eden düşünürlerden birisidir?
İbrahim Müteferrika
|
Baha Tevfik
|
Mustafa Şekip
|
Rıza Tevfik |
Ziya Gökalp |
Osmanlı Dönemi’nde sosyolojik pozitivist yaklaşım en belirgin şekliyle Ziya Gökalp tarafından temsil edilmekteydi.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harun Reşid’in ona mekanik bir çalar saat göndermesiyle Batı’da İslâm bilimine karşı hayranlık yaratılmasına yol açan kişidir?
Constantin |
Şarlman |
Gallen |
Adelard |
Alexander |
Batı ile diplomatik ilişkilerde ilk olay Harun Reşid ile Şarlman arasında cereyan etmiştir. Bilindiği gibi Harun Reşid ona mekanik bir çalar saat göndermişti; bu olay Batı’da İslâm bilimine karşı hayranlık yaratmıştı.
18.Soru
Allah’ın düzenine uyum sağlayarak beşeri alanı düzenleyebilme faaliyetine ne denir?
Hikmet |
Teşhir |
İmar |
Anakronizm |
Sentez |
Beşeri alanda oluşturulması gereken düzen (sentez)’in temel ideası, fikri, orijinali zaten Allah tarafından kainatta (asıl) yaratılmıştır. Bu durum Osmanlıların fizik ve metafizik araştırmalarına neden hikmet adını verdiklerini de gösterir. Hikmet, Allah’ın düzenine uyum sağlayarak beşeri alanı düzenleyebilmektir.
19.Soru
Abduh hangisinin imanı zayıflatmayıp aksine güçlendireceğine ve düşünme sanatı ve bilimi olan mantığın değerini tam olarak kavramanın İslâm kelâmı için zorunlu olduğuna dikkat çekmiştir?
İçtihad
|
Dogma
|
İlahiyat
|
Felsefe |
Aklî delil |
Abduh, aklî delillerin imanı zayıflatmayıp aksine güçlendireceğine ve düşünme sanatı ve bilimi olan mantığın değerini tam olarak kavramanın İslâm kelâmı için zorunlu olduğuna dikkat çekmiştir. Abduh, içtihadı, yani kişinin bütün kayıtlardan bağımsız olarak düşünebilme, serbestçe araştırma yapabilme hakkını her zaman savunmuş, bunun yanında, kişinin şahsî araştırma ve serbestçe araştırma haklarını kullanmayıp, din otoriteleri tarafından kendisine sunulan dogmaları delil istemeksizin gözü kapalı kabul etmesi anlamına gelen taklitle savaşmaktan da geri durmamıştır. Nihayet bazılarının iddia ettiği gibi içtihad kapılarının kapalı olmadığını, aksine, değişen hayat şartlarının ortaya çıkardığı sorunlara tatmin edici cevaplar vermek için ardına kadar açık olduğunu söylemiştir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Sînâ'nın nefs ile ilgili tanımlarından biri değildir?
Eğer bir insan bir konuya çok dalmışsa kendi kendine, şu vakitte, şunları yaptım diye konuşur ve o anda bedeninin diğer bütün azalarını unutmuştur. Öyleyse o insanın zatı bedeninden başka bir şeydir ki bu zat nefstir.
|
Nefs beden kalıbına feyz ederek, ona can veren ruhani cevherdir.
|
İnsanın bedenindeki değişmelere rağmen değişmeyen ve sabit kalan şey nefstir.
|
Nefs insanoğlunun "ben" sözüyle kastettiği şeydir.
|
Nefs, insan bedeninden bağımsızlaşan ve başka bedenlere de geçebilen manevi bir cevherdir.
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ