Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Ara 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Zerdüşt’ün Pourucista adındaki kızıyla evlenen Camasp, Arap ve Fars edebiyatında hangi nitelemeyle anılır?
Süleyman’ın aynası |
İblis |
Ferzane: bilge ve hekim |
Elbruz Bilge |
Keykavus . |
Camasp, Zerdüşt’ün Pourucista adındaki kızıyla evlenmiştir. Arap ve Fars edebiyatlarında “ferzâne: bilge ve hekîm” nitelemeleriyle anılır
2.Soru
İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinen kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Keyûmers |
Kâve |
Muğ |
Sîmorğ |
Pîr-i muğân |
İran mitolojisinde, Kâve, Dahhâk’ın baskılarına karşı direniş gösteren bir demircidir. Kâve’nin bu haklı direnişi, İran mitolojik tarihinin yanı sıra uluslararası benzeri görülmeyen bir direniş olarak nitelendirilmekte, Musa Peygamber’in Firavuna karşı direnişi de buna benzetilmektedir. “Ateşe tapan”, “Zerdüşt inanırlarından bir grup”, “Zerdüşt dini önderi” anlamındaki muğ, (çoğulu, muğân) kelimesi ise, eski İran’da bir hanedan adıdır. Arapça karşılığı “ankâ: uzun boyunlu” olan Sîmorğ da, hiç kimse tarafından görülmemiş bir kuştur. Pîr-i muğân, tasavvufta; “mürşid-i kâmil”dir. Başlangıçta, “şarap satıcısı”, “meyhanenin aksakallısı” anlamlarında kullanılırdı. Ancak daha sonraları Sufîlerin kullanımında değişik mistik anlamlar da yüklenmiştir. Keyûmers ise, yaşadığı çağın en büyük kişiliği, İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, İran mitolojisinde yer alan ‘Ateşkede’nin tanımıdır?
Feleği koruyan tanrının adı |
Ateşi ilk bulan kişinin adı |
Zerdüştlükteki kutsal mekanların adı |
Zerdüşt dinini ilk kabul eden kişinin adı |
Mitolojik bir dağın adı |
Terim olarak; “Zerdüşt dini bağlılarının kutsadıkları ateşi içerisinde koruyup sakladıkları yerlerin özel adı” olarak kullanılmıştır. Zerdüşt inanışının kutsal mekânları ve tapınakları olan ateşkedelerde hiç
söndürülmeden yakılan ateş, bu inanışta tanrısal gücü simgeler. Ateşkedelerin yapılış tarzları, şekilleri ve iç bölümleri hemen her yerde aynı olarak tasarlanmıştır. Genellikle her ateşkede; sekiz kapılıdır ve sekiz köşeli birkaç odadan oluşmaktadır. İçerisinde kutsal ateşin hiç söndürülmeden yakıldığı “ateşdân: ateşlik” söz konusu kompleks yapının ortasında yer alır. Ateşkedelerin sayısı oldukça fazladır, ancak büyük ateşkedeler üç tanedir. Zerdüşt inanırları, ateşkedeye; “şefkat kapısı” adını da verirler.
4.Soru
Türk mitolojisinin anaerkil döneminde yaratıcı, yaşatıcı en üstün gücün adı nedir?
Humay |
Ummay |
Uday |
Umay |
Hömay |
Anaerkil dönemin yaratıcı ve yaşatıcı en üstün gücü Umaydır.
5.Soru
İran takviminde yılın başlangıcı sayılan bayramın adı aşağıdakilerden hangisidir?
Ceşn |
Ferverdin |
Nevruz |
Yezişne |
Azer |
İran takviminde yılın başlangıcına denk gelen bayramın adı olan Nevrûz, Ferverdîn ayının (21 Mart) ilk günü kutlanmaya başlanır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arapça karşılığı “ankâ” olan, hiç kimse tarafından görülmemiş bir kuştur?
Sîmorğ |
Surûş |
Yeldâ |
Nevruz |
Nahîd |
Arapça karşılığı “ankâ: uzun boyunlu”, Sîmorğ hiç kimse tarafından görülmemiş bir kuştur.
7.Soru
Birçok erkek egemen toplumda mitlerin kadınların ve çocukların yanında anlatılmayışının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Mitin kutsallığına saygısızlık edileceği düşüncesi. |
Mitlerin bilimsellikten uzak olması. |
Mitlerin kadın ve çocuklarda korku yaratacağı düşüncesi. |
Mitleri kadın ve çocuklardan korumak için. |
Mitleri yanlış anlaşılmalardan uzak tutmak için. |
Mitleri yaşadıkları bağlamda tanıma “dışsal” ve “soyut” bir tanıma değildir. Bu bağlamda miti törenle anlatarak ve doğruladığı ritüeli gerçekleştirerek “yaşanan” bir tanıma söz konusudur. Bu nedenle de mitler kutsaldır. Birçok erkek egemen toplumda kadınların ve çocukların önünde anlatılmayışlarının nedeni de budur. Mitlerin anlatımında, anlatının doğru, eksiksiz ve ciddiyet içinde anlatılması beklenilir. Mitlerin bu şekilde anlatılmadığı zaman mitin kutsallığına saygısızlık edildiği düşünülür. Böyle davrananların kutsal ruhlar tarafından
cezalandırılacağına inanılır.
8.Soru
Din, tapınma, büyü veya erginlenme ve geçiş törenleriyle ilgili geleneksel işleme ne ad verilir?
Ritüel |
Tören |
Yaratılış |
Köken |
Ferman |
Rit/Ritüel, din, tapınma, büyü veya erginlenme ve geçiş törenleriyle ilgili geleneksel işlem.
9.Soru
Mitler, dünyanın, insanın, diğer varlıkların, coğrafi şartların oluşumunu, kaynağını ve niteliklerini açıklar. Dinsel törenleri, törensel araçların ayrıntılarını ya da tabuların neden incelenmesi gerektiğini ortaya koyarlar. Bu işlev mitlerin hangi işlevidir?
Etiyolojik |
Dogma |
Kurgu |
Epik destan |
Totem |
Bu bağlamda, mitler, dünyanın, insanın, diğer varlıkların, coğrafi şartların oluşumunu, kaynağını ve niteliklerini açıklar. Dinsel törenleri, törensel araçların ayrıntılarını ya da tabuların neden incelenmesi gerektiğini ortaya koyarlar. Köken açıklayıcı (etiyolojik) ögeler bu bağlamda mitlerin en işlevsel unsurları arasındadır.
10.Soru
"Yaygın olarak şaman adıyla bilinen olağanüstü güçlerle iletişime geçme yeteneği olduğuna inanılan kişi" aşağıdakilerden hangisidir?
Totemist
|
Baksı
|
Umay
|
Büyücü
|
Kam
|
11.Soru
Sabır, sadakat, bereket ve şifanın tılsımı olarak kabul edilen figür seçeneklerden hangisidir?
Fatma ananın eli |
Nazar boncuğu |
At nalı |
Tavşan ayağı |
Karanfil dizisi |
Sabır, sadakat, bereket ve şifanın tılsımı olarak kabul edilen figür Fatma ananın elidir.
12.Soru
I. Altay dağları
II. Tanrı dağları-Kuzey batı Asya sahası
III. İrtiş-Urallar arası
IV. Altay-Kırgız bozkırları arası
V. Baykal gölünün güney batısı
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında tecelli ettiği coğrafî mekanlar olarak kabul edilir?
II ve III |
I, II ve III |
IV ve V |
II, III, IV ve V |
Hepsi |
Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında ortaya çıktığı coğrafyayı ana hatlarıyla da olsa belirlemek yararlıdır. Türk mitolojisinin yaratılış bağlamında tecelli ettiği coğrafî mekan konusunda yaygın kabuller arasında “Altay dağları”, “Tanrı dağları-Kuzey batı Asya sahası”, “İrtiş-Urallar arası”, “Altay-Kırgız bozkırları arası”, “Baykal gölünün güney batısı”, “Altayların doğusu” veya “90. boylamın doğusu” gibi çeşitli tespitler vardır. Ancak, eksikliğinden şüphe etmeksizin bunlara bakarak coğrafî bir sınır çizebilmek, belirli bir coğrafî bölgeyi nihai karar olarak belirleyebilmek kolay değildir. Parçada bahsedilen yedi bölgeden beşi yukarıdaki şıklarda verildiği için
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk Halk Kültüründe Eskatolojik Unsurların konusudur?
Dünyanın ve evrenin sonuna dair mitsel unsurlar |
İnsanın geyikten türeyişi miti |
Ağaç ana/ata kültüyle ilgili mitolojik efsaneler |
İnsanın türeyişi efsanesi |
Ton değiştirme inancı |
Dünyanın ve evrenin sonuna dair mitsel unsurlar Türk Halk Kültüründe Eskatolojik Unsurların konusudur.
14.Soru
Seçeneklerden hangisi eskatoloji mitlerinin konusudur?
Evrenin güzelliği.
|
Evrenin başı.
|
Evrenin merkezi
|
Evrenin sonu.
|
Evrenin sonsuzluğu.
|
15.Soru
Türk tarihinin Orta Asya’da en erken hangi tarihte başladığı kabul edilmektedir?
M.Ö. 4. yüzyılda |
M.Ö. 3. yüzyılda |
M.Ö. 5. yüzyılda |
M.Ö. 2. yüzyılda |
M.Ö. 3. yüzyılın başında |
Bugüne kadar yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğunda, Türk tarihinin,Orta Asya’da en erken, M.Ö. 4. yüzyıllarda başladığı kabul edilmiştir.
16.Soru
Ülgen’e ulaşmak isteyen kamları beşinci katta Altınkazık bölgesine inerek karşılayan Ülgen tanrının en yakın elçisi aşağıdakilerden hangisidir?
Ürün Aar Toyon |
Suyla |
Kayrakan |
Ay ve güneş |
Utkuuçı |
Utkuuçı gökte yaşar ve Ülgen tanrının en yakın elçisidir. Ülgen’e ulaşmak isteyen kamları beşinci katta Altınkazık (Kutup Yıldızı) bölgesine inerek karşılar. Kamın getirdiği kurbanını alır ve tahtında oturan Ülgen’e götürür. Kam Altınkazık’ta Utkuuçı’dan aldığı kazlara binerek yeryüzüne döner.
17.Soru
Tanrıların doğuşu ve oluşumunu anlatan mitlere ne ad verilir?
Teoloji |
Poligomi |
Teogoni |
Oligopoli |
Monopoli |
Tanrıların doğuşu ve oluşumunu anlatan mitlere teogoni denir.
18.Soru
Mazdesit inanışında yer alan Ahura Mazda tanrısı ile ilgili bilgilerden hangisi doğru değildir?
Avestâ’daki en büyük tanrısıdır. |
Şiirde “çerh”, “semâ”, “felek” gibi kelimelerle de anılır. |
Fars edebiyatında genellikle “Ahura Mazda”, “Hurmuzd” ve “Hormez” şekillerinde geçer. |
İrano-Aryanlar’da tek iyilik tanrısıdır. |
Her şeyi bilen ve her şeye gücü yetendir. |
Şiirde “çerh”, “semâ”, “felek” gibi kelimelerle de anılan ve yerler gibi onun da yedi kat olduğu kabul edilen tanrı Asuman’dır.
19.Soru
İnsana benzeyen ancak göbeğinde bir torba olduğu ve bu torbada yavrusunu taşıdığı düşünülen yaratık aşağıdakilerden hangisidir?
Hırtik |
Erkebit |
Albastı |
Kara Koncolos |
Hınkur Munkur |
İnsana benzeyen ancak göbeğinde bir torba olduğu ve bu torbada yavrusunu taşıdığı düşünülen yaratık Hınkur Munkur’dur.
20.Soru
İran hükümdarlarından Cemşîd ile Keyhusrev’e, aynı zamanda Süleyman Peygamber ve Büyük İskender’e ait olduğu kabul edilen sihirli kadeh aşağıdakilerden hangisidir?
Camasp |
Ateşkede |
Câm-i Cem |
Ehrimen |
Heft |
İran hükümdarlarından Cemşîd ile Keyhusrev’e, aynı zamanda Süleyman Peygamber ve Büyük İskender’e ait olduğu kabul edilen sihirli kadeh. İçine bakıldığında, dünyada olup biten her şeyin görüldüğüne inanılan bu kadeh, İran ve Türk edebiyatlarında; “Âyîne-yi Süleyman: Süleyman’ın aynası”, “Âyîne-yi Sikender: İskender’in aynası”, “Piyâle-yi Cem: Cem’in kadehi” adlarıyla da anılır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ