Türk Düşünce Tarihi Final 23. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Hangisi İslam düşüncesinin kapsamları arasında yer almaz?
Kuramsal Felsefe (mantık ve metafizik) |
Pratik (Amelî) Felsefe |
Kelâm |
Sanat Felsefesi |
Sosyal Felsefe |
İslâm düşüncesinin kapsamını şöyle belirleyebiliriz: Kuramsal Felsefe (mantık ve metafizik); Pratik (Amelî) Felsefe (hukuk, siyaset, ahlâk ve iktisat felsefeleri); Kelâm; Tasavvuf; Bilim Felsefesi, Sanat Felsefesi; Din Felsefesi; Dil Felsefesi ve Tarih Felsefesi.
2.Soru
Aşağıdaki filozoflardan hangisi İbn Sînâ’dan etkilenen ilk Yahudi filozoflar arasında yer almaktadır?
Gerardo da Cromena |
St. Thomas d’Aquine |
Gherardo da Cremona |
Musa b. Meymun |
Guillaume d’Auvergne |
İbn Davud ve Musa b. Meymun, İbn Sînâ’dan etkilenen ilk Yahudi filozoflar arasındadırlar. Özellikle onun zorunlu ve zorunsuz varlık ayırımı, bu iki filozof da dahil, genelde bütün Yahudi filozoflarca kabul edilmiştir. Palqera, ilimler sınıflamasında Fârâbî ve İbn Sînâ’nın sınıflamalarını birleştirerek bir sınıflama yapar.
3.Soru
I. Zarurî ihtiyaçlar II. Hâcî ihtiyaçlar III. Kemalî ihtiyaçlar İbn Haldun'un ihtiyaç hiyerarşisine göre bedeviler yukarıdaki hangi ihtiyaçları karşılayabilmektedir?
I ve II |
I |
II |
I, II ve III |
I ve III |
İbn Haldun fıkıh literatüründen de istifade ederek insanların ihtiyaçlarını üçe ayırır. Bunlar 1) zarurî, 2) hâcî ve 3) kemali ihtiyaçlardır. Zarurî ihtiyaçlar insanın yaşamını sürdürebilmesi için zorunlu yiyecek, giyecek, barınma ve korunmadan ibarettir. İbn Haldun'a göre Bedevîlerin ellerindeki imkânlar sınırlı olduğu için zaruri ihtiyaçlarla yetinmek zorundadır.
4.Soru
Biruni'ye göre Grek ilminin başarılarına karşın Hint ilmi neden başarılı olamamıştır?
Ay ve Güneş tutulmasını açıklayamadıklarından dolayı |
Astronomi ilmini bilmediklerinden dolayı |
İslam vahyi ile tanışmadıklarından dolayı |
Hintli bilginlerin içine kapalı yaklaşımlarından dolayı |
Mitolojiye inandıklarından dolayı |
Biruni’ye göre serbest araştırma ruhuna dayalı Grek ilminin başarılarına karşılık Hintli bilginleri taklitçi ve içine kapalı yaklaşımları yüzünden o kadar başarılı olamamışlardır. Birûni, onların manasız gururlarının hem Grek ilmiyle temas kurmalarını hem de İslâm vahyi ile tanışmalarını engellediğini belirtir. Bîrûnî’ye göre bu durum, Hindular arasında cehaletin yaygınlaşmasına ve ilmin verileriyle dini inançların çatışmasına zemin hazırlamıştır.
5.Soru
İbn Haldun’un tavırlar nazariyesi bağlamında siyasi istikrarın sağlandığı dönem şeklinde ifade ettiği aşağıdakilerden hangisidir?
İmar dönemi
|
Gücün şahsileşmesi dönemi
|
Kuruluş ve zafer aşaması
|
Sulh ve istikrar dönemi
|
Çözülme ve yok oluş devresi
|
İbn Haldun’un tavırlar nazariyesi bağlamında siyasi istikrarın sağlandığı dönem, imar dönemidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ümran ilmine sahip tarihçilerin özelliklerinden değildir?
Rivayetleri Ümran ilmi zemininde tahkik eden |
Tarihi olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kuran |
Tarihi hikemi ilimler içerisinde değerlendiren |
Tarihi rivayet ilimleri içerisinde ele alan |
Tarihi olaylardaki genel ilkeleri tespit etmeye çalışan |
Ümran ilmine sahip olan tarihçilerin özellikleri bunlardır: Rivayetleri Ümran ilmi zemininde tahkik eder, Tarihi olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kurar, Tarihi hikemi ilimler içerisinde değerlendirir, Tarihi olaylardaki genel ilkeleri tespit etmeye çalışır.
7.Soru
Aşağıdakilerden olaylardan hangisinin sonucunda Batı’da felsefe ve bilim dışlanmıştır?
Hristiyanlığın resmi din olarak tanınması |
Batılıların İslâm ülkelerine eğitim için gitmeleri |
İslâm eğitim kurumlarının taklit edilmesi |
Haçlı savaşları |
Arapçadan yapılan tercüme hareketleri |
Batı’da özellikle Hıristiyanlığın resmi din olarak tanınmasından sonra kilisenin tutumu ve yasakları yüzünden felsefe ve bilim dışlanmış ve böylece, Batıda X. yüzyıla kadar sürecek olan karanlık Ortaçağ oluşmuştur.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eserleri Arapça'ya çevirilerek, doğrudan İslam düşüncesine kaynaklık eden filozoflardan birisi değildir?
Konfüçyüs |
Eflatun |
Aristo |
Plotinus |
Proclus |
İslam düşüncesine, eserlerinin Arapça çevirileriyle doğrudan kaynaklık eden filozoflar şunlardır: Eflatun (Platon), Aristo (Aristoteles), Plotinus, Proclus, Galen, Alexandre d’Afrodise.
9.Soru
Aşağıdaki Osmanlı düşünürlerinden hangisi Pozitivist yaklaşımı benimsemiştir?
Mustafa Şekip |
Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi |
Rıza Tevfik |
M. Şemsettin Günaltay |
Mehmet Akif |
Son Osmanlı felsefi düşüncesinin tarihsel dönüşümüne dair bu değerlendirmelerden sonra farklı metafiziksel felsefelerin önde gelen temsilcilerinin adlarını verebiliriz. Materyalist yaklaşım en belirgin şekliyle Baha Tevfik, Ruhçu (spritualist) yaklaşım Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi, Pozitivist yaklaşım Rıza Tevfik, Sosyolojik pozitivist yaklaşım Ziya Gökalp, Sezgici yaklaşım Mustafa Şekip tarafından temsil edilmişlerdir. Bu düşünürlerin yanında metafizik olarak felsefe yapmayan, ancak yine Batı
düşüncesi ile irtibat halinde İslâm düşüncesine katkı yapan çok sayıda düşünür vardır.Bunlar arasında M. Şemsettin Günaltay, Elmalılı Hamdi Yazır, kadın hareketleri bağlamında Fatma Aliye ve Emine Semiye (ki bunlar Ahmet Cevdet Paşa’nın kızlarıdırlar), Mehmet Akif, Namık Kemal gibi isimler ön plandadır.
10.Soru
Farabi’nin her bir ilimin teorik ve pratik açıdan değerini belirterek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret ettiği eser hangisidir?
Kitab en-Nefs’ine şerh |
Mûsîka’l-kebîr |
Tahsiîlü’s-sa’âde |
Es-Siyasetü’l Medeniyye |
İhsâu’l-ulum |
Fârâbî Aristo ve Kindî’den daha kapsamlı bir tasnif yapmış, İhsâu’l-ulum isimli eserinde her bir ilimin teorik ve pratik açıdan değerini belirterek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret etmiştir. Doğru cevap E'dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Bacce’nin İbraniceye çevrilen eserlerindendir?
Kitâbu’n-Necât |
Hugues de Sienne |
Kitâb Tedbiri’l-Mutavahhid |
Makâsidu’l-Felâsife |
Kitâbu’n-Nefs |
Kitâb Tedbiri’l-Mutavahhid İbn Bacce’nin İbraniceye çevrilen eserlerindendir.
12.Soru
Bir ama üç olan Tanrı inancını yani teslis inançlarının doğru olduğunu savunan görüş aşağıdakilerden hangisidir?
Mecusilik |
Dehrilik |
Hıristiyanlık |
Tabiatçılık |
Batınilik |
Hıristiyanlar ise Bir ama üç olan Tanrı inancınıyani teslis inançlarının doğru olduğunu savunuyorlardı.
13.Soru
Gerçek anlamıyla, felsefî, bilimsel ve teknik düşüncelerin ilk defa gelişmesinde katkısı olan, İslâm düşüncesi açısından ayrı bir yere ve öneme sahip olan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Memlûk Devleti |
Emeviler |
Benî Ahmer Devleti |
Osmanlı Devleti |
Abbasiler |
Abbasîler devrinin İslâm düşüncesi açısından ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bunun nedeni sadece kelâmî, tasavvufî ve hukukî sahalarda mezhepleşmelerden değil, aynı zamanda gerçek anlamıyla, felsefî, bilimsel ve teknik düşüncelerin ilk defa bu devrin başında ortaya çıkmasındandır. Aklî düşüncenin, özellikle de felsefî ve bilimsel düşüncelerin gelişmesinde ilk Abbasî halifelerinin büyük katkısı olmuştur.
14.Soru
Felsefe, “Sanat eseri olarak varlıklar üzerine düşünme ve Yapıcı (es-Sânî)yı tanımadır.” diyen felsefe Allah’ı ve O’nun sanatını bilmektir diye savunan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Farabi |
Eflatun |
İbn Rüşd |
Kindi |
İbn Hindû |
İbn Rüşd: Felsefe, “Sanat eseri olarak varlıklar üzerine düşünme ve Yapıcı (es-Sânî)yı tanımadır.” İbn Rüşde’e göre felsefe o halde, Allah’ı ve O’nun sanatını bilmektir. Bu nedenledoğru cevap C seçeneğidir.
15.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi Osmanlı "tehafüt" geleneği içinde yer almaz?
Muhammed Karabaği
|
Hocazade (Muslihiddin Mustafa)
|
Müeyyedzade (Abdullah Çelebi)
|
Kemal Paşazade (İbn Kemal)
|
Bedreddin Simavi
|
16.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi Sadece akıl yürütmenin ve araştırmanın en yüksek yetkinlik derecesine ulaşmak için yeterli olmadığını savunmaktadır?
İbn Bâcce
|
İbn Tufeyl
|
İbn Rüşd
|
Muhammed Abduh |
İsmail Hakkı İzmirli |
İbn Tufeyl’e göre meşrikî hikmet teorik akıl yürütmeyle yetinmez. Sadece akıl yürütme ve araştırma en yüksek yetkinlik derecesine ulaşmak için yeterli değildir. İnsanın duygu dünyasında yaşamış olduğu manevi tecrübeleri ihmal edilmemelidir. Müşahede, zevk, huzur ve ruhi tecrübe önem kazanır. İbn Tufeyl kesin hakikate ve mutluluğa ulaşmada tasavvuf ehlinin vurguladığı yöntemi öne çıkarır. Gazzâlî’nin bu noktada model olduğunu belirtir. Ona göre Gazzâlî müşahede ve huzur hallerini yaşamış ve böylece en yüce mutluluğa erip, kutsî mertebelere ulaşmıştır.
17.Soru
Mukaddime isimli eser kime aittir?
İbn Haldun |
İbn Miskeveyh |
Bîrûnî |
Mevlana |
Rumî |
Mukaddime isimli eser İbn Haldun’a aittir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün felsefe anlayışını yansıtmaktadır?
Bilim ve mantık çalışmaları birlikte süreklilik arz eder
|
Bilim ve mantık birbirinden bağımsızdır |
Dini olgular felsefede önem arz etmez |
Ahlaki kazanımlar felsefenin temelidir |
Bilim ve mantık felsefede öncül değerler değildir |
İbn Rüşd’e göre felsefe, bilim ve mantık çalışmaları tüm insanlığın bilgi ve tecrübe birikimleriyle geliştirilmiş evrensel bir kazanımdır. Felsefe ve mantık çalışmalarında kendisinden faydalandığımız önceki insanların dinde bizimle ortak olmasıyla, olmaması farksızdır. İbn Rüşd felsefe, bilim ve mantık çalışmalarının bir gelenek işi olduğunun ve bunların "süreklilik devamlılık" prensibiyle var olabildiklerinin farkındadır. Doğru cevap A şıkkıdır.
19.Soru
Molla Lütfi’nin hangi eserinde, bilimleri tasnif etmesi ve onları tanımlamaya çalışması açısından hem klasik ilimler tasnif geleneğini sürdürür hem de yaşadığı dönemde ilim zihniyetini sergilenmektedir?
Haşiye Ale’t- Tehafüt |
Risale fi Tahkiki Vücudi’l-Vacib |
Miftahu’s-Saâde |
Mevzuâtü’l-Ulûm |
Misbahu’s- Siyâde |
Molla Lütfi’nin Mevzuâtü’l-Ulûm adlı eseri, bilimleri tasnif etmesi ve onları tanımlamaya çalışması açısından hem klasik ilimler tasnif geleneğini sürdürür hem de yaşadığı dönemde ilim zihniyetini sergiler.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tabiat bilimleri ve matematiksel bilimlerle uğraşan kimseleri gösterir?
Cumhûr |
Su‘edâ |
Sıradan |
Mutlu |
Nuzzâr |
İbn Bâcce insanları aklî suretleri elde etmelerine ve buna bağlı olarak oluşan akli yetkinliklerine göre derecelendirir. Cumhûr (sıradan insanlar) mertebesi: Bu seviyede olan insanlar aklın konusu olan şeyleri ancak “maddî sûretler aracılığıyla idrak edebilmektedir. Yetkin bir soyutlama yapamadıkları için eşyanın zihinlerindeki karşılıkları tam oluşmamıştır. Bundan dolayı bu seviyedeki insanların zihninde aynı eşya farklı tasarımlarda oluşabilir. Bu seviyedeki insanlar yetkinlik bakımından en düşük seviyede olanlardır. Nuzzâr: Bu sınıf tabiat bilimleri ve matematiksel bilimlerle uğraşan kimselerdir. Soyut sûretleri cisimlerin idrakleri olarak değil de kendinde varlığı olan ma‘kûller olarak idrak edebilmektedirler. Fakat bu sınıf da manevi suretleri doğrudan idrak edememektedir. Su‘edâ (mutlu insanlar): İbn Bâcce’ye göre bu son grup filozoflardır. Tabiat âlimi maddî ve manevi suretleri yani ma‘kûlleri elde ettikten sonra yetkinleşmesine devam eder. Yetkinleşme sonucunda ma‘kûlleri doğrudan idrak edebilir, eşyanın mahiyetini ayniyle kavrar.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ